21dcJaei\ Zondag, 28 July 1867. j\° 1085.
VERTREKUREN UYT A EEST NAER:
VERTREKUREN UYT VOEGENDE STATIËN
6 FRANKS*'S JAliltS.
LIBERALEN VOORUYT-
G TAG.
En hoe weten wy dit
De Francmagonnëry in
Mexico.
Dend.S-ïiW-258 339-45«-2 '1-303-l6 6-3(9-t8j$ Gend, (6-OS vrvdaa) 3 (E t« a« 3» kl 7-25
tokeren 5-25 8-33 9-45 t2 25 3-16 6-31 w 8-3" 8-60 12-25 12-42 1-30 3-18 0-20 6-42
Brus. 7-55 8-32 E(123k')9-41 12-0112-21 2-41 8-40 (E1 23 kl.) 9-18
2-58 5-48 E (1' 2» 3" k1) 5-53 8-36 8-53 j§ Brugge, Ost7-03 E( 1 2 3 kl). 8-30 8-50 12-25
Mech. 5-25 7-25 7-55 E (I 2 3 kl.) 8-32 E (1 2 f 12-42 G-20 6 42
3 kl.) 9-41 945 12-01 2-58 3—16 5-53 6-31 Doornvk, Kortryk, Moescroen, Ryssel (hincrs
8-36 en 8-55 E (1 2 3 kl.) Jj Gerid) 7-03 E(1 2 3 k.)Doornyk niet begrepen
Antw. 5-25 7-25 7-55 Efl 2 3 kl.) 8-32 E(1 23 kl) 8-50 12-25 12-42 3-18 6-2u 642
9-45 12-01 2-58 3-16 5-536-31 8-36 8-55 gj Doorn. Ryss. (langs Atli) 8-00 0-00 Ath 2-45
S.euv. Thienen Luyk Verv. Landen. 5-25 7-25 5-50 8-50 Roornyk.
en 8-32 El 23 kl") 94f9-45 12-01 12 21 2-58 gj Ninove, Geersb. Alb. 8-00 11-55 2-50 5-53 8-55
3-16 6-31 Thienen 8-55 E (1 2 3 kl.) Berger., Quiévrain, Namen, 8-OÜ 2-50 5-53
VAN ANTWERPEN NAER: Lokeren, Gend, 5-30 7-30 9-00 11-00 2-30 4-0C 6-30 7-30
VAN GEND NAER Lokeren, Sl-Nicolaes, Antwerpen, 4-40 7-20 9-30 10-501:2-20 4-25
S-35 7-00.—Te Lede slaen al de konvoys uytger.omen de Expres.Te Idegem en SantbeügeK' staen
al de konvoys. - Te Gyseghem slaen stil aide konvovs.— Te Denderleeuw slaen aide konvoys
uytgen. de verirekken van Rrussel 6-30 8-10 12-00 6-00 8 05 en uyl Aelsl 8-32 2-38 5-48 8-36.
Vertrekuren uyl Denderleeuw naer Rrussel 8-08 9-54 12-13 12-32 3-13 6-05 9-08.
VAN LOKEREN NAER
Unique Suiim.
Dendermonde, Aelst, 7-00 9-35 Denderni. 11-00 3-05 Denderm. 4-57 7-40
Ninove, Geeraerdsbergen, Ath, 7-00 11-25 4-57 7-40 0-00
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27.
Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove, Aelsl 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27.
Brussel Gang Denderleeuw) 6-33 10-40 4-40 4-34 7-27.
Gend, Bruggse, oslende (langs Aelsl). 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27 Gëöd
van Ronsse naer Audenaei'de, gend 4-00 8-05 9-50 11-55 4-45 8-25.
