Provinliale kiezingen.
Traktaet belrekkelyk Lux
emburg.
De arme fabriekwerkers.
Wat Antwerpen aecgaet, reeds in 1566 door
de beeldstormera geplunderd, 't is in de zelfde
omstandigheden dat de Spanjaerds, den 4 novem
ber 1576, deze ongelukkige stad door plundering,
moord en I) and byna vernietigden. Maer Don
Juan van Oostenrvk kan daeraen geenzius pliglig
zvn, a en gezien hy slechts in ntey 1577 in Bra-
hand aenkwam, en, reeds voor zyne aenkomst,
al de spaensche troepen uyt het land had doen
vertrekken, en de belgische sterke plaetseu aen
Belgische troepen overleveren.
Overigens, om het kort te maken met Marnix,
weet gy wat voor vryheyd van geweien en gods
dienst wy aen dien zoogezegden held des Vader
lands en der Vryheyd (Verbond 12 Mey) zouden te
danken gehad hebben, indien by in zyne onder
neming gelukt had
De zelfde vryheyd, advokaet, die waerschynlyk
gy, en voorzeker g'heel 't francmaponsgespuys
oits hedendags nog wenscht, de vryheyd, die
Marnix's meester en boezemvriend, Willem van
Oranje, in Holland ingevoerd heeft, namelyk
De vryheyd van geenen anderen godsdienst
openlyk te mogen belyden dan den proteslaut-
sclien godsdienst
De vryheyd van al onze schoone kerken aen
Geuzen-Dominés te moeten afstaen, zoowel in
sleden .als in dorpen
De vryheyd van zells in onze buyzeri geen
Crucifix noch Lieve Vrouwbeeld te mogen plaet-
sen
De vryheyd van het beeld onzes gekruysten
Zaligmakers van de kerkhoven endekruyssen van
de kerktorens te zien afwerpen, in stukken slaen
en vervangen door wereldsehe pronkstukken,
zooals te Rotterdam, waer men ter plaets waer
Ons Heere stond, het standbeeld stelde van den
inboorling Erasmus, 't geen den grooter dichter
Vondel spottend deed uytroepen Och is het locli
niet jammer, dat Christus was geen Rotterdammer!.
Daer is de vryheyd die Marnix ons zou geschon
ken hebben, ware hy er in gelukt ons onder het
dwirigelandig jok van den prins van Oranje te
brengenDaer is den held van ons liefste
catholyk Vaderland I 11
Dat de liberhaters vooruytgangers met hunne
eygene duyten eeu standbeeld opreglen aen den
liberhater'held Marnix, om hem te verheerlyken
als kerkdief, als geloof-en reliegiehater, als bloed-
dorstigen revolutionnair, als ontuchtigen liedjes
zanger, als volksverleyder, als koning-en landver
rader, daertoe hebben zy regt en daer hebben wy
niets tegen te zeggen, ten zy dat hunne handel-
wyze daerin overeenkomt met hunne principen.
Maer dat zy daertoe het geld van de catholyken
besteden, dat is eene vraekroepende schelmery,
eene schelmery waerdoor schelmen alleen door
en by huns gelyke konnen verheerlykt worden.
Waerom durven onze liberhaters-vooruytgan-
gers niet openlyk bekennen 't geen zy zoowel
meenen, te weten, dat de hoedanigheden van
kerkdief, geloofs- en godsdiensthater, bloedzuch-
tigen revolutionnair, vuylen liedjeszanger, ko
ning-en landverrader, die wy in Marnix schand
vlekken, juyst de redens zyn die hun bewegen
om aen Marnix een standbeeld op te regten
Vreezen zy dat hunne liberale dupen de oogen
zouden openen en zich acliteruyttrekken
O die huychelaers
Als ge nog over historie redeneert, opperhoofd
van-'t Verhond, 't zy over Damhouder, 't zy over
Don Juan Van Oostenryk, 't zy over Marnix, wy
verzoeken u zulks te doen met bedaerdheyd, met
reden en fatsoen, maer niet als nen razenden
dolleman den snoever te spelen, want uw onnoo-
zetliedje van: Denderbok, Denderkwant, Den-
derhond, Denderstudent enz. enz. maekl u zoo
belagchelyk als ge groot zyt.
