PILLEKENS.
Het verpligtend onderwys.
KUNSTNIEUWS.
CORRESPONDENTIE.
slroomen op hem. neêr om niet alleen den pastor van St.
Peeters-,Leeuw. ruaer zelfs al de pastors van geheel Belgicn
errder de opeabs.re verachting te versmachten.
Maer waitgeb.eurt er 1 het hot van appel van Brussel
komt het«eerstf; vonnis te verbreken, geheel te vernietigen
en den eei"w. pastor van alle vervolgingen vry te spreken.
Wat meer is, het openbaer ministerie, in den persoon
van den heer advokaet-generael Van den Peereboom
heeft zich by de verdediging gevoegd om de volle vrvspraek
te vragen, zoodanig dat het hof en '1 openbaer ministerie
teenemael eensgezind zyn geweest om de volkoinene on
schuld van den heer pastor le erkennen en door een solem
neel vonnis le bevestigen.
Nu, daeraen verwachtten wy ons, wy hadden de diepe
overtnyging dat het onbegrypelvk vonnis van den eersten
regter zo» vernietigd zyn geworden, omdat het, volgens
ons, onmogelyk was dat een achlbaer man kon veroor
deeld worden voor 'I geen men valschelyk eene geldont-
vremding noemde, waervan hy nooyt eenen enkelen cen
tiem geprofiteerd heeft noch heeft willen profiteren.
Maer wat doen de iiberatersbladen nu Denkt gy mis
schien dat zy hunne scheldwoorden, hunne hatelyke aen-
tvgingen, hunne versmadende beledigingen herroepen'?
Gy zvt er wel meê, eenige dier bladen zwygen nu, andere
kondigen droog weg af met het spyt op 't gelaet en met de
gal in 't hert dat den pastor vrygesproken is; een enkel
schandblad, een blad dat zich in de lengentaei en onbe-
schaemdheyd doet onderscheyden, immers den vuygen
Observateur, ontketent zyne woede legen de regters" van
't hof van appel omdat zy dezen zwarten niet hebben in
't gevang gesteken; ja zoo verre gaet de mafonnieke
partywoede, dat dit modderblad alle regels van welvoeg-
lykhevd en eergevoel onder de voeten trapt, met namelyk
de regters te beoordeelen volgens de boosheyd van zyn
eygen gemoed, wel te verstaen als deze in zynen zin gecne
vonnissen stryken en dit byzonderlyk als er kwestie is van
eenen geestelyken. Doch daerover mag den heer paslor
van St. Peeters-Leeuw trctsch wezen, want hoe snooder
de aenrandingen, hoe schandelyker de aentygingen van
dit lasterblad zyn, hoe meer zy by treffelyke lieden den
persoon verhefTen die er 't voorwerp van is.
Maer a propos van deze zaek, konfrater Verbond, gy
hebt ook nog al uw venvn tegen den priester in kwestie
uytgebraekt, gy hebt ook sehaemteloos genoeg geweest
om deze zoo klare en tastelyke zaek te keeren, te vringen
en le draeyen en aldus een hatelyk vermopden op hem te
doen wegen; znll gy nu treffelykheyd en eergevoel genoeg
hebben om uwe schandartikels, uwe bedrieglyke nytleg-
gingen le wederroepen en te bekennen dal gy dezen acht
baren geestelyken gelasterd hebt'' Maer wat willen wy n
daervan spreken, gy zult zwygen en kolerig uwen snuyter
voelen zwellen gelvk den slimmen burgemeester van Leeuw,
die, naer men zegt, sedert de vrvspraek van zynen pastor,
een miksken onder zvnen neus heeft moeten stellen, nvt
vrees dat hy, door de zwaerte zou afscheurenIn
alle geval wenschen wy aen dezen burgemeester zoowel
als aen 't Verbond hertelyk proficiat, zy zullen reeds in
slael zvn om met M. Van der Neuzen te concoureren.
