I'1, «later.
Zondag, 9 Jiiny 1867.
N" 1086.
VERTREKUREN UYT AELST NA ER
VERTREKUREN UYT VOLGENDE STATIËN:
6 FRANKS 'S JAIÏRS.
LIBERALEN IÖORLYT-
GANG.
Verslaet gy hel, landge
noten
Princiepen van latere toepassing.
Princiepen van omniddcijke toepassing.
Hier Uyl den knoop
Trien en Lotte.
HEK DENDER-BODE
ï)end.5-257-258-339-4542-2M-303-166-319-18i Gend, <6-05 vrvdag) 7-08 (Elc2c30kl. 7-25
Lokeren 5-25 8-33 9-45 12 25 3-46 6-31 fa 8-30 8-50 42-25 42-42 1-30 3-48 0' 20 6-42
F,rus. 7-55 8-32 E(1 23 k')9-41 42-01 12-24 2-44 j| 8-40 (E 4 23 kl.) 9-18
2-38 5-48 E (ln 2e 3C k') 5-53 8-36 8-55 fe Brugge, Ost7 03 E( 1 2 3 kl). 8-30 8-50 42 25
Mqch. 5-25 7-25 7-55 K (1 2 3 kl.) 8-32 E<1 2 12-42 6-20 6 42
3 kl.) 9-41 9-45 42-01 2-38 3-46 5-53 6-31 jij Doornyk, Korlryk, Moescroen, Ryssel (langs
8-36 en 8-55 E (1 2 3 kl.l |$j Gend) 7-03 E(1 2 3 k.)Doornyk niel begrepen
Anivv. 5-25 7-25 7-53 E(7 2 3 kl.) 8 32 E(4 23 kl) g 8-50 12-25 12-42 3-18 6-20 6-42
9-45 12-04 2-58 3-16 5-53 6-31 8-36 8-55 Doorn. Ryss. (langs Atb) 8-00 0-00 Ath 2-45
f cuv. Tliicnen Luyk Verv. Lapden. 5-25 7-25 S 5-50 8-50 Doornyk.
en 8-32 E1 23 kl.) 9-41 9-45 12-01 12 24 2-58 j§ Ninove, Geersb. Ath, 8-00 11-55 2-50 5-53 8-55
3 16 6-31 Thienen 8-55 E (1 2 3 kl.) gj Berger., Quiévrain, Namen, 8-0.0 2-50 5-53
VAN ANTWERPEN NAER: Lokeren, Gend, 5-30 7-30 9-00 11-00 2-30 4-00 6-30 7-30
VAN GEND NAER Lokeren, Sl-Nicolaes, Antwerpen, 4-40 7-20 9-30 40-50 2-20 4-25
5-35 7-00.—Te Lf.de staen al de konvoys uytgenomcn de Expres.Te Idegf.m en Santbergen slaen
nl de konvoys. - Te Gyseghem slaen* stil aide konvovs.— Te Denderleeuw staen al de konvoys
uylgen. de vertrekken van Brussel 6-30 8-10 12-00 6-00 '8-05 en uyl Aelst 8-32 2-38 5-48 8-36.
Vorlrekuren uyl Denderleeuw naer Brussel 8-08 9-54 12-43 12-32 3-43 6-05 9-08.
VAN LOKEREN NAER
Dendcrni. 44-00 3-05 Denderm. 4-57 7-40
7-00 44-25 4-57 7-40
Cuique Sutini.
Dendcrmonde, Aelst, 7-00 9-35
Ninove, Geeraerdsbergen, Ath, 7-00 44-25 4-67 7-40 0-00
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-33 40-40 4-40 4-34 7-27.
Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27.
Brussel (lang Denderleeuw) 6-33 10-40 1-40 4 34 7-27.
Gend, Bruggse, ostende (langs Aelstb 6-33 40-40 4-40 4-34 7-27 Gend
van Ronsse naer Audenaerde, genu 4-00 8-05 9-50 41-55 4-45 8-25.