'T is wel te zien, zeggen de menschen, dat
den advokaet uyt 't Verbond ongelyk heelt, hy
vind geene gegrondde redens om zich te verde
digen, hy valt uyt met 't schuym op de lippen
in alle slach van onbeschoftheden en smaed-
woorden hoogstens weerdig van nen miskweek-
ten straetjongen.
Zou dit eenen van die zoogezegde kiessche
heeren zyn, vragen de menschen, wiens vel voor
geen geld te koop is Waerlyk men zou zeggen
dat hy zyne educatie ievers langs de vaert ge-
riaen heelt.
Die kieschheyd is niet hooger te schatten,
zeggen de andere, dan alle andere hoedanig
heden van 't Verbond. Iedereen kent nog zyne
verfoeyelyke leugens en laster tegen de geeste
lyke onderwyzers. Iedereen ziet nog hoe het, in
zyn evgen net gevangen, gedurig ligt te spartelen
om er uyt te geraken, en geen mogelykheyd
vindende.' nu het lartuffenmasker aentrekt zeg
gende dat het de zoogezegde veroordeelde geeste-
lyke onderwyzers niet wilt noemen, uyt eerbied
voor het priesterdomterwyl het in zyn N' van
Zondag met volle grepen van zyn vuylste franc-
maconsmodder werpt op de bisschoppelyke kol-
legiên en geestelyke gestichtenEn waerom
dit Wol omdat er op 200 studenten in eeri dier
kollegiën eenen slechten gevonden word, die ook
het liherhatershypokrietenniasker aengetrokken
had, gelyk den sehrjver van 't Verbond zoo dik-
wils aentrekt, als hy protesteert van zynen eer
bied voor Kerk en Godsdienst, en ten zeilden
tyde Kerk en Godsdienst, in den persoon van
priester en religieus, door den modder sleept....
O de walgelyke huychelary
Maer zeg ons eens, Verbond, als er onder 200
studenten van een bissehoppelyk kollegie, onder
't uytsluytelyk beslier van priesters, nog eenen
slechten gevonden word, hoe moet liet dan gaen
in de liberhatersfrancmaconskollegiën. waer geen
priester is, en by gevolg noch ohrislelyk ouder-
wys, noch christelyke zedeleer gegeven worden
waer, in plaets van geestelyke bestierders, man
nen aen 't hoofd slaen die hunne eygene kinde
ren doen sterven gelyk beesten, zonder priester,
zonder biechten, zonder H. Communie, met een
woord zonder HH. Sacramenten, zeg ons eens
hoe het daer gaet
All I wy weten het maer al te welden boom
heell reeds zyne vruchten gegeven voor het
standbeeld van B.'. Verhaegen, alwaerhet catho
lyk Helgiën met schrik en gruwel uyt den mond
der jonge leerlingen den vennaledydensweerden
sehandkreetWeg met den Messias Weg met het
Roomsch-catholyk Gei.ooe heeft moeten hooren...
liet monsterachtig kongres van Luyk heefi ons
ook geleerd dat men maer naer zommige liber-
haiers-francmaconsgestichten hoeft te gaen om
volmaekten schobbejak, volmaekten booswicht,
volmaekten godsverloochenaer en volkomen ge-
loofsverzaker te worden. O Verbond! Irek eerst
den balk uyt uw oog, eer gy u wilt bemoeyën
liet strooyken uyt die eens anders weg te nemen.
