De belfjische Franemacons en de
jacobynen van 1795.
Belang ry ke bekend ma k in g.
DE EERW. MOEDER. Rond de zeventig, Mr.
DEN DENDERBODE.Hoeveel konnen de kindereu
per dag wel winnen
DE EERW. MOEDER. De beste lot eenen frank,
andere 75 een timen, mindere 50 centimen enz. elk naer
evenredigheyd van den leertyd.
DEN DENDERBODE. Moeder, mag ik eene vraeg
doen die wat indiskreet is?
DE EERW. MOEDER.—Ja, M' vraeg maer op.
DEN DENDERBODE. Hoeveel trekt gy van elk kind
per maend
DE EERW. MOEDER.— 50 eentimen, VI1....
DEN DENDERBODE. !s dit alles t Hebt gy geene
winst achter de kanten der kinderen
DE EERW. MOEDER. Geenen centiem, Mr. Alles
wat wy van den koopman of' van de koopvrouw voor werk
loon van de kinderen ontvangen, word aen derzelver
ouders tot de laetsie duyt overgeteld; hoorneer wy voor de
kinderen konnen krygen, hoe meer zy hebben, daerop zyn
wy moeyelyk, scherp en gierig, omdat het voor den armen
isKonden wy van ons zelve beslaen, wy zouden ons
wel wachten de 50 centimen schoolgeld te willen. Maer
deze opbrengst moet dienen om vuer, licht, onderhoud dei-
scholen, en zelfs om de armste desnoods kost en kleeren
te geven.
DEN DENDERBODE.Maer eenv. Moeder.... Mag ik
het vragen
DE ÉERW. MOEDER. Ja, ja, Mr vraeg maer op,
g'en moet niet benauwd zyn, op uwe vragen durf ik aen
geheel de wereld antwoorden.
DEN DENDERBODE, Welnu, eerw. Moeder, d^ier
gy zoo deftig en bereydwiliig zyt, zal ik het doen. Hoe
vind gy dan uwen ond» Fhoud en dezen uwer medezusters'.
DÉ EERW. MOEDER.JI' wy liebben eene andere-
betalende school van begoedde kinderen, en met de op
brengst derzelve, alsook mei 'tgeen wv in onzen hof
qpdoen, konnen wy ouder onder zes gezusters zeer gema-
tiglyk leven. ïk zeg zeer gematiglyk, want moest gy aldus
leven, ik ben verzekerd dat gy zulke-dikke kaken niet zond
hebben.
DEN DENDERBODE.Nogtans, eerw. Moeder, meiv
wilt u patent voor de kantwerkschool doen betalen, en die
patent zou wel 150 of 200 fr. konnen kosten.
DE EERW. MOEDER. Men mag dit doen als men
wilt, nwtei ik wil u wel zeggen dat wy die patent niet
kfinnen betalen en dat -wy zullen gedwongen zyn de arme
kinderen af te trekken, zooveel er zal noodig zyn om de
patent te betalen.
DEN DENDERBODE.Ik heb juyvt geraden, eerw.
Moeder, mvne vooruytzigten zullen zich letterlyk venve-
zenlvken, den armen, den ongelukkigen armen zal de
kolen moeien blusschen, maer men heeft gedacht dat men
de religieusen met de patent zou hebben konnen pieren.
DE EERW. MOEDER.Men is verre bedrogen..
I\n gedoog dal ik liet u zegge, M', het valt hard voor ons,
als wy alles slagtolïeren,. als wy van den vroegen morgend
tot den laten avond gedurig bezig zyn om: den armen te
leeren, te onderwyzen en cluistelyk op te voeden, eni dit
alles zonder eenèn enkelen, centiem tydelyke vergelding,
dan nog moeten beschuldigd te worden van afpersing en
speculatie jegens den armenDoch wy verdragen zulks
ter eere en liefde Gods., wy verwachten eenen beleren
leonr en 'l i* die hoop, die verzekerde hoop alleen die ons
kan doen uylwerken 'I geen wv doen.
DEN DENDERBODE.G'hebt redens van klagen, eerw.
