Ude ZWEEPINGSKENL
KlOTSTiMEUWS.
CORRESPONDENTIE.
francmaQons bekeud maken en die, als't'pas; geeft", tegen
onze politieke instelling zouden samenzweeren en ons aem
den vremden helpen verkoopen en leveren.
SAMENSPRAEK TUSSCHEN DE SCHELDE-, DE
BROEDERMIN,'T VERBOND EN DEN DEN DERRODE.
Din din I'din I De Broedermin tol de Schelde en 'l Verbond.
Den lastigen Denderbode zal nu-niel zeggen dai wy zonder bellen-
binnen gekomen zy», hy zal nu lot boven op zyn bureel wel ge-
hoord hebben dat wy wel zyne bel konnen doen l'onctionneren
-als zy n iet La pol is.
Wannes. Ha 't is al wederom den-zelfden derden die daer
i&Komt moer binnen, Mynheeren, 'k zal gaen zien ol' myn
meester wilt opstaen, want bv is niet al te welMeester, die
gasten van alle weken zyn daer, zoud gy opstaen, of moet ik ze
wegzenden
Den Dendcrbode. Wannes, doe ze binnen binnenkomen, ik
ben seffens by bun.
Wannes-,.Mynheeren de;i meester zal seffens hier zyn.
Den Dendcrbode. Goedern dag, korifraters* gy hebt van daeg
opgepast, wy zullen 't van daeg.niet lang trekken, want 'k heb
geen goeste om veel te klappen.
De Broedermin. Ha, konfrater Dendcrbode, nut zyt g'ook
eens- wat bleeker dan naer gewoonte, ge ziet er van daeg uyt
gelyk nen mislukten bockweylkoekG'bebt zeker te veel
gekermist, hé Pé
Den Dendcrbode.Dan zie ik er maer voor aisnié uyt gelyk
4jy- er altyd g'heel 't jaer door uyt zietEn 'k heb liever eens-
wat bleeker te zyn van wat te veel gekermist te hebben dan van
wat anders. A>s ge wilt, konfraters, wy zullen de oorzaek van
'zekere bleekheyd, die men uytgeleel'de bleekheyd noemt, eens
onderzoeken en daer onderons wat over klappen.
Uet VerbondvZeemenis lief laet ons daer al gauw van
zwygen, want 'k gevoel. Dendcibodcdat.er look in den meersch
.ïSy de Broedermin had beter gedacn dit potje gedekt te laten,
want als gy-daeriii begint in te roeren,.gy roert tot op-den grond,
en dit zyn vodden voor my. Gy moogt gy bleek zien zoo veel als
ge wilt, Dendcrbodcdit zyn niemands affairen, g'bebt ons dner-
van geen rekening te geven, laet ons daer maer seffens overgaen^
De Broedermin. ik ben ik ook van dit gedacht, des te meer
omdat ik weet dat den Dendcrbode eenen vlezen knaep is die zoo
veel aerdige dingen gezien en gehoord heeft, dal hv, zonder te
moeten zoeken, den duvm vlak op de wonde zou-konnen leggen.
Daervan zwygen is voor ons onvei beterlyk, en 'k wilde voor al
veel dat ik die snacr niet aengeraekt had.
Den Dendcrbode. Het is maer by manier van spreken, zicdc
we), koufraters 'r 'ken heb ik de kwestie va-n de bleekheyd of
boekweyttronie niet opgeworpen, ik heb ik enkelyk geantwoord
op uwe vraeg, en zyt gy benauwd van da erover met my le klappen,
gy moet welen waerom, wy zullen dan eene andere zaek beginnen,
en namelyk uw bedrieglyk prulboeksken, samenspraek tusschcn
eenen notariseenen schoolmeester en eenen koster nog wat
uytpluyzen.
liet boeksken zegde. B. V. dat het onderwys der Broerkens van
liefde en andere geestelyken zoo flauw is, en dat de kinderen in
de wereldlyke scholen meer leeren op een jaer als by die sukke-
laers in geheel hun leven
Maer hoe komt het dan, Broedermindat de ergste Iiberaters
altyd dc eerste zyn om hunne kinderen naer de geestelyke SGholen
te zenden
Hoe komt het dat de wereldlyke scholen van het gouvernement,
en zelfs vele gemeentescholen alleen met de magt van onderstands-
gelden, en ongehoorde sacrificiën uyt de schatkist konnen bestaen?
