ZESDE ZWEEPINGSKEN.
SAMENSPRAEK TUSSCHEN DE SCHELDE, DE
BROEDERMIN,'T VERBOND EN DEN DEN DERRODE.
I land voor niet gediend en geene contributiën gevraegd
hadden.
Maer ongelukkiglyk is er nog wat memorie onder de
menschen en gedenken zy die lialelyke bloedzuygerswet,
de slechte wetten op den tabak, op den genever, op bet
bier, op de kiezingen, immers al de scbandelyke geldver-
kwistingen, die gepraemde geldleeningen van 40 millioenen
die alle in roeden en wissen verkneukeld of gelvk den
sneeuw voor de zon verdwenen zynJa, konïraler,
dit is spytig voor u dat uwe zoo valsclie als onnoozele
schrikaenjagingen by 't publiek naer weerde geschat wor
den en dat men er zoo klaer d'ezelsooren ziet uytsteken,
dat men zich bv 't lezen uwer prullen bepaelt by eene
enkele schokschóudering en zegt het Verbond heeft het
historieken niet gelezen van den duyvel, die een capucinen-
kleed had aengetrokken, om iu eene parochie den vasten
te gaen preken, maer ongelukkiglyk vergeten had zynen
steert wech te steken.
Nu dan, konfrater, gaet gy maer voort met uwe doode
hand en uwen anderen praet, er is reeds eene politieke
doode hand, die, in verte, grypend naer u wyst om, u poli-
tieklyk dood te nypen. Wy zullen u in onze samenspraek
wat wyzer maken.
De Broedermin. Kcnfrater Dendcrbode, 'k heb ü'eer u te
groeten. Ik ben wat vroeger gekomen 0111 met u een woordeken
alleen te spreken en u op alle vriendschap te verzoeken iny wat
zachter te behandelen, want ik en ben nog op myne plaets niet
van de ongenadige zwceping die gy my over acht dagen liebl
toegediend. Zie, Denderbodc, er is daer een gezwel aen inj-n hert
gekomen, 't is gelyk nen krop van een toegemest kieken, en liet
doel mv zoo zeere, dat ik dikwils ben om te sterven, en voor
t overige ziel ge dal ik geen prieniken vle'escb meer aen tnyn lyf
heb, zoodanig hebt gy my sedert vier weken aigeprost.
Den Dendcrbode. Ik zie wel. Broedermin, dal gy in eene
sobere positie zy t en dat uw smoelken uyig. merge ld is'gelyk eene
verdroogde hazelnoot van over di y jaren, maer'l is iifve'schold,
op zulke vyvers vangt men zulke visscheu. Ik zou u daer wel
eenigeu uytleg op geven, maer liy zou u misschien wat te nypend
voorkomen en 't gezwel aen u bert nog vergroolon.
De Broedermin. Ay, ay, ay, Dcndmbode, al Wederom een
sleeksel oin my van de wereld te balen, ay, ay, ay I Gv,
koufrater, die zoo nog nen halven iloll.ii- zyt, moest my toch
daervan helpen.
Den Dendcrbode. Neen, neen, Broedermin, aen zulke liberale
vuylighevd steek ik geen hand. 'k ben daer wel te vies van: 't beste
dat ge kont doen is naer StNikolaes b\ de liberale STOPNAËLDE
gaen, deze is iu soortgelyl.e dingen ervaren gelyk nen hond in
'I beeuen knagenEn daerby, nen tnenscli en is geen beest,
en die wat verdient mag wel wat hebben
De Broedermin. Ach konfrater, boe kont gy toch zoo hard
ten tinnen opzigte zyn
Dm Dendcrbode. Wel dat is geene hardheyd, Broedermin,
'k en heb ik u in die positie niet gebragl; 'k heb ik u wel wat
gekamd en gezweept, maer uat kan daer niet van zyn, 't is den
appelman die by u om geld komt. Al wat ik u kan aenraden is
van u te beleren en zoo stillekeus op uwen put beginnen te
pevzen
De Broedermin. Langsom harder, 'k wenschte wel dal myne
konfraters daer al waren, want voor my is er by 11 geenen troost
te vindenHa zy zyn daer
Tok. Tok. Tok.