Nog een woordje voor slot. Het slecht vrouw
volk, zegt gy, slimmeriks, dat Brussel bewoont,
komt ten grooten deele van den buyteu. Dit is
mogelyk, maer weet gy waerby dit komt? Dit
komt 'liierbyt° Dat de liberhatersmöortelgasten
hunne wervers naer de dorpen zenden om de
buytenmeysjes naer Brussel te lokken onder
voorwendsel van liaer selioone en winstgevende
posten te beschikken;-2° Omdat de liberale mak
kers met hunne onafhanglyke zedeleer de paro
chiën gaen exploiteren om er zooveel slagtoffere
temaken als zy konnen3" Omdat die ongeluk
kige en misleydde schepsels in hare catholyke
parochie liaers gelyken riietmeéi' vinden, en den
rampzaligen weg dien het liberhaterslicht liaer
heeft leeren kennen niet meer konnende bewan
delen, wat doen zy? Laet ons naer Brussel gaen,
zeggen zy, by de liberalen zullen wy wel gekomen
zyn, by die liefhebbers dei' vrye zedeleer zullen
wy gemakkelyk kost en schoone kleeren krv-
genZiet daer, Fcrfionrfmannen, den warén
grond van de kwestieNeemt nu een snuytje
en mediteert
Zaterdag is de Kamer de Volksvertegenwoor-
digérs uyteen gescheyden om, gedurende dezen
zittyd niet meer byeen te komen. Al wat de mi
nisters wilden, heeft de meerderheyd gestemd.
In de avondzitting van vrydag was de leening
van 60 millioenen franks aen het dagorde. Die
leening eerst bestemd om in militaire onkosten
te worden verkwist, is noodeloos geworden by-
gevolg van het sluyten des vredes, niettemin heeft
het ministerie dien last aen het volk willen op
leggen, want liet heeft vele gaten gemaekt, en
het moet ze stoppen.
Het verledene jaer heeft liet, zonder aen de
Kamer de permissie te vragen, 7 millioenen
franks verspild in onnullige wapeningen den
yzeren weg brengt min op dan andere jaren 'door
het dwaes beleyd van 51. Van der Stichelen, en
daer ook is er een gat te stoppende fortifikatiën
van Antwerpen vragen ook nog een twintigtal
millioentjes, en daer voor zal de leerling gebruykt
worden.
In den redetwist die vrydag avond plaets
greep, heeft M. De Laet deliig 51. Frère op de
duymen geklopt. Men weet dat den lioogmoe-
digen minister daegs te vooren verklaerd had
dat hy, volgens beliefte, geld zou verteerd heb
ben zonder de Kamers te raedpiegen, zelfs toen
zy zouden vergaderd zyn. 'T is tegen die despo-
tieke leerreden dat M. De Laet krachtdadig pro
testeerde, de regten van het Parlement verde
digende en den minister beschuldigende van
zyueu wil boven den wil der Kamers te plaetsen.
Zich genepen voelende, beweerde 51. Frère
dat 51. De Laet zyne woorden vervalsclite, maer
den achtbaren vertegenwoordiger van Antwerpen
beriep hem op het uazigt des geschrifts van de
snelscliryvers onderzoeken wy het, zegde hy,
en wy zullen zien wat uwe beschuldiging weerd
is en den minister deynsde achteruyt.
Neen, neen, riep 51. Jacobs, hy zal geene uyt-
leggiug geven, want hy kan zyne liaudelwyze
niet verregtveerdigen.
51. Frère schuymbekte van kwaedheyd toen
51. De Laet er byvoegde Ik ben al te victorieus.
.Maer dan kreeg liet tussclienval eeri steertje
een gendscben gedeputeerden, den heer D'Elhou-
gne, die nog van den ganschen zittyd zynen bek
niet had geopend, stond regt, en verdedigde 51.
Frère, doch zoo lomp en zoo onbehendig, dat
zyne reden gelyk gaven aen M. De Laet, die het
aenslonds zonder tegenspreek deed aenmerken.
De leenirfg van 60 millioenen franks is gestemd
met 63 stemmen tegen 13 en 3 onthoudingen.
Er zyn 14 leden der regter zyde die met de meer
derheyd hebben gestemdten hunnen opzigte
herhalen wy ons gezegde, dat hunne liaudelwyze
niet logiek is het ministerie in niets betrouwen,
en hem millioenen ter hand stellen, kan toch
niet samenstaen.
De Kamer heeft ook de wet aenveerd die de
Kompogiiie van liet Westen ontslaet van liet ma
ken der spoorbaen van Audetiaerde naer Gee-
rardsbergen.