Moedei-, maer 't is de boosheyd der eeuw die u beschul
digt, omdat uw heylig kleed liaer gedurig veroordeelt,
omdat uw heylig kleed als eenen vreeden priem is, die
gedurig het lierte der verkankerde goddeiooslieyd door
steekt
Hier wierd do onderhandeling gestaekt, maer wy moeten
bekennen dat de regtzinnige openhertige verklaringen
dezip' ach tings weerde religieusen op ons dryeu "enen die
pen (ndruk gedaen heelt, en konde den geldmmister dit
zelf eens hoorei» uyt den mond van deze religieuzen, by
zou zich wel wachten dien maelregel van ongeregiighevd
te némen.
in proteslantsche landen, in Engeland, in Holland. Wat
meer is, in Holland droeg minister Van Reenen eene wet
over de liefdadigheyd voor, die om zoo te zeggen, in alles
overeenkwam met degene van minister Nolliomb. W elnu,
de wet van Van Reenen wierd verworpen juyst omdat zy
niet genoeg vryheyd aen de cnlholyken gal. Maer onze
f'raneniagons moeten en zuilen ons meer verdrukken dan
de protestanten het met onze broeders in'hunne lauden-
doen. Wat vinden zy uyt Zy geven de voorgedragen wet
den naeui van kloosterwet. Alle leugens vinden zy uyt
tegen de kloosters. Zou men liet kunnen, gelooyen dat
hunne woede zoo verre gedreven wiei'd, dat M. fiére de
nonnen, die iu Vlaenderen de kinderen het kantwerken
leeren, beschuldigde van de winst dezer arme kinderen in
haren zak te steken Wat den opperlogieman Verhaegen
daer uyibraekte, laten wy achter, want wy zullen onze pen
niet bezoedelen. Fraucmaconsehe makkers waren uyt de
l0j,ie opgeroepen om de diskoursen van Frère, erhaegen
en kompagnie te komen to<j,uychen, en wy verzekeren liet
u, zy deden het dapper, liet ging zoo verre, dal den. voor
zitter der kamer verscheydene malen, om hun gewoel te
doen ophouden, verpligl was hun de zael te doen ontruy-
men. Niettegenstaende dit alles worden er twee artikels j
der zoogezegde kloosterwet gestemd niet eene meeiderlu-yd j
van 19 stemmen.. Nu-, w^lt gy de Constitutie eerbiedigen, j
dun moet gy- ook. de uylspraek der meerderlieyd eerbie- j
digen want de Constitutie zegt dal de meerderlieyd allyd j
de stemmen moet wyzen. Verstonden het de franemacons
aJdus? Ondervraegfc de laetste dagen van mey. Nauvvelyks
had Frère liet teeken van den oproer weg mei de kloosters»
iu de kamer gegeven, of het schuym der geelhandschoen-
heertj.es- kwaui 's avonds voor de pinnen. Het is onnoodig i
in het gedacht terug, te brengen wat al baldadigheden zy j
voor de kloosters pieegoen. Den eygendom was niet meer j
hevlig noch veylig, en dit eerste blyk gaven zy dat zy ware j
socialisten; zyn. Waerom nog eens al hunne moord- en
sciiimpkreten aengehaeldWaerom nog gesproken van iiet
vuer van Jemmappesvan de broeders van liefde die de
arme kinderen leeren boe zy mishandeld wierden? Aldus
begraven de franemacons de wet over de lieldadigheyd
onder de kasseyeu des oproers,
De wet verslaen zynde; gaen wy over tót de overeen
komsten welke wy in die twee tydvukken vinden
Baillv, den burgemeester of meyer van Parys, zegde aen
Lodewyk XVI, na deszeifs overvoering uyt Versi.illes, dat
dit eenen schbomn cay was.
De Brouckcreburgemeester van Brussel dronk de
volgende gezoudlieyd aen den kuning op liet g.isimael,
welk na het huwelyk onzi-r piloses gegeven wierd: «In
alle andere gelegenheyd zou ik u doen herinneren dat den
koning het zes en twintigste jaer zyner regering heeft
gekenmerkt door een bewys zyner groute wysheyd en van
zyn doordringend oordeel ik zal ei- byvoegen dat Belgen-
land en byzonder de hoofdstad hem hunne erkentenis zullen
weten te bewyzen. Dit gezegde van de Brouckere dunkt
O- s niet te kunnen slacn als-op het intrekken der boven
gemelde wel. en de fraucmaconsehe bladeren waren van
hetzelfde gedacht.