Den Dendcrbode. Eutrcz(De Schelde en 't Verbond
komen binnen.)
De Schelde. Ha, Broedermin, gy zvl al op uwen post
Maer wat is er dan Ge ziet er zoo besneden uyl, uw gezigtigken
is maer een half censken groot meer, g'lieht zeker al wat up
rekening g'had, want 'k zie '1 den Denderbode zynen toupe staet
regt omhoog, en dan is 't gewoonlyk scherpe luclil
De Br<edertnin. Zwyg want 'k heb bier al o;> de pyubank
gezeten dat hel sclirikkelyk is, en kropsa'ade gekregen die'ik niet
verteeren kan.
Het Verbond. Gy zyt te veel gevoelig. Broedermin, gy moet
daer ligter overgaen of u kloekmoedig verdedigen, want als gy aen
Denderbode nllyd alleen laet klappen, dan is er inet henVgeen
buys te houden, by zou u 't bietste hair van 'I hoofd snauwen
Den Denderbode. Wel geklapt, kdufrater Verbond, maer by
provisie zal ik u zeggen dat er by u niet veel hair van '1 hoofd te
snauwen valt, want er staet livnn geen op
De Schelde. Koufraler Verbond, dal is d'eerste vreef'k ben
eeus curieus te hooren boe kloekmoedig gv u gaet verdedigen,
er zal waerschynlyk veel volk komen naer kkerr:
Hel Verbond. Ik beu ook curieus om te weten wat den
Denderbode np myne artikels over de doode hand en de kloosters
zal antwoorden. Wat de TIENDEN betreft, daet van heb ik myne
volle goesle, ik zou niet geeru meer aen dit polleken roeren.
Den Denderbode. Konfrater Verbond wy gaen van dneg de
kwestie der DOODE HAND erns wel uylpluvzen en u persoonlyk
doen begrypen boe den wael van Lessen, die u zyne artikels in de
vnysl gedóuwen beeft, liet volk zoekt te misleyden.
Gy zegt in u blad van 12 july dat de doode hand mogelyk is,
omdat de fondatiën van hospitalenbeuaerscholen geeslclyke
onderwysgeslichlen voor den armen, u-crl- en zondagscholen enz.
De balimenten, binnenplynen, lochtingen en landen bcnoodigd lol
de behoeften der stichting in eygendotn of als goederen der doode
hand zullen mogen behouden. En dan zegt gy,: bemerk eens voor
hoeveel rekbaerheyd deze woorden balimenten, voorhoven, loch-
lingen en landen bcnoodigd lol de behoeften der fondalie, valbaer
ïvnGv voegt er nog by als een convent of klooster zich zal
willen vergroeien en verrvken met eenige hectaren land, zal bel
altvd middel vinden om zulks te doenDe behoeften der slicli-
lin'g vereysschen hel, zal men zeggen, deze woorden zyn zoo
rekbaer
Die woorden, Verbond, trek ik lellirlyk uyl uwen artikel, en ik
moei hel ii zeggen, 't is met bet griev. miste hertzeer dat ik op
■cone zoo venynige wyze den ongelukkige», den afgeleefde» gry-
zaerd, de weezekinderen, de arme zieken, de ellendige ongenees
bare» enz. in uw blad zie verdrukken en belelten dat hun stuer-
lehk en rampzalig lot verzacht of vei beterd wordeja,'t is met
bet griev miste hertzeer dat ik den seliatidsehryveiaer van uwe
artikels de lisligsteslieken.de pligligsle verzwygingen, eu de
schaemteiooste vervalschingen zie gebrui ken om te beletten dat
de vrve liefdadigheid de bedroevende kommerdagen van den
armen lenige, om te beletten dal er aeu de pymlykhedeu van zoo
rrvl aoodiy.lrnde en ongelukkige arme broeders eynde gesteld
wordeen dit alles uyl haet tegen iveerlooze religieusetl,
uyl afkeer en versmading voor den godsdienst, van wiens zo,ete
vertroostingen gy de armen wilt berooVeu. Oiilhouil liet wel,
koulraler, er zal eenen dag komen op welken uw geweten u deze
verfoeyelyke sehanddaed zoo bitter en-zoo'hard zal Verwvlen,
dal gy ze aeu u eygen zeiven niet zult kunnen vergeven- en dal
g'uwe vingers zult vervloeken met welke gy dit fransch Vergift,
tot verleiding des volks,- in 'i vtuemscli hebt overgezet.