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gend, 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-25 8-10 11-20 12 00 2-15 5-15 6-00 8 05 E (I 2 3 kl.; 8-15
Ninove. Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw), 7-25 11-20 2-15 5-15 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Aelst) 7-30 8-09 E (I 2 3 kl.) 11-30 11-55 2-25 5-25 8-30 (langs Mech.) 5-51
8-11 4 <>-09 3-38 5-25 7-41
Aelst 7-30 8-09 14-30 11-55 2-25 5-25 5-56 8-25 40,:00.
van braine-le-comte naer: Enghien, Geerardsbergen, Sollegem, Gend, 7-10 9-07 4-4S 8-lS
van gend naer Sollegem, Braine-le Comte, 5-55 9-33 3-20 6-50
AELST, DEN 27 JULY 1867.
(vervolg).
Wat is liet kosteloos en verpli(/tend ondenvys
in't inzigt der logiën Zoo ais het blykt uyt
onze voorgaende artikels, 't is eenen vergiftigen
den drank, bestemd voor de vverkklassen, en
.geschikt om met geweld opgegoten te worden
aen degene die hem zouden wevgeren in te
nemen.
Het onderwijs is den drank, en de magonnieke
opvoeding is er liet vergift van.
De magonnieke opvoeding is het oogwit en liet
onderwys is het middel om tot het oogwit te
komen.
Zonder de magonnieke opvoeding zou het ver-
pligtend volksonderwys geen deel maken van
't programma van den liberalen vooruytgang.
Zonder de magonnieke opvoeding zou het ver-
pligteud volksonderwys geen middel zyn om zich
meester te maken van 't werkvolk.
Zonder de magonnieke opvoeding zou het ver-
pligtend volksonderwys niet verdienen gerekend
te worden onder de maetregels wier ontwik
keling liet zaed moet bevruchten waer uytvolgens
1L\ GoiUn, eene nieuwe maelschappy moet voort-
spruyten
De logiën willen dus het volksonderwys niet
voor 't onderwys, maer voor de magonnieke
opvoeding die zy ér zullen byvoegen.
Volksonderwys met magonnieke opvoeding,
of wel geeu volksonderwys, zegt het magon-
n i sinus.
Wilt gy weten, catholyke werklieden, hoe zeer
de logiën zich bekommeren met liet volksonder
wys alswanneer liet niet vergezeld is van eene
magonnieke opvoeding Ziet hiei
Eenen volksvriend van Ryssel heeft onlangs
aen de gemeentekas dier stad eene gilt gedaen
van 300 uuyzend' franks voor 't onderwys der
werkklassen, op conditie dat het onderwys zou
gegeven worden door de broeders.
Eene som van 300 dlyzend franks, een jaerlyksch
inkomen van 15 dlyzend franks is nog al eenen
schoonen item, niet waer brave werklieden?
En wat heeft den gemeenteraed gedaen Heeft
hy op staenden voet een adres van dankzegging
gestemd voor den volksvriend Hy heeft op
staenden voet den volksvriend met zyne 300 duy-
zend franks en met zyne broeders naer den
weêrlicht gezonden hy heeft de gift geweygerd
Zoo verre gaet den iever der logiën voor het
volksonderwys alswanneer het niet gegeven
word in francmagonsscholen
In't inzigt der logiën de magonnieke opvoe
ding van de kinderen der werkklassen moei
beginnen in de francmagonsscholenmaer zy
moet niet eyndigen met de schooljaren. De ge-
leerdheyd der jonge werklieden na dat zy de
school verlaten hebben, moet geëxploiteerd wor
den hunne magonnieke opvoeding moet vol-
PHILIPPUS MA RN IX (l)
VAN Ste. ALDISGONDE.
Wat blyft er verwonderd Ie zyn, na 't gene voorgaet,
dal op 't laelsl van Keyzer Kareis regering eu ouder
die van Philippus, Antwerpen de bc-.langryksle Zeestad
was der wereld, en dal aldaer jaeriyks handel ge
schiedde voor'zeventien honderd millioenen
De limmering van schepen aen onze werven was
gedurig in volle werkzaemheyd. De Engelschen kwa
men bier schepen koopen, zoo wel als wapens, anderen
krygsvoorraed en kanonnen, van sedert die in den
oorlog gewoon waren geworden.
6. Vervolg over den bloey vóór de Marnix-Geuzen).
Schilderkunst.
