15de ZWEEPÏMÏS&EM.
SAMENSPRAEK TUSSCHEN DE SCHELDEDE
BROEDERMIN, 'T VERBOND EN DEN DEN DERBODE.
CORRESPONDENTIE.
bende die in Engeland verscholen isniet eenen Belg wilt: voor
een praelgraf van den zcdeloossleu aller romanknooyersinlek
kenen. Indien den lieer Verhaegen en zyne vrienden de insehrv—
ving niet ter hulp komen, zal de schim van Eugène Sue nog.Ring-
naer ecne ruslplaels moeten dolen.
DE JESUITEN EX HUNNE LASTERAERS.
Sprekende van de onlangs uyt Cayenne geschrevenen
brieven nopens den iever der PP. Jesuiten, zegt de Union
van Parys het volgende
Niets is zoo eenvoudig als-het verhael dat wy in dezelve lezen niets-
kan er opwegen met deze worstelingen van eiken dag en van elke ner
tegen de ziekten, met de overtollige vermoeydheden gewonnen aen het
bed der stervenden, met deze levendige vertroostingen van het leedwezen
met deze voldoening van het verrigte goed op ongelukkige en verlatene
zielen, met deze gelatenheyd wanneer den missionnaris op zvne beurt
getroffen word en te midden der zynen valt. Een aendoenlyk en godvruchtig
gedacht heeft deze brieven der helden van het apostelschap verzameld..
Ik ken geene zielroerender lezing. Nauwelyks heeft men kennis kunnen
maken met den kloosterling die schryft, nauweiyks heeft men belang
kunnen nemen in zyne werken, zynen iever bewonderen, zyne onversnegd-
heyd gebenedvden, of de briefwisseling verandert.
Eene andere hand heeft de pen genomen zy verhaell de laetste oogen-
hlikken van den heyligen priester, die zelve getroffen is geworden. Dan
komt er eenen anderen, dan nog eenen anderen, en tot elf toe in dry jaren.
En het zyn geene menschen van gewoonlyke verdiensten op de predik
stoelen onzer voornaemste kerken heeft men hunne welsprekende stemmen
gehoord de bezonderste onzer vrye en christelyke soholen hebben ze
gehad onder hare wysste meestersop een bevel hunner oversten, weg
gerukt door de opwelling hunner edelmoedigheyd en verknochtbevd
hebben zv alles verlaten en zvn over zee gacn reyzen, zonder andere hoop
dan het vooruytzigt der eeuwigheyd, om hun leven te gaen verslvten ten
dienste van het schuym der samenleving, om hunne gezondhevd en hun
leven ten beste te geven, ten eynde aen de galeyboeven de laetste ver
troostingen te bezorgen.
Ziedaer een staelken van het gene de Jesuiten verrigten zie daer hoe
zy de lasteringen hunner vyanden verdienen.. Maer ook wie zyn de ellende
lingen die aldus die moedige kloosterlingen lasteren Welk goed hebben
zy ooyt aen de samenleving geriaen Waer zyn hunne tytels om aldus
verdienstelyke burgers te keer te mogen gaen Hebben zy ooyt het minste
aen het menschdom verschaft Of ten minsten hebben zy ooyt iemand ge
sticht door hun goed voorbeeld, door hunne deugden, door hunne "dol-
moedigheyd jegens den armen Ja, zoekt er na en gy zult gansch het
tegeostrydige vinden, gy zult ze met niet anders bezig zien dan met hunne
driften, met hunne wulpscliheden, met hunne braspartyen met hnnnc ge
stadige tegenkanting tegen God en zyn gebed. En 'tzyn nogtans die kerels
welke de kloosterlingen opwillen en ze levendig zouden verbranden ware
het in hunne magt maer het volk zal toch klaer zien in de vergeiykenis
welke wy komen te doen.
Broedermin zet eens uwen bril op en lokt hem diep op uwen
neus om dit wel ie lezen.
Tok, tok, tok
Den DendcrbodeEnlréééz....
De Broedermin. - Goeyën dag, Dendcrbode, mvne twee konfra
ters zyn bezig met een komissieken te doen, zy zullen straks
hier zyn.
Den Denderboic. Waerotn belt gy niet eer ge binnen komt
Dit zyn slechte manieren die ik met wil hebben'.