Hel Verbond roept en schreeuwt alsof liet levende gevild
wierd, en «lil wel omdat den Ücndcrbmk, volgens andere dag
bladen, ofgekondigd heeft «lat M. Dasnoy, burgemeester van
S,c Marie, is afgesteld geworden, om y.icli openlyk geuvt le hehhen
te^en den liberaters-kandidaet M. l)e Mooi en ten voordeel»' van
M. Nolltotnb, en omdat ons blad de antwoord van den Monileur
niet opgenomen beeft, waerin verklaerd word dat dien burge
meester is afgesteld om den persoon van den koning openlyk met
de grofste uytdrukkingen beledigd te hebben
M. Dasnoy heeft openlyk den Monilcur gclengenstrafl en aen
M. Rogier de namen gevraegd van de persoonen die hem dit
-overgebriefd hebben als ook eene eopye van de denonciatie,
•omdat dezen beer beweert scliandelyk gelasterd te zvn en niet
wilt blyven gedrukt gaeu onder eene vaische bescbuidiging die
by als eerkrenkend en faemroovend aenziel.
Nu, wy gelooven voel eer M. Dasnoy dan Rogier of zynen
Monilcur, ten eersten omdat wy in walgelyke liberalersspioenen,
die laster en logenlael konnen overgebriefd bobben, geen ver
trouwen stellenten tweeden omdat Rogier ook van (Teerste
leugen niet geborsten is. M. Dasnoy kennen wy ni«t. en T is een
grondslelsel dat men iedereen moei aenzien als goed en «rebelyk
tol dal bei tegenstrydige bewezen wor.de, quisque habdur bonus,
donec probclur malus, en daernaer wachten wy, maer wy denken
dal wy nog al Ufng zullen wachten, want 't is juysl daeraen dal
de liberaters allyd te kort blyven. Eerst liegen, lasteren, valschelyk
beschuldigen, 's vyands eer en faem ten onr»'gte krenken, en dan,
als hun bet tegenstrydig bewezen word /.oo klaer als de zon,
zwvgen dal ze zweelcn, of, door nieuwe vaische aentygingen en
andere slechte middelen, de waerhey»! bewimpelen, verkeeren en
moedwilliglyk verkrachten, zie daer de gewoonte der liberaters,
en dan komen zulke gasten pretenderen dal men hun op bun
woord gelooveAcbteruyt, vuyge wezens, aen u past bet
spt eekwoord mcndaci verum quidem diccnli non credilur, eenen
leugenaer word niet geloofd zelfs als de waerheyd spreekt.
Het Veibond vertelt dat den Denderbode allyd met eenen
francmacon op zynen neus looplMaer, konfrater, wie loopt er
allyd met nen polilicken priester op zynen neus, met nen pater
van dooder band op zynen eenen schouder, en nen tieodenreligieus
op zynen anderen? Zyt gy dien sukkelaer niet, konfrater? Uw
prulblad is allyd opgevuld met vaische historiekens, leugens en
fopperyën legen priesters, paters en nonnen, zoodanig dat er uwe
ey<Tene dungezaeyde lezers tol walgens toe van hebben en openlyk
ze"(Ten dat gy bun niets anders weet op te dienen dan oude
herstoofde vodden, die bonderde malen wederlegd en «laenloor
des te smakeloozer geworden zyn. Wat er van zy, wy zouden niet
geern niet eenen francma^on op onzen neus loopen, want die
gasten rieken zoo vies, dal zy zichzelve door hunnen geur ver
raden, gelyk de kwakkels door haren bekPouah
Wy hebben in voorgaende Nrg nu l droefheyrt gesproken
over bet droevig eymle van den ongelukkigeu M. Van Meenen,
die te Brussel in eene volstrekte weygering van alle godsdienstige
hulp gestorven is. Het Verbond. T welk scbyut die dood toe le
iuychèn, steekt ons door dal wy M. Van Meenen tegl naer de helle
gezonden bobben, en komt ons de leering van den Zaligmaker
voorhouden Oordeelt de anderen niet, will <jy zeiven niet geoor-
dceld wordenWaerlyk dit past schoon aen 't Verbond,
't welk de leering van den Zaligmaker gedurig versmaed, loochent,
beschimpt en bespol. D l is den splinter in eens anders oog zien
en den balk niet ontwaren dien men in zyn eygen oog draegt.