In de zitting van zaterdag, heeft zy aenveerd
t" met eenparige stemmen de kunst- en letter
kundige overeenkomst tussclien Belgiën en Zwit
serland gesloten 2" met 54 stemmen tegen 13
en 4 onthoudingen, de wet over de onteygening
per strepen.
Daerna is de Kamer voor onbepaelden tyd uyt
een gescheyden.
Zaterdag heeft den Senaet au galop kredieten
van millioenen en leeningen idem gestemd. 5Ieu
wierp liet geld naer den kop der ministersniet
te verwonderen dat zy er een zoo goed gebrtiyk
van maken. In twee ure en half heeft den Senaet
aenveerd 1" een krediet van 8 12 millioenen
voor vernieuwde geweeren 2" een idem van
160,000 franks voor onkosten getlaen ter gele-
genheyd van den cholera 3° eene vraeg van
Ir. 578,774-72 voor het ministerie van binnen-
landsehe zaken 4° eene andere van 75,000 fr.
voor werken verrigt en waervan er niets meer
bestaet in den polder van Ruypenbroeck 5° de
leening van 60 millioenen franks 6" eenige by-
hoorige wetten.
Na die geldstemmir.gen is den Senaet uyteen
gescheyden,
(Vlaemsche Land).
Maendag heeft er eene provinliale kiezing te
Wetteren plaets gehad twee kandidaten bevon
den zich op rang M. Marcelin. Schollaert, advo
kaet te Gend, die 153 stemmen bekomen heeft,
en M. Leirens, notaris te Wetteren, die gekozen
is geworden mei 228 stemmen.
Eeii dagblad bestempelt M. Leirens met den
tytel van liberalen kandidaetwy weten niet of
die bepaling nauwkeurig is, voorzeker geven wy
den voorkeur aeu de kandidatuer van M. Schol
laert, wiens voortreffelyke en vaste princiepen
gekend zyn, .maer wy vernemen dat den toestand
den volgenden is M. Schollaert was eerst door
al de catholyken van Wetteren voorgedragen ge
worden, en zyne kiezing scheen zeker, toen de
kandidatuer opgekomen is van M. Leirens welke
vele catholyken ondersteund hebben, beweerende
dat den laetstgenoemden in den provintialen raed
de catholyke belangen voorstaen zou.
Te Oostende is M. Aug. Jean provintialen
raedsheer gekozen. Ily had geenen tegenstrever.
Te Brussel zyn tot provinliale raedsheereri
gekozen MM. Francqui, professor der universi-
teyt van Brussel, Fontaines en Defuisseaux, ad-
vokaten.
Op meer dan 7,000 ingeschrevene kiezers, zyn
er maer 482 gaen stemmen.
Te Sl.-Joost-ten-Noode, was er worsteling
tusschen twee liberalen, MM. Tiberghien en
Ryckxden eersten heeft 420 en den tweeden
395 stemmen bekomen M. de Formanoir de la
Cazerie, catholyken kandidaet, had er 59. Nie
mand de volstrekte meerderheyd hebbende, is
er tot eene ballotagie overgegaen tusschen de
twee eerstgenoemde. Mr Ryckx is gekozen..
Te Namen, is M. Doiixchamps, catholyken
kandidaet, tot provintialen raedsheer gekozen.
Tc Landen (proviutie Luyk), is. M. De Fe-
straets, catholyken kandidaet, gekozen door 147
stemmen tegen 96 gegeven aen M. Sneydete,
liberalen kandidaet.
M. P. Recq, koopman Ie Mons, had by testa
ment eene som van 24 duyzend guldens gegeven
met last van 't inkomen daervan Ie besteden lol
eene dagelykschc gelezene mis, tol een jaergetvde,
tot eene wekelyksche brooddeeling aen den armen,
lol eene jaerlyksche deeling van beddegoed, enz.
Nu en dan mogt het overschot, volgens gevers wil,
gebruykt worden tot betaling van schoolgeld voor
bloedverwanten, en om ze te plaetsen in godsdiens
tige gestichten goedgekeurd door de Rerk.
