ZONDAG 30 AUGUSTY 1863.
ZEVENTIENDEN JAEBGANG - Nr 887.
Vertrekuren uyt de Statie Aelst NAER:
6 FRANKS 'SJAERS.
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
AELST, den 29 Augusty 1865.
DE ZONDAGRUST.
Wat zeggen de liberalen
Wat middel is er daer tegen
Algemeene Vergadering der Ca
tholyken te Mechelen.
Be ii lier ui 5-20 8-25 9-45 J 2-35 3-156-20 9-05 ij? Gend' Brugge, Osteade 6-45-8-25-12-36
3-15 -6-201" klas langs Dendermonde.
Kortrvk, Mouscroen, Rvssel (langs Lede) 6-45
8-25— 12-35 - 3-1*5— -6-20.
Doornyk, Kyasel (langs Ath 7-455-35 0-00
Nin. Geerardsl». Ath, 7-55 2-50 5-35 8-45.
Lokeren 5 20 8-25 00-00 12-35 6-20
Brussel 8 05 0-0 12-10 3-00 5-45 8-45 04)0
Much. Brus. Antw. 5-20 S-25 9-45 3-15 6-20
Louv ThienLuvk 5 2M 8-25 9-45 3-15 6-20
▼er* Land StTruvën,5-20 8-25 9-45 3-15 6-20
Gend 6-45—8 25—12-35—3-15—6-20—9-05 Bergen, Quievrain7-55—U 00- 2-50—6-35
AN ANTWERPEN NAER St-Nikolaes, Lokeren, Gend. 6-30 8-30 10-30 3-00 6-20 0-00.
AN GEND NAER Lokeren, -M-Nikolaes, Aotweipen. 6-20 9-00 10-20 2-3 6-15 0-00.
T« I.edb siaen aide kouvuys. fe ioecem staen dete vertrekkende van Ath 6-30 0-00
10 4 4-30 7-25 en dese vertrekkende van Denderleeuw al de convoys.
Staen te t\SEOEM stil al de kouvoys uvlgenomen deten vertrekkende van Ael»t0-00de»
morgens en U-OU 's avonds en vau Dendermonde ten 0-00 's morgens en 0-00 's avonds.
Staeo te Santbergen de vertrekken uyt Ath 6-30 10-40 's mnrg. 4-30 en 7-25's avonds.
Van Denderleeuw 0-00 8 20 's morg. 3-20 en 6-05 9-00 des avonds.
VAM LOKEREN NAER
Dendermonde, Aelst 7-00 9-30 3-10 7-45»-».
Jirnove, Geerardsbergen, Ath 7-00 3-10 7-45—- 0-0.
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-30 10-40 4-30 7-25.
Lessen. Geeraerdsbergen Ninove, Aelst, 6-30O-UO10-404-30—7-25.
Brussel (lings Denderleeuw) 6-30 10-4(' - 4-30 7-25.
Gend, Brugge, Ostende 6-30 (langs Lede.) 10-40 4-30 7-25
VAN CEND NAER
Audenaerde, 6-45 9-30 6-00 8-OU—naer Aelst,—7-20 11-25 2-15 5-00 5-55 8-00.
VAN BRUSStL NAER
Aelst, Gend 6-15 7-35 11-45 2-25 0-00 5-30 8-15.
Ninove, Gecraerdsb. Ath, (langs Denderleeuw) 7-35 2-25 5-30 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (1. Aelst) 7-25 0-00, 2-3') 5-15 8-10 (I. Mech.) 5-45 9-00 10-05 3-40 7-20.
