155SS twass-tssatw
ZONDAG J ÏHERT 5805.
ZEVENTIENDEN JAIBGANG - N' 861.
AELST, den 28 February 1865.
'Vertrekuren mi de Statie Aelst PSAËR;
FRANKS ''S JAEIIS.
Vertrekuren uyt verschillige ^taliën.
gg? Aen de Calholyke Belgen.
Beutiarai 5-208-23 12-:m2-35 3-1 .Ï6-02 0-00SI Grod, Brugg*, Ostnndej[]-c:<j8-2n 12-35
Li.kurm 5.20 8-25 11-óö 12-35 6-20. I MS -G-gOd" klos lanja Dandwinoniie.
Bru..»180u 0-0 12-13 S-0O 5-45 S-48'O'OO Xortrvk, gonacnwn, Kywolflangs iLedc) 6-30
Beeh. Bn». Ant™.5.20-8-25 02-35 S-IB--S-20 8-25— 12-35- 3-1»6-20.
UmtThienUtyk 5-21HS--B 12-3» 3-15 6-20 Uourayk, Ityssel (Innfis Alh 7-45—5-35-0-00
Verv l.aml StTru\ën,5-20 8-25 12-35 3-i5H-70 Sin. GeeraulskAtli, .7-55 2,50 6-35'8-35
Gmd 6.45 -H 25'-il2-3S—S-K-.6-20--Ü-00 gj Bei jnn, Quit-Wain 7-55 -(MX)- 2-30—5-35
VA» AM'WBKPli» NABIS i St-Niltolaes, Lotct-ei>, Gend. 6-30 8-30 40-30 3-0t 6-30 O-OO
VAN GENU NAER Lokereu,M-Nibolai'S, Anltveisjtnn. 6-20 O-OO 10-20 2-3 '6-15 0-00.
T. r.ntl staan al kunvovs. Ta tobcEM staan d«?.a vartrekkeuda van Ath MO 0-00
10-10 4-30 7-25 cn deso vertrekkende von Dönderleenw al da convoys.
Slaan te tysM.m alil al de kunvoya ttylgatiomen damn vcrtrokletide van Aalst-O-OO-doa
morgana en 0-00 ts-nvonds en van llendarrttonda tan 0-00 6 morgens -etit0-00 's avonds.
Staan te SANTBEIlkktr da vertrekken uyt Ath 6-40 10 10 's innig. 4-30 au U-OOVavonds.
Van Dauderlaenw tl-00 8 20 's mors 3-13 «-05 aoS-00 des avonds.
'Cuiqve «uur.
vam ton FR FM NAER
Dendermonde, Aelst 7-0° I2--0 - 3-JO 7-45—»-».
Ninova, Goerardshargan, Ath 7 00 -2 12-20 -3-10- O-O.
VAM AT'I NAER
Geernerdsbergen, Niirove, Aelst, Dfindermonde, l,okeren 6-30 1(V404.30 7-30»
Lessen. Geeraerdsbergen Nitiove, Aelst, 6-3t^- -'010-40—4-30—7-30.
ttrussels DemteiWw) 6-40 ll)*4< - 4-30 - 7*3.).
tiend, Utusi'.e, (Mei.de 6-40 (knPfs l.ede.- - 1(1-4') 4 30 - 7-30
VAM «F.MD MA ER
Atidcrtnerde, 6-45 9 30 6-00 8-00 maeR Aelst,-7-15 11-30 2-10 5-00 5-50 8-00.
VAN KRIIS.Sfrl, NAER
Aelst, tiend 6-15 7-35 - 11-45 - 2-25 3-40 .5-30 8-H'.
Ninovê, Öifecraerdsljt. A tb, (kings Dendexleeuw) %35 2-25 5-30 O-oO.
VAM DEN DER MOND lr MA KR
Brussel (4. Aelst) 5-45 9-00, 12-55 3-40 6-45 (I. M eh.) 5-45 9-00 12-55 3-40 6*45.