De Broedermin. Gy moet dan uwe bel doen maken, want zy
is afgetrokken.
Den Dendcrbode Gy hebt er zeker de beest aen gespeeld,
want 't is anders onmogelvk.
De Broedermin. Al weer op my, en nogtans wy hebben ze
alzoo gevonden; gy behandelt ons alsof wy complete verkens
waren', die nooyt ievers geweest hebben.
Hel Verbond en de Schelde. Konfraler Dendcrbode, is er geen
belet in oe salet
De Broedermin. Konfralers. dén Bode en beeft nog maer
myueu neus gezien, en 't is er al op. Ik heb daer al een kom-
plëmentje g'had dat wy zeker do beest aen zyne bel gespeeld
hebben, eii is 't niet waer, hebben wy ze niet afgetrokken ge
vonden
Hel Verbond. Wy hebben ze eerivb en deugdalvk zoo gevon
den, en steekt by dit misschien op ons
De Broedermin. Ja, by wilt dit malgré hebben en alzoo be
schuldigt liy ons zonder dat wy 'l verdiend hebben.
Den Dendcrbode. Wel den bliksem, Broedermin, g'en zult
gy van die beschuldiging niet mank gaen;. hebt ge voor myne bel
niet verdiend 'tgeen ik u daer zoo even zegde, g'hebt al genoeg
verdiend waervoor ge niets gekregen hebt. Houd dus maer uwen
bek, of ik doe de zwartste bladjes van uw boekskeu open, en
•koverzweep u dat ge niet zult welen waer kruypenWat.
gy zult gy komen jammeren over eene bagatel, gv die andere
gedurig' zonder ophouden met gelieele manden scheldwoorden,
beledigingen, leugens en lasteringen naer 't hoofd smylWeel
ge wel wat, wy zullen ubedriuglyk schandboeksken of Samen-
sprack lusschen eenen Xolaris, eenen Hosier ewccnen Schoolmeester,
eens voor den beelel balen en u daerover wat perukkeeren
Uw boekskeu geeft onder andere, te verslaen, om '1 volk te mislev-
den en tegen de priesters en kloosters op te maken, dal de biecht
vaders op hel gemoed van de stervenden veel invloed hebben
omdat zy, door de absolutie, den hemel voor de zieken openen
of toeslnyten, en dat zv, by gevolg, veel konnen bydragen om den
stervenden te bewegen zyn goed aen een klooster te laten, ten
nadeele van de wettige erfgenamen.
Uit is eenen trek van de schandelykste verleyding, van hel
verfoeyelykste bedrog dien eenen godsdiensthater kan {degen.
Uw boeksken wilt bierdoor verdenking van aftroggelary, kwade
trouw en bedriegery ten laste leggen van de biechtvaders; dit
word gedaen om de erfgenamen, die eenen suykernonkel of
suykerlante hebben legen de biechtvaders te verbitteren, wan
trouwig te maken en ze zooveel mogelyk van liet bed der ster
venden te verwyderen dit is een zoo pligtig inzigt, eene zoo
vermaledydensweerdige daed, dal ze den vloek, van God en van
de menschen verdient, niet alleen om dal ze aen «enigen zieken
een onberekenbaer ongeluk kan berokkenen van namelyk, in zyn
uyterste, te moeten ondervinden dat zyne erfgenamen den biecht
vader van hem verwyderd houden of deszelfs toegang vermoeye-
ivken, maer nog bovendien omdat dit geschryfsel eene ëerlooze
valschhcyd is, eerie sehandelyke bedriegery... Den schryver van
uw schandboeksken weet zoo wel'als ik dat de kloosters niet
konnen erven, dat zy, volgens de nieuwe liefdadigheydswtt, geene-
lesumenten konnen noch mogen aenveerden, de wet verbied bet
hun duydelyk en op de stelligste manier.... Hoe wilt dan den
schryvelaer dat de erfgenamen door de kloosters geroofd of
onterfd worden.