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gend, 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-25 8-40 44-20 42 00 2-15 5-15 6-00 8-05 E (1 2 3 kl.j 8-45
Ninove. Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw), 7-25 44-20 2-45 5-45 8-45.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Aelsl) 7-30 8-09 E (1 2 3 kl.) 41-30 11-55 2-25 5-25 8-30 (langs Mech.) 5-54
8-4 4 40-09 3-38 5-25 7-44
Aelst 7-30 8-09 14-30 41-55 2-25 5-25 5-56 8-25 40-00.
van rraine-le-comte naer: Enghien, Geerardsbcrgen, Soltegem, Gend, 7-40 9-07 4-45 8-45
van gend naer Soltegem, Braine-!e Comle, 5-55 9-33 3-20 6-50
AELST, DEN 8 JUNY 1867.
(vervolg).
Wy hebben gezien in ons voorgaende artikel,
<3at volgens den mooi lel broei' Grisar, al de kwes-
tiën die betrek hebben op de verbetering van den
toestand der werkklassen, eetie bezondere aen-
<lacbt verdienden. 'T was ook bet gedacht van
B.\ Joseph Goffin, moortelbaes van Verviers, die
ter gelegenheyd van eene solsticiale feest te'
Luyk gevierd in 1855, in den zelfden zin sprak,
met dit verschil dat by verder in 7 geheym ging
<3it klaerder aenduydde waer bet magonnismus
niet de werkklassen naer toe wilt.
B.\ Goffin gaf klaer te verstaen dat er revo-
lutionnair bloed in zyne aderen kookte. Hy jam
merde bitterlyk over de traegheyd en de lafher-
tigbeyd van zyne moortelbroers en van de liber-
rale vooru^tgangers in 't algemeen. Volgens bun
■was bet tyd dat de iogiëri bet voorbeeld gaven
van eene stellige vyandelykheyd tegen de stichtingen
van 7 verledene't was tyd dat men wist wat
men wilde, ofwel DEN EERLOOZEN VERPLET
TEREN, OF WEL HEM ONDERGAEN.
B.\ Goffin dreef den spot met die kruypende
liberale vooruytgangers die zich nog wilden te
vreden houden met het programma van 7 liberael
vnngresmet dit versleten vaendel van renen reeds
vergeten tydmet dit jesuitiek vaendelwant zegde
liy, liberael was synonyme geworden van jesuit.
Volgens B.\ Goffin, bel vaendel van den libe
ralen vooriiytgang moest voovtaen een revolu-ti-
onnair Vaendel zyn een revolutionnair vaendel
alleen was bekwaem van te redden het weynig dat
nog overbleef' van de vryheden gewonnen door
vene revolutie zegenpralende op de kalsysteenen der
barricaden.
Wat stónd er dus te doen volgens B.\ Goffin
Men moest een algemeen magonniek congres'
byeenrocpen van geheel bet order en een nieuw
programma opstellen voor geheel bet order
7 was hetgeen hy sedert twee jaren niel ophield
té zeggen by had er van gesproken in al de
Iogiën welke by bezocht bad, te Brussel, te Ant
werpen, te Gend en te Luyk.
Eu waarvan moest er kwestie zyn in het nieuw
programma? Het programma zegde B.\ Goffin,
moest behelzen al de yrondstelsels van eene nieuwe
maelschappy en al de veranderingen die noodzakelyk
waren voor de verbetering van den toestand der
werkklassen, veranderingen welke men onmiddelyk
kon bekomen zonder buyten de jxilen der grondu-et
te gaen en welkers graduele ontwikkeling het zaed
zou bevruchten waeruyt de toekomende maetschappy
moet voortspruyten.
Ja, verstaet gy het, landgenoten Het ma-
Connismus draegt in zyne ingewanden bet SOCI-
VEUDEDIGING VAN 't KASTEEL
VAN AELST,
legen Willem van Normandiën
Op een eyland, door de walers van den Dender ge
vormd in eeuc door naluerlykc ligging versterkte
plaeis, waer heden de slokery van M. V. D. S. slaet,
bestond reeds vroeg een slot, zoo men wilt in de V
eeuw door de Saksers eerst opgeworpen. Rodolf, zoon
van Roudowyn den Yzcren, deed deze versterking met
bolwerken voorzien: macr in do Xc eeuw wierd zc door
Theodorik, die alhier zyn verblyf kwam houden, nadat
by uyt Gend was verdreven, op een grooter plan onder
worpen, en was alsdan een der sterkste kasteden van
geheel Vlaenderen.