Aelst, 7-23 -55 J 2-03 ^-iiU 5-l-> - i 'J-OO
DEN DENDERBODE
Wy vcrmeencn onze lezers zeer aentfenuem le wezen met hun de
hoogst merkweèrdige Yaslcnbufle van Z. II. den Bisschop van Luyk
in haer geheel mcê te deelen4° 'omdat dit stuk de schundclyke listen
en satanische jtoogingen der macbnnieke secle tegen godsdienst en
zeden, in 7 waer daglicht stelt cn er aldus de C&hckykvn tegen wa
pent 2° omdat het bisschoppelyk gezag hier op-eene afdoende wyze
uytspraek doet in zakendie wy zoo dikwils aenyerund en bevochten
hebben3° omdat de Calholykcu stellig zouden weten wal hun te
doen siaet.
Wij roepen de ernstigste acndachl onzer get er de lezers op dittdkr-
belangrykslc stuk in en sporen hun aen uyt al onze krachten deszelfs
principen, bevelen cn raedgevingen zooveel mogelyk te verspreydew.
Het zyn wapens tegen de goddélooshcydwapens tegen 'l verderf,
wapens tegen de regeringslooshcijd en allerkrachtigste behoed
middelen voor dè samenleving. Immers, wierden de vermaningen
ran den moedigen Prelact in werking gesteldde maetsch&ppy zou
ii'dhaest verlost wezen van den verrottenden kanker der hooshe.yd,
die haer thans hel hert afknaegl en haren gewissen ondergang moet
en zal te weeg brengenindien de Belgen naer deze stemme van God
delijk gezag niet luysteren.
Leest dan en overweegt wel deze nooyl 1c hoog geprezene bulk
van hare naleving of verwaertoozing zal 7 ycluk of \l ongeluk mw
ons geliefde vaderland afhangen.
Ziet hierLandgenoten, hoe Mgr. van Luyk spreekt
WELBEMINDE BROEDERS,
onzer fouten, aen hei opsteen lot een «ienyv leven, aen het be-
komen der hemelsdie gratiën en der deugden die lot de \ol
foëféimg ievden, is het eene pligt voor my, mede te
foK toe gelukkige eft opregtc verbetering en bekeering, mJ. de
foeviearae en ernstige lessen vsr Goiis woord voor te stellen aen
uw hert e* «wen ieest welke 1. dezen tyd leemjiorc;
d*chliffer «vn. O hoe geertae «ouden \vy eiken keur dal r\
dezen li. Vasten i« de kerk vergaderd, u onze eygene stem doen
hooren Doch terwyl dezen vvcnsch onzer herderlyke bezorg-
iievd mei kan vervuld worden, zullen wy uwe herders, die
onze plaets by u bekleeto, aensporen, zoowel hunne onder-
vigtiugen en aenwakkenngen als hunne gebeden le vermenig
vuldigen, opdat uwe zielen krachtiger en overvloediger gevoed
morren worden, lerwyl uwe lichamen aeit vasten en onthouding
onderworpen zvn. Wy zullen hun aènbeveten onze woorden uyt
ie leggen, en dé belaugryke bemerkingen die wy u hier voor
dragen diep in uw gemoed te drukken.