Wy hebben ons allyd gewacht en hopen wy ons te blyven wachten
iemand naer de helle le zenden, want wy gelooven en gelooven
bel vaslelyk dat hel daer de plaels is van eeuwig ongeluk 't zyn
maer kerels zonder godsdienst schaudbrokken van boosheyd,
die voor een handvol geld hunne ziele verkoopen om d'belle le
winnen, die zulke gedachten van een ander konnen opvatten.
Doet het treurig evnde van M. Van Meenen sidderen en beven,
dit is onze schuld niet, heeft den man het alzoo gewild, hy moest
het weten, wal ons betreft, wy wenschen hem regtzinniglyk
d'eeuwige ruste, maer wy zouden voor geheel de wereld niet
willen «Jal men met waerheyd op ons graf zou konnen zeggen
'l geen MM. Verhaegen, Geodebien en Del'aeqs op hel graf van
M. Van Meenen met zooveel ophef gezegd hebben. Dat zy ook den
end aenzien, rcspiqianl fincm, zegt den Hollander en afwachten
wie er meest zal bedrogen zyn.
De liberaters, verschrikt voor de gevolgen der catholyke
vereeniging die te Brussel opgevonnd is, hebben tegen de zelve
alle spotternyén en beschimpingen uytgezeeverd maer ziende
dat die beschimpingen eri spotternyén niet pakken en dat onze
vereenigitig bun welhaest tien gratieslag zal toebrengen, hebben
zy een legeugenoolsehap op den zelfden voet willen inriglen. Ten
dien eynde is er geschreven, gevreven, gesmeekt en gebeden,
geheel Tland door zyn er uytnoodigitigshrieven gezonden, enz.,
maer de heelekoppen zyn verkond, de liberale bakte is ingevallen
en de liberaters blyven doof. Over eenige dagen is die vergade
ring gehouden geweest by M. Tliiefryin plaels van over de
WÉ HONDERD van d'eerste en rykste mannen van 'l land byeeu
le krygen, gelyk de conservaleurs gehad hebben, hebben er nau-
welyks TWEÉ-EN-TVV1NTIG liberasters aen den oproep beant
woord. Dit mag voorzeker eene arm mollen associalieken of
mislukte bakte genoéhid worden. Maer dit is niet te verwonderen,
alwie nog eenig eergevoel of zelfsachling koestert zal zich scha
men met dien klubsbaspel mee le doen. Visch achter staek vind
maer liefhebbers onder de vuylerikken.
Wy lazen, over eenige dagen in de dagbladen, dat «Ie regentie
van Gend, »»p voordragl van den nieuwen schepen Gallier, pro
fessor der Uuiveislleyl van die stad en opsteller der Broedermin,
gestemd had voor bet verpligtend maken van bet onderwys voor
al «le kinderen van 6 lot 14 jaren oud, en dat «le gemeenteraden
van Elsene en Sl-Josse-len-Noode den zeildeir wenscli geuyl
hadden.
Wy zyn zekerlyk niet liet minste vyandig aen 't onderwys der
jeugd; wel ter contrarie, maer 't verpligtend maken van hetzelve,
of van welk zrdclyk belang bel ook anders zyn niDge, is enkel eene
ongerymdliey»!, waervan de uytvinding daerenboven aen het
liberalismus niet behoort.
Ziehier
E bestond eertyds eenen Turk, die alzoo veel verstand bad
van de vryheyd als repuhlikaeu Gallier en de liberale party van
Gend en elders er van hebben.
Dien Turk heette Shaahaham fn, en dien Shaabaham vond liet
zeer eenvoudig eene wet te maken, by welke liet zyne onderdanen
geboden was zich te amuseren. Sa, jongeus, zegde hy hun,
amuseert u goed, ik wensche, ik wil dat gy u amuseert. Gy
moet leute maken dat hel kraekt en hy die geen leute inaekl,
re zal ik doen aen eenen pael spitsen
Het eenigste verschil dat beslaet lusschen professor Gallier
en den dooi luchligen Shaabaham, is dat den* eersten nog niet
gezegd heeft welk»* slrailen hy zou willen op «Ie overtreders toe-
gepast zien. llv dekreteert alleenlvk dal de kinder? moeien nter
school gaen en er leeren lezen, scliryven en cyferen, zonder le
zeggen dal hy de nalatige» zal «loen empaleren.