Het was een hoog, vierkantig en met lorens bezet
gebouwgeeue vensters kwamen langs den buyten-
kaul, en die naekle, duvslerc muren, met overhellende
kanleelen, slechts met lucht- cn schietgaten doorkapt,
gaven aen hel kasteel een somber uylzigt dat welhaesl
verdween, zoodra men in het binnenhof kwam, waer
de sierlykheyd des houwlrants en 't gedurig gewoel
der burgzalen het oog boeyden.
Den ir.gang, eene overwelfde poort, was door twee
vechllorens versterkt, door valpoort en gieibrug voor
zien cn bygevolg niel ligt lo verwinnen. De grondvest
der brug wierd langs den voorkant, welke met ccnen
dreef naer Sint Maertens kerk zag, door den Dender
bcspocld, die hel slot tot bnylenwal versterkte. Diepe
en wydc binnenwateren omringden hel fort langs de
dry overige zyden.
Godevaen was den bnylenwal overgekomen, sloot
ALTSMUS en uyt het socialismus moet eene
nieuwe .maetschappy, eene nieuwe zamenleving
voortspruyten, eene zamcnleving voor welke de
hedendaegsche zamenleving moet plaets maken.
In die nieuwe zamenleving zal er natuerlyk geen
kwestie meer zyn noch van God, noch van zyn
gebod, noch van Kerk, noch van kluys, noch van
altaer, noch van troon, nóch van Paus, noch
van Koning, en 7 is daerom dat de logiën het
voorbeeld moeten geven vhn eene stelliye vyan
delyklieyd tegen al die stichtingen van 7 verledene
tegen al die misbruyken van vroegere eeuwen.
Maer, zult gy vragen, wierd die revolulionnaire
redevoering niet onderbroken door algemeene
teekens van verontweerdiging?Zy wierd on
derbroken en onthaeld door algemeene toejuy-
cbingen, en die toejuyebingen waren zoo veel
te ggwigtiger, dat al de logiën van 't land daer
vertegenwoordigd waren. Wat meer is, die toe
juyebingen waren niet eene enkele uytdrukking
van geestdrift, want de vergadering besloot met
eenparige stemmen dat de redevoering van B.\
Goffin zou gedrukt worden en medegedeeld aen
al de logiebazen van geheel bet land.
Ziet bier nu eenige princiepen die, volgens
B.\ Goffin, moesten deel maken van het nieuw
programma wy nemen ze letterlyk over.
A.
Algemeen stemregt {eerste scheur in de grond-
wet)
Afschaffing van bet onafstelbaer regterschap,
oorsprong der onregtveerdigbeden en der
schandelyke processen (tweede scheur in de
grondwet Den loer is reeds gespeeld).
Afschaffing der jaerwedden van den klergé,
vooriaen bezoldigd door de geloovige van iede-
ren eeredienst derde scheur in de grondwet en
heyligschendende diefte).
B.
Algemeen stemregt voor de provinciale en
de communale kiezingen, als middel om bet
volk allengskens gewoon te maken aen 't uyt-
oefenen van zyne oppermagt
Leeger onderwys kosteloos en verplichtend
Regt tot het werk, gevolg van liet regt van
bestaen
Organisatie van liet werk', door de inrigting
van groote werkvolksmaetschappyen
Nationale belooningen voor de neerstige en
de verstandige werklieden
Genootschap voor de begraving der doode
zonder de tusschenkomsl van den klergé
Inrigting van kribben, bewaerscbolen,scbuyl-
zalen, badhuyzen, openbare wasch- en stook-
plaétsen, spaerzame vleescbbuyzen en bakke-
ryen
Afschaffing van de doodstraf voor politieke
en criminele zaken.
liet kasteel nauw in en hield onophondelyk dc bezetting
door gevechten in de weer. Uyt verscheydene blokhuy-
zen joegen de hieven met onbcseffelyke kracht de groot
ste sternen naer de belegerden toe; deze vlogen gedurig
naer den trans der burgt, die met eene menigte soldaten
was bezet.