Welk is nu de overeenkomst Dit gaet gy verslaen. !0
Lodewyk XVI moet wyken voor het geweld hy zal, hy
moet naer Parys. Leopold 1, moet wvken voor het geweld;
hy zal. hy moet de wel der liefdadigheyd intrekken. Hy
had ze nogtans- goedgekeurd, want in het diskoers dei-
opening van de kamers, had hy gezegd d.it ze zou voorge
dragen geworden zyn indien hy ze noodlottig voor het
land had gevonden, 'dan zou hy zek«T, in zyne volksliefde
verboden hebben aen zyne ministers van ze voor te dragen;
beyde koningen moesten dus voor liet geweld wyken en
hunne inziglen aen den oproer slagtofferen 2' men wenscht
aen beyden geluk over hunne bedekte nederlaeg o" dit
doet men in liet opeubaer dat het iedereen hoort; 4° dit
doen de burgemeesters van de twee hoofdsteden. (Bolerk.)
Een brusselsch dagblad spreekt van den pennenstyd die
te Gend heeft plaels gehad wegens de officieren der bur
gerwacht die M. üe Jaegher op zyn" dansfeest niet gevruegti
heelt, en 't wilt van den Journal de Gand weten of hy nog
in verrukking wezen zou voor het kruysken van kom-'
mandenr dat aen M. den gouverneur gegeven is ge
weest.
Wy vinden dien pennenstryd misplaetst indien M.
De Jaegher, het zy uyt spuerzuemheyd, het zy om alle
andere reden, deze of' gene persoonen op zyn bal niet
vragen will, hy is er. denkt het ons, meester van. Het is
waer, het is nog al vexant an niet genoodigd te worden
wanneer men eene sehoone en prachtige robe voor het
bal heeft doen maken het is ook pénible aen de deur le
moeten blyven wanneer men altyd het feest heeft byge-
woond maer 31. üe Jaegher, die by zynen schoonvader
heeft leeren rekenen, is toch nu in zyn volle regt, en de
gramschap die overal tegen hem uylberst, begrvpen wy
geenszins. Bemerkensweerdig is liet dal het eene zuyvere
liberale gramschap is die hem nu vervolgt hy heeft zelfs
de kans niet van ze liet „kierikael te kunnen toe wy ten.
Den ongelukkigen koning van Vrankpvk, den besten der
koningen,"Lmlewvk XVI, liu-.l twee da-én lang'zyn paleys
te Veesaiik-s beslui md gezien door hel grauw van Parys.
Twee dagen lang bad liv moordkreten hooien opguen tegen
de koniiu'in, zvue vrouw, de edelmoedige dochter van onze
Maria Thèrosia. Het grauw, met pieken, sabels en geweren
Gewapend, was zelfs hel paleys binnengedrongen, om, zoo
bet zegde, bel bloed van Maria Antoinette te drinken, om
liaer hert' nvt le snvden ea op te vreten. Onderwegen, an
de "angen ontmoet 'dat schuym der maetschappv eemge
Getrouwe iyfknechten des konings, die gezworen hadden
hun bloed 'voor hunnen vorst te vergieten. Velen dezer
heldhaftige mannen wierden gekwetst, twee vermoord, en
hunne bloedende hoofden op pieken aen liet gespuys ge
toond Na vele gevaren, na vele zielesmerten, was de
koninglvke familie gered maer zy moest naer Parys dit
was de voorwaerde op welke men van geweld wilde afzien.
Plaetsgebrek laet ons niei toe te zeggen wat al beselum-
niimen wat al lasteringen den goedaerdigen Lodewyk met
zvnhuvsgezin in dien overtogt had teonderstaen. De twee
hoofden op pieken openden den stoet dit doet het overig
genoeg begrypen.
\Vv dalen nu ruym zestig laren leeger kt de geschiedenis.