Aelst, 7-25 7-55 12-05 2-30 5-15 8-10: 10-0
DEN DENDERBODE
Het magonniek Iiberalismus, dat overal indringt en geen
ander doel heeft dan aen Godsdienst en zeden schade toe
te brengen, spant nu al zyne krachten in om den eerbied
van 't volk voor de Zondagrust te vernietigen. In de steden
en zelfs in de dorpen ziet men de Zondagrust openbaerlyk
overtreden en de godsdienstoefeningen verlaten. De ziel
word van haer geestelyk voedsel beroofd en het ligchaem
van zyne noodige rust. l)oor eene berekende boosaerdigheyd
heefl men in veel fabrieken en magazynen den schandigen
list uylgevonden het zondagwerk te doen duren tot zoo lang
rr diensten van obligatie gecelebreerd worden, eens die
uren voorbv, houd 't werk op en aldus is de magonnieke
secte verzekerd dat de arme werklieden hunne zondag-
pligten niet gekweten hebbenDe vryheyd van
'i kwaed is verzekerd, lerwyl de vryheyd van 't goed
gansell vernietigd is
Het is aldus dat de ontëering van den zondag niet alleen-
ïyk de vernietiging daerslelt der zedelyke en stoflelyke
gezond he yd des volks, maer nog bovendien de vernietiging
[derfamiliën en der godsdienstvryheyd naer zich sleept.
Om te bewyzen dat liet zondagwerk en de afschaffing der
rust op het eynde der week de menschelyke krachten
outaerden, zullen wy hier eene bemerking aenhalen die in
Vrankrvk is gemaekt geworden
Verscheydene generaels hebben namelyk bestatigd hoe
zeer de inrigting van fabrieken, in streken die voortyds
uytsluytelvk aen den landbouw waren toegewyd, reeds de
iigehaemsgestalte verminderd, ontaerd en verzwakt heeft.
Lr zyn streken die eertyds het schoonste en sterkste man-»
nevolk opleverden en die nu nauwelyks het vereyschte
getal mannen voor 't voetvolk kunnen verschaffen De
Zondagrust is dan onontbeerlyk voor den werkman zoo
onder 't zedelyk als 't stoffelvk oogpunt der gezondheyd.
Iri de nauwkeurige onderhouding van de Zondagrust zal
den werkman benevens de gezondheyd ook den weg der
kerk vinden, waer hy de onderiigtingen zal putten tot
verlichting zyner ziel en vertroostingen die hem gemakke-
Ivker de ellenden van dit leven zullen leeren verdragen.
Maer waerom moet men juyst den Zondag nemen voor
den zevensten rustdag Wat verschil is er tusschen den
zondag en den maendag die onmiddelyk volgt?
Zoo klappen de liberale godsdiensthaters, de liberale
kerkversmaders, de liberale volksverdrukkers. Maer wy
zullen hun antwoorden dat den zevenslen dag gesteld is
door Hem die 't regt heefl aen de volkeren te gebieden en
dal dien zelfden zevenden dag altyd gezevierd heeft over
I verschillige proeven waeraen hy onderworpen is geweest.
De Sansculotten wilden den decadi of tienden dag met
geweld doen vieren, maer die nieuwigheyd is gevallen voor
de magt van het goddelyk gebod. En toch willen zy het
verschil weten tusschen de rust van den zondag en de zoo
gezegde rust van den maendag, dat zy deze twee rusten
vergelyken én zy zullen bevinden dat de werklieden die de
rust van den zondag naleven, ter kerke gaen en hunne
godsdienstige pligten kwyten, goede en aen hunne meesters
I getrouwe werklieden zyn, brave burgers, treffelyke huys-
vaders die hun huvshouden te vo»-en helpen, hunne vrouw
eerbiedigen, hunne kinderen wel opkweeken en nuttige
leden zyn voor de samenleving. Terwyl de maendaggasten
gewoonlyk zatlappen zyn, die naer kerk noch kluys omzien
die den ïieweenlyken moed hebben hun werkgeld grooten-
deels te verbrassen, en uyt 't glas, in koten en kaveeten,
de tranen, 't bloed en 'lieven van vrouw en kinders te
verslempen. Zy ontzien hunne eygene gezondheyd niet
door die veelvuldige brasseryën, worden zy oud en slap
vóór hunnen lyd, welhaest onbekwaem hun werk te doen
gelyk het behoort en weggezonden om dan, als arme bede-
luers, met vrouw en kinderen, van de openbare liefdadig
heyd te moeten leven. De dagelyksche ondervinding is daer
«m de waerhevd en bejammerensweerde wezenlykheyd
dezer gezegdens te staven.