Ilcl Verbond.Ja maer, koufrater Denderbode, dit is nogal
gemakkelyk om zeggen, ik zou-dit geern bewezen zien, want den
wael van Lessen is nog al eenen fynaerd waëriu ik veel trouw heb.
Den Dendcrbode. Luysler dan, ik zal u dit duydelvke doen
begrypen
Door uwe goederen van doode band. van vermenigvuldiging
van kloosters, van ryk worden der kloosters, van opkoopen der
landen door de kloosters-, enz. lastert gy de wel die de armen zoo
huytenmalig voordeel-ig zou wezen, gy verleyd bel volk en poogt
h ■-, door de hebzucht, legen de kloosters Ie verbitteren, gy liegt,
gy verkracht de waerheyd ten uadecle van de ware clirisleTyke
liefdadigheid, immers, gy helpt den armen berooven van menig
erfdeel dat hem anders nooyt zou konneu ontsnappen. Volgens
de nieuwe ivel is liet onmogelyk, ja teenemael uumogelyk de
bezittingen der kloosters Ie herstellen. De wet zegt duydelyk in
haer arl. 75 dat degestichlen van liefdadigheydgeene vaste goede
ren zullen mogen bezitten buyten deze die strikt nnodigzvn om het
doel te bereykeu waerveor de'fondatie gemaekt is, dit is "te zeggen:
indien 't een gastbuys is, gebouwen, hoven, lochling eu land
genoeg om de zieke» te konnen logeren en eenen beboorlykeu
oppas te geven indien 'l een weezenhuvs, oudinannen- of vrou-
wenbuys is, genoegzame gebouwen, lüehling eu land om de
weezekinderen, de oude mannen eu vrouwen te konnen huysves-
len en vruchten genoeg lot ilerzelver onderhoud te konneu
opdoen enz. enz.
tlcl Vitbond. ja maer de religieusetl eten er vari meé en zv
wuonen tocli ook iu die gebouwen.
Den Denderbode. Wel gy ouberinhertigen religieusenhater,
zouden de religieusetl, die de arme zieken by slaen, de Oude
mannen, vrouwen en weezekinderen oppassen, verzorgetr, onder
wijzen, voor hun ivasschren en plasscheu, en van 's morgeuds tol
's avonds als arme dienslineyden of knechten dienen, slaven eu
werken, dan niet mogen eten, benyd gy hun dan nog dat zy met
de armen aen de zeilde tafel elen Zonden zy dan nog bunnen
kost moeten betalen of vasten
Ilel Verbond. Neen, dit zou wat erg zyn maer de religieusen
bezitten toch vaste goederen en dit zyn goederen van de
doode hand.
Den Denderbodc. Wel gy dommerik, die goederen zyn den
eygi ndom dei- religieuzen niet, zy zyn den eygendom der armen,
den eigendom der liefdadige gestichten, in welke de religieusen
slechts dienen als meyssens en knechten der armen menschen,
en dit nog onder het bestier van deze welke door de stichters der
fondalie aeugesteld zyn. Als eene gastbnysiion, by voorbeeld,
sieili, liebl gy ooyl al gehoord dat iemand barer familie goederen
van liaer gedeeld beeft? Dit liebl gy nooi t geweten, omdat die goe
deren den eygendom van 'i hospilael, dit is te zeggen, vairdeuar
men waren eu geenzius van de gastbUysuon. De gasfbuysnou heeft
liaer leven geejndigd tusschen vier muren in 't wasschen van alle
vuyligbeyd, iu 't inademen van alle verpestende stanken, m
t oppassen van alle walgelyke eu belrapelyke ziektens, en dit
allyd zonder ooyt eenen cent inden zak te hebben, zonder ooyt
iels te konnen koopen ivaer naer zy goeste bad, immers zy heeft
hare dagen versleten in eene gedurige offerande van liefde tol de
arme ziekenDe marikolen, de zusters van liefde, de arme
zusters, de broeders der chrislelyke scholen, de broeders van
Maria, de broeders van bermherligheyd enz. doen hel zelve, be
zitten zy eenen bof', eenige stukken laii.wel 'l is voor hun al'lëen
niet dal de vruchten dienen, gv dienen liendobbel voor de anne
ongelukkigeu aen welkers pynlyk lol zy geheel bunnen menseh
len beste geven omdau eyudelvk arm te sterven gelyk z.y geheel
bun leven geleefd hebben.