'T is cp 't laetsie van mey 1857. Sedert eenige dagen hebben
al de irancinaQons, die'in de kamer der representanten
z telen, al hunne magt samengespannen, om de wet over
cie liefdadigheyd omverre te werpen. Die wet geelt aen ons,
ealholvken, in een geheel catholyk land, zoo veel regt niet
als de'wetten over dezelfde stof aen onze broedeis geven
:.n srhonne kunsten,
gier heeft M. Van Soest
schreven, in welken hy hem nvt dien hoofde
Onlangs schreef M. Van Soesl, bedienden in het minis
terie \a.i bimienlandsche zaken, een boekwerkje», in het
welk hv het besluer der Akademie
van Antwerpen beknibbelde. M. H
eenen brief
berispt. 1
üe vermaningen en berispingen voor gebrnyk gemarkt
le hebben vail de vryheyd der drukpers, zyn in de liberale
party aen het dagorde MM. Ducpetianx, Moliuari en Van
Soest zyn irieeiivolgemlryk berispt geworden voor hetgeen
zv geschreven luidden, en daer legen varen de liberale dag
bladen gewcldiglvk uyt zy vragen of hel alzoo is dat l.et
ministerie de vryheyd der drukpers eerbiedigt, en Voegen
er by dat de katholyken veel verdraegzamer waren toen zy
aen liet ministerie waren.
Ter dezer gelegenheyd verhaelt men een nog al veel
beduidende l'evl, in 't welk betrokken word M. Hacck,
bureêl-oversten' in het ministerie van finanlien, denzelveu
die aen den brusselsehen klub den voorstel gèdaen heeft
van publieke konferentien te honden over de staets-
zaken.
Eenigen tyd na dat M. Ducpetiaux berispt was geweest,
had hv een gesprek met M. Tescli. Hy beloonde ten hoog-
sten aën M. den minister zyne verbaesdheyd over de streng-
heyd welke men ten zynen opzigte had getoond, dewyl
andere ambtenaren, M.'Haeck, by voorbeeld, ook schriften
liaddeu uylgegeven die 't ministerie afkeurde, üe antwoord
van M. Tesch liet zich niet wachten en M. den minister
van justitie zegde regtuyt dal, indien M. Haeck onder zyne
bevelen ware geweest, hy hem sedert lang zou afgesteld
hebben.
Wat pevst het gevorderd liberalismiisddaervan
(Vlaemsche Land
Vrydag heeft volgens den 'Tyd, in liet hotel van den
minister van finanlien, eene vergadering van politieke
mannen plaels gehad. MM. Verhangen, Dolez, Orts,
Devaux, de Vrière woonden dezelve hy. Naer het schynt,
wierd erlang gehandeld over de middelen om de opkomende
demokrutie legen te gaen, en svierd de kwestie voorgesteld
of het mogelyk zyn zou eene toenadering tusschen het
gematigde liberalismus en dn couservaleurs te bewerkstel
ligen.
Uyt goöde inlichtingen blvkt het, dal liet komiteyt
der redaktie van het ministeriele dagblad Echo du I'ade
men L uyt vier politieke mannen is samengesteld, te welen
MM. A. Van de»Peereboom, J. Lebeau, de Luesemans en
Devaux. Men beweert zelfs dat M. Devaux tot hiertoe de
ziel geweest is dér byzonderste artikels van dit blad.
Daer er iu de gemei nleD llerzele, Sleeuhuyzc, Si.-Anlclinckx,
Onmbergen, llillcgem iuiineis in al de geineenleiis der kaniuns
Soilegein en 11 er ze Ie, en zelfs buvien hel anondisseinent, zou
uadeeiige als lasleiende gu'riichlen rondgeslrooyd zvn o;> rekening
van de genaemde Leo Goublomme en «leszelfs vade<-, vlecseh-
hoawers le Herzelê en Sieen huyze, achten wy liel eene pligl bet
publiek kei.bier le maken dal deze twee persoonen aen eene
goede familie loehooren, van een goed gedrag zyn en de achting
van eenieder vei dienen, g<lyk blykl uyt eeu ollieieel eertilicaet
van den heer Burgemeester van Ilerzele, welk wy onder de
oogen hebben.