Niet min moedig verdedigden zich de belegerden zy
braglen groolcre verliezen'aen de min beschutte belcgê"-
raers toe. Meermaels trachtte Godevaert den wal te vol-
Jen, om met houten lorens en mei ladderen de burgt te
kunnen bestormen, maer telkens wierd hy in zyn voor
nemen gestut, en door onwederstaenbarè uvlvallen te
rug gedrevendoch Ivvein's mngt was niet groot ge
noeg om hem tolden aflogt te dwingen. Het kasteel
echter was zoo sterk dat hel maenden lang ccn beleg
kon uytslacn, maer het was van geene genoegzame
levensmiddelen voorzien om nog lang een zoo groot ge
tal persoonen, afs er zich nu in bevond, te voeden.
Nanwelyks was de burgt eene week ingesloten, of men
begon reeds eenige schaerheyd aen 's levens nooddruft
te gevoelen. De kiygslieden, door waken en dagelyK-
sclie gevechten vermoeyd, door kwetsuren en derving
verzwakt, stelden al hunne hoop in eene haesligc hulp
van huvten en steeds hielden zy met ongeduld de
oogen naer het verschiet; eens ontwaerden zy eene na
derende bende, en zagen wclhnest Vlaénderen's stan-
daerd verschyncnzyjuvcliten daer zy meenden dat Die-
derik van den Elzas ter hunne ontzetting toesnelde
maer was hunne vreugde groot, des te gevoeliger was
hunne ncërslagligheyd, als zy, hy 't nader bykomen der,
Icgermngt, de lelie op heiveld des wapenschilds onl-
doklen, en nu zich verzekerden dal Willem van Norman-
dië Godevaert ter hulp naderde. Velen gaven alle hoop
'T is alzoo volgens B.-. Goffin, dat men, in
afwachting van de kalsysteenen, de grondwet
„moest ten deele in stukken scheuren en ten deele
exploiteren om zich meester te maken van liet
werkvolk, door wiens banden troon en altaer
met al de andere stichtingen vaü 7 verledene moes
ten Yergruyzeld worden en aen gezien het werk
volk weynig of niets verslael aen kwestien van poli
tieke overheersching7 was noodzakelyk dat men het
vooruytzigt van eene verbetering in zynen toestand
voor zyne oogen deed SCHEMEREN.
Hebt gy liet verstaen, brave werklieden Hebt
gy bet verstaen wat de francmagons willen met
al die schoone kwestiën van regt tot heiwerk,
organisatie van het werk, enz. Zy willen u vleyen
en u tot hun trekken zonder u kunnen zy hunne
revolulionnaire plannen nooyt uytwerkenzy
zoeken dus uw vertrouwen te verwerven met
bet vooruytzigt van eene verbetering in uwen
toestand voor uwe oogen te doen SCHEMEREN,
tervvyl zy zeer wel weten en onder hun bekennen
dat al wat zy u beloven op NIET zal uytkomen
en in eene SCHEMERING vergaen. Welaen dan,
brave werklieden, werpt u met lyf en ziel in
d'bandcn van de francmagonsgy 'zult de kas-
tanien uyt liet vuer trekken, en zy zuilen ze op
uwe gezondheyd opeten.
'T is niet genoeg voor de logiën dat zy bet
werkvolk vleyen om zyn vertrouwen te verwer
ven, zy moeten het ook verbitteren tegen zyne
zoogezegde verdrukkers zy moeten bet zyne
zoogezegde reyten leeren kennen en vervolgen,
zy moeten het leeren maetschappyen inrigten,
meetings houden, oproerige werkstakingen te
weeg brengen enz. enzZiet daer .de yraduele
ontwikkeling der maetregels van onmiddeïyke toe
passing in 't programma van B.\ Goffin-, ontwik
keling die, volgens hem hel zaed moei bevruchten
waeruyt de toekomende maetschappy moet vourt-
spruyten.
Verstaet gy nu, landgenoten, waerom de zoo
gezegde belangen van 't werkvolk bet eerste
voorwerp zyn van de bekommernissen der logiën?
Verstaet gy van waer sedert eenigeif tyd in
vprscheyde landen van Europa, al die volksniaet-
scbappyen, al die volkscongressen en volksmee
tings, al die oproerige werkstakingen komen?
