ZONDAG 6 APRIL |S(;9.
ZESTIENDEN JAERGANG - N' 811.
Vertrekuren uyt de Statie Aelst NAER:
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
AELST, den 5 April 1862.
ONDER WYS- MONOPOLISM.
Welk is het uytwerksel?
tegenwoordigen toestand.
Wat is er nog
Een vraegsken.
geven wy geen volgt
Oeaiierin. 5-20 8-215 11-55 12-30 3-10 6-10 3? Gend, Brugge, Ostende 8-25 - 12-°0 0-00—
-Of inker™ 5-2U 8-25 12-30 6-20 .-00I 3-10 -6-101* klas langs Dendermonde.
j. Brussi-l 7-45 0-0 12-15 3-10 5-45 8-30. I Kortrvk, Mouscruen, Rvsscl (lan»s Lede) 8-25
Mm*. Brus. Antw.5-20 8-25 12-30 3-10 6-10 j 12-80 0-00 3-1*0 -6-10.
LeuvTbienLuyic 5-2 i 8-25 12-30 3-10 6-10 5 Doornyk, Ryssel (langs Ath 7-455-45—0-00
Verv Land StTni<yeu,5-20 8-25 12-30 3-10 6-10 Nin. Geerardsb. Ath, 7-45 2-30 5-45 0-00'
G"nd 8 2512-300-003-10 6-10—8-20 Bergen, Quievrain 7-450-002-3 1-5-45'
VAN ANTWERPEN NAER St-N'ikolaes, Lokeren, Gend. 5-30 8-30 10-30 3-00 4-30 7-00.
VAN GENU NAER Lokeren, St-Nikolaes, Anlweipen. 6-10 9-00 10-20 2-45 5-00 7-00
To tuoB staeii al de konvovs- Te iokcem siaen deie vertrekkende van Ath 6-400-00
10-10 4-35 0-00 en deie vertrekkende van Denderleeuw al de convovs.
Siaen te c.ysecem stil al de konv«ys uytgenoraen dezen vertrekkende "van ArUt 0 00 des
morgens en 0^00 'savonds en van Dendermonde ten 0-00 's morgens en 0-00 's avonds.
Siaen te Santbergen devertrekken uyt Ath 6-40 10-10 's morg. 4-35 en 0-00 's avonds
Van Denderleeuw U-00 8-10 's morg. 2-5,0 6-00 en 8-5t| des avonds.
VAN LOKERIN NAER
Dendermoude, Aelst 6-.V 12-15 3-00 7-20—»-».
Ninove, GëerardsberGen, Ath 6-50 12- 15 3-00— 0-0.
VAN ATil NAER
Geeraerdsbergen. Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-40-10-10— 4-35—0-00*
Lessen. GeeraerdshergeuNinove. Aelst, fi-4t»—O-OO—Hl-JO—4-35-0-00.
Brussel (langs Denderleeuw) 6-4010-i( 4-35 U-O*'.
Gend, Brugge, Ostende 6-40 [langs Lede.; lU-l(J 4-35 (j-03
VAN GKND NAER
Audenaerde, 6-25 9 30 i-3ö 7-4»» - naer Aelst, 7-00 11-30 00 2-20 5-00 7 4
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gend 7-35 11 -40 2-20 5-2W 7-30.
Ninove, Geeraerdsh. Ath, (langs Denderleeuw) 7-35 2-20 5-20
VAN DENDERMONDE NAER
I» mtvrc 'V MI-DO BruMelll. ,UI«) 7-15 00-1)0,2-00 3-13 7-4.1 (I. JW..1 5-45 9-10 12-55 3-35 6-40
u r liAMvS S .lAr.HS. Aei.t, 7-13-7-as-12.05 2-00 5-15-7.45^
Ct'iyUE SlJCM.
DEM DENDERBODE
Wy bei'igten onze geëerde InscUryvers,
w die hunnen abonnementsprys voor 1861
en vroeger nog tiiet voldaen hebben, dat de postl'acteurs,
met d'eerste dagen, de kwittanciên zullen aenbieden. Wy
verzoeken vriendelyk onze Geabonneerden dezelve te
willen betalen opdat wy, door de terugzending of weyge-
ringi geene verlorene kosten zouden inloopeti.
De persoonen of vrienden die geld voor ons ontvangen
en ons nog niet overgezonden hebben, worden verzocht
zulks dadelyk te doen, opdat wy geen tweemael geld
vragen aen deze.die reeds betaeld hebben. Dit is voor
beyde partyën ortaengenaem en bet veroorzaekt ons nut-
telooze kosten en werk.