Hoe komt het dan dat de directeurs en professors van de
gouveinementsseholen bassessen op bassessen moeten doen en
gelyk jagthonden rondloopen om hier en daer kinderen te werven
om aldus te beletten dat hunne'scholen in duygen vallen
Hoe komt hel dan dat, in de examina's, de leerlingen die uyt
de geestelyke scholen komen zoo deftig passeren en in alle
wedstrvden boven liggen
Hoe komt bet dan dat de geleerdste mannen, de verstandigste
sehryvers, de deftigste redenners, immers het puyk der wetenschap
van 't land uyt de geestelyke scholen, kollegiën en universitevt
komen
Het is wel waer dat er hier en daer ook al een geleerd man of
liever eenen goddeloozen vernuften schryver of schitterenden
redenaer uyt de liberale of wereldlyke scholen komt, maer dit
inaekt toch den regel niet uyt, 't is maer eene uytzondering. Zelfs
durf ik u zeggen dat de byzonderste en verstandigste kopstukken
der Iiberaters hunne geleerdbeyd in dc geestelyke scholen
gehaeld hebben.
De Broedermin. Dit is dan toch het schoonste bladje niet
van de historie der geestelyke scholen.
Den Denderbodf.— Hel is juyst hel tegenstrydige, 't is 'tschoonste
bladje der historie niet van die liberaterskopslukken die aldus
van de goede principe» en geleerdheyd^die zy in dc geestelyke
scholen oiuvangen hebben afwyken, misbruyk maken en daerdoor
dobbel pligtig zyn. Gy weet wel dat er geen koorn is zonder kaf
«?n dat er rn alle kudden schapen toch hier en daer een schurftig
onder loopt
Het Verbond. Ik heb ik nooyt naer geestelyke scholen ge
weest maer altyd naer wereldlyke
Den Denderbode. Wei gy zyt er beest en dwaes genoeg voor,
g'en zyt niet in staet twee regels te sehryven die aeneenhangen
of waer de ezelsoor niet doorsehynt. Gy hebt daer Zondag lest
in uw prulbladje gezeeverd over de liberale eetparty die in den
vetzak plaets gehad heeft, en g'hebt g'heel uw haspelken daer aen
de galg geklapt. Had gy daervan gezwegen, gren zoud my den
mond niet opengebroken hebben om aen jan en alleman te laten
welen dat de kliekparly op 100 tafelgenoten gerekend had, eu
dat er maer 40 heetékoppen present geweest zyn, waeronder
meer dan de helft van buyten, en alle van zulken aerdigen ka
liber, dat hmineSnamen alleen genoeg waren of wel om te doen
schokschouderen of wel om te doen walgen. Wat beieekei*dit
Dit beteekent dat uw klieksken zoodanig vermagerd en uytge-
teerd is, dat het staet om den geest te geven. Er zyn 2400 kiezers
in 't arrondissement en g'en kont er nauwelyks 40 byeenkrygen
om uwe liberale feest by te woonen, is dit niet een klaer bèwys
dat uw klieksken op sterven ligt. Over eenige jaren meende gy
•en uwen haspel hier alles te hervormen; door geweld, listen,
bedrog, en door eene soort van liberale koorts waerdoor 't land
was aengedaeiK gelukte de liberatersparty hier eens boven te
komen; maer hoe lang heeft het geduerd Wy, conservateurs,
""hebben er ons eens wel mee gemoeyd eu 't was selfens opge
schept. Op eenen enkelen dag was geheel de liberale glorie ver
dwenen, en d'afkokelinger. liggen nog onder den kiessteen, dien
Rogier hier was komen leggen, te zuchten en le kermen dat een
steenen hert zou breken... Maer zoo gaet het, sic transic gloria
wmdi...
Dt Wat is dat latyn te zeggen, Denderbode
Den Denderbode. Dit is te zeggen dat-twee ezels ook een paer
maken...