Wat doel M. Bara? Hy zend missen, jaerge-
tyde, brooddeelingen, beddegoed, familie, gods
dienstige gestichten, allemae! naer den weêiTiclu.
Hy pakt de somen geeft die gehoopt en geduwd
aen de provinciale beurzen kom missie. Daer zal zy
kunnen gebruykt wordeD voor ongodsdienstig on-
derwys.
Art. 4. Z. M. den koning der Nederlanden, groot
hertog yan Luxemburg, behoud de banden die gezegd
gróót hertogdom aen het huys van Oranje-Nassau hech
ten, krachtens de traktaten welke dezen Staet onder
de souvereyniteyt van Z. M. den koning groot-hertog,
zyne afstammelingen en opvolgers geplaetst hebben.
De regten die de bloedverwanten van mannelyke zyde
van het huys van Nassau bezitten, op de erfenis van
het groot-hertogdom, krachtens dezelfde traktaten, zyn
behouden. De hooge verdragsluylende pariyen aen veer
den deze verklaring en nemen er akt van.
Art. 2. Het groot-hertogdom in de grenspalen, aen-
gewezen door den akt by hel traktaet van 19 april 1839
gevoegd, onder de waerborg det\hoven van Oostenryk,
Vrankryk, Engeland, Pruysen en Rusland, zal voortaen
voor eeuwig éenea onzydigen Staet uytmaken. Het zal
gehouden zyn deze zelfde onzydigheyd jegens de an
dere Staten na te gaen
De hooge verdragsluylende pariyen verbinden zich
het princiep van onzydigheyd te eerbiedigen, m liet
tegenwoordig artikel bepaeld. Dit princiep' is en blyft
geplaetst onder de bekrachtiging van de gezamentlyke
waerborg der ondergeteekende mogendheden van hel
tegenwoordig traktaet, ter uytzondering van Belgiën,
die zelf een onzydigen Staet uylmaekt.
Art. 3. Hel grool-lierlogdom van Luxemburg, krach
tens het voorgaende artikel onzydig verklaerd zynde,
word de behouding of de daer,stelling van sterke plaet
sen zonder noodzakeiykheyd en zonder reden van be-
staen. Dien ten gevolge is er gemeenzamelyk over een
gekomen dat de stad van Luxemburg, voorga-endelyk
onder militaire betrekking, als bondgenootscliappclyke
sterke plaets aenzien, zal ophouden eene versterkte
stad te zyn.
Z. M. den koning grool-hcrtog behoud zich het regt
in deze stad hel getal troepen te onderhouden, welke
gevergd zyn om liet goed orde te handhaven.
Art. 4. Gelykvormiglyk dc bepalingen, in de artikels
2 en 5 begrepen, verklacrl Z. M. den koning van Pruy
sen, dat zyne troepen voor als nor in de sterkte van
Luxemburg garnizoen houdende, hel bevel zullen ont
vangen van tol de ontruyming der plaets over te gaen,
onmiddelyk na do uytwisseling der bekrachtigingen
van het tegenwoordig traktaet. Men zal op-vol gently k
beginnen met er de artillery, het oorlogstuyg en de
voorwerpen weg te nemen welken d-eef maken der
begiftiging van gezegde sterke plaets. Gedurende doze
bewerking, zal er moer het noodig deel troepen ver-
blyven, om het oorlogsmater-iael te bewaren en er de
vervoering van te doen, die zoo haest mogelyk zal ge
schieden.
Art. 5 Z. M'. den' koning groot hertog, krachtens de
regten van souvereyniteyt die hy over de stad en de
sterkte uytoefent, verpligtzrch van zvnen kant, dc noodige
maatregels te nemen, ten eyndo deze sterkte in opene
stad en plaets te veranderen, by middel eener slechting
die Z. M. genoegzaem zal oordeelen om de inzigten der
hooge verdragsluylende partyen te vervullen, in het
art. 3 van het tegenwoordig traktaet uylgedrnkl. Ge
zegde benoodigde werken zullen onmiddelyk na het
vertrek van het garnizoen aenvang nemen. Zy zullen
uytgevoerd worden met al de omzigtigheyd die de be
langen van de inwooners der stad vergen.
