ZONDAG 9 AUGUSTY 1865.
ZEVENTIENDEN JAERGANG - Nr 884.
Vertrekuren uyl de Statie Aelst NAER:
6 FRANKS 'SJAF.RS.
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
AELST, den 8 Augusty 1865.
iet Staetsonderwys door de libe
ralen zelve veroordeeld.
Wat meer is
Want, let wel op, landgenoten,
Wat zeggen de liberhaters
NOG IETS.
Getid, Brugge Osteöde C-45-8-25—12-35
j 3-15 -6-20 le klas langs Dendermondf.
Kottrvk, Mouscroen, Rvssel (langs Lede) 6-45
8-25— 12-35- 3-156-20.
IwKietro 5-20 8-25 9-45 12-35 3-15 6-2(1 9-05
L«,keren 5-20 8-25 00-00 12-35 6-20
Brussel 805 0-0 12-H' 3-00 5-45 8-45 0-00 j
«ecb Brus. Antw. 5-20 8-25 9-45 3-15 6-20 i o-^—
LmivTbienLuvk 5-2 8-25 9 45 3-15 6-20 f Döornyk, Rvssel (langs Ath ^4^5-35-0-00
Verv LandStTru\ëu,5-20 8-25 9-4* 3-15 6-2Ö N'in. Geerardsb. Ath, /-oo 2-50 5-35 8-4o.
GenH 6-45—H 25-12-35-3-15-6-20—9-08 'M Bergen, Quievram ,-85—0 00- 2-o0-5-3o
VAN ANTWERPEN NAtR St-Nikolaes, Lokeren, Gend. 6-30 8-30 10-30 3-01' 6-30 0-00.
VAN GEND NAER Lokereu, M-Nikolaes, Antweipeu. 6-20 9-00 10-20 2-3 6-15 0-00.
Te i koe «wei» aid»: konvo>s. fe iokcem siaen deze vertrekkende van Ath 6-30 0-00
10 4') 4-30 7-25 en deie vertrekkende van Denderleeuw aide convoys.
Si en te tïSEOKM stil al de kunvoys uytgenotnen dezen vertrekkende van Aelst 0 00 des
8 rgens en 0-00 's avouds en van Dendermonde ten 0-00 's morgens en 0-00 's avonds.
St en te Santbergen de vertrekken uyl Ath 6-30 10-40 's morg. 4-30 en 7-i5 's avonds.
Van Denderleeuw 0-00 8 20 's morg. 3-20 en 6-05 9-00 des Bvonds.
CU1QIJE SUUM.
VAN LnKBK Ml VAKR
Dendermonde, Aelst 7-00 9-30 3-10 7-45—»-».
Ninove, Geerardsl)pr6en, Ath 7-00 3-10 7-450-0.
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen-, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-30 10-40 4-30 7-25.
Lessen. Geeraerdsbergen Ninove, Aelst, 6-300-UO10-404-30—7-26.
Brussel (langs Denderleeuw; 6-3010-4( - 4-30 7-25.
Gend, Brugge, Ostende 6-30 (langs Lede.) 10-40 4-30 7-25
VAN GBND NAER
Audenaerde, 6-4Ö 9 30 6-00 8-00—naer Aelst,—7-20 11-25 2-18 5-00 5-55 8-00.
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, (lend 6-15 7-35 11-45 2-25 0-00 5-30 8-15."
Ninove, Geeraerdsh. Ath, langs Denderleeuw)7-35 2-25 5-30 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (I. Aelst) 7-25 0-00, 2-5 5-15 8-10 (I. M-ch.) 5-45 9-dO 10-05 3-40 7-20.