Inden Vasten-Brief van het ander jaer hebben wy 11 gespro
ken W B B over de Ghrislelyke opvoeding in het huys, m de
school,' in de kerk. Met droefheyd hebben wy u gezegd, dat de
familie niet meer opgevoed of bestierd word volgens bet gelooi,
en dat tot groote smert voorde H. Kerk, lol groot nadeel en
verderf van huvsgezin en maelschappy. Wy voegden er by dat
deze pliglvergeting de oorzaek is van het verzwakken der gods
dienstig^ overtuyging en der zuyvere en krachtige slem der
consciëntie, en dat deze verzwakking het verderf van het zede-
)vk 'revoel en de verbastering der karakters voortbrengt, lieden
willen wy u toonen, W. B. B., dat uyt dit verlies van liet zede-
loochenen van alle calholyke leering. Onderden naem van Rati
onalist schuylt den Öngodist, die zelfs loochent dat er eencn God
is den algodisl, die zegt da* alles -God is, den I)eïst, die eenen
God erkem volgens zyn goeddunken daeronder schuylt do god-
delooze onwetenden van het genootschap der Solid aires die aen
niets
God aen de-H. Kerk vcroptMïbaerd heeft, en die geheyme geesten
4e raden gaet en hunne veropenbaringeo aenboort. ffel Rationa-
lismus, vooral dal hetwelk in de vryinotsclary töt bestand komt,
is vriend van alle dwalingen, zelfs van„,de'afgezonderde sekten
des Christendoms, omdai het zeker is dal bet deze zal over
meesteren als het wijt zoo het niaer den eathciyiien godsdienst
kan ter neer werpen* en versmachten in hel slyk of i« het bloed.
Van hunnen kant vereenigen sieli ook ak de dolingen, al de sek
ten geerne met de vrymeiselary, omdat liaer doel en haer streven
Itetzelfde is, te weten den ondergang vafi het calholyk geloof.
'T is waer, B. B. al die dv^lingen, alkpewel xy in ons middoR
feestóen, vcrtoonen zich niet openllyk en vragen niet regtuyt
onze verzaking aen liet geloof onzer vaderen, neen maer hare
bedekte zydelingsche, onderaerdsche werking is des niet te min
wczentlyk, krachtdadige noodlottig. De godsdienstige menschen
d»e Igier aendachtig nagaen, zien dat zy gekenmerkt is door
een samenstel vaR overal zoo wel overlegde middels, dat er niet
aen te twyfclen is of zy is het gevolg van eene arglistige samen-
zweeringv
Deze middelen, deze oorzaken wan verergernis gaen wy u ken-
baor maken, al mogtcn zy die pliglig zyn bet ons ten kwade
duyden. Immers het is hoogst nooaig dat wy onze schapen, die
tol nog loe beveyligd zyn gebleven, legen hunne aenvallcn wa
penen c aen die welke zich al eetiigzins hebben laten verleyden,
is hel noodig te doen zien aen welken invloed zy de verzwakking
van hun calholyk gevoel, zoo niet hel verlies van hun geloof
«cir Warnet cfgci'rri»
VirrrnmTrmi1
olaets de slefthle nictlvtshlodeton, vvei'lituygen van ondergang
voor maelschappy en voor godsdienst, stichters van mlebederl
cn ongeloof welke te gevaerlyker zyn, 0111 dat zy zonder egen-
stand en zonder ophouden werken. De kwade .dagbladeren-.
lvk van het christelyk gevoel eenen afkeer ontsteel voorliet
"oed en voor de christolyke waerheyd, en dat uyt dit verbaste
ren der karakters lafherltgheyd voorspruyt in het belyden en
verdedigen der waerheyd, cn in het uytoefenen der deugd. Van
riacr twee soorten van menschen die men heden menigvuldig
neutreft, de eene welke stoutmoedig de doling en hot kwaed op
dringen, de andere welke beginnen niet dit stoutmoedig beheer
le aenzièn zonder er zich over le ontroeren,, en evndigen met
zich cracu te onderwerpen, omdat zy in het begin geonen weer
stand geboden hebben. In andere woorden de bedorvene gees
ten en'herten geven verergernis, de verzwakte geesten en herten
ontvangen ze en onriergaen ze.
lie voornaemsto doling onzer dagen bestoet daer in, dat men
de region van God over den ntensch en de pligten van den
incnsch jegens God alleen door de mensehelyke rede cn vernuft
wilt bepalen en uytleggen. Daerom noemt men die doling Ilede-
godsdienst of lldtionalimus Zy behelst in zich vele valsche leer
punten. zelfs dikwyls slrydig met malkander, maer die allen in
een punt overeenkomen hot loochenen van eene goddelyke
leering en van alle gezag door God gesteld om te onderwvzen.