Vader en zoon Goublouimo berigten by deze dat zy eene
civile aklie zullen inspannen legen al wie zich zou veroorloven
bel minste.pp hunne rekening nog te zeggen. Deze goede familie
heelil den groolsten prys aen bare eer, en daerom zal zv dezelve
kraelildadiglyk welen 'te verdedigen legen al de lastertongen die
vermelen genoeg zouden zyn de zelvt^ aen le randen of te be-
uadeeiigen.
Deze laslergeruehien uyt eene misgreep voorlsprnytende, oor-
deelen vader en zoon Goublomme noodig bier te verklaren dal
dezen laetsteii, by onoplellendheyd. egne geringe schade aen bet
lattenwerk der yzeren baen lotgebragl hebbendé, by uyt dien
hoofde door den baenwachter genomen is gew-eesly en dadelyk de
begane schade vergoed heeft.
Men schryft uyt St.-Antelinckx den A 5 dezer 1859-
Mynheer den Opsteller van den Uenderbode
Overiuygd zynde dat gy geern eene zaek, welke niet juyst is,
tvederroupf; hel gone niet gedaen word van Verbond en de-
andere bladen van dien aerd wanneer het de eer raekl van tref-
felyke jieistio-nen, koom ik u verzoeken van in uw zondagblad le
plaelseu- lu i volgende
Gele/.en iiebtnmde in uw zondaghlad van den 9 January 859 -
dat er ufiici persoott le St. Antelinckx hegraven is, die, zoo men
zegde, pbilseliug overleden was en hy zyne zuster inwoonde, en
dal de justitie vermoeden kreeg en hel Ivk heeft doen oulgraven:
len eyude hetzelve ie onderzoeken.....
In "belang van *de familie, die niet anders bezit dan eenen eer-
iyken uaem,«n ou t ueerslig le werken hel dagelyks brood, kooui^
ik, voor de eer van die familie, al hel gezegde rakende wat er Se-
Si. Anlelii.ekx- zou geschied zyn le logenstraffen, daer eu boven
is de zaek van Steen huyze ook eene onwaerlieyd.
Zie trier wat er le Sl. Amelinckx- is geschied Veertien dagen
voor Kersdag is- er eenen armen eu ziekelyken man van Parycke
gekomen by 'zyne dochter te Si. Antelinckx, de ziekte van dezen-
man nam toe,, by zoo verre dal "de hoeren doclor en pastor eenige
dagen voor Kersdag by dien man geweest hadden om hunne
bediening uyt le odfenen en dat hy op Kersdag ten 9 uren-
's avonds' overleden is-. Zoude het mogelyk zyn dat dezen man
eenig deel zoude gehad of in betrek zoude zyn geweest in die
zaek van Steenhuyze welke zaek, gelyk men zegt, zoude hebben
plaels gebud in «Jeu nacht van Kersdag lusscheu deu 21 en 25
December
Mr ik mag u vryelyk zeggen dat al bet gene in uw blad van
den 9 January veriiaeld word en 't geen gy uyt andere gazetten
hebt overgenomen van bet voorgevallen ie Steenhuyze en te
St. Antelinckx er geene de minste waerheyd van is, en dat het
gebeurde zoo te Steenhuyze eu le Sl. Antelinckx eene loutere
uytvinding is.
Met dit in uw aengenaem weekblad te plaetsen zult gy my
eenen aengenamen dienst doen en den die familie eenen grooien
troost toebrengen. Eenen uwer^geabonncerde,
Wy vernemen uyt goede bron dat de tweede uytgaef
van het voorlreffelyk boekwerk van M. Ducpeliaux^op de
liefdadigheyd, byna gelicel uvt is verkocht. De oe uyt
gaef is onder pers.
Ninove, 9 JahuaJ-y 1859.
Mynheer,
De Ninofsche korrespondent van 't Verbond die myn brief,
in uw blad van 2 dezer maend opgenomen, beantwoort, roeun
zich noch kreft noch kalholyk te zyn Denkt dien sukkelaer dan
doch dal hel Verbond nimmer gedrukt word dan voor onnoozele
kinderen of begrvpt hv niet dat alle beredende lezers, by het
zien zyos briefs; moeten schokschouderen en zeggen hairklie-
verv beschuldigen zonder feiten aen te stippen en de aenge-