Qm dien rampzaligen volkgkanker te genezen, zonden
>y willen dal er overal genootschappen opgevormd wierden
die zich zouden belasten de werklieden aen te sporen den
zondag te eerbiedigen, de koopmans aen te zetLen hunne
magazynen des zondags niet te openen en zich van alle
slach van handel te onthouden, de werkbazen en fabrie
kanten te smeeken hunne werkwinkels en fabrieken te
sluylen, en vooral de winkels, de fabrieken, de werkhnyzen,
welke den zondag niet ontheyligen, op alle wyzen te be
gunstigen en te bevoordeeligen. Daertoe kan 't publiek
oneyndig veel bydragen met namelyk de overtreders van
den zondag te verlaten en by voorkeur zyne jonste te toonen
aen de winkels en magazynen di^'t goddelyk gebod naleven.
In vele plaetsen reeds is 't hoogst loffelyk gebruyk aenge-
nomen dat de notarissen, de advokaten, de avoués hunne
studiën niet openen en geene affairens doen. Doch om die
afzonderlyke poogingen wel te doen gelukken, moet het
voorbeeld van hooger hand komen. Het gouvernement en
de openbare besturen zouden op de zondagen en gebodene
feestdagen niet mogen laten werken. Want hoe zou men
mogen hopen het volk te verbeteren als de mannen die aen
't hoofd der openbare zaken slaen de eerste zyn om het
gebod van God te overtreden
Men zal ons misschien komen vertellen dat wy onder
eene grondwet leven die de vryheyd van geweten uytroept.
Maer wy zullen antwoorden dat het juyst is omdat de
grondwet ons de vryheyd van geweten geeft, dat wy de
volle vryheyd moeten hebben om eene andere en opperste
Grondwet, die deze is van God zelf, te konnen naleven.
Want indien de liberale secte zich van de constitutionnele
vryheyd bedient, om het kwaed te doen, wy Catholyken,
moeten ons van die vryheyd Yiedienën om het goed te
bewerken
Het Kongres te Mechelen gehouden, is thans de groote zaek
aen het order van den dag. De dagbladen zyn vervuld met be-
schryviugen der feesten welke ter gelegenheyd dezer byeenkomst
van Catholyken te Mechelen zyn gegeven geworden, alsook met
de redevoeringen die er door de voornaemste mannen van Europa
uytgesproken wierden. Onze lezers kennen het doelwit dezer
byeenkomstden geest van het kwaed, zegt het Regtwint ge
durig veld en dringt hedendaegsch zoo gemakkelyk in de hut van
den werkman als in het paleys van den grooten de sterke
organisatie, de goede verstandhouding onzer tegenstrevers heefl
dit bewerkt. Zy hebben hunne genootschappen, vvaervan de
voornaemste deze der francmagons is, die hare vertakkingen tot
al de landen van Europa uytstreklde leden van dit genootschap
die millioenen in getal zyn, zyn getakseerd voor eene jaerlyksehe
som. het zy zes, het zy tien franks, hetgeen dus telken jarc eene
versehrikkelyke opbrengst maekt. Met deze opbrengst worden de
slechte schriften, romans en gazelten verspreyd, zoo ten lande
als in stad, en van daer de vreeslyke verwoestingen die het
kwaed hedendaegsch onder al de standen der samenleving
aenrigt. Men bedenke dat sedert 1844, dus in min dan twintig
jaren, vier complete en vier honderd gedeeltelyke uvtgaven der
werken van Voltaire in V'rankryk het licht gezien hebben neemt
nu maer 50 duyzend exemplaren van elke uytgaef, en voor de ge
deeltelyke uvtgaven, enkel 10 boekdeeltjes, en men komt aen hel
verbazend getal van twee honderd millioen boeken, aen vier
lezers per boekdeel, hetgeen zeker vveynig is, en ziedaer
het vergift der goddeloosheyd gestort in de ziel van acht hon
derd millioen raenschen, in twintig jaren tyd En voegt daerby
de duyzende werken van onze hedendaegsche slechte achryvers,
de zedelooze romans verschynende in de zoogenoemde liberale
dagbladen het godsdiensthatend dagblad den Siècle van Parys,
word alleen, en dagelvks, op vyf-en-vyftig duyzend exemplaren
getrokken, en wy vragen het, of het te verwonderen is dat
het kwaed zulke vreeslyke verwoestingen aenrigt in de samen
leving, als men nog van het slecht exempel niet spreekt dat
zonder eenige wederhouding in de openbare plaetsen gegeven
word, noch 'van de huyzen van publieke verergernis welke
jaerlyks, in de groote steden, in getal toenemen.