Hel Verbond. Ja maer, Dendcrbode, als iemand dan een testa
ment maekl aen die liefdadige gestichten van, by voorbeeld, lieu
dagwanden land, zyn dit dan geene tien dagwandeu van de doode
hand, l is te zeggen dat dit goed nooyt meer zal verkocht worden,
dal die kloosteis dit goid aeu de boeren niet meer zullen verhu
ren, en daler daervoor uooyt geene mulaiieregleu meer zullen
betaeld worden
Den Denderbode. Den vnygen wael van Lessen maekt u dit
wys, maer hy bedriegt u en des te gemakkelyker, omdat gy toch
eenen zoo feilen domkop zyt, die uw versland scliynt verhueril
of in uwe hersenpan verdroogd te hebben. Wam zie wat de wet
zegtDeze tien dagwanden land mag het gesticht niet aenveerden
ten zy na de goedkeuring van den gemeenteraed, van de perma
nente deputatie en van den koning. Als er bevonden word dal
deze uenk dagwanden niet volstrekt noodig zyn voor den onder
houd van het geslicht, wei dan moeten zy verkocht worden en
t geld besleed gelyk den teslaineiilniaker hel voorgeschreven
beeft, onder liet besluer niet der religieusen, wam, volgens de
wel, konneu zy geene byzondere bestuèrders zyn, maer onder
het besluer van byzondere administrateurs zoo als-den burge
meester, den eersten of tweeden schepen, den president van d^en
armen, den president van den kerkenraed, den pastor of onder
pastor, die dan ook alle jaren nauwkeurige rekening aen den
genieenleraed, aeu de permanente deputatie, aen '1 gouvernement
en aeu t publiek zullen moeten doen van alles wat zy ontvangen
of uytgegeven bebben.
lid Verbond. Maer die woorden van balimenten, lochling en
land bcnoodigd lol de behoeften der slichling zyn zoo rekbaer.
Den Denderbode. - Dit is walenzeever, die maer uyt den mond
kan komen van eenen venynigen suykerydrinker. Om te bepalen
oi vast te stellen dat die o! gene vaste goederen benoodigd zyn
voor de behoefte der stichting, komende zusters of broeders van
bel geslicht daer niet tusschen, deze hebben daeraen mets te
zeggen, te meer daer die goederen de hunne niet zyn, maer wel
die der armen liet zyn de byzondere bestuurders, zoo als arm-
nieesters, burgemeester, schepenen, ontvanger, secretaris, pastor
of onderpastor die eerst duydelyk en kl; er'moeten bewyzen dal
hel gesticht die goederen volstrekt noodig beeft, en als die be
wyzen aen den genieenleraed, aen de permanente deputatie of
aen t gouvernement niet aeuslaen of niet voldoende scbvneu,
wel dan worden de goederen verkocht, 't geld word op de bank
van den staet geplaetst, en de intrest-ai omvangen en besteed door
de byzondere bestuerders, zoodat de religieusen er geenen cent
van zien ol in banden krygen. Zoo hard en streng is de wet, dat
de kloosters nooyt konnen erven en bygevolg geene goederen
van dooiler hand konnen maken.
Het Verbond. Maer den meester van Lissen ha-I my dit
anders opgegeven, by bad my wvsgemaekt dat er met de nieuwe
wet lil alle parochiën we.haest verscheyt ene kloosters zouden
komen die al de landen zouden opkoopen en ze als goederen der
doode hand bewaren.