Op de gebroeders Van Eyck, de 'uvsterryke uylvin-
ders der olieschildering te Brugge, volgde den' ver-
maerden Quinten Messis Ie Antwerpen.
Lombard van Luyk baerde als eene omwenteling
door de aengenaemheyd zyner penseellrekken.
Calvarl van Antwerpen slichtte eene schilderschool
te Cologne in de Pauzolyke stalen. Daer vormden zich
de beruchte Guido, Albano, H Dominitano. De Carraehen
bekenden aen Calvart veel verschuldigd te zyn. Vander
(1) Voorgaende nummer. Erratum 5e kolom Dag
voor dag zag men uyt Amerika 300 schepen dacgs door
een vertrekken. Lees uvt Antwerpen.
trokken worden door't lezen van slechte boeken,
en 't is daerom dat de logiën overal volksboeke-
ryën doen inrigten.
Ja, de volksboekeryën zyn eene uytvinding
dér logiën, en 't is wederom al van de logiën
zelve dat wy het weten.
'T is aen 't magonnismus, zegt B.\ Goffm
in zyne Histoire populaire de la Francmagonnerie,
't is aen 't magonnismus dat men de inrigting
der volksboekeryën verschuldigd is en 't is
de stad Luyk die, op 't voorstel van den raeds-
lieer Hénaux, liet loffelyk voorbeeld gaf. Die
inrigting is geschikt om uytnemende veel goed
te weeg brengen onder de werkklassen maer
daer toe is het noodzakelyk dat men er iets
by voege, te weten, het kosteloos en verp'igtend
onderwys door de herziening der wet over het
leeger onderwys. 'T is op die kwestie dat
het magonnismus al zyne vereenigde poogin-
gen moet wenden.
Zoo dan, volgens B.\ Goffin, de volksboeke
ryën zyn eene magonnieke uytvindingzy zyn
gesticht om veel goed te weeg te brengen (voor
■t magonnismus wel te verstaen), maer daer toe
moet het kosteloos en verpligtend onderwys inge
voerd worden want tot hier toe kunnen de
volksboekeryën alleenlyk de zede- en göddeloos-
heyd onder de burgery verspreyden, maer alsdan
zullen zy ook hunnen verderfïyken invloed op de
werkjassen kunnen hebben. Hebt gy hel verstaen
catholyke werklieden? Zult gy het onthouden
en op uwe hoede zyn, catholyke landgenoten
In vt inzigt der logiën, de volksboekeryën
moeten te weeg brengen onder de werkklassen
en onder de gèmeeue burgery, hetgeen de libe
rale letterkringen met hunne verderllyke biblio
theken en conferenciën moeten te weeg brengen
onder de liberale kwispels die de pretentie
hebben van zich aen 't hoofd te stellen van den
liberalen vooruytgang.
Welnu, wy zien voor onze oogen wat onzen
Aelsterschen liberalen letterkring is wy zien
welken keus van godsdiensthatende letterkun
digen daer komt conferentiën geven, en de gene
die den cataloog der bibliotheek van onzen fibe
ralen letterkring ge-zien hebben, weten ook uyt
welke verzameling van boeken die bibliotheek
zamengesteld is.
Om ons nog beter te ovèrtuygen van het boos
inzigt der logiën in 't inrigten der volksboeke
ryën, zien wy in 't kort aen welke soort van
boeken en aen welk geslacht van scliryvers het
magonnismus den voorrang geeft.
Het oncatholykste en het ongodsdienstigste
tydschrift dat in ons land verschynt is de Revue
trimestrielle.
Welnu, den 24 juny 1854, ter gelegenheyd van
de solsticiale feest, den Hoogen Raed van ons
belgisch magonnismus stelde vast dat die ge-
vaerlyke Revue zou gepatronneerd worden door
't magonnismusen dat al de logiën en al de magons
van geheel het land zouden verzocht worden hunne
gunst te verleenen aen een werk dat huhnen onder
stand en hunne aenmoedigingen ten hoogsten ver
diende.
