ZONDAG i JANISADY 1859.
DERTIEXDEX JAEKGAXG. X GE»
AELST, den i January 185D.
Eene liberale vertooning.
Verlreknren ojl «lefStatte Aelst SiAER:
C FRANKS 'S JAERS
Vertrekuren uyt verscliillige Statiën.
Den anderen akteur.
Spijtige hekeling en wederhekeling
De verwarring.
r.qvas i <y.or\ ft-00
Drmtaro. 5-35 S-30 9.35 12-30 3415 6-00
Lokeron 5-35 8 30 12-30 6-00. »-00.
Brussel 7-45 #-8fcll-60-S-00£*lM0.
Mêfib. Bras. Aalw.WK 8-3-1 9-.)n _3-l ,o 6.00
Lmi*ThirnI.uyk 5358-30Üi M» ,6;»»
1 er, l.und StTruyên,5-35 8-30 9-35 3-0o 6-00
Oeiid 8-2513-202-50—3-03—6-09 8-05
*gj Gerid,Brugge, Ostende 8-25 —12-20 0-00
T 3 05 6-00lc klns langs Dendermonde.
Rortrvk, Monsc.roen, Rvssel (langs Lede) 8-25
l 12-20 - 2-50 - 3-05 - 6-00.
Doornyk, Ryssel (langs Alh 7-45—5-20- 0-00
I Nin. Gcerardsb. Atb,7-452-15—5-n0-r'®-»
-L Bergen, Quievrain 7-450 002-155-20
.1 ,ie lion.ovs Te lORCEM smen deie vertrekkende ran Atb i-iSci 10-.
va» Denderleeuw 8-13-2-40- 5-45.
S,arrX-e^lot'L^ rfo!SS
CUIQUE SÜIJM.
MayLOKEREN WAER
Dendermonde, Aelst 6-50 tlfefr (-- 3-00
Ninove, (.eerardsbergoé, Ath 9-25 3-
V^AW 'TH NAER
Gecraerdsbergen. Ninove, Aelst, \jdermonde, Loketer,6-30 -10- - 4-20—».
Geeraerdsbergcn, Ninove Aelst, Dendermonde, 6-30— 10-»— *-zSU-»-».
Brussel (langs Dender leeuw6-30— 10» 4-20 - »-*>•
Gend, Brugge, Ostende 6-30.r- (langs Lede.) 10- - 4-20—
VAN GEND NAER
Audenaerde. 9-25 2-25 7-45. raer Aelsl, 7-00 8 45 00- 2-1d 4-45 .-35.
VA.V BRUSSEL -■ AER
Aelst, Gend 7-35- 11-30—2-00 - 3-05-7-15
Ninove, Gcero-rdsh, Ath (langs Bendarleenw) /-35 - --00 5-05
VAN DENDERMONOE NAEU
Brussel I.AelsO 7-15 7-55 1-4' 5-. tl. lleeh 16- 9-10 9-Sa 3-30 6-40.
Aelst, 7-13 - 7-53 -U-50 - 1-40 - 5-00 6-0n -
DEN DENDERBODE
I mi■mm -|'i"Tni-n nrir'r
Deze vertooning heeft plaets op eenen byzonderen
Iheater, liet onderwerp is De priesters buy ten de je. me ene
wetde voornaemste akteurs zyn den Grooten hegter en
^°l)en "eersten is gezeten op het voortooneel, hebbende
aen d'eene zyde eenen ouden schoolmeester, en aen de
andere Jan Van Damme.
Den tweeden zit op 't hoogste van den berg.
Den Grooten Regter opent de vertooning Van Damme
fluystert hem in de ooren en vraegt hem wf'
gespoord en geleersd Zyt gy zeker van de denim len te
kloppen, en van u niet te laten m den zak steken dooi de
beragasten, die heden onze meestere zyn? Zoo ja, vee
stoutmonligheyd, koelbloedighevd en kalmte, zulde, nooyl
laten schieten 't geen gy vast hebt, voor t overige Ijet ze
maerschreeuwen en tieren, en Enamnt........ Zie wel toe
dat «v gedurig de fvnste. maQOnmeko streken by d hand
hebt,' want den oogenblik is moeyelyk voor ons, en \vy
moeten wel toezien dut de prooy ons niet ontsnapt.