Het is dus eene allergrootste noodzakelykheyd geworden voor
alle Catholyken, van, elk volgens vermogen, het zyne by te
brengen tot de verspreyding van het goed, zoo door geldelvke
opofferingen als door evgen vooroeeld. Deze kwestie is eene der
voornaemste welke tol nu in hel Kongres ie Mechelen zyn ver
handeld geworden M. den baron de Gerlache heeft dezelve in
zyne redevoering op eene uvtmunlende wyze verhandeld ook is
met algpmcenheyd den voorstel aengenomen geworden van een
groot fransch Catholyk dagblad te stichten en aen de nieuwe
en alreeds heslaende Catholyke fransche en vlaemseho week
bladen zoo veel publiciteyl te geven als mogelyk.
M. DE MONTALEMBERT.
Ziehier een uyttreksel uyt de redevoering van M. de Monta-
lembert op het Kongres van Meeheren
De centralisatie, zegt den spreker, breyd hare verwoestingen
meer en meer uytzy slaet de hand op alles, op de opeubare
funcliën gelyk op het onderwys. De beweging heerscht overal in
Europa, en 'l is op het fransch stelsel dat die noodlottige werking
gegriffeld is gevvorden. Do centralisatie zal Europa naer zynen
afgrond brengen en als ik aen de Belgen, aen de Belgen van
alle partyën, eencn vriendenraed mag geven, het is bevecht de
bureelery, bevecht de centralisatie, niet alleen voor de vryheden
welke gy nu bezit, maer voor de toekomst, want de centralisatie
kan naer de inlyving van het vrye Belgiën geleyden.
Een ander gevaer waerlegen den beroemden redenaer de Belgen
waerscliouvvt, best3et in de pers, soms bestuerd door verstan-
delyke deugnieten (des malfaiteurs inlellectuels)in den theater,
waer de losbandighevd in den vollen zin des woords heerscht
in de romans, die predikers van het kwaed, die ontleders der
ondeugd. Zeker wilt hy nog andere gevaren niet loochenen
maer daerom beeft hy niet. Het gevaer vermindert als men ziel,
dat in 1846, M. Fehx Pyat, voor de demokralie twee zweerden,
het eene lydelyk, het andere geestelyk, vroeg en dat op hel
laet3le kongres van Brussel, de demokralie zich met het lydelyk
te vreden stelde, doch, zegde zy, geeft mv dan een zweerd
in de hand.