De Schelde.Kon frater, my dunkt dat ge niet ziek zyt om aen
iemand zynen neus in zyn band te geven; had ik geweten dat ge
my die vreef zoud gedraeyd hebben, ik zou-liever gezwegen heb
ben. Gaet gy voort-met de Broedermin en 't Verbond,k heb ik al
myn-goeste
Den Dendcrbode.Konfraler uyt de Schelde, gy hebt gauw uw
goeste,-gy zyt goedkoop om onderhouden.' Nu, 'k zal nog-eenige
woorden aen de Broederminzeggen en daeumeè zullen wy er voor
acht dagen een spelde aen steken.
Deu schoolmeester van uw-sehandboeksken, Broedermin, braekt
ook zyne gal uyt legen de werkscholen zoo in de stad als te lande,
waer, volgens zyn zeggen,die arme dulskens van kiudcrs zitten
le zielbraken-* van 's morgends tot 'savonds op. hun spelwerk-
kussen, dat 'l bert scheurt van ze lezien, want dat z'er uytdroogen
en door- ongeneeslyke ziektens op niet komen en meer anderen
i rimram.
Behalve dat" dit eene vuvge lastering is^eene schandige ver
smading van dc heyizaemsie inrigtingen die er konnen gevonden
worden, wyl zy buyten de zedelyke en godsdienstige opvoeding
welke zy aen de kinderen verschatten, nog brood, onderhoud en
kraebtdadigen onderstand aen de ouders bybrengen, bv zoo verre
dat bet aen deze werksei-olen ten meerderen deele toe te sehryven
is dat de armoede uyt i O' gemeenten waer zy bestaen voor de" o/io
verdwenen is behalve dat dit gesehryfsel eene eerlooze ondank-
baerheyd-is, gepleegd tegen inrigtingen die alleen-de gebenedy-
ding. van alle trelfelyke mensehen, zoo arme als ryke, ten hoogste
verdienen en ten vollen wegdiagen ter oorzaek der onschat--
bare verbetering, die zy aen den stofïelyken en zedelyken
toestand der meest verlatene klas hebben toegebragt, want weet
bel wel, zonder de werkscholen, waren in de dure jaren met
bonderde huysgezinnen of van honger gekreveerd, of door het
schavot wechgeiriaeyd, behalve nog al veel andere weldaden die
deze inrigtingen hebben te weeg; gebragt, moet ik u zeggen dat
het eene onbegrypelvke beestigheyd is de werkscholen te durven
tegenspreken, vermits de huysgezinnea die dagelyks ondervinden
wat al goed deze scholen doen, beter weten wat die scholen zyn
dan uwen dommeu schoolmeester die misschien nooyt dergelyke
scholen gezien noch gekend heeft.
Doch, Broedermin, daer uwen liberalen' schoolmeester zoo veel
compassie scbvnt te hebben mot die arme dutskens vaa kinders.
die, volgens- zyn zeeveren, op hun spelwerkkussen zitten te ziel
braken enz. zou ik hem eens-willen vragen waerom hy niet
spreekt van die arme dulskens van kinders». die, in de liberale
fabrieken, voor eenige centen, van den. vroegen morgend tot den
laten avond, moeten zwoegen en zweeien, en aen lastigen arbeyd,
boven hunne krachten, onderworpen worden? Wy hebben dikwils
met eygene oogen in onze zondagschool arme dutskens van
kinderkous gezien wier bandjes openlagen gelyk karbonnaden of
geweerd en geknobbeld waren- gelyk. de handen van siruyssche
volwassene daghuerwerkers.
En dan, wat oneyndig verschil nog tusschen die liberale fabrie
ken en onze werkscholen in de werkscholen hebben de kinderen
rust-en speeluren, uren van onderrigling en geestbeschaving;
in de liberale fabrieken mogen zy integendeel niet opzien, moeten
zy, zonder ophouden, zonder rust, zonder respyt, van den vroegen
morgend tot den laten avond, werken gelyk arme slaven. Als het
noen is* moeten zy loopen gelyk windhonden, om hunne magere
potie te gaen nemen, en zoo selfens, met'telen nog in den mond,
zich haesten datze zweeten om ten een ure weêr aen hunnen
lastigen arbeyd le zyn, en zoo gaet het jaer uyt jaer in
Gy zult misschien denken dat die arme dutskens, in den loop van
den dag», eenige onderrigling of geestbeschaving ontvangen.