'T is eene eer voor dien wetmaker, hy is ten minsten nog
meédoogzaem.
Maer ziet, onderlusschen. waer naer toe hel progres al geleyd
Niet kunnen lezen, noch scliryven, noch cyferen is een schelm
stuk dat door de wetten moet gestraft worden. Wel zeer wel
na dit, zal er eene wel komen krachtens welke al de jongens
zullen moeten kunnen op de pynbank spelen en de polka dansen
Dan eenen anderen die zal hevelen op bepaalde straffen, dat el-
ken meerderjarigen knecht moet kunnen verzen maken en brie
ven scliryven gelyk den Kabinet-Secretaris of Mevr. de Sevigné.
Zullen M. Gallier en «Jeu gemeeuleraed van Scliaerbeek ook
niet eene wet willen maken om iedeieeii te verpligien zes voeten
lang te zyn.
Eenen anderen nog die, zal verbieden eenen. krommen neus
op zyn gezigt te dragen
Eenen anderen nog 0111 de bevolkingen, '1 algemeen te ver-
fcpligten blauwe oogen te hebben, en «Ie manskerels in 't byzonder
eenen zwaden bokkenbaerd te dragen
Eenen anderen nog «lie de klulsekniën zal veroordeeleh tol
eene geldboete en de schelen lot het gevang
Het dunkt ons dat het eynde van den mensch, voor wat de
burgerlvke wel betreft, bestond in het betalen van zyne kou-
tribuiiën, garde civiek le zyn, eens anders mans goed niet te.
stelen, hel leven en de eer van zynen evenmensch te eerbiedigen,
en andere voorwaerden genoegzaem voorzien in het strafwet
boek en «Ie verzameling van vonnissen en besluyten.
Nu, op «lat den mensch tol zyn eynde zou komen, er word nog
vereyscht dat hy kunne lezen, scliryven en cyferen.
Onnoodig voor hel overig, te vragen hoe een diergelyk besluyt
zou kunnen overeen gebragt worden met de priucipen der per-
soonelyke vrylieyd, der huysselyke vryheyd, met de regten van
de vaders des huysgezins, met de eenvoudigste stelregels van
den viyën wille van iedereen in de zaken van persoonelyke be-
lamelykheyd. De school, lol welke die liberale gemeenteraden en
dagbladen behooren, spreekt veel van vryheyd inaer zy spreekt
er van gelyk blinden van de kleuren; zy heeft nooyt de vryheyd
verstaen, noch zal ze ooyl verstaen. Yryheydminnend met de
woorden, zy is Turksch met de werken. Bolerkuypje
Met alle p.enoepen rien wy in onze hoofdkerk den voortfjanf; van het
kunstig weik der inwendige galeryêii. Den choor is gansch voltrokken,
even als twee zyden der transepten en een deel der groote beuk, ma
kende aldus te samen achttien nieuwe gothieke galeryën uyt. Elk koppel
dezer heeft eene verschillige teekening, uvtgenomen de gene der tran
septen nlwaer de vier opeen corresponderende de zelve zullen zyn. Men
begrypt dat den architect m«»l geene kleyne kracht van inbeelding en
wetenschap moet begaefd zyn, ory nl die verschillige DESSINS te scheppen,
om den eenen met den and«ien niet te doen siryden, om alt yd de zuyver-
hevd en goede goesle der teekening met den nlgemeenen bouwtrant des
tempels in overeenkomst te stellen. Deze mopyelykheden zyn in St. Mnr-
tiims-kerk meesterlyk overwonnen. Elke galery is merkweer^ig in haer
zelve 700 voor het gedacht als voor de uytvoering, eenige zyn uytnmntend
van beviilliglinyd. en al te snm^n, door den nauwkeurigen stempel dien zy
dragen van den sly 1 der vyftiende eeuw nen den welken onze kerk. be
hoort, nemen een aenzienelyk deel in de verbetering van het algrmeei»
opzicht van dezen schoonen tempel. Wy wenschen er vuriglyk geluk over
aen den geleerden en oedrigen architect, M. Joostens, alsook aen d»-o
bestierder der werken, M.Desiré Van Duyfhuyse, die eenen verdiensUollen
bouwkundigen b-loolt te worden.