De Rationalisten leeren dus versehilligc dwalingen sommigen
hebben een ganscb stelsel van geloofs- en zedeleer, dat zy ii: de
plaets van de H. Schrifteer, van de aposlelyke Traditiëu en van
den eatholvken godsdienst stellen. Er zyn onder hen leeraers
die de leering bepalen en uytleggen er zyn zendelingen die ze
versprevden en prediken, nu eens in boeken bestemd voorde
geleerden, dan in kleynere werkskens tot bedrog der ecnvou-
digen nu eens in nieuwsbladeren en tydschrillen, dan van uyt
sommige leerstoelen onzer hoogescholen. Zy hebben zelfs hunne
tempels en hunne ceremoniën, -
der geloovigen, mei legen haer de zwaersle beschuldigingen te
versprevden hier door ook trachten zy die goddelyke zending
krachteloos cn onvruchtbaar le maken, waervan zy tie uyloefe-
aott.Kc.mit uer t, «vu "/f ;lellcl1' "°f schilderen zy uwe' prics-
'tdooTi, d&n Sfirisl or goeslgelooyer, die tu treil aen al wal j r J 5. h °]'.l)en. ®n alle die aen den dienst van
- - .7....4V Goü zyn vepbonde.il, alle die zich aen de zaligheyd uwer zielen
toewyden 0111 het in dry woorden te zeggen, zy stellen hen
gedurig voor als hoogmoedig, haelzuclitig en voorstaenders der
onvwiundheyd. Volgens heu wilt de geeslelykhevd de burgerlyke
magt onderdrukken, zich nicc3ler maken over den Slael, haren
wil en hare heersehappy in de plnels stellen van het aezag der
Vorsten, der wetgevers en magistraten met deze als'hare ge
hoorzame werktuygen te gebrnyken en dus door hunne tusschcn-
komst te heerschen. Dnerom is bel dal zy u alle dagen uytnoo-
digen, 11 aen wakkeren, u dwingen, in den naem van de onaf-
hankelyl^höyd der wercldlyke magt, dat gv u zood mistrouwen
an uwe In rders, dat gy liunnen raed zoud verwerpen, dal gy
aunne vermaningen zoud weerstaen, zoohaest dien raed, dié
vermaningen, betrek hebben op de openbare belangens. Daerom
is het dat zy als klcrikael of geestelyk gezinden uylschelden de
goede burgers, die, nog aen hun geloof getrouw, zich bedroeven
en ontrusten over de aenvallen waermede de ft. Kerk aengerand
word in hare eer, in bare vryheyd, in hare regten. Daerom is
het dat men het calholyk volk opwekt deze burgers buyten alle
bediening te sluylen, al muntten zy uyt door verdiensten, door
versland, door vastheyd van karakter, door vaderlandsliefde en
verkleefdheyd aen 's lands instellingen. Daerom is het dat zy
cmand het vertrouwen of de kiosgtem woerdig achten, clan de
gezwoorne aenhangers der vrymeiselary die zich verschuylen
achter oenen naem die hun niet toekomt. De geeslelykhevd
Is heerselizjiehtig afschilderende, verontrusten de kwade da'g-
_^ecs>'- Y,an 0>)a*'')ankelyklicyd. die zoo levendig is
emakkelyk tot argwaen "en toorn overgaen. Aldus vertoont
men de geestelvkhcyd aen de bemiddelde klas als doortrapt en
retig om de goederen der geloovigen tot zich te trekken, le»
nadeele der familiën aen de armen stelt men haer voor als of
zy de milde gaven aen de ryken afgeperst zou ontvreemden en
de behoeftigen onregt aendoen. By deze lasteringen die de gees-
telyken hei voorwerp maken van den hrfbt der volkeren, voegen
zy* er andere die hen verachteiyk cn versmadelyk maken; zy
beschuldigen hen, da't zy voorstaenders der onwelendheyd zyn,
dat zy de catholyke volkeren in de duyslernissen willen houden.