Maer om bet werkvolk lot bet uytvoeren van
hunne booze inzigten te kunnen brengen, 't is
niet genöeg dat de francmagons bet 'werkvolk
vleyen en verbitteren, zy moeten nog de vrees
van God uyt zyn bert verbannen, al zyne gods
dienstige gevoelens in 'fslyk der ondeugd ver
smachten, al zyn kwade driften ontbinden, en
7 is daerom dat zy zoo razende zyn tegen alle
calholvke stichtingen die voor oogwit hebben
de godsdienstige en de zedelyke belangen van
't werkvolk, en die by gevolg het werkvolk aen
den verderflyken invloed der logiën onttrekken.
Verslaet gy nu, brave werklieden, waerom men
u 7 mes op de keel zet om u aen die stichtingen
te doen verzaken
Maer, zal men vragen, zyn bet dus al franc
magons degene die zich vyanden verklaren van
diergelyke stichtingen Niet noodzakelyk
von verlossing op, cn twyfelden niet of Diedcrik's legor-
schaei had eene volkomene nederlaeg geleden. De moe-
,delooshcyd grocyde meer en moer in 7 ronde en steeg
wclhaest ten top.
In oogenbliliken van algemeen gevner, wanneer neêr-
slagtighcyd en angst zich door gansch liet leger ver-
spreydcu, verdwynt daer alle luchten ontzag. Dan han
delt elk voor zich zeiven, or den stoulslen werpt zich
boven de anderen op, en houd dozen een plan voor, dat
eenige hoop van uylkomst nenhied, men stelt zich ee-
willig onder hem en volgt blindelings zyne bevelen.
In de netelachtige omstandigheden,'waerin de bele
gerden zich nu bevonden, vervloog allo ontzag vcor den
oversten. Eiken, krygor dacht op cygcn behoud: eeuigen
zelfs dorsten openllyk hunne mecning té kennen geven,
en beweerden dat hel tyd gevvoidcn was om een ver
drag met de belegcraers te* maken, of zy zouden, door
hongersnood uytgeput, in hot kasteel van gebrek ster
ven, devvyl er schici geen leeflogl overig was of wierd
hel slot door de belegcraers, wier magt merkclyk was
vermeerderd, overrasl, dan zoudm zy allen eene gewel
dige dood ondorgaen. En indordacd.'alle hoop om den
vyand van voor hunne muren te verjagen was verdwe
nen, sinds Willem's benden zich hy die van Godevaert
hadden vervoegd en elk hield voor gewis dabde troe
pen van Diedcrik verslroovd en vernietigd waren. Den
voornaemslen aenvoerdcr van den oproer was een
schutter, die slechts op buyt oogende, hot vaendel van
dezen of goenen heer onverschillig volgde. Woest van
aord en kloek van leden wierd hy in vredes tyd door
gansch t land gevreesd, overal was hv gekend onder den
naem van Yzeren Hans. Hans sprak tol zyne makkers en
legde hun voor dal, wilde men aen eene zekere dood ol
maer als liberbaters, zy ondergaen noodzakejyk
den invloed van bet magonnismus en zy staen
onder 7 gebied der logiën die aen 7 boofd zyn
van de liberale party, zoo dat er weynig verschil
tusschen beyde is. De liberbaters weten bet zeer
wel, en dat zy bet willen of niet, zy nemen deel
in de zamenzweering der logiën en maken zich
medepligiig van liet kwaed dat door de logiën
gepleegd of bedoeld word. Schroomclyke venint-
woordelykheyd die zy weieens duer zullen be
talen.
Tries. Awel Lolte, wat zegt gy nu van dit
schoon liberhatersras
Lotte.—Zwyg er van, Trien, 't iste vreed'k en
wist niet dat er zulke menschen onder de kappe
dos hemels waren. Wy zyn er leelyk aen be
drogen.