De)i Denderbode. Dat den meester van Lessen u dit anders
opgegeven heelt, dit geloof ik wel, als dit zoo zachtjes en van
verre acn boord geleyd word, is dit by zotnmige menschen niet
moeyelyk. Want zie, konfraitfi' een kalf is zoo dom, niet waer, eii'
nogtans leeren de boeren hel drinken al met hunnen vinger in zyn-
smoel te spelen.. Waerom zou eenen doortrapten wael u alzoo zyn
venyn niet konnen doen opzuygen Het eene stalen waerheyd
dal de vvel van M. Nolliomb wel verre van de doode hand te be
gunstigen, de zelve volstrekt onmogelyk maekl. Ik dage den
lylisten liberuel uyl om te bewyzen dal'de kloosters^van liefda-"
digheyd, een enkel dagwand grond^ Jfctinen koopen of erven en'
het zelve behouden als den gemeenteraerl, de permanente deputatie
en den koning, na alle genomene inlichtingen, niet ten vollen
overtuygd en verzekerd zyn dat hel liefdadigheydsgesliclit dit
dagwand hoogst noodig heeft om genoeg pataters, genoeg graen
genoeg wortels, genoeg kooien op te doen tot voeding en onder
houd der armen die in t klooster verzorgd worden. En dan, gelyk
liet klaerlyk in de wet staet, is dit goed dan nog voor hel klooster
diet, maer voor den armen, voor de fondalie, omdat de fon
dalie, den farm en moet konnen spyzenWal meer is
Indien er, by voorbeeld, eene stichting gemaekt wierd met tien'
dagwanden hof, lochling en land, en den gemeenteraed, de per
manente deputie of 'l gouvernement, die altyd het regt hebben
eenen byzonderen kommissaris te zenden om alles te doorsnuffelen
zouden bevinden dat dit gesticht maer zes dagwanden noodig
heeft om al de armen te onderhouden die er in zyn, dan word er
seffens aen de bestuerders, die geene religieusen mogen zyn,
opgelegd dal zy de vier dagwanden land die T gesticht te veel
heeft, moeten verkoopen en 't geld uytzelten. En waerom Omdat
de wel met wilt dal er goederen van dooder hand beslaen, omdat
de wet zeer streng is tegen de doode hand, omdat den minister
uytdrukkelyk verklaerd heeft dat hy van de -doode hand niet-
wilt hebben.
Het Verbond. Maer, Denderbode.
De Broedermin - (Zeer driftig.) Kón frater, Verbond't is nu al
wel, wy hebben al genoeg van uwe onnoozele vragen ge ziet dat
al uwen praet in den wind geslagen word en dat'al 't geen uwen
wael verleid heeft klap voor den vaek is en nog wilt gv blvveiv
voorlzeeveren. 3 J
Den Denderbode - Wat gaet u dit aen,- gy leelvke savoyef
zoud gy misschien geern nog een zweepten hebben Gv liebe
inaer te spreken. 1
De Broedermin. - Neen 'k, neen 'k heb al genoeg «'eliad-
maer k zegde dit om u plaisir te doen, Denderbode, g'eu mom't dit
niet kwalyk nemen.
Den Denderbode. Ik wil van u geen plaisir gedaen warden
gy zyt ma-er eene valsche pry, die altyd honing op de lippen en*
venyn in l hei te hebt.Slop uwen bek en houd uw plaisir
voor u. v
De Schelde. Koufraler. maek u niet kwaed, want 't is vair
daeg zoo wel gega'en. Otfzën koufraler Verbond komt er zoo "oed-
koop af, dat ik er myu geld niet kan uytmaken, g'liebt zeker van-
den nacht wel geslapen, Denderbode T
Den Denderbode. %xr 'k heb vvel geslapen, maer 't Verbond
zal wel betaeld worden in onze aenstaende conferentie, als ik met
hem over de kloosters zal'handelen, want hv heelt daerop dingen
verleid die eene zweeping verdienen. Zoo dan, koufraler, maek u-
gereed voor bmnen acht dagen, en steek maer een berdeken ouder
uwen frak, 'l zal u misschien zeer vvel komen. Niï moet ik myne-
andere affairens gaen doen. Trekt nu maer alle dry op.
De Broedermin. En zulke kavaliere woorden moeten wy aller
voor komplimenten pakken....
PRYSDEELINGEN.