Daerby, al zouden er duyzende gevaren meer bestaen, wy
moeten de eeuw nemen zoo als zy is, zoo als zy zich voor ons
a en bi cd, en de worsteling aenveerden Niets, hcrhaelt den
spreker, niets is in den stryd te vreezen den God der Christenen,
den God der Kerk is met ons Hoe grooterer. demokraet men is,
hoe grooteren Christen men zyn moet. Daèrby de volkeren hebben
hunne hoop op het godsdienstig gevoel te bouwen want wat
zal, in de dagen van rampspoed, de ster der hoop zyn, ten zy
den godsdienst hy, die legen de dvvingelandy opslond en ons
hare maitelaers loont marlelaers eene vinding des hemels,
zegt een beroemd man, om de tyrannen der wereld te doen
bukken 1
Den spreker zegt dat er in den Catechismus vier deugden
genoemd worden, welke ook de deugden der goede demokratie
moeten zyn het zyn de voorziglighevd, de reglveerdigheyd.
de maiigbeyd en de kracht, de laelste om alles te lvden liever
dan aen hare pligt te kort te komen Nog eens, de Kerk heeft
niets van de vryheyd te vreezen den bloey der vryheyd is haren
bloey, terwyl de inkrimping der vryheyd, altyd nadeclig aen de
kerk is geweest. Herinnert u wat Mgr Dupanloup eens 2egde tot
han, die zich op de omwenteling van 1793 beroemden gv hebt
die omwenteling inderdaed legen ons, maer ten onze voordeele
gemaekt n
Dnerbv neemt uwe eygene Constitutiezy is het spiekend
beeld, dal de demokratie met de Kerk kan samen gaen. Sommige
Catholyken, den spreker las het nog onlangs in eene korrelpon-
dentie van een parysisch blad, schynen zulks te vreezen maer
ik, ik dank uyt den grond myns herten, de Calholvken, welke in
•1830 al die vryheyd in de belgische charte schreven (bravo Die
vryheden zyn voor u, Catholyken, noodig
De vryheyd van drukpers, die den spreker niet onbeperkt -wilt,
dient om onze denkbeelden uyt le breyden en vvaerheên zou hel
gam, als de vryheyd der dagbladen niet bestond, om de gods-
lasteren^e boeken te bestryden, welke men straffeloos uvtgéeil
en waerin men de Godhevd van Jesus loochentDe openhaer-
heyd is de schuylplaets der zwakken. Door de pers, komt de
kfagt aen den dag de klagt werpl cidatellen néér
Gewis zal den spreker moeien aennemen, dat in Belgiën niet
alles roos eD goud is maer in vergelykems wat erin een naburig
land, dat hy niet noemen wilt, gebeurt, kan men zich gelukkig
rekenen in Belgiën Voorzeker, roept den redenaer uyt, 't is beter
verdrukt te zyn in Belgiën, dan door den mondbal gestraft te
worden gelyk elders
Hel is daer dat den redenaer ophield onbeschrvflyk is de be
weging welke zyne woorden opwekten zy zyn gewigtig en
zullen gevolgen hebben.
De zaken der groote priucipen, deF zedelvkhevd, der orde en
der vryheyd, de zaek der Catholyke Kerk en die'van den Stad
houder van Jesus-Christus hebben schoone zegepralen behaeld m
de zittingen den 20 door bet Kongres der Catholyken gehouden
Den byval van Z. Em. den kardinael Wiseman,'van M. graef de
Montalembert en van M. Cochin zyn uvlnemend geweest 'Die drf
mannen bv uylverkorenheyd hebben het woord gevoerd te midden
van lange en luydruchlige loejtiychingen. MM. Perrin en Schol-
laert hebben ïnsgelvks een ruym deel genomen aen dien da^ van
welsprekendbeyd en christenen stryd.
M. Perrin, den kundigen professor van 3laelshuvshoudkunde
yan Leuven» heeft de groote'kwestie oer
liefdadigheyd behandeld. Den kundigen professor heeft veel en
groote waerheden opengelegd Het verbod dat onze teger
kamers op de. liefdadigheyd doen wegen is eene schnndelykr- on
vernedereiide bekentenis hunner magteloosheyd om door <'e
vryheyd aen de liefdadigheyd te vvederslaen. indien wv-willen
vtv blyven, nep den redenaer uyt, moeten wy van de li'efdadiL-
beya den regel onzer zeden maken. Den spreker toonde ver
volgens op eeos schitterende wyze de hooge noodzakelykheyd