Tuien. Of wy er aen bedrogen zyn Maer
't en kan niet anders. Dit is 't valschte en 't baet-
zuchligste ras dat er is. Dit zorgt maer voor
zichzelven. Dat den armen daglooner zyn werk
ontnomen worde en t'huys zonder brood zitte,
daer vagen z'huri hielen aen, als ZY maer wel
zyn, dit is genoegEn die gasten heelen
dit vooruytgang
Lotte. O die ontaerde luyfers Wat zyn wy
tocli gelukkig dat de catholyken bovengekomen
zyn, anders ware onze catholyke stad Aelst voor
altyd geleverd geweest in de klauwen van bet
francmaconsgespuys. En in de klauwen zyn der
francmacons of in de klauwen van den duyvel,
dit komt byna overeen, Trien.
Tuien. 'T is waer, Lotte, want zy doen pre
cies gelyk bunnen stamvader Satan deed met
onze eerste ouders. Zy beginnen ook eerst met
ons te vleyën en te streelen, en daerna zoeken
zy ons döor alle listen af te trekken van God en
van zynen H. dienst. Zy beloven ons ook gelyk
Satan alle soorten van voorspoed, geluk, plaisir,
vooruytgang, liberteyt, verlichting enz., maer
't is om ons te (oppen en t'explbiteren. Onze
eerste ouders hebben ongelukkiglyk naer dien
eerslen vooruytganger geluysterd, 'en zy hebben
geweten aen wat pr.vs. Zy waren zoodanig voor-
uytgegaen, dat zy met g'lieel hun nakomeling
schap van kinderen Gods slaven des duyvels
geworden zyn, en voor eeuwig slaven zouden
gebleven zyn, had Christus ons niet verlost.
Lotte. Maer, Triene toch, ik sta stom van
zoo schoone dingen uyt uwen mond te hooren
Hoe weet gy dit alles Ik liad ik dit ook nog wel
geboord in myn jonghcyd, maer 'k bad bet lang
vergeten.
Trien. Ik had liet ook al vergeten, Lotje,
maer Jan den Bakker, die de gazet kan lezen,
gelyk zyn onzen vader, vertelde ons zondag
avond al die schurkentrekken der liberbaters,
en dit kwam alzoo te pas van den liberalen voor
uytganger Satan met onze eerste ouders, en alzoo
weet ik dit al.
Lotte. Nu versta ik waerom dit liberael
francmaponsgespuys zoo razend is tegen Chris
tus. 'T is omdat hy de booze plannen van bunnen
do woede des vyands ontkomen, hel cenigsle middel
van redding was Iwein in Willem's handen over ie le
veren. Kon enkel man, voegde hy er hy, lieeil liet regt
niet om lot onzekere Irehonding van eygen leven, het
loven van eene talryke horde in de waeg'tc stellen ja,
ons allen in zyn onvermydnlyken ondergang mede te sle'.
pen. Iwcin kan de vraek van Willem niet ontsnappen,
en indien wy hem byblyven, dan zullen wy zyno ver-
metelheyd en onze dwncslteyd met de dood boelen.
Hon groot bel gevacr ook was, wierd dit stout voor
stel editor door slechts weynigen toegejuyehtde an
deren, 't zy uyt eerbied of verknochttieyd aen Iwein
weerhouden, ysden by dezen stouten voorslagmaer
ook niet cén had den moed'bet woord op te vatten om
er zich tegen te verzetten. Hans dén invloed merkende
wolken hy op de gemoederen uyloofende, voer driftig
voort en riep lol de, menigte die hem omringdeWe
laen r maken wy ons straks mecsicr van Iwein, eer
één tier verstreken is, zyn wy vry en uyt dezen tloods-
kuyl verlost. Ily zegt en begeert zich, gevolgd door
dezen oprocrigen hoop, uyt dezael.om Iwein in boeven
te werpenmaer eensklaps gael de dom- open. en wie
verschynt er voor hun gezigi? Iwein zelf, die door zyn
getrouwen luiaep gewuorscbuwd van bet geen er lio-
racmri wierd, in de zael verscheen en zich nu regt over
den belhamel bevond.
boor verontweerdiging opgetogen en in woede ont
stoken, wierp Iwein een dreygenden blik rond zieli
zyno vergramde oogen schoten vlammen nvt, verwilderd
setieon zyn liair te berge te ryzen. Hans eehlcr dorst
hem naderen, inaer Iwein joeg met geweld zyn zwaren
kling door den helm des oproerlings. die levenloos aen
zyne voelen nederstorlle. Word voorgezet.