Straten van Brugge kende men overal onder den lalyn-
scnen naem van Slradanus, volgens '1 gebruyk van den
tyd. Hel penseel van BaiTholemoeus Spranger van Ant
werpen was zoo schitterend als zacht in trant. Zelden
kon men de landzrehlen en geschiedlooneelen van den
mechelaer Frans Stella overtreffenja evenaren. De
vlugge penseelstreek van den Anlwerpenaer Pauhis
Bril maelde uyl zyn palet knnstgevroclilen bekwaem
om de natuer zich ledoen vergissen in levendigheyd.
Om de geringhevd zyner kleynoodjes mag gewis Adrb
aen de Bic niet achtergelaten worden. De kunstgrepen
van minialuer van De Bie op goud en zilver warén
bewonderd om hare fyne volmaeklheyd in '1 kleyn.
De groote schilderyen van De Bie hebben daerenhoven
niet mindere achting genoten en verdiend. Dan komen
dc Antwerpenaren, Marlen De Vos, Crispyn Van den
Broeck en Franc-Flore. De Vos aerzelt noch voor ge-
schiedlafereelcnnoch voor landzichtennoch voor
portretten. Franc-Flore, anders De Vriendt, wierd by-
genaemd den Raphael van Vlaenderen, zyne voorname
studie was nochtans op Michaël-Angelo," gelyk Michael
Coxie van Mechelen meest poogde zich op Raphael te
vormen. Van Crispyn Van den Broeck is uytzonderlyke
melding noodig, om zyne levendige, verbeelding, on-
versaefden zwier, diepgedachte samenstellen, en hoog
dravende inspraken, die hy in de groote altaer of gaen-
dery stukken ontvouwt. De edelste gevpelens weet hy
uyt te drukken, zynen beschouwer er mede te bevangen
en die in zyn binnenste te doen met nadruk overgaen.
Bernardus Van Overley, Josef Van Winghen, Brussel-
Et' was toen nog geen kwestie van overal
volksboekeryën inlerigten maer acht jaren daer-
na, in 1862, het magonniek dagblad den Obser-
vateur beige maekte kenbaer aen 't publiek dat
al de gemeenten die voor hare voiksboekery
zich wilden abonneren aen de'Revue trimestrielle,
te beginnen van den 1 january 1863, zouden voor
niet ontvangen de 55 boekdeelen reeds versche
nen, als ook het boekdeel van October aen-
staende.
Ziet daer een staelke van den iever der logiën
om de inrigting der volksboekeryën overal aen-
temoedigen en om de zelve van gevaerlyke boe
ken te voorzien. In ons volgende artikel zullen
wy zouneklaer bewyzen dat de verderfelykste
werken en de eerlooste schryvers den voorrang
bekomen in d'achling van goddeloos logiegespuys.
Ondertusschen onze catholyke stadsgenoten
zullen indachtig zyn dat de hatelyke opcenten
onder de welke zy sedert eenige jaren verpletterd
worden, ten deele gediend hebben om hier ook
eene voiksboekery opteregten, en nu dat zy
weten van waer de volksboekeryën kómen en
met welk eerloos inzigt zy iugerigt worden, zy
zullen op hunne hoede zyn.
Wy twyfeien niet of de catholyke leden van
onzen gemeenteraed zullen er ook aen denken,
en met d'eerste gelegenheyd de noodige maet
regels nemen om alle gevaren van onze voiks
boekery te verwyderen.
Gelukkiglyk zullen wy hier in 't geval niet zyn
van de catholyke inwooners van Saint-Etienne
in Vrankryk, die om hunnen gemeenteraed te
dwingen van de verderfelyke boeken uyt de twee
volksboekeryën dier stad' te verbannen, zyn ge-
noodzaekt geweest eene petitie in te dienen by den
senaet. Wat-zyn ze te beklagen de ongelukkige
steden en dorpen die onder de dwingelandy van
■'t liberliaters-francmagonsgespuys liggen te'zuch
ten, indien zy naer 't voorbeeld van Antwerpen,
Kortryk, Aelst, Luyk, Verviers en Gosselies uyt
haren slaep niet opstaen en hare boeyen niet
verbryzelen
De Freimaurer Zeituug van Leipzig, blad der
duytsclie francmagonnëry, kondigt eenen brief af
over Mexiko geschreven door den venerabelen
der mexikaensclie logie Constantia.