Aelst, 7-25 - 7-55 12-05 2-30 5-15 8 10: - 10-0
DEN DENDERBODE
Wy rien alle dagen dat de verschillige besluren die de
niagt in Belgiën uytnniken de ziekte hebben van buyten In l
s oor hunner attribuliën te gaen. Wy hebben dit jam-
grien dat* verscheidene provincie- en gemeenteraden ach
niet de gouvernementszaken hebben willen betnoeyën, in
plaels van uytsluytelyk de provinciale t-n gemeentelyke
zaken ter herte te neinen, gelyk de grondwet hun voor-
seliryft. Het is aldus dat de provinciale raden van Luyk en
Braband zich met het openbaer onderwys hebben bezig
gehouden en aerdige dingen hebben uytgebragt. In den
provincieraed van Braband heeft den liberalen heer Veydt
zich volgender wyze nopens het Staetsonderwys uytgedrukt
Wat ik vrees, is dat men dien schoonen wedyver zal
dwarsboomen die in 't land bestaet tusschen de twee
tegenovergestelde principen van 't vfy onderzoek en van
't Catholicismus. Ik verzet my tegen het gouvernementeel
dcspotismus in 't openbaer ouderwvs Ik heb liever eene
Catholyke unioersiteyt dun eene staetsuniversiteyt. Ik vind
in i'eerste meer wuerbgrgenvan wetenschap en vooruyt-
gang. Den slaet zalnooyt anders opkweeken dan bolterikken,
c domkoppen en PHUO'ïlOMMESa
Dees gedacht word door een liberael blad, Le Bulletin
iu Üimunche, gedeeld, welk blad het door de volgende
bemerkingen staeft
IC Men begrypt dal, in een vry land gelyk het onze, de
aen elkander tegenstrydige denkwyzen zich groote opotfe-
ringen opleggen om op de openbare denkwy7|e te werken;
maer 't geen wy min begrypen, is dat den staet, welken,
uyt zynen aerdmoet uremd blyoen aen «i/e openbaer
onderwysgelooft te moeten deel nemen in de worsteling en,
by voorbeeldeene officiële wysbegeerle slellen tegen deze
welke het vry onderwys poogt te verspreyden. Dit is, volgens
ons, eene conslitutionnele kettery welde dient veroordeeld
te worden door al uiie de regtzinnige uytvoenng onzer vrye
instellingen wilt,
Dit zyn de principen die den Denderbwle van over 17
jaren beleden, gepredikt en uyt al zyne krachten voorgc-
slaen heeftM. 11 begint ze nu goed te begrypen, als
men ziet en ondervind waer het doctrinariscli liberael des-
polismus naer toe wilt. Over dezen uylslag hebben wy
't regt fier te wezen en ons te verheugen. Wy hebben
immers van iu den beginne klaer gezien
Wy vinden dat de provincieraden van Luyk en Braband
den wensch uylgedrust hebben dat de kamer de wet van
1S-42 op het leeger onderwys zou intrekkenDe mannen
welke dezen voorstel gedaen hebben willen, volgens hun
zeggen, in de wet voegen alle noodige schikkingen om liet
wezenlijk onderrigt der kinderen te verzeaeren 'Ly
willen ze aen den zoo nadeeligen invloed der onwetendheyd
onttrekken
Maer welken is dezen zoo nadeeligen invloed W y ken
nen hem, maer de provinciemannen durven het niet zeg
gen. Nogtans, indien dézen invloed zoo nadeelig, zoo nood
lottig is, dan zouden zy, 0111 treffelyk hunne pligt te
kwyten, hem by 't publiek moeten aenklagen. Doch dit
alles is maer vuyge liberale hypokrielery of schandig be
drog. Die mannen weten wel dat zy iels afgeven wat zy
zelve niet gelooven en als valseh erkennen. Zy durven niet
beiyden dat het de religie is die zy haten, dat het 't gods
dienstig onderwys is dat zy uyt de openbare scholen willen
verbannen, dat'het den priester is dien zy uyl de scholen
willen jagen, dal zy eene maconcieke opvoeding aen onze
jeugd willen geven en in Belgiën alle godsdienstig gevoel
uytdooven.
'Het is niet alleenlyk nvt de opvoeding der jeugd dat het
liberalismus den priester "wilt verbannen, maer het wilt hem
overal aen de deur werpen. Volgens 't geklap en 't geschryf
der liberalen mag den priester zich nergens in 't pubhek
aenbieden, hy moet tusschen de vier muren der sacristy
blyven en dae'r nog moet de bergerlyke magt er zich ko
men bemoeyên om den priester te kwellen, te plagen en
den duyvel'aen te doen. En die mannen noemen zich de
voorstaenders der vrjheyd en gelykhevd van alle Belgen
voor de wetO hoe talryk zyn de kwakzalvers
en komedianten der vryheyd.
is den priester geeoen Belg Belaelt hy niet zoowel
contributiën dan wie het zy [leeft hy volgens de grondwet
met zooveel regt als allen anderen van zynen invloed op
alle wettige manieren uyt te breyden De priesterlyke
weerdigheyd ontneemt hem niets, integendeel zy behoud
hem niet alleenlyk zyne reglen maer zy legt hem bovendien
nog pligten op die dikwils zoo pynlyk uls gevaervol zyn.