Ofsclioon de Constitutie de vryhevd van h onderwys ten
volle waerborgt et: zoo slelliglvV als kraeludadiglyk alle
hindernissen aen die vryheyd verbied, zien wy echter dat
liet iiberael ministerie tiietzyneti m.'iymmieken ueiiliang ons
die cpnsliliiliouiiele vryheyd wilt oiilioiiven ett ze, door eett
zoo scltajtidig ais dwiiigelaiidig nionopolitim, vervangen.
Men leze den artikel 17 der constitutie die zegt
Het onderwys is vryallen voorkomenden ofpreventive»
maetregel is verboden. Het openbaer onderwys, gegeven
ten koste van den stael, word door de wet geregeld.
liy deze stellige voorschriften der constitutie, ntag nten
ook dn beraedslagingen voegen welke over die slof in liet
uationael kongres hebben plaets gehad, en dan zal nten de
diepe overluyging hebben dat het gouvernement geen
iioegenaeind oitderwvs mogt inrigten, ten zy er eene onbe
twistbare noodzakt lyklteyd, eeuen dringenden nood, door
gebrek van alle vry onderwys, zich kwame voordoen. En
dan nog moet in alle geval dees gouvernementeel onderwys
itt ai (ieszelfs afhanglvklteden geregeld worden door eene
wel, die het gouvernemeut stiptelyk moet onderhouden en
waeraen liet geene hoegenaemde 'veranderingen mag doen.
Deze constitutionnele schikking is in eenen gebiedenden
zin opgesteld om alle inbreuk van wege'l gouvernement
tegen de geheyligde vrylteyd van onderwys ie voorkomen
en om den terugkeer der dwingeluudige tnisbrttyken van
het gevallen hollaiidseli bestuer te beletten.
In weerwil van den klaer uylgedrukten wil der constitutie,
zyn er, zonder noodzakeiyklteyd, wetten op alle trappen
van t onderwys gemaekt en worden er daervoor iaerlvks
1AI a ZES 51ILLIOENEN hHANKS van de iastenbetalers
algeperst. Ja, vijf a zes millioenen, 's jaers, worden noode-
ioos verkwist en dit wel 0111 de kostelvkste onzer vrvheden
te ketenen, om, de liatelvkste centralisatie te dienen, om
een schandig gouvernements-monopolium daer te stellen
en vooral om liet opkomend geslacht in eenen gonverne-
mentelen geest op te kweeken, die meermaelsden ondergan"
van Godsdienst en Vaderland in zich bevat. Wy aenzten
deze grondwetsclieudingen als 't grootste ongeluk dat er
ouyt aen Belgiën overgekomen zy, en wy aerzelen geenzins
te zeggen dat dezen doodelvken kanker ons Vaderland zal
ten grave slepen, indien nten denzelven niet, door eene
algelieele afschaffing van alle onderwyswetlen, grondelvk
geneest. Van over zeventien jaren hebben wy dees vrylieyds-
princiep gepredikt, en hoe verder wy gaen, hoe nteer wy
zien en ondervinden dat wy in de waerheyd waren en no"
zvn, hoe meer wy voorzien dat onze voorzeggingen zullen
uytvallen. Moglen wy toch bedrógen wezen maer
wv vreezen dat wy liet niet zullen zyn, teil ware eene
onverwachlte staetsschokking ons tot de principen van het
gelteugensweerdig kongres van 1830 terugbragt. Onder
zoeken wy intusschen den
Onder andere wetten op 't onderwys, is deze welke het
leeger onderwys aengaet, welk het byzonderste is, omdat
het de opvoeding der eerste jeugd in zich bevat. Deze wet
van 23 september 1845, ofschoon zy, spvts de constitution
nele vyheyd, eene om zoo te zeggen onbepaeide magt aen
't gouvernement geelt, heeft den haet van het Iiberael
ministerie en deszelfs maconnieken aenhang opgewekt.
met bitlerheyd en woede is zv nog onlangs, tydens de
beraedslagingen der kamer, aengerand geworden omdat
zy in eenige liarer schikkingen, nog te veel godsdienstig
schynt en wal hindernis aen 't gouvernementeel monopolium
toebrengt.
Door art. 2 is er vastgesteld dat, als de gemeente genoeg-
zaem voorziet in de noodwendigheden van hel leeger onderwys
door byzondere of vrye scholenzy ontslagen is van de
verpligtmg zelve eene school in te riglcn.