In het kollegie te Geerardsbergen woensdag 12 Augusty ten 8;
uren des morgends;
In de kollegiën te Aelst, te Dendermonde en ie Audenaerde'
Maendag 47 Augusty len 40 uren;
In het kleyn Seminarie te St. Nicolaes den zelfden dag 17 Aug,
om 9 uren;
In liet pensionnaet te Mei Ie, Donderdag 45 Aug. ten 40 u ren;
In het pensionnaet te Gysegem, Maendag 4 7 Aug. ten 9 uren-
In hef pensionnaet der Josephiien le Geerardsbergen Dynsdaa;
18 Augusty ten 4 1/2 ure namiddag.
CORRESPONDENTIE, M. L. uyt R. Ik heb den Memorial
ook gedeeltelyk gelezen eu geloof dal dit een zeer curieus en goed
werk zal zyn. Gy zult ontvangen wat gy gevraegd hebt.
M. E. \Y. Van de C. hel abonnement voor Holland kost 8 fr.
by jaer. Ik bedank u herlelyk van deze aengename commissie.
M. V. D. P. te Strythein gelieve my te zeggen u\t welke*
gemeente gy verhu)sd zyt.
De zeer Eerw. Paters Recolletten An Ion lus, I'dephonsus en Camillus-
uyt het klooster van Gend zyn thans in onze stad bezig roet de geestelyke
zending te prediken, die by vorm van Jubilé. ter eere van den heyligen
Antonius a Padua, gevierd word. Nooyt hebben hier zoo veel geestdrift
en ingekeerdheyd in het bywoonen der sermoonen plaets gehad. Onze
rnyine hoofdkerk is byna te kleyn om de duyzende geloovigen te bevatten,
en telkens gaen allen diep getroffen naer huys, door de hoogst verhevene
welsprekendheyd, door de zalvende en heylznme vermaningen, door de
treffende stoffen die door de zeer eerw. Paters met eene buj tengewoone
kunde behandeld worden. Den II. Antonius van Padua is in de geschiede
nis gekend als hebbende geweest eenen wonderbaren man van welspre
kendheyd/ wiens talenten en wysheyd er velcn^bekeerd hebben; nu, do
bovengemelde eerw. Paters mogen er op rekenen, hunne welsprekendheyd
en brandenden iever zullen hier de heylzaeinste vruchten dragen, en, naer
't voorbeeld van hunnen vermaerden II. stichter, zullen zv er velen tot
bet goed brengem
Den schoonen choor van de kerk te Lede, gaet eersldaegs eene buy-
tengewoone en nieuwe vereiering bekomen door het plaptsen van twee
op glas geschilderde vensters, waervan de kosten op ongeveer de COUO fr.
begroot zyn.
De eene verbeeld onze Lieve Vrouw van Lede ea de 7 Weeen, en de
andere eenen trek uyt het leven van den H. Martinus, pairoon der kerk.
De onderneming dezer twee kunstwerken is toevertrouwd aen den kun-
digen gendschen glasschilder M. Van Crombrugge.
Eeno dezer twee schilderingen is reeds vollooyd en zal, in den loop der
aenstuende week, in de kerk te Lede ingehuldigd worden.
Volgens verklaring van competente persoonen zoude liet reeds verveer-
digde"kunstwerk, 't zy onder het opzigt van tcekening, t zy onder hel
gone der harmonie en levendigheyd der kleuren, niets te wenschen laten
en als een waer meesterstuk mogen acnzien worden, het welk aen M. Van
Crombrugghe de grootste eer aendoet.
De zelve kerk van Lede is nu ook begiftigd geworden met 15 koslelvLe
in goud gebovduerde bannieren, verbeeldende de 15 mysteriën, er'zal
daer door aeu de schoone processie der gemeente nog nu er luyster by >t-
zet worden.
Men schryft ons uyt Scheldrwindeke. 5 Augusty
Gisteren heeft er in onze gemeente eene luysterryke feest pk ets gehad,
ter gelegenheyd van de installatie van den eerw. heer Hofman, als Pastor
der gemeente.
Nooyt heeft men mier geestdrift onder het volk gezien, want van in
den vio' gen morgend was alles te been om het zyn hy te brengen tot
opluysteriug der feest.
Een-n talryken stoet is den nieuwen herder tot op den wyk het Keerken
gaen afhalen; om 9 uren is hy aldaor aengekomen, gezeten in opene
calèche, met nog andere geestelyken en M. den senatcur Vergaitwen.
Onmiddelyk stelde den stoet zich op gang. Aen het kasteel van M. den