Dc Broedermin. Ja maer, konfraler Dendcrbode, dit zou ge
schieden op eene bedekte wyze, met slimme toeren, want ware
de nieuwe wet niet ingetrokken geweest men zag in korten tyd
wat testamentjes.vnor den dag komen, zoo als de volgende
ik geef, nu mijnt dood, almijne goederen voor de inrichting
er van eene arme school. Deze stichting zal ten alien lyde door den
<t puslor der parochie Ier uylsluyling van hel bureel van welda-
<i digheyd,.bcslierd worden, liet ondcrwys zal gegeven zyn door
k de e cru-eer ditje palers BecollcUen-.n
Ofwel.
Door-de eerweerdige palers Capucienen, Jesuiten, Discalsen,
te Clarissen of Collellinnen, in een woord door zwarte of bruyne
a habylcn; zyn er-nicl van alle soorten en holeuren
Zonder den minsten-Iwyfel zoude men weynig leerlingen maer
(c veel palcrs-mdcrwyzers in ditgesliclU ontmoet hebben. Dusdanige
a scholen zyn inderdued ware kloosters.
Den Denderbode. Ja dit aiies zegt uw eerloos boeksken, maer
wal is er daervan waer? Niets, volstrekt niets,'l is een samen-
raepsel van leugens en bedriegery. En inderdued, wat zegt tie wet
nopens de stichting-van detgelyke scholen Lel wel op, ik ga 'I u
onder d'oogen brengen
Ten eersten er kan geene fundatie of stichting by lestamente
gedaen worden, of zy moet goedgekeurd worden" 1" door den
gemeenteraed, 2° door de permanente deputatie met den gouver
neur, en 5" door den-koning.
Indien den gemeenterad^ de permanente deputatie of den
koning, na een scherp onderzoek, bevinden nat er in soortge!vke
testamenten eenig bedrog of verkeerde middelen gebruikt zin
dan wevgeren zy dit testament goed te keuren en liet testament
word vernietigd.
Ten tweeden tien gemeenteraed en '1 gouvernement zouden
allyd bet regt hebben in alle stichtingen en fundatiën den neus
te steken en alles naer te zien en te doorsnuffelen.
Ten derden de bestuerders van dergelyke stichtingen zouden
verpligt zyn alle jaren de nauwkeurigste rekening te doen aen
de permanente deputatie, aert '1 gouvernement en aen het publiek
in'i algemeen, door de openbare aenplakking. hunner budgetten
en rekeningen. En indien daerin bet minste bedrog, de minste
verkwisting mogt stekendan zouden ze dadelyk gedwongen
worden door de regt bank die verkwisting of bedrog uyt bunnen
eygen zak te herstellen en te betalen, en daerby nóg zouden ze
afgesteld en schandelyk uyt het besluer der loiidütie gejae-d
worden.
Ten vierden liet getal der onderwyzers of leermeesterssen
word door de wettelyke overheyd, door agenten van- 't gouver
nement,. bopaeld en geregeld, en er mag niet eenen meester, niet
eene meestersse meer zyn dan liet strikt noodzakeiyk is voor den
dienst van 'l buys. Als dezen dienst zou te lastig vallen en dat
den gemeenteraed dringend noodig acht dal er eenen meester of
eene meestersse meer van doen is, dan mag hy zulks vragen aen
de permanente deputatie, die daerover beslissen moet. Beslist zy
dat het onderwyzerid personneel groot genoeg is. daer aen is niets-
te doen, er mag geeneu enkelen onderwyzer, geene enkele mees
tersse bykomen. Bovendien, als liet onderwyzènd personneel zou
te lalryk schynen, dan mag de wereldlyke oveibeyd dit getal
verminderen gelyk zy liet goedvind. Immers alle bedrog of
afkeering van leslamenlgeiden- ware, met de nieuwe wet, zoo
onmogclyk als gy van met uwe banden de tnaen te pakken. Dit
weet gy wel, dit weet den schryver van uw boekskeu wel, maer
wal geeft bet er aen dat er eenen hectoliter of twee leugens meer
gelogen worden, zeggen de vollairiaensclie francimif.ous, 'l is toch
tegen de kloosters, 'i is toch legen den godsdienst dien zy, onder
den uaetn van den EERLOOZEN, willen verpletteren.