Von tién anderen kant, wyl zy de opofferingen niet kunnen ont
kennen, die de priesters doen om het ondervvys op alle trappen
en vakken le versprevden, slroyön zy uyten zoo logenstraft de
boosbeyd zicbzelve, dal de geeslelykheyd bet gebied alleen wilt
hebben'©ver alle ondchvys. Eu om dc calholyke gestichten, met
zooveel arbeyd, moevlo'en /clsopofleringen ingerigt, omver le
werpen, poo'gen zy hunne onderrigting, leerwyzen en inwendig
besluer le doen misachten en wyl dit niet gelnkt, dringen zy
aen op den Stael en dc gemeenten, om ze door de hevigste me
dedinging le onderdrukken, en door duyzend verschillige midde
len belet men de ouders hunne kinderen daerin te plaetscn. Zal
ik spreken van don oorlog aengedaen aen de kinderscholen ge
houden door kloosterbroeders of zusters Zal ik zeggen'hoe
geheel de slechte drukpers daer aen toejuycht zy is het immers
die dit alles begonnen en berevd beeft, werktuyg hierin, gclyk
in al het overige, van die uytgestrokte'samenzwecring. berokken
in het geheym belnyk der vrymeiselary, tegen de calholyke loc-
ring en instellingen.
Ziedaer in 't kort hel tafereel der verergernisscn gegeven dooi
de slechte dagbladen wy zullen verder zeggen hoe een groot
getal calholyke huysgczinnen den kwaden invloed er van onder-
gaen.
By cleze eerste overvloedige bron van verergernis, dat is van
bederf van geloof en zeden, voegen zich de vuyle slroomer; dor
kwade boeken waermede de weréld thans overstroomd word.
Ik wil hier niet spreken van sommige werken van geschiedenis,
van slaetlvunde, van wysbegeerte, voortsgebragt door de novor-
schingon cn studiën von cenige groote schryvers onzer eeuw,
die, ol'geheel vremd aen ons geloof of al te wcynig daervnn
kennende, de vooroordcelen gevolgd hebben die slrydig zyn
le"en de 11. Kerk, of leeringen voorgeslaen welke zy verwerpt
voorzeker dez» werken zyn grootelyks gevacrlyk voor de nieesle
lezers, en de II. Kerk, in hare moederlyke zorg voor dc zaiig-
hevd barer kinderen, verbied met regt bet lezen van meestal
die boeken, ten zy aen een kleyn gelal persoonen die nvt hooide
van hunnen staet óf ambt noodig hebben die le lozen en die am
de kcrkelvke magt de toelating dacrvoor vragen. Wy bccluy-
den bvzonderlyk die menige romans en andere dagelykschc
letterkundigen.' slaelkundigen en andere voortbrengsels, die ver
kocht, rotulgekrocmd en bvna voor niet gegeven worden, en
zelfs aon den geringsten stand in dc leeskabinetten worden aon-
ceboden. Onzen Eerbiedweerdigen voorgangeren zvne ambtge
noten de Bissahoppcn van Belgiën hebben die reeds m hunne
---- -- - ML-nni-n,vKF onderrigting van den 5 augustv 18-43, eerloos cn
zoo samen in het uytdrukken Runner I-uVnnn sebandig verklacrd. Moh levsl daerin. zeggen zy, dat er noch
meur versprevd dan de kwade boeken, rigten zich tot alle klas
sen van menscben zy dringen binnen in de wooning c.er vsei-
hebbenden zy naderen den werkman in de plaelsen van open
bare vergaderingen zy nemen plaets in het midden van bet
huvsgezin en storten hun vergif in de herten der beyde geslach