Door art. 3 is de gemeente gemugtigd, des noodseene of
meer by zondere scholen aen tv nemen die de noodige hoeda
nigheden ver eenige
Het Iiberael ministerie vernietigt willekeuriglyk deze
stellige wetsbepalingen en vérpligt thans elke gemeente
eene of meer gemeentescholen in te rigten. liet ziet er niet
naer of er gebouwen of schoollokalen bestaen, elke ge
meente moet een nieuw paleys hebben, 't welk pralend
onder d'andere gebouwen uytsleekt. Het ministerie geeft
onderstandsgelden uyt de groole borze en de geineentens
worden gedwongen er hel te kort by te leggen.
Wy willen niets zeggen over de vogels die men m die
schoone innylen steekt, maer men kan ze min of meer
beoordeelen als men weet dal den keus defzeive door het
ma^onniek liberulismus gedaeu word. Ondertusschen wor
den die itoarmen nog ai vet betaeld en eerlang zullen zy het
vetter worden. Dit ziet men nvt eenen omzendbrief, den 24
maert 1802, door den minister van 'l inwendige, aen de
gouverneurs toegezonden, waerin de» minister dringend
deze amblenaers aenbeveelt te waken dat de jaerwedden
t der onderwyzers zouden geëveiïredigd zyn met het belang
der fonctiën en de noodwendigheden des levens en als er
nog onderwijzers zyn die niet betaeld worden gelyk het
i behoortdan vraegt den minister dat men hem zou voor-
stellen zenden.
Men zal zorgen profyt te trekken uyt de buytensporige
mildhevd van den minister, maer wal geeft hem dit, hoe
gemakkelyk is hel toch niet als men uyt de groote borze
mag geven Voor de iiberhaters is belgiën een zoo
braef melkkoeyken, 't welk zy gedurig willen melken en
blyven melken, zonder te denken dat zy hel weieens, door
uytputting en afmatting, in den grond zullen trekken.
NA at er nog de woede ynn 't mafonniek liberalismus
ontvlamt en zoo hard tegen de wet van 1842 doe! schreeu
wen, dit z.vn de volgende schikkingen uyt de art. 6-7-9
Het leeger onderwys bevat XOUÜZAKULYK liet. onder-
a wys van godsdienst en zedele&r.
ff liet onderwys van godsdienst en zedeleer word gegeven
ff onder het bestwr der bedienaers van den eeredienst. liet
ff toezigt zal waergenomen worden door de afgeveerdigdrn
der bisschoppen, die ten allen tyde 'l regt zullen hebben de
a scholen te bezoeken.
De boeken uytsluytelyk gebruykt voor 'l onderwys van
godsdienst en zedeleer zullen door de bisschoppen goedge-
keurd wordenen deze gebruykt ter zelf der tyd voor
t onderwys van den godsdienst, zullen onderworpen worden
i aen de gemeene goedkeuring des gouvernements en der
bisschoppen.
Dit alles is veel te klerikael voor een Iiberael ministerie,
die kalottery moet uyt het gouvernementeel onderwys
verdwynen, de liberale beschaving wilt immers van dién
pa pen win kei niet, de jongheyd heeft al die prullen niet
noodig, 't is liberalism us dat men luier moet opgieten, en
dit wel in zulke verhouding, dat, nog kinderen en nauwelvks
van de banken der school komende, zy reeds gecoul'vt zvn
in de liberale streken ën selfens als goede aspiranten tot
het magonnismus mogen optredenVoltaire zegde
geef mv de jongheyd, en ik verantwoord voor het toeko
mende, 't zal met den EKRLOÜZEPS" (den Calholyken
godsdienst) welhaest gedaeu zvn
Waerom draegt het godsdienstiiatend gouvernement nie»
eftenat eene wet voor die deze van 23 september 1842
afschaft en vernietigt, liever dan toevlugi te nemen tot
despotieke maelregels waerdoor deze laelste geschonden
en zonder uvtwerksel gemaekt word
Het is omdat zulk eene wel teveel lawyt zou maken,
vermits zy, om Iiberael te zyn, de stellige verbanning van
godsdienst en priesters nvt de scholen zou moeten bevatten,
en daervoor is Belgien nog fe veel Calliolyk. Met maconniek
liberalisimis lieelt liever langs verborgene wegen, met be
dekte middels, lot zyne iuzigten te komen, en daerom ge-
brnvkt liet t geen hem altyd eygen is geweest te weten
net despotismus. Dit despotismus draegt op den kop liet
hoedje van vryheyd eu gelyklieyd, en 't is uyt die onder
vinding dal eenen geleerden schryver der andere eeuw
gezeyd heeft dat, van alle dvviugelandyën, geene zoo schan
dig, zoo roekeloos, zoo verfoevelyk is, dan deze welke zich
onder t masker der vryheyd verbergt.