Van zulke mannen was men iets buylengewoou te verwachten. T is
M, Joostens die den schoonen gevel der kerk zoo schitterend hersteld
heeft, 't is hy die het wonderbaer sta d hu y 3 van Audenaerde teenemael
uyt zynen vervallendcn staet heeft gehaeld, 't is liy ook die de hoogzael
van Dixmude, dit meesterstuk der vyftiende eeuw, in zynen oorspronke-
lyken luyster herstelt. Zoo vervallen was het dat het ontkenneiyk was
geworden Nu koinl het uyt zyne puynen en trekt naer zich de kunstmin-
naers van alle landen.
Belgenlendis rykin kerken van den zelfden bouwtrant der onze. Nogtan»
zouden wy ons straf moeten bedriegen met te zeggen dat Ste Martinus-
teinpel den eenigsten zal zyn waer men zoo een prachtig en volmaekt
werk van inwendige galeryën zal mogen beschouwen. In verscheydene,
zoo als de Kapellekerk en de gene van den Zavel te Brussel, in de luys-
terryke kerk va» Ste Jacobus van Antwerpen, heeft men ook gathiesche
galeryën geplaetst; maer zonder aen hare weerde in zich zelve te raken,
zien wy dat zy al de zelfde teekening aenbieden, terwyl de vurieteyt der
gene van 8te Martinus-kerk een onzeggelyk uytwerksel voorbrengt.
Hopen wy dat dit edel werk zonder hinderpalen zal konnen voortgezet
worden; en onzen wensch is des te vuriger omdat ineu nu meer en meer
de belngchelykheyd ontwaert dier grieksche balusters, die nog gedeelte,
lyk in onzen schoonen ogivalen tempel bestaen. Dit werk spreekt lot eer
onter stad, des te meer dat het tot hier toe uytgevoerd is geworden do«r
dn godvruchtige goedherligheyd van eenige parttkulieren en confrerien,
terwyl de geringe inkomsten der kerk aen de allernoodigste uytwendige
herstellingskosten moeten besteed worden. Deze kunstminnende herten
hebben gedacht dat het tyd was van op het monument zeve te denken
't welk zoo menigvuldige prachtige en kunstvolle cieraden van alle slacb
inhoud; niet willende in vergelyking gesteld worden met menscheo die
hun huys allyd met verciersels en meubels verbeteren zonder iu evenre-
digheyd den houw *elf te verschoonen.
Zeer geacliten vriend D. P. uyl B. wy zullen aen het ver
langen van uwen achtbaren vriend D. voldoen.
M. H. G. uy.t Pepinyen hebt ^y mynen brief met de twee
nootjes niet ontvangen dan? Ik verzoek u vriendelyk my dit
selfens le laten welen.
M. J. uyt G. maendag rnoogl gy niet kotnen, ik ben afwezig
dien dag.
Zeer geêerden vriend R. uyl G. ik ben voornemens le doeu
wat gy gedacht hebt. Maer deze week is het my onmogelyk geweesl.
M. D. S. uyl S. N. ik heb ontvangen wal gy ray gezonden
hebt, maer eenen vriend heefl het meegenomen en heb het dus
niet konnen onderzoeken. Maekt gy zelf iels of wat en zend het
my, ik zal er meè doen dat wel is.
Zie hier den tekst van eenen nieuwen brief dien M. Duster,
burgemeester van Sle-Marie aen den minister van binnenlaud-
sciie zaken gezonden heeft
Sle-ilarie (Neufchaleau) 14 meert.
M. den Minister,
Den Moniteur van SI meert meld my, dal myne afstelling
ais burgemeester liieiop gemotiveerd is, dat ik iu eene herberg
beledigende woorden en dit op de onbesclioftste manier, zou
hebben uylgesproken tegen deu koning en in legeuwoordigheyd
van geloofweerdige persoenen.
Ik bid u, myiilieer deu minister, my deze persoonen te dóeis
kennen door my de kopy of bel origineel van hunne verklaring
le zenden; ik heb deze slukkeu uoodig voor inyne reglveerdi-
8'nK'
u Gy begrypt dal ik zulke gewigtige dingen niet op myii hoofd
kan laten wegen, die op tene byzomlere manier mynen goeden
naem iu gevaer brengen.»