ten; zv verderven jongen oud, meester en bedienden. Ach,
welk eene zedeles moet bet zyn, voor den lezer wiens gods-
dienstig gevoel al verzwakt is, dal dagelyks verhael aller «jpr-
ioosheden of schandalige Itronyk der geheele wereld \V,it \ocd-
sel moet het zyn voor de inbeelding der chnslene vrouw, voor
hel revn en onschuldig hert der maegd of dc» jongehngs d<t on
tuchtig verloog met de-schoone kleuren afgeschilderd en d. 0e-
lvks v^or oogen gesteld van zaken waervan den Apostel lol de
geloovigen gezegd heeft dril niemand onder u het bedryre. dal
niemand er ian s/irelre. (1) Niet te vreden mel de afschuwclyke
wezentlylihevd als belangwekkend voor le dragen, veisieien
zv dc ontucht door de verlokkendste verdichtels. Wat zyn meesto
die romans onder in de dagbladeren ingelascht dan de ontuch
in een levendig tafereel, verdedigd, eene eerherstelling van het
geen het zuvver zcdegevoel voor eerloos houd, eene uyllokking
fot hel toegeven aen die driften die er zoo bevallig worden
afgeschilderd Voortsgaende in hun ambt van zedehedervers.
zy» de kwade dagbladen de verkondigers der kwade boeken
zv hebben behendige en gunstige aenwyzmgen voor de slechts e
letterkundige voortbrengsels, voor al de boeken, waent de
calholyke toeringen of instellingen aengerand, vcrvalschl of ge-
lasterd worden zy vinden geene lolspraek groot genoeg voor
de-schrvvers dier werken die menigmacl zoo verachlolyk als
gevaerlvk zvn zv schryven hun alle soort van verdiensten loc,
en den armzaligsten sehryver, als hy maer tot hunnen aenhang
c ...i—i,t -i» eea uytmuntend
behoort ziel zich aldus liet hoofd gekroond als een uytmonlend
vernuft Den lof dien zv toezwaeyen aen de schryvers cho zeden
en geloof bestreden, geven zy ook aen de mannen die do veyder-
felvke leormgen in het werk stellen aldus vqrpnlsehuldvei
zv'all" de aenslagen legen het gezag en de regten der catholyke
vorsten en de omwentelingen die hunne Iroonen omverwerpen
zv wettigen dc onreglveevdigsle, de hoyligsehemiigste rooveryeu
aïszv "cpleegd worden tegen monarken eri volkeren die nen
liet geloof gehecht blyven of tot nadeel der regten en vryheyd
van de H. Kerk. Vaste voorstaenders van.de hatelyksle schelm-
stukken van (Ie veracblelykste verraderyën, van de vei'loeyelyk-
ste mevneedigheden onlworp.cn door de vrymctsclary en door
hare aenhangers uytgevoerd, vervolgen zy integendeel door laf-
hertigen laster en smacd de slagloffers var. hel onregt en \an
geweld, zv bespotten al wie, oen God en Vorst getrouw, de wet
en het rpt'l durft voorstoen met het woord o! met het zweetd.
En word er gehandeld van do Dienaers der II. Kerk aen welke
ïpsiis-fhrislus dc zorg uwer zielen, de uyUleeltng der hevlige
zaken heeft toevertrouwd, o 1 dan toont zich de lael der kwade
dagbladen vol ha et en kwscdaerdigheyd dan spannen zy ah-"
.111Uimnrtn AwKllIfL'O ndAcllDVf 11 fï
ken der vrymeiselary. Zy komen in niets overeen don in het
God noch consciëntie is. noch onslerfelykc ziel, noch eeuwig
leven, noch wezenllyk onderscheyd lusscheri goed en kwaed
dat er geen ander geluk
dan hél vermaek der zinnen, geene