Uyt dien brief blykt dat al de wanorders en
omwentelingen welke dit land ondergaet sedert
40 jaren van bier, meestal het werk zyn van de
francmagonnëry.
Dien brief zegt onder andere:
Nieltegensfaende de burgeroorlogen, de ma
te gonuerv heeft gedurig veldgewonnen... Ik houd
staen dat zy in niet een land zy zoovele kwalen
veroorzaekt heeft als in Mexiko. Als gy iemand
hoort noemen die zich eenen naem gemaekt
heeft in de historie, die eenigen invloed gehad
heeft in zyn land, gy mogt voorop zeker zyn
dat hy een van onze broeders is. 'k En wil
maer eenige groote mannen byhalenJuarez,
Ocampo, Degollado, Lerdo de Tejada, Zaragoza,
Zarco, Valli, Zamora, Porfirio Diaz en vele
andere.
Inrer., Frans Pourbus en Pieler De Wille, Bruggelingen,
Lucas De Heere, dichter van Gend, ook schilder gelyk
zyn patroon, behooren aen de groote steden. Maer de
mindere ontbraken insgelyks niet aen kunstverlegen-
woordigers. Het genoege le noemen Pieler Vlerik van
Kortryk én Karei Van Mander van Meulebeke. Aelst zou
met rede misnoegd zyn. zoo wy de gordyn lieten vallen
zonder aen zynen stadsgenoot Pieler Koeck, zynen ver-
schuldigden eerrong van uylmuiitenheyd te erkennen.
Daerenhoven heeft Van Mander de levens der voornaem-
sle schilders beschreven.
Voorby gaende de plaelsnvders of graveerders gelyk
vele andere vakken, wy zullen enkelyk voor de l.eefd-
honwkunst aenwyzen liet praelgraf van Maximiliaen I
Keyzer van Dtiylschlandte Inspruck in Tyrol door
Alexander Colin, van Mechelen. Van Jan de Juni en
Gillis van de Riviere, nvt Vlaenderen bcstaen nog vele
gesnedene gedenkstukken in Spanje en llaliën. Te
I uyk, waer Marmx-beeklslormers geencn toegang kre
gen, dank aen 's prins-bisscbops vverelrilyk gezag, zyn
de beeldhouwwerken van Jan Morchon', Maerlen i)e
Vivier. Jan Honbas, en Diderik De Brv bcwaerd geweest.
Te Brugge is ontsnapt het berucht graf van Hertog
Karei den stouten, gesneden door Jakob Jonggelingx
van Antwerpen.
Hoe de voorouders beeldensnydery in de pracht van
welvaert beminden, zag men niet alleen in kerken,
paleyzen en kasteelen, moer zelfs sen dc steenen van
menige huyzeu aen de sierige hoekkapellen der kruvs-
straten, aen de gevels, aen de winkels, aen de traps-
Omtrent 4840 wierd den schotschen règlel dèf
francmagonnëry ingevoerd in 't ryk van Mexiko
en vond eraenhangers in menigte. De vrymetse-
lary won meest veld by de onafhankelykenby die
de Spanjaerds wilden wegjagen.
Omtrent 4824 was Mexiko van Spahjen afge-
soheyden, en republiek geworden. Toén ontstond
er scheuring lusscben de logiën. De republikanën
scheydden zich af van de Spanjaerden en spaen-
schgezinden. Zy verlieten den sehotschen regel
en namen den yorkeesclien regel agn.