Z. M. den koning giool-herlog belooft daerenboven
dal de versterkingen dei' stad Luxemburg, voor het
toekomende, niet zullen herbouwd, en geene hoege-
uaemde militaire inrigting zal behouden of daergesfeld
worden.
Art. 6. De ondergeteekende mogendheden van het
tegenwoordig traktaet bestatigen dat de ontbinding van
het doylsch Bondgenootschap, gelykelyk de ontbinding
van hel verwantschap heeft te weeg gebragl, T welk
bestond tusschen de hertogdommen van Limburg en
Luxemburg en liet Bondgenootschap hier uyt volgt
'dat de betrekkingen wa'er van er gewag is in de artikels
III, IV en V van net traktret van 19 april 1839, tusschen
helgroot hertogdom en zekere grondgebieden, aen het
hertogdom van Limburg loebeboorende, nu opgebonden
hebben te beslaen, gezegde grondgebieden lot hel ge
heel behoorend deel van liet koningryk der Nederlanden
voorts afhangende.
Art. 7. Hel tegenwoordig traktaet zal bekrachtigd en
de bekrachtigingen zullen te Londen, binnn< n den tyd
van vier weken of eerder mogelyk zynde, uytge wisse ld
worden.
Ter oorkonde van w elke de respektieve mogendheden
liet géteekend en er den zegel, hunner wapens op ge
plaetst hebben.
Gedaan te Londen.11 mey 1867.
Stanley, Apponyi, La lour, d^ Au very tie, d'Azeytio, Ben-
tinckVan de Weger, Tornuco, Servais, Bernstoff, Brunnow.
Verklauing.
Men is hier over eens dat het art, 3 geenszins de
andere onzydige mogendheden verbied van hunne sterke
plaetsen en andere middels van verdediging te behou
den. en des noods te verbeteren.
(Volgen de zelve handteekens.)
Wy verleenen aen den volgenden brief van
een braven werkman volgeern eene plaets in
ons blad. Wy bepalen ons hier en daer eene
kleyne verbetering aen den schryfstiel toe te
brengen, zonder aen de gedachten het minste
te veranderen, en bevelen er de overweging van
aen wien het aengaet.
Is het lol des werksmans nog niet bitter ge
noeg, dat men ondanks de duerte der levensmid
delen, het gedurig vermeerderen der huyshuren
het onmogelyke van zich genoegzaem te voeden
en de geringheyd der dagloonen men nietlegen-
staende dit alles, dit lot, zeg ik, nog zuerder, nog
harder wilt maken
Oh gy allen, die door uwe kolossale schouwen,
het hemelgewelf als met pilaren schynt te willen
onderschragen, keert eens twintig, dertig jaren
terug, en zegt mv of het alleen door uw vernuft*
door uwen naem, door uwe bekwaemheyd is dat
de fortuyn u begunstigd heeft, dal gy zoo wel in
de verte als in de nabyheyd uitgestrekte bosschen,
lauderyën, weyden, huyzen aenkoopl, dat gy in
prachtige kastëelen woont, dat gy in weelde als
versmoord ligt, dat uwe namen vermaerd zyn, zegt
hpl my, of het niet ten deele door medehulp en
met het zweet uwer arme broederen is dat gy ryk
geworden zyt of uwe rykdommen machtig vermeer
derd zyn geworden
Deze uwe broederen, Mynheeren, benyden uw
geluk liiet noch uwe weelde, noch uwe schatten
zy vergenoegen zich mei het schamele stuk droog
brood dat gy hun toewerpt, dat zy met vrouw en
kinderen deelen en met meer genot, geluk en
voldoening smaken dan gy aen uwe groote mael-
tyden, waer er dikwyls op eene uer meer door
de keel vliegt, ydan een werkmans huyshouden op
eene gansche week kan genieten.