De lael die den NOTARIS in uw boeksken spreekt is juyst de
tael.van eenen. bedrieger, van eenen fopnotaris, van eenen libe
ralen kwant gelyk er, sedert eenige jaren, zoo veel voor schrift*
vervalsehing, voor drevery, voor sebelnienakteb zyn vastgegrepen
en nu in 't rasphuys zillen te koekeloeren, nadat zy hier God en
geheel de wereld bedrogen en bestolen hebben.
De lael van den koster uyt uw boeksken, is de tael van eenen
sukkelaer of die van eenen dier zeldzame afvallers, welke, tot
verdriet van hunnen pastoren tol sciiandael der parochie, somlyds
voor eenen Ivd in bediening blyven.
De tael van uwen schoolmeester, is de lael van eenen dier
kerels die, opgevuld met de scliandprincipen der liberaterv, door
i.un eerloos gedrag, door hunne walgelyke handeiwyze', door
hunne verkeering met goddeloozen buciil, immers door hun
openbaer en byzouder loven, dc ergernis zyn van hunne stad of
gemeente,.de schande van het edel onderwyzersberdep en 't onge
luk van de dejougheyd die bun, ineermaels door de verblindheid.
der ouders, word toevertrouwdEn dan durft den notaris
uyt uw boeksken komen zeeveren dal hel onderwijs der Broerkens
zoo lesus Mariaflauw is, dat de landers meer in een jaer in de
wereldlyke scholen lecren als by die sukkelaers in geheel hun loven.
Wacht daerop wil ik u eens wel kammen.
De Broedermin. Zwyg daer maer van, Dendcrbode, ik weet
alles wat gy daerop zeggen zuil, ik ken uwe principen over
't ondervvys van de stadsscholen, spacr my loch bet verdriet van
geheel die vroede litanie te moeten hooren, want 'k weet dal ge
rny daerover met zulke verdobbelde zweepslagen zond kastyden,
dat myn lyveken ligtelyk zou konnen uylkomenEn, 'k moet
hel u bekennen,'k en beu tegenwoordig maer slappekes sedert
dal mynen principaelsten patroonprofessor Callierop hel
stadhuys te Gend zulke vreede kaeksmeten krygt en zoo ouberm-
liertig onder zyn broek geschopt word
Den Denderbode. Ha gy word al benauwd, konfrater, en ge
begint al den pollron te spelen; maer weel ge wel dat gy toch
van daeg of later door die stommeling of schroblieling zult nioelen
passeren, 'k wil u daerover eens wel nypen, want 't is er aen
verdiend,
Hel Verbond. Daer hebt ge nu die moedige Broedermin!
'L<j slaet daer nu te beven dat ge geen erwt in haer, ge weet wel,
zoud krygen. Dit zyn van die jannen,, die altyd alles te zeggen,,
te pralen, te beknibbelen en te beoordeelen hebben, als z'alleen
zyn, maer als zy met iemand zyn die hunne knepen wal keDi,
dan zou men ze ons Heere geven zonder biechten.
De Broedermin. Houd uw smoel, onuoozelen loeder, ge weel
wel dat ge maer en meugt spreken d ier waer den bessem slaet,
want '1 minste dat den Denderbode op u doortrekt, valt ge dobbel
t'hcop en zyt g'om den geest- te geven. Ik wil dus van u geene
verwylsets hebben, of 'k zal eens seffens een en.leken van zeker
gordynlje opligten en e. den Dendcrbode eenen oogslag laten
onder werpen, dan ware 'l met u met oenen keer opgeschept.
Dc Schelde. Zwygén is een deugd, zev paken MerfÉÉs, lael
g'ons liever den Denderbode salueren en afkrabben, want onze
soep zou hier konnen aenbrauden. Dendcrbode, ware hel niet
beter dat w'tt voor van daeg gerits! li.eien en oplrokken.
Den Denderbode.G'en zuil niet slecht doen, want liet riekt hier
zoo aerdig, dat ik zou zeggen dat er eenen van'ui. zich veraliu-
seerd heeft, en dat ik voor den oogenblik liever uw hielen dan uw
leenen zou zien.
De Schelde. Komt aen, konfraters, en nemen wy dit compli
mentje voor complain, er is hier loch niels te branden dan strooy
en 't is dan nog nat. Dag, Dendeibode
Den Denderbode. Van 's gelyken, tot vrvdag.