Dees maconniek despotismus word thans legen het vrv
onderwys gerigtoveral, zelfs in de kleynsle gemeentens,
zal liet poogen liberale scholen in te rigten, welke eene
onuythondbare mededigiiig aen de vrye scholen zullen doen,
en dit wel met 't geld der Cathnlykpn, met 't geld der vrve
ouderwyzei'S, met 'l geld van alle burgers, die legen wil en
Uank moeten betalen, en langsom meer betalen om die
liberale driften te voldoen. De burgers hebben 't dit iaer
wederom op hunne conlribiiliehilletlen ondervonden deze
zyn wederom gezwollen gelyk luchtballen, hier wat franks
meer, daer wal centimen verhooging, ginter wat opslas,
eu zoo maekl men ten laelste eene som die, byeengerekend
eene scbrikkelyke goudmassa uytmaekt. Het liberalismus
zu t naer geenen slechien tvd, naer geene duerle van levens
middelen, naer geen gebrek aen werk, verkoop of vertier
eggen, roept het, en voor 'l overige, burgers, praet'
kermt en jammert maer opAen ous, liberalen'
iel onderwysAen oiis de liefdadiglieyd Aen ons het
bestuer Aen ons de vette posljes Aen ons de prolvten
Aen ons alles En voor vergoeding,
Liberale betaelde vuylbladen, schurftige theaterspelen
liberale genootschappen, letterkringen, landbouw!erna-
deringen, liberale predikatiën, bybelscholen, immers alle
soorten van policlnnellespelen, w'aermeê 't volk een beetie
kan g anmseerd en geblinddoekt worden. En ondertusschen
worden noch moeyte noch middelen gespaerd om Kerk
Godsdienst en priesters hatelyk te maken, om de driften
van t volk te ontsteken, 0111 alles in de war te brengen en
zoodanig aen te leggen, dat 'I goed niet meer gekend word
nvt t kwaed en dat alles word gelyk eertyds Ie Babel
t welk dan ook onder zyne evgene wandaden gevallenen
vernietigd is geworden.
Wat middel legen die drevgende ramp
Lte vereeniging der ware "Vaderlanders, magtigen maer
weiligm wederstand, krachtdadige werking voor't goed
algemeene handhaving van godsdienst, vryhevd enz. enz.
Den wvzen Tlieniislocles raedde de Atheni'ers aen dat zy
om te overwinnen, zich moesten vereenigd houden, want
•v'oc«?Preyd g>' gy zyt reddf'loos verloren,
et Unit hHSOS pares esse aiebat, UISI'EHSOS teslabatur
perituros.
Dat de Belgen, de ware Catholyke Belgen dezen raed
wel overwegen en in 't werk stellen, en wy ook zeggen hun
met 1 hemistoeles Unioersos pares esse dat zy, vereenigd
zullen overwinnen, maer verdeeld zullen bezwyken, disperso's
testamur perituros
Ziehier het deel van de zitting der engelsche Gemeenlen-
Kamer in welke de ondervragingen gedaen geweest zvn
vail M. Forster wegens de onderhandelingen tusscliên
Belgien en Engeland voor liet sluyten van een koophan-
oelstraktaet
M. l'orsler vraegt om welke redens de'onderhandelingen voor
liet sluyten vnn een koopliandels-traktaet opgehouden hebben
tusschen Epgeland en Belgiën.
tl. Laynril. Hel gouvernement begrypt het belang der kwestie
en is met verwonderd dat den achtbaren vertegenwoordiger van
ISradforl en do vertegenwoordigers der manufaetuer-distrikten
in t algemeen, pynlyk zyn aengedaen geweest van het antwoord
dat ik over etmge dagen genoodzaekt geweest ben te geven od
eene ondervraging van hol achtbaer lid.
Het is volkomen waer dal, verleden jaer, de ministers Harer
Majestevt in de overluyging waren dat liet belgiseh gouverne
ment met dit land een traktaat ging sluyten, dat de voorwaerden
der meest begunstigde natiën zou bevatten en Engeland on den
zelfden voet stellen van Vrankryk en de andere natiën met de
welke Belgien reeds traktaten gesloten heeft. Men had alsdan
verklaard dat, ter oorznek van hel sluyten der belgische kamers
nten een dergolyk traklael niet kon afdoen, cn tol groote ver
wondering des gouvernements Ilarer Majestevt, hragt Belgiën's