Uwe werklieden welen dit, noglans zy zyn niet
afgunstig, zy wenschen u zelf nog meer voorspoed
en om dezen voorspoed te betrachten is Tdatzy
van 's morgens vroeg voor uwe poorten slaen,
gereed om op het minste leeken alle uwe wenschen
te vervullen. Zy wvden hunne krachten en gezond^
hevd, alles aen uwen dienst, zelf hel levensgevaor
waer zyzich dagelyks aen uwe machienen blootstel
len, vooi uwe intresten de dood zelve trotserende,
worden zv alle dagen gedurende dertien volle uren
uwe slaven.
Reeds duyzende hoofden zyn gevallen, drryzende'
menschen levens zyn, sedert eenige jaren, geslaeht-
olïerd om de slaverny uyt den geest der menschen
te vagen, en wy, iri ons vrye Belgenfand, in ons
vaderland, in onze geboortestad, moeten geiuv-
gen zyn van slaverny en onze goede fabriekwerkers-
met den naem van fabriekslaren in liberale dag
bladen hooren bestempelen.
Meesters van fabrieken, hebt gy wéf het recht
uwe broeders zoo te handelen, moet gy niet te
vreden zyn van uwe werklieden wanneer zy voor
een spotprys dagelyks met het zweet huns aen-
sclvyns uwe schatten helpen vermeerderen, hebt
gy wel reden van klagen als uw werk wel gedaen
is en uwe intresten beneersligd worden
Waerom dan van de zeven dagen der week,
waervan zy er zes voor u alleen besteden, waerom
ontneemt gy hun de vryheyd van den zevenden dag
Ie gebruyken zoo als zy het begceren en wenschen?"
Zy werken voor u niet op den Zondag, gy betaelt
hun niets voor den Zondag, by gevolg gy hebt
geen recht een werkman, buyten uwen dienst en
wanneer gy hem niets betaelt, iets te bevelen, of
iets te verbieden.
Waerom dan een werkman beletten deel te ma
ken vau eene Soeieteyt of Genoolschop, waer by
zich, des Zondags, heen begeeft, niet uyt dwang,
niet uyt winstzucht, maer uyt eygen beweging, om
zich te ontspannen, wat verzet, troost èn moed te
putten, ten eynde des, an deren daegs met nieuwen
iever zyn werk voor u te verrichtten.
Denkt niet dat uwe werklieden brigands, baen-
stroopers of' oproerig legen welk gezag ook zullen
worden niet d<jel te maken van eene Congregatie
of van eene Soeieteyt van Franciscns-Xaverius
integendeel in die vergaderingen leert drii werk
man zyne pl'rgteu kennen jegens God, jegens zyne
Meesters, jegens zyns gelyken en jegens zich zei
ven. Daer word hem voorgehouden hoe hy de bur-
gerlyke en zedelyke deugden volgens zynen staet
moet uytoefenen daer word hem door een gezalf
den des Heeren geleerd hoe hy moet getrouw,
vfylig en werkzaem zyrr. geene schade toebren
gende aen hel geen hem in bewerking toevertrouwd
is geworden hoe hy zynen tyd moet besteden ten
voordeele van zyns meesters belangen daer word
hem geleerd de spaerzaemheyd 4e oefenen om met
zyne kleyne daghuer vrouw en kinderen te onder
houden daer word hy opgewekt om verduldig te
wezen en niet te morren tegen de Voorzienigheyd,
die hem in den werkmansstand geplaetst heelt
daer word hy aengemoedigd lot zachlinoedigheyd,
om mei onderwerping en gelatenheyd hel moeyelyk
karakter te dulden van meesiers, die zich somtyds
veroorloven voor eene ligte lant, hunne werklieden
te slagen, te vervloeken en te verwenscben daer
word hem eyndelyk indachtig gemaekt dat vraek-
zucht, losbandigheyd, dronkenschap, twist en twee-
dragt door Gods wet verboden zyn
En nogtans wat gebeurt er?
Werklieden die meer dan een vierde eeuws bly-
ken van getrouw-en verkleel'uheyd bewezen hebben
aen eenen meester, ziet men wegjagen, omdat zy de
politieke gezindheyd van den meester niet willen
volgen, of Omdat zy deel maken van soeieteylew