f)en Grooten Hester antwoord Wees gerust, Van
Damme, betrouw op mv; indien myu steniineken maer
flauw is, 't is toch nog al scherp en bytend, het zal wel
aenhouden, ik maek mv sterk den papenwinkel ui t net
te krygen. Wy zullen eene goede roede maken en zuilen
alles door de berggasten doen aennemen. Al dff lawyt van
constitutie en groiniwelpraet van wege die löoügasten za
om niet zyn, wy zullen ons wel vreken. Ik vang dan aen
De klerikalen en eenige bergmannen willen doen
doorgaen dat de priesters in de gemeene wet zyn, dutzy;
in d'oogen der constitutie, als enkele burgers moeten
aenzien worden, dat zy de zelfde regten gemeten als wy
wereldlyken. (Van Damme trekt aen den /rak van aen
Grooten Regter en zegt houd goed aen, wy zyn er).
Maer welke dwaling, weike vergetems van de eerste
principen onzer grondwetNeen, .den priester is
<i geenen burger geivk wy wereldlyken, en zie hier het
onwederlftggelyk bewvs, lc weten-: dat zvne jaerwedde
r ten laste van den sUet is. Zoodan, in de uytoeiening
zyner bediening moet hy aen eene byzondere wet onder-
worpen zyn eri zonder uwe grondvyet te schenden,
komt het aen de wetgeving toe te beslissen welke üe
misdrvven zyn die konnen begaen worden door den
bedienaer des eeredienst in het uvtoefenen zyner be
ft diening.
Ziet daer voor wat den preekstoel en de sermoonen
bclreit. u
Voor wat aengaet de herderlyke brieven en bullen
der bisschoppen, daerover zullen wy nu niet^ spreken,
de commissie word verzocht er zich nog mee bezig te
houden, want dit punt levert nog al ernstige tegenwer
pingen op. Men zal er op terugkeeren en wy hopen dat
het' gemakkeiyk zyn zal al de serupulen weg te
nemen.,
Bonifacins, na de verscliillige deelen der redevoering
van den Grooten Regter ontmoet te hebben, antwoord met
de constitutie in d'hand
lk wil gèen privilegie voor niet eenen godsdienst noch
voor iemand wie'het zy. Het i> daerom dat ik ook geene
a vervolging wil. Ik wil niet, voor wat de art. 29,en si's
betreft, dat mien achter de kerkpilaren pohtiekoinmis-
sarissen stelle om de woorden van den priester aen te
teekenen den priester moet vry zyn op zynen preekstoel
gelyk den professor op den zynenDen priester
moét vry blyven gelyk alle burgers, hy moet geen
privilegie hebben,- maer hy moet ook met blootgesteld
zyn aen vervolging,
En dan, MM. de.wet die gy rnaekt, gy zult ze met
uvfvoeren, ik daeg er 11 toe uytHet is tegen de
principen onzer politieke instellingen.—Ik zou beschaemd
zyn zulke zaken te verdedigen
Van Damme, den Grooten Regter ter hulp komende,
roeptuyt
ii Er bestaen 20 vonnissen van verooraeeungen.
BONIFAC1US. Men heeft de zaek gehad van De
Brog'ie, en van daeg hebben wy eene andere grondwet,
en 'i is gekend dat Willem slecht van zyne vervolging
is t'huvs gekomen
DEN GROOTEN REGTER. En de zaek van
Boitsfort dan
BONIFACIUS. Die zaek veroordeelt u, men is
biivten 't gemeen regt niet gegaen. Ik herhael liet:
indien den priester buyten zyn 'regt gael, hy al gelyk
eenen enkelen burger gestraft worden.
VAN DAMME. Indien, gelyk den priester, oin op
den preekstoel, de-akten des bu'rgerlyks gezags berispt
te hebben.
BONIFACIUS. Maer gy zult niet -vervolgen.
VAN DAMME.Men heeft vervolgd en veroordeeld.»