Gy zoud u bedriegen, in de liberale fabrieken is geene onderrig-
ting geene beschaving voor hun te bekomen, 'ja wel, en dit
ongelukkiglyk maer al te dikwils, schandig zedebederf, eer-en
zedelooze lessen, rampzalige voorbeelden, die voor gevolg hebben
de jonge kinderen door dobbele uytputting van krachten, tot
ougeneeslyke ziektens te brengen en vóór hunne jaren te doen
weehkwynen. Ik wil hier niet verder gaen voor van daeg, tnaer
Broedermin, pas op dat noch gy. noch uwen schoolmeester ooyt
mei zulken dwazen prietpraet meer voor den dag komt, want
'k zou op dit kapittel eéne litanie konnen aflezen die niet wel in
uwe ooren zou klinken en die de liberale fabriekbazen zou achter
d'ooren doen krabben. Ik heb met zeer veel werklieden van
fabrieken innige betrekkingen, ik weel alles wat er omgaet, zy
zyn my hoogst toegenegen en zy weten zeer wel waerom, zy kénnen
immers hunne ware vriendenmoest ik dus eens voor goed
opengaen, weest verzekerd dat de lagchers van den liberalen
kant niet zouden zyn. Daerom raed ik u en alle Iiberaters aen dit
kapittel stillekens over te slaen en er nimmer van te kikken noch
te mikken.
De Broedermin. Ik gevoel wel, konfrater, dat mynen liberalen
schoolmeester daer nevens 't ev geslagen heeft, en dat het geene
spel Ie weerd is met u over die stof in twist te kofnen, 'want
hebben wy eenen nagel gy hebt wel tien gaten....Kon ik maer
met eer van u afgeraken, ge zoud my zien speeten om nimmer
onder uwe oogen te komen.
Het Verbond. Ja maer, Broederming'en geraekt ge zoo ligt
van den Denderbode niet af, ge weet wel wanneer ge'met hem
begint, maer niet wanneer het gedaen is. Ik wenschte,-voor myn
deel, dat ik hem nooyt gezien had.
Den Denderbode. Allons, Verbondr als g'hier zoo zeer tegen
nw goeste zyt, rol maer uwe matten op en vertrek met uwe
makkers, want 'k heb ook myn goeste van u alle dry te zien.
Doch binnen acht dagen op uwen post, zulde, of 't zal mis zyn..,.»
Wanneslaet die mannen eens uyt..
Onder de schoone kerken die men in Oost-Vlaenderen .eentref",
mag men voorzeker deze van Herzele aenstippen, alwaer laelst
eene aendoenlyke plegligheyd heeft plaets gehad, en die nog is
verluysterd geweest door de inhuldiging van veertien kunst
stukken,. verbeeldende de Statiën van den heyligen Kruysweg,
welke men verschuldigd is aen de mildadiglieyd van eene acht
bare paTochiane van Fferzele.
Eer en dryntae! eer aen- die weldenkende en deftige herten die
zoo weerdiglyk het hnys Gods versieren, hunne namen zullen
gebenedyd worden en de toekomende geslachten zullen met den
mcesten lof hunne mildadigheyd teven.
Ieder der veertien kunststukken is behandeld met innige
godsvrucht en liefdeden graed van lyden en smerte die den
God-Mensch heeft uytgeslaen, om ons te toonen dat wy met
oodmoedigheyd en zelfsverlooehening moeten handelen leri evnde
de eeuwige beioonigen te verwerven, zyn met de treffendste
naltierlykheyd en waerheyd in die indrukwekkende tafereelen
voorgesteld.
Het coloriet Is schitterend en samertluydend, de afbeeldsels en
uyldrukkingen zyn allerbest gevoeld es bewyzen ten duydelyksl
dat den kunsienaer met de verhevenste verdiensten en diepgron
digste kennisses Degaefd is.