Den priester heeft de zending de principen van zedeleer,
van regtveerdigheyd en godsdienst op aerde te handhaven.
Deze groote en edele dingen zyn niet alleenlyk van de
dringendste noodzakelvkhevd iu de byzondere zaken, zy
moeten gelykelyk lot "leyddraed inde openbare en poli
tieke zaken strekken.
Neemt den priester en zyne opgeleyde zending van de
wereld weg, en wat zult gy opkweeken Dieven, onregt-
véerdigaerds, moordenaers, overspelers, bedriegers, en
allen anderen soqrtgelyken buciit waermeê hel aen de
maelscliappy onmogelvk is te blyven beslaen. Wat is de
oorzaek dat de liberale kopstukken; zulken schandigen
partygeest, zulke vuyge oureglveerdigheden, zulke vraek-
roepende verdrukkingen en meerandere dingen plegen
die -wy hier niet durven noemen Wel omdat zy zoo min
houden van de geboden Gods en der Kerk als van, de
priesters. Wat belet er hun nog honderdmael meer de
beest te spelen en 't land onder de heyllooze roede van
het macocniek dcspotismus te doen bukken Niets anders
dan Je gevoelens van godsdienst met welke de overgroote
meerderheyd des lands nog bezield is, gevoelens die dooi
den priester aeuhoudend gepredikt, voorgestaan, verdedigd
en behouden worden.
Onze liberale wysgeerèn zyn nog slechter dan de hev-
d'enen die wilde volkeren, ofschoon de duvsternissen der
afgodery hun het bestuer van hel Opperwezen bedekten,
nog erkenden zy de goden die waeklen op het bestuer der
volkeren, die de regtveerdigheyd aen de koningen voor
schreven, de onderwerping aen de onderdanen, die het
kwaed straften en het goed beloonden. Jlat-r zegt dit aen
de verstokte, heersch- en geldzuchtige, bedorvene liber-
baters zy hebben ooren en zy huoren niet, oogen en zy
zien niet.
Wat ons betreft, wy oordeelen thans de tusschenkomst
van den priester in de politiek des te noodzakelyker omdat
in noest al de hedendaegsche vraegstukken het gods
dienstig element zeer duydelyk vermengd is. Dit weten de
ma'connieke liberhalers zoo wel als wy en 't is daerorn dat
zy t r dtm priester zouden willen iiytbafinèii, hunne pre
tentie en meest gekende neyging is immers van alles te
verwereldlyken en dqn priester in de kerk te sluyten in
afwachting dat zy er hem voor goed uyljagen, ze afbreken
en hare goederen inslikken gelyk men gezien heeft in 1795.
Ziet daer den echten knoop.
Zy zeggen den priester miskent en verliest zyne weer
digheyd èn zyn geeslelyk karakter met aldus in de zaken
van de weteid tusschen te komen Dwazen klapdie
bezorgdheyd voor de weerdigheyd des priesterdoms riekt
te veel .aengebrand, wy kennen immers de gasten die alle
gelegenheden zoeken om den priester mei modder en slyk
le bemorsen, die feest houdeu als er ergens eenen geeste-
lyken rampzaliglyk van den regten weg afdwaelt, en die
g'eene gazelten genoeg vinden om eerloosheden en schan
dalen op de vier hoeken van 't land uyt le trompetten.
Dat die mannen zich dan maer met hunne eygene weerdig
heyd bekommeren, dan zal elk zyne pligt doen en de gan
zen zullen ook gewacht worden.
Den priester zou zyne weerdigheyd kwetsen, als hy zich
zou bemoeyên met aerdsche, ellendige of suspekte zaken
die geen hoegenaemd gemeens hebben met den godsdienst.
Maer dit ziet men met, den priester komt alleen in de
politiek tusschen als er een godsdienstig belang onder ver
mengd isDat de liberalen zich onthouden de gods
dienstige en zedelyke belangen, de leering der II. Kerk,
de 'geloofsprincipen aen te randen, en den priester zal
buyteu alle politieke worsteling blyven, het zal hem aller-
aengenaerast zyn zulks te mogen doen maer zoolang de
liberhalersparty met goddelooze kandidaten zal voor den
dag komen om er wetgevers van te maken zoolang zy
hare ontwerpen van vrylieydskluystering voor godsdienst
en Kerk zal voorbrengen zoolang zy het plan zal blyven
behouden van den catholyken godsdienst in het slyk le
versmachten, gelyk hare kopstukken openlyk geschreven
hebber. met een woord, zoolang de religie het mikpunt
der liberale driften zal blyven, is 't verloren gepreekt, ge
schreven en gevreven, de priesters zullen en moeten in de
kiezingen werken, zy zullen en moeten in het worslelpetk
treden, al schreeuwden de liberalen nog zoo hard. al
spraken zy nog zoo schoon, al weenden zy nog zoo bitter.