Wy vernemen met veel genoegen dat het gerucht welk ver-
spreyd was dat iiet bloeyën 1 kollegie van Geerardsbergen zynen
geleerden en sinds lang vermaerden professor van. Khetorica,
den eerw. beer De-Vós,- ging verliezen, van alien grond onlbiofi-f-'
is. Den ervaren heer De Vos, zoo wel als zyne kundige en weer-
dige medehelpers blyven bv voorlduiing dit belangryk gesticht'1
door hun ondersclieyden en vöortreflehk ondervvys verluyslerer-
en vereerdt. Wy wenscben er den achtbaren en hoogst bekwamen
lieer Principaal weel geluk over en zyn verzekerd dat, mei zvne
kundige medewerking en groolen iever, gevoegd by de zelfs-
opoffering en yerdienstelyklieyd zyner deftige heeren professors,
dit geslicht zynen verheven rang onder dc-vrye onderwysgeslich-
ten van 't land zal blyven behouden.
Geëerdén vriend D. M. uyt D, den persoon waervan onzen
goeden vriend V P. my, in uwen naem gesproken heeft, gaet op
de duymen geklopt worden. Ik weel van goed part dal zyne
zaken zeer slecht staen.
Ailerbesten vriend J. uyt B. binnen acht dagen zal «en uw
verzoek voldaen worden. Het doet my ai tyd genoegen als ik u
eenig plaisier kan doen. Dit weel gy.
-Men schryft uyt Poperingbe, 18 september, dal de-hoppe
van den nieuwen oogst aen GÓ ir. de 50 kilogrammen gekivoieerd
staet.
Den prys der granen staet op dit oogenblik liooger in Bei-
giëu dan op liet meeslendeel der groote merkten van Europa.
Men verzekert dal eenen aenzienlyken invoer van fransche en
rtissiscbe granen lusschen dit en eenige weken zal plaels hebben
langs Antwerpen en langs de-grensburceleu der provinciën Namen
en Henegouwen.
Den 20 dezer heeft den genaemden Felix Detroyer, dag-,
looncr te Meerbeek (Nitiove), eene messteek toegebragt aen Fr.
Govens. die tussehen gekomen was in eenen twist diin D troyer
liad niet zyne ouders. Het slagtoffer is aen zvne wonden bezweken
en den dader van dit wanbedryf is in echtenis gesteld.
Den M dezer beeft Mgr. den bisschop van' Gend de plcglige
wyding gedaen van den nieuwen Imogenallaer en eenen nieuwen
zyallaer der parochiekerk van Haesdonck; ter dier gelegeubeyd
hebben er in deze gemeente groote godsdienstige plegiigheden
plaels gebild.
Men sehryft uyt Audenaerde Er word hier thans veel 1
gezegd dat onze spoorbaen naer Sl-Ghislain, in stede van langs
Leupeghem, Eticliove, Nukerke naer Uousse. Leuze, enz.; 'te
loopen, zich langs Petegliem, Elseghem, Berehem, Quaremonl,
naer Uousse, Leuze, enz., zal rigteri.
lii den nacht lusschen 19 en 20 dezer beeft er te. Exacrd'e
eene brandramp plaels gehad die aen kwaedwiliigheyd word
toegeschreven. Eeue koommyt van U00 schoven is dóór'bet vuer
vernield geworden op een veld toebeboorende aen den genaemden
Augustinus Blauwaerl, landbouwer dier gemeente. Het verlies
bedraegl 2t-0 fr.
Veertien duyzend vremdelingen, onder dewelke twaelf
versteivke persoenafedjes, hebben dit jaer hun verblvf gehouden
te- Oostende er uidaer, alsook op hunnen weg in andere steden
des lands, aeiizienlyke geldsommen gelaten, die men wel up ver-
seheyde inillioenen francs-mag begrooten. Deze enkele aenmer-
king is genoegzaem om de wettige vermaerdlieyd onzer zeebaden -
te bewyzen als ooi; liet belaug.dat de stad Oostende aenbied onder
liet oogslip van de openbare schatkist en bel algemeen welzvn.