Het strekt ons tot de grootste voldoening, en 't is voor ons eend
reden van fierheyd hier te mogen aenstippen dat dees waer
kunstgevrocht het werk is van onzen achtbaren stadsgenoot, den.
heer Joseph Meganck, die hier zoo wel om zyne hooge begaefd-
heden als om zyne hoogst voortrelfelyke zedigheyd, aller achting
verdiént en ten vollen geniet. Gelyk het meesterstuk dat in deis
autaer van den H. Aloysius ia onze parochiekerk met zoo veel
luysler schittert, een monument is der verhevene talenten vair
den lieer Meganck, zoo ook zal den Kruysweg van Herzele een
gedenkstuk zyn 't welk de geheugenis der kunst van onzen
defligen Aelslenaer aen 't nageslacht zai overzetten.
Lieven vriend J. uyt'C. het is my onntogelyk geweest voor deze
week aen uw verzoek te voldoen. Het zal voor dè naeste week zvn.
M. D. B. uyt B. Neen.
Geêerden vriend C. uyt G. gy moet naer my niet wachten.
Het kan niet zyn.
Voorleden Donderdag is te N'ieuwerkerken eenen Jubilé van
den 11. Boosenkrans begonnen. Twee eerw. Paters Predikheereu
uyt het klooster van Gend beyveren zich om,door de verkondiging,
der groote waerheden des heyligen godsdienst, de herten lot eene-
weerdige jubiléfeest voor te bereyden. Donderdag toekomende zal
zyne hoogweerdigheyd den bisschop deze godsdienstige plegligheyd
komen sluyten en de schoone processie,'die tot dies voorbereid
word, bywoouen.
Een koninglyk besluyt van I september roept de kiezers-
kollegien by een tegen dynsdag 27 October, om tien uren van den
morgend, ten eyude over te gaen tot de vernieuwing van de helft
der gemeenteraden.
Donderdag naeht'is te Aelst. op de weydegenaemd de Lelie,
eene koeybeest gesiolen, toebehoorende aen den heer Frans De
Schepper, te Nieuwerkerkcn. Den dief is te Molenbeek, by Brus
sel, aengehouden.
Den 2S sept, is- er te Lede eene inoordpooging gepleegd op
den persoon van den heer V. Govaert, landbouwer, door eenens.
wever van die gemeente. Den pligtigen beeft Govaert twee mes--
steken toegebragt op het oogenblik dat dezen uyt bet huys stapte
van den genaemden J. B. De Eerpel. Den eersten steek beeft hem
i eene diepe wonde veroorzaekt aen den reglen arm, den tweeden
in de rigting van het hert, is verhinderd geworden' door de klee^
dingen en den lemmer is zelfs in het vleesch niel gedrongen. Don
pligtigen is op de vlugt.
Wy vernemen dat den heer Peierin, nlaetsbevelhebber vat;:
Dendermoude. die stad gaet verlaten.
M. Moke, sekrelaris-boekbéwaerdèr van het Museum van.
nyverheyd, vader van M. Moke, professor in de universitevt te
Gend eu van de vermaerdc pianospeelsler Mev. Pieyel, is te f
Brussel overleden. In 1790 was M. Moke den'O""1 der tweede
afdeeling in den kampstryd der vermaarde oude universitcyt vac
Leuven, en in I82C was hy prinoipael in 't kollegic te Aelsti
Den Bicn- Public brengt ons een nieuws aen,. dat te Gend:
met veel genoegen zal vernomen worden, omdat het een eynde
zal stellen aen de moeyelykheden, welkegedurig in den gemeënte-
raed aldaer hernieuwd wordem M. Van Potlelsberghe schyut het
opmaken van rekwisitoriums moede te zyn, en zal zich niet meer
op den rang stellen in de aenstaende kiezingen. MMi Guislain,.
Lammensen De Cock zouden insgelvks van'hun |lidmaetschap
afzien. Alzoo zou- de koterie gebroken zyn, welke sedert eenigen
tyd den gendscben gemeenteraed, in eenen politieken klub wilt
veranderen.