Van den anderen kant, als de priesters raed rioodig hebben,
zyn er andere mannen dan ile liberalen die hun denzelven
kor.uen en zullen geven, de liberale raedgevingen smaken
intmei-s le veel aengebrand, want wilden de priesters voor
de klubskandidaten werken, oh, zy zouden by de liberalen
de braefste, de deftigste, de heyligste menschen van de
wereld zyn. Dat de liberhaters hunne raedgevingen voor
zich houden en detlken aen de fabel ne sus Minervam,
waet van liter den inhoud
Eenen slier met zyne hoornen in eenen engen door-
gang poogingen doende, kon nauwelyks in zynen stal
geraken. Daerop kwam er een kalf aengepikkeld en
wilde aen den stier toonen hoe hy zich moest nloeven
Zwyg, domme beest, zey den stier, dit wist ik vooraleer
gv geworpen wsfert. Dezen die lessen geven wïït aen hem
die beter onderligt is dan hy, overwege deze woorden,
en hy zal begrypen tot wie zv gerigt zyn.
Den liberalen Economiste verkondigt eenen voortrefi'e-
lyken artikel over de tusschenkomst van den Staet in zaken
van onderwys. Er zyn misschien eenige uytzonderingen
te maken over eenige uylbreydingen, maer de besluvien
van dien artikel, in volgender voege vastgesteld, schynen
ons geheel en ai rationeel
1. Den staet is onbevoegd in zaken van onderwys;
hy bezit noch het regt, noch het zedelyk middel om le
onderwyzen
2. Wanneer by transactie, de tusschenkomst van den
Staet 111 het lager onderwys aengenomen worde, die lus-
schenkomst zou niet bel^r geregeld kunnen worden dan
door de wet van 1842. Nogtar.s indien die wet eene oor
zaek van gedurige tweedragt moest wezen, dat zy dan
afgeschaft worde; en dat elke gezindheyd byzondere scho
len slicht en bestuert, by middel harer eygene duylen
3. 'T is konslitulionneel en overeenkomstig met rC
belangen der vryheyd van allen, le werken aen de lang-
zamerhande afschaffing der. officiële scholen, streng en
nauwkeurig eerbiedigende de bekomene en verkregene
standverhoüdingen
4. Als overgangsmiddel zou het stelsel van subsidiën,
met zoo goeden uylslag ter hand genomen in Engeland,
kunn^u aengenomen worden.
NIEUWS VAN HET ANTWEUPSCH-ENGELSCH
NOOIIDKASTEEL.
Dezer dagen zyn engelsche officieren, met eene zending
van hun gouvernement, de Antwerpsche forlifikatiën komen
be/.igtigen. Zy hebben zich kunnen overluvgen dat hef
nieuwe Gibraltar goed vooruytgaet.
Een dagblad doet opzigtens dit onderzoek bemerken
1. Dat deze officieren vergezeld waren van M. Van
Weyer, onzen ambassadeur te Londen
2. Dat de fortifikatiewerken zyn vastgesteld fe Li.mV
tydens het verblyf des konings in Engeland, in juny IN,
5. Dat het koninglyk besluyt, de Kamers iu buvlengf-
woouen zittyd roepende om over de fortifikalicwet te be
slissen, gedagteekend is van Londen, 29 Juny 18o9.
YZEREN WEG VAN HET LAND VAN WAES.
Ter gelegenheyd der plegligc Prysdeeling aen de lei
lingen van hel Klevn Seminarie te St-iNikolaes, zal er den
13 Augusty, een BYZONDER CONVOY' u\T Gend naer
St-Nikolaes vertrekken ten 7 uren 20 minuten 's morgens
een ander BYZONDER CONVOY zal, denzelftlen dag, u\t
St-Nikolacs naer Gend vertrekken om 1 uer 's namiddags.
Deze twee Convoyen zullen slechts uyt Rytuygen van
Ist0 en 2de klas worden samengesteld, en stilhouden aen al
de lusschenstaliën.