Over vyf-en-twintig jaren wierd Oostende, in den loop van heti
schoone saizoen, nauwelyks bezocht door een honderdtal huysge-
zinnen. Den toeloop is elk jaer vermeerderd, en met reden mag
men zeggen dat in 1857 sinds bel eynde van juny tot den dag van
heden, Oostende de levendigste en de aenlokkêlykste zeesiad ie-
geweest van ganscli Enropa.
Echter moeten wy hel zeggen aen de gemeenle-overheyd van
Oostende en aen de nyveraers en koophandelaers dier stad die
meest belang hebben in den toeloop waerover wy ons verheugen.
Oostende maekt zoo wal misbruyk van de voordeelen van zynen -
toestand, doet somwyten overtollige eysehenmisnoegt veel
vremdelingen en stelt aldus zyne toekomst in de waegseh'ael. Op-
zyde gelaten de liooge pryzen der hotels en der mondbehoeften,
en hel regt dat men duel betalen om in ptaelsen te mogen ver-
keeren die onder de openbare plaelsen gerangschikt zyn,'ja zelfs1
om op eenen stoel te zillen op de oevers' der zee, op zvde gelalen
liet gebrek van drinkbaer wateren van wegen in de omliggende-
velden, den dienst der baden beeft eene gebrekkige inrigting ont
vangen welke dit jaer veel kiaglen beeft doen ópryzen. De bad-
rytnygen zyn zeer duer en in liet algemeen onreyn, de eygenaers-
en bedienden looneu zicli weynig gedienstig, de wanorde heerscht
maer al te dikwils in de beweging van in en uyl het water le
gaen, kortom, de liefhebbers (zoo als men ben gemeenlyk noemt)-
krygen er geene voldoening voor liun geld.
By koniuglyk besluvi van 14 september word M. A. Siret,.
afdeellngshoofd in het provintiael gouvernement te Namen, be
noemd tol arrondissetneuls-kommissaris van St-Nicolaes, in ver
vanging van M. den baron de'T Serclaes, die tol andere bedie
ningen geroepen is.
Den iieer Lanssens, afgesleiden priester, is gisteren nioetëm
verscliyuen voor de reglbank van enkele politie vau Brugge, die
hein verwezen heeft lot dry dagen gevang en I I fr. boete, ooi de
openbare rust gestoord te hebben door beleedigende geruchten
eu lawyt.
Wy liebben destyds gesproken, volgens een antwerpsch
dagblad, van de inbeslagneming door de douanen bewerkt van
een inlandsch schip toebeboorende aen eenen inwooner van
Meelieien, om engelsciie geweefsels uyt Holland te hebben willen
binnensmokkelen. De heeren V-. T... kapiteyn van liet schip; en
A... M..., koopman dier stad, zyn zaterdag iaetst door de vacanlie-
kaïner der reglbank van eersten aenleg gezamenlijk verwezen
tot eene boel van 5000 fr. De verbeurd verklaring van schip en
koopwaren, gedaen op het oogenblik der inbeslagneming, is ge-
handjiaefd geworden.
Den major Brialmont- en den- baron Vandersmissen zyn de
twee officieren van ons leger die in het engelscli leger van Indien
dienst zullen nemen. Men verzekert dat den major Brialmont
omtrent 100,000 franks'sjaers- zal trekken. De aeuneming dier
heeren is eene afdoende wederlegging van dc lastering, welke-
onlangs in de Lordskamer graef Derby zich tegen liet belgiscli
leger veroorloofde.
Men leest in de Mcuse r.
Een onzer grootste nyverbeydsliuyzcn die met den vremden
handel dryfi in wapens, komt uyt C.ilcalla hel berigt le ontvangen
van geene wapens op te zenden die gevraegd worden door liandc-
iaers dier indiescbe sliwi. Het eugelsch gouvernement heeft, zoo
het scbyilt, bet besluyi genomen van op dit oogenblik geen een
voorwerp meer te laten binnenvoeren dat lot wapening der
opstandelingen zou kunnen dienen, Wy gelooven liet nuttig te
wezen deze tyding afle kondigen.
Men leest in een-dagblad van Charleroi-
Men erinuert zidi den diefstal die schier by klaren dage-
gew-apender band gepleegd wierd, voorleden jaer destyds, in dt-
hofstede van Oignies by Monligtiy-sur Sambre, bewoond docr