-- Ziet hier eenige byzonderheden over de moord te Moerbeke-
gepleegd en waervan wy reeds gesproken hebben Het was ker
mis te Meerbeke; F. de Troyer, kareelbakker van beroep, was>
reeds vroeg by den avond dronken,, keerde hnyswaerts en vroe«
zyne moeder geld onr voort te kunnen slempen. Dien jongeling"
van een zeer slecht gedrag, bad meermalen legen zyne ouders
opgeslaen, en die willen mishandelen; toen had hy zynen broeder
eenen messteek toegebragt, die gelukkigfyk op eene rib afgleed;,
gelykerlyd bragt hv zyne moeder eenen steek toe, die enkel dé
mouw van haer kleed trof. Terwyl hy zich aen zyne toomlooze
baldadigheyd overgaf, wilde eenenbuerljongeling, FransGoevens,
den oudsten zoon eener weduwe met tien kinderen, die'hem.
meermalen had tot reden gebragt, er tussehen komen.
Ondanks zyne moeder die het hem wilde beletten,, sprong Aen
jongeling in het hnys daer hy twist hoorde. Den dronkaerd nog
met het mes gewapend en in volle woede, valt hem aen, treft:
hem inden hals, zoo noodlottig, dat hy hem eenen slagader
afsnyd. Den gewonden snelt naer huys en valt dood aen deu
ingang zyner deur. Inlusschen had den dader de vlugt genomen,
de gebttren met zynen vader aen het hoofd, doorliepen 'do velden
om hem op le zoeken; eyndelyk by een klaverveld begon den bv
hem zynden hond te blaffen, en daer vond men den pligtigen
u-ylgestrekt liggen. Aengehouden en vastgezet,.wierd hy ma'endag
te Geeraerdsbergen aengebragt en 's auderondags vervoerd om in
hef kort voor de assisen te verschynen.
Zondag,, gedurende de hoogmis en hef sermoon, is er eene'
bende dieven in de pastory te Liefferingen gebroken met ploeg
kouters en ander inbraekgerief; na eene venster gebroken te
hebben, zyn zy binnen de keuken gedrongen ahvaer zy eene
deur, die met twee grendels was vastgemaekt, hebben openge-
broken; langs daer zyn zy op de bovenkamers gekomen alwaer
zy eenen koffer die nog maer nieuw en zeer sterk gemaekt was eu
met twee goede sloten was voorzien, met geweld hebben openge-
vrongen. Zy hebben uyt dien kolfer eene som vam rond de
1000 fr. gestolen. Een anderen koffer is ook het voorwerp van
hunne roofzucht geweest, doch zy zyn er niet in gelukt denzelveu
open te breken; verders hebben zy alles nauwkeurig onderzocht, j
tot zelfs de beddingen en slapingen. Evenwel hebben zy al de
andere voorwerpen die zich in de pastorv bevonden, ongehin- j
derd gelaten, waeruyl blykt dat het geld hunne eenige dryfveer
was. De politie doel vlytige poogingen om die stoute dieven
te ontdekken; wy weten nog niet of zy er reeds in geslaegd is-
hen op het spoor te komen.
De verlcdene week isden genoemden De Groote, 12 jaren,
daglooner te St-Lievens-Essche, van eenen peerenboom gevallen
en is ten gronde dood gebleven. Dezen ongelakkigen laet eene
weduwe en vier klevne kinderen achter.
Donderdag heeft men aen eene balie, op eenen meersch te
Steenhuyke dood gevonden, den genoemden Frans Branckaert,
woonende re Ophasselttoen men hem vond, kon hy tnaer pas
overleden zyn, want het speeksel liep hem nog uyt den mond eu
hy hield zyne pyp in de hand. Men denkt dal hy aen eene be
roerte moet gestor ven zyn, aengezien men geen spoor van geweld
op hem ontdekt heeft.
Het hof van Cassatie heeft by arrest van 13 juny 1837, ge
wezen, dat den loteling, die tol onderstand dient van eenen wees-
broeder of eene wees-zuster, regt heeft op de vrystelüng zoo als
dengenen die versebeydene weezen onderhoud.