BONIFACIUS. Gy wilt terugkeeren op de zaek van
a De BroglieMaer ter dezer gelegenheyJ is het
openbaer gevoelen tegen het gouvernement opgestaen
liet gouvernement heeft ondervonden dat het 't voorwerp
was van de aigemeene verachting, omdat het gehandeld
had tegenstrydiglyk aen onze zeden en overleveringen.
Dit schynl ons genoeg om met walg te doen verstooten
't geen dén Grooten Regter aen de wetgeving wilt
opdringen.
Den Grooten Regten, gevoelende dat hy misgeslagen had,
oordeelde noodzakelyk andere pypen te doen spelen.
Hy zegde dan
lk moet nog spreken om te antwoorden aen oneen
ouden vriend Bonifacins, die de stoutmoedigheyd gehad
heeft van te zeggen dat hy beschaemd was van my, voor
het werk dat ik voordraeg! Welke schande met my Grouten
Regterte durven lagchen, en hoe is het mogelyk dat hy
i< rood gqworden zy, als zyn gezigt van kolcnr niet ver-
anderd is. Als ik, om myne thesis te h -wyzen van de
priesters te mogen vervolgen, toevlugt genomen qeh lot
de engelsche wetten't is dan dat hy moest rood worden,
dit was de gelegenheyd, want deze is van al de wetge-
vingen de strengste," en 't is door de ondersteuning dier
wetgevingen dat ik staende houd dat tic artikels van het
fransch strafwetboek door de grondwet van 18Z0 niet
afgeschaft zyn, dat die wetsbepalingen nog haer fhit
hebben, en dat de kanier dezelve nog mag in onze. nieuwe
wetgeving brengen zonder vrees van de constitutie te
schenden.
En inderdaed, wat doen wy Wy waerborgén de vrye
uytoefeiiing der eerediensten, wy vergun aen den priester
eene bescherming in de uytoefening zyner bedieningen,
en by gevolg moet hy, op zyue beurt, gehouden zyn tot
byzondere verpligtingen jegens de maetschappy.
EENE STEM. liet is aen den eeredienst en niet aen
den persoon des priesters dat gy eene bescherming vergunt.»
BONIFACIUS. Daerop moeten wy altyd de zelfde
antwoord geven
Den Grooten Regter zegt ons, om eene thesis te vei
dedi™eu die onbestaenbaer is met onze constitutie, dat
ter oorzaeh der bescherming aen den priester vergund,
II den priester tot meer weerhouding verpligt is,
Ik kom niet beweeren dui den priester in zynen preek-
ic stoel liet regt had van aen te randen wien hv wiltik
ondersteun een stelsel dal teenaniael tcgensli ydig is aen
dit van den Grooler.
herziet, stelt liet in overeenkomst met onze zeden, met
onze overleveringen eu byzonderlyk met onze politieke
instellingen, met de grondwet die ons beheert en die w.v
ongeschonden willen behouden.
Ter oorzaek van de bescherming aen den priester
vereend, zegt den Grooten Regter, is den priester tot
meer weerhouding VerpligtIk stel teken deze leering
a de principen der grondwet, het princiep van oryhajd en
gelykheyd voor alle burgers.
n Den priester is, in de oogen der grondwet, slechts
eened enkelen burger, hy moet in 't gemeen regt vullen.
Ais hy aenrand, het algemeen regt, is daer om daer om
hem te straffen, maer uls hg zich bepaelt by eene vrye
II uytdrukking, ik zeg dat by gebruyk maekt van een regt
dot uen alle burgers gewuerbunjd is.
Met een woord, overal den burger handelt volgens de
grondwet, den priester als burger, heeft het regt op de
ci zelfde wyze lc handelen, en gy moogt hem niet straffen
voor ceil fcyt voor 't welk eenen burger niet gestralt
word. Ell als' gy zegt. dat de schikkingen, die ii; afkeur,
et te vinden zyn in het wetboek van 1810, ik antwoord dat,
als 't is 0111'het wetboek te laten gelyk iiet is, gy het dun
niet moet herzien noch er aen raken. Indien gy het
Eene stem roept uyt den parterre Is 't waer of niet
waer dat, sedert liet stelsel des oproers, wy onze con-
stitutionnele regten verloren lu bben lk vraeg ol. in
tegenwoordigheyd van liet coiislitutionneel stelsel, bet
welk op de ministeriele veranlwoordelykheyd berust,
a de vrye beraedslaging, liet vry onderzoek, de vryheyd
voor iedereen beslaet van in alle omstandighevd te
zeggen 't geen hy peyst over de akten van liet gouver-
nement, ik vraeg of hét toegelaten is eene afzonderlvke
klas van butgers Ie maken en haer de uytoefening van
een conslitutiö,ineel. regt te ontrooven ên aen die klas
van burgers te zeggen *omdal gy priesters gewyd zyt,
zuil gy als slaven behandeld worden en strafbaer zyn
van zes maenden tot dry jaren gevang, indien gy zegt
wat gy over't gouvernement denkt?