Den brief van de Freimaurer Zeitung zegt
De Spanjaerds en spaenscligezinde Mexiea-
nen behielden den sehotschen regel; op zulke
wyze de twee stelsels vertegenwoordigende
a twee politisohestelsels, voerden tegen elkander
eenen bloeddorstigen oorlog die weUiaesf de
droevigste gevolgen hebben moest vóór geheel
a 't land. De Schoten hunne logiën ziende verla
te ten worden behandelden de ongetrouwe Yorc-
kinos als vérraders en vervolgden ze lot hun
bloed te storten. De Yorckinos, om hunne gele-
deren te versterken, rigtten een slaeh van
militie in, de Negenaers, aldus genoemd omdat
iederen vrymetselaer verpligt was negen per-
soonen aen te werven die by eed zich verbonden
tot eene blinde gehoorzaemheyd ten opziyte van
hunnen aenwerver.
De twee partyen vielen, elkander.op ,'t lyf;in;
4828 en ontstaken den oorlog die tot hedem
brand.
De Yorckinos kwamen aen 't hoqfd, O.nder
voorzitterschap van Guerrero. De Spapjajerden;
wierden uyt het land verbannen, 't Was min als
Spanjaerden dan wel als franemhgons van dén
sehotschen regel.
Later is er in Mexiko eéné francmagonnëry tot
siand gekomen die noch schotsch noch yorc-
keèsch is.
Uyt den brief van de Freimaurer-Zeitung kun
nen wy opmaken
4. De logiën houden zich bezig met politieke*
zaken, 't Is liaer voornaemste werk.
2. De logiën hebben eene militie die blindelings
gelioorzaemt.
5. Inde logiën zyn de mexikaensclie omwente
lingen gesmeed geweest.
4. Keyzer Maximiliaen francmagons tot minis
ters nemende is door dezelve verraden en gele
verd en vermoord.
Het liberhaters-francmagorisbestuer wrft zicfe
absoluet meester maken van onze kinders. Het
weet niet wat uytvinden om overal scholen' in te-
rigten die er zoo noodig zyn als 't vyfde- wieii
aen nen wagen. 'T is niet uyt iever voor 't on
derwys dat liet op onze kpsten al diemenrg-%
vuldige scholen sticht, maer wel om, by middeF
van 't onderwys, eene ongodsdienstige opvoe-,
ding aen onze kinders te geven. Daer is grheél!
het oogwit van 't magonniek liberalismus. Het
wilt de solidairen in onze scholen doen dringen:,
om alzoo de zielen onzer kinders te ontrooven^
Maer om zoo verre te konnen geraken, is erj;
groote voorzigtigheyd noodig. Er zyn nog te veel
wyze-opgaende dryhoekige bovengevels, aen de ramen'
en vensterborden, aen de uylgekaple zinnebeelden die
dikwils den naem aen 't huys gaven, aen de uytstckcnde
torentjes der groote woonsten, aen de trapleuningen,,
aen de poorten en deuren, aen dc kloppers die alsdan
voor bellen dienden, aen de goten die 't regenwater
afleydden, aen de schoorsteenen boven 't dak on hintte o
'l hiiys, aen de halken in de binnenplaelsen, nen de
bedsteden, tafels, banken, zetels, stoelen, schvyfkassen
en boeksloten, ja tol aen den stoknppei des gebogen
onderlings.
Indien bel zoo was in de kleynigheden, welko scliat-
ten van beeldhouwery moesten besïaen in de zoo sta
tige kerken welke stonden er gestapeld in de andere
openbare gebouwen, dikmaels ook mei standbeeldon
van Heyligen voorzien, in de abdyen, gasthuys-kapcllen,
Uoosti-rs, gestichten, boekzalen Men ziel nog vele
beeldnissen ydclstaen aen onze prachtigste gebouwen,
als een dagelyksch verwyt sodert dry honderd jaren,
schreeuwende tegen de kettersehe dolheyd van de in
voerders der Cnlvibisterv m Relgenland.
En men weet niet wal aenwyzen behalve het graf
van Karei den stouten te Brugge, als een deftig over-
blyfsel van al dien rvkdom Men oordeele daer uyt de
iiytgesirektheyd der belsche pazerny die alles in gruys
geslagen heeft.
M. H. Schuermans en het joodsch blad de Indépen-
dance beschuHigdcn in 1864 de priesters van Belgen-
land van geheele schepen le zenden van kunst werken,
schilderyën en beeldhouweryen, uyt de kerken naer