Ons dunkt dal uen minister niet kan aerzelen aen die vraeg
te voldoen; bet officieel blad beschuldigt M. Dasnoy den koning
beledigd le hebben. M. Dasnoy loochent dit teil slerksten; dee
Mumltur is volgens zyn geweien (als den Moniteur een geweien
heefl) verpligl de slukkeu, hierop belrekkelyk, publiek ie maken.
Maer zal den minister de vraeg van den burgemeester inwilli
gen 1 Wy gelooven liet niel, want er zouden welligl zaken voor
deu dag komen die de overdragers aerdig zouden doen kyken.
Een sntertelyk ongeluk heefl voorlaetsten vrydag alhier
plaels gehad. Den genoemden De liaedl, bezig zyude de venster»
der tweede verdieping van het buys van den lieer .1. B. Jelie,
fakriekanl, le kuysschen, is door eene derzelve op de slrael ge
vallen Dell ongelukkigeu had een been gebroken, was daeren-
boveu nog zeer ernstig gewond, en is ten gevolge van dit onge
luk overleden.
Men schryl't ons uyt Niuove
Den d(ï dezer was den lieer Pieter De Ho, tresorier der kerk
en van 't armbesluer van Lielferingben, naer onze stad gekomen
om kleederen te koopen voor een arm kind dal zyne eersle
koinmunie doen moest, loen by 'savonds by liet lei ugkeeren,
op Lielferingenveld, door eenen onbekenden persoon, aeugerand
en zoodanig mishandeld wierd, dat hy voor dood blyven liggen
is van 's avonds tol 's anderendaegs oin 5 uren 's morgeus. Tol nu
toe is deu heer De Ito nog Diet hersteld.
Dynsdag heeft de Kamer de keraedslaging over den budgel
van 's lands werken voortgezel, en hel artikel geeyndigd der
rivieren. MM. De Naeyer, De Porlemont en Jouret hebben byzon
derlyk de zaek gephlen der oeverbewoor.ers van den Dender,
waervan de bevaermaking in princiep is besloten geworden.
Te beginnen met eersten april aeuslaende, zullen de ver
scheydene marklen van Dendermonde, lol nadere schikkingen,
plaels hebben op de volgende uren, le welen
De graenmerkl, ten 5 urende boter-, kaes-, eyer-, kieken-
en gedierten-, rivicrvisch-, fruyl-en graenmarkten, ten 6 uren;
de keinpmarkt, ten 7 I;2 urede vlasmarkt ten 8 uren de aerd-
appelmarkt, alsmede de boekweit-, erwten- en boonmarktcn, ten
8 uren de havermarkt, ten 9 uren; de gerstmarkt, ook ten 9
uren de zaedmarkt, ten 9 f;2 ure; de graenmarkt, ten 10 uren,
zoo nogtans dat de larwemarkl maer ten 10 i)2 ure mag beginnen;
de andere markten naer gewoonte.
M. C. J. Van Cauwelaeri, paslor le Herzeele, gaet in dezelfde
hoedanigheyd over naer Loochristy.
Eenen brand waervan niemand de oorzaek kent, heeft den
18 dezer, le Heldergem, twee huyzen met ai wal er in was, ver
nietigd. Hel verlies word op rond de 5000 franks berekend.
Eene daed van zonderlinge vreedhevd is gepleegd in den
nacht lusschen vrydag eu zaterdag te Brussel lusschen een en
twee uren van den morgend. Eenen palitieagenl die in de Leer-
louwerslraet op wacht was. had bemerkt dal een slecht vrouws
persoon met name Marie D...., met eenen buiger daer ergens in
een klevn slraeije sloop. Eenige stonden later, den polilie-ageut
die op die twee persoonen geen verder aeudaclil genomen had,
zag lol hem komen de vrouw D...., die, onder hel geven van
allerhande leekeus van hevige smerlen en uyl haren mond mei
geheele slroomen bloed spouwende, hem vertelde, of veel eer
hem deed verstaen, lry middel van schier onverslaenbare woor
denklanken dal er eenen twist gevolgd door e?n gevecht kwam