Eene liberale stem van den linker kant van den theater
schreeuwt tegenMaer 't is van op den preekstoel
ANTWOORD Ilewel van op den preekstoel de
professors, de magistraten zyn ook op eenen preek-
stoel
Deze onderbreking is dan zonder weerde, zonder grond,
zonder gewigt. Deze bombe van uyt den parterre op het
tooneel geworpen, stelt seffens alles in rep en roer, en de
groote mannen, die op het voortooneel zitten, zyn als van
den bliksem getroffen, immers er ontstaet eene aigemeene
verwarring..., Maer eensklaps springt den ouden schoolvos
op en zegt' tot zyne konfraters laet my eens doen, ik ga
die woelige klerikalen eens duchtig van inyne kalkoenzweep
geven en 'k zal ik eens zien of ik ze niet zal doen zwygen...
ik ga er opkappen en er met de vuyle voeten zoodanig
doorgaen, dat er niet eenen meer zal durven kikken noch
mikken.
Den schoolvos, na zyn spinnekophoofd met de vyf eens
doorroerd, een koppel pintglazen suykerwater ingeslokt,
en zynen broekband losgerukt te hebben, schreeuwt zoo
hard hv kon
In geval eenen priester van op den preekstoel aen
eenen 'burgemeester /.egt gy zyt eenen slechten kerel'
a eenen zatlap! Ik vraeg of.'krachtens het zelfde regt,
i< den burgemeester niet mag antwoorden aen den pastor
e 't is gv, M. den pastor, die eenen-slechten kerel, eenen
zatlap zyt....»
Welk een diep, welk een hoog, welk een wyd versland
legt den schoolvos hier aen den dagMaer eene stem
antwoord hem seffens
a Gy schermt tegen windmolens, gv gaet altyd voort
den'Donquichotte te spelen, gy zyt wel honderd uren
van de kwestie; voor de beledigingen en smaedwoorden
moet gy weten dat'er gevraegd word dat den priester
behandeld worde gelyk eenen anderen burger.
Den schoolvos schiet in kolere, stamelt eenige woorden
tot zyne geboren, die ie. den parterre niet konnen gehoord
worden, maer die men geniakkelyk kan raden als men zyn
"pwoon woordenboek tegen de. priesters kent. Ondertus-
sehen vraegt hy dat men de gordyn zou laten vallen, ,vanf
T is te vreezen, zegde hy aen zyne makkers, dat de akteur.s
aaen oeschuyifeld wordehEn waerlyk van alle kanten
van tien parterre wierd e? gefloten, geschuyffeld en ge
jouwd
Doch den voorna misten akteur van liet stuk, ziende dat
hel slok zelf ging uvigeseh'.yliV'ld worden, vraegt om eenige
woorden te zeggen ten eymle te verklaren dat hy in
/'t"eheel aen het éliik, niet hield, dat, indien men er
eenige wvzigiugeii wilde aen toebrengen, zyne eygen-
liefde er'niet 'zou door gekwetst zyn, en dat hy ge-
reed is gelyk zyne medewerkers hun werk te her-
ii maken
Uil is te zeggen dat zy er zich niet legen verzetten het
stuk uyt liet repertorium te scheuren...
Aldus evndigde dit libcracl tooneel; maer men zegt dat
het eenen zoo sterken steert heeft, dat het, met eenen
enkelen slag, zoodanig den liberalen theater uyt zyn lood
msla'ren heeft, dat dezen op liet punt is ineen te storten.
