Side-Jaér. Zondag, Ü2 September 1867, [¥0 !I81
VERTREKUREN UYT AELST NA ER
VERTREKUREN UYT VOGLENDE STATIËN 5
6 FRANKS"'S JAlïRS.
LIBERALEN VOORUYT-
GANG.
Leest en overweegt
PHILIP PUS MA RN IN
Is V genoeg
DSM DENDER "BODE
Dend. 5-25 7-258-339-4512-2 1-303-16 6-31 9-18® Genei, (6-03 vrvdag), 7-' 3 (E\e 2e 3° KI. 7-25
Lokeren 5-25 8-33 945 12 25 34 6 6-31 8-39 8-50 12-25 1242 -1-30 3-18 G 20 6-42
Brus. 7-55 8-32 E(1 23 k1) 9-41 12-01 12-21 241 8-40 (E I 23 UI.) 9-18
2-58 5-48 E (I - 2* 3C k') 5-53 8-36 8-55 Brugge, Osl 7 03 E( 1 2 3 kl). 8-30 8-50 12 25
fflech. 5-25 7-25 7-55 K (1 2 3 kl.) 8-32 E(l 2 12-42 6-20 6 42
3 kl.) 941 945 12-01 2-58 3-16 5-53 6-31 D'o.omyk, KorlryK, Moescroen, Ryssel (langs
8-36 en 8-55 E (1 2 3 kl.1 jfj Gend) 7-03 E(1 2 3 lc,)Do'ornyk niet begrepen
■ftniw. 5-25 7-25 7-55 E(1 2 3 kl.) 8-32 E(1 23kl) 8-50 12-25 12-42 3-186-21' 642
9-45 12-01 2-58 3-16 5-53 6-31 8-36 8-55 g; Doorn Ryss. (langs Alli) 8-00 0-00 Alh 2-45
leuv. Thienen Luvk Verv. Landen. 5-25 7-25 *g 5-50.8-50 Doornyk.
en 8-32 E l -2 3 kl.) 941 945 I2-'U 12 21.2-58 j Ninove, Geersl). Alh. 8-00 11-55 2-50 5-53 8-55
3 16 6-31 Thienen 8-55 E (1 2 3 ld.) g; Berger., Quiévrain, Namen, 8-OU 2-50 5-53
VAN ANTWERPEN NAER: Lokeren, Gend, 5-30 7-30 9-00 11-00 2-30 4-00 6-30 7-30
VAN GEND NAER Lokeren, Si-Nicoïaes, Antwerpen. 4-40 7-20 9-30 10-50 2-20 4-25
$-35 7-00.— Te Lede stnen al de konvoys uylgenomén de Expres.Te Idegem en Santbergen slaen
^il de konvoys. Te Gyseghf.m slaen stil* al de konvovs.Te Denderleeuw slaen al de konvoys
oiylgen.de vertrekken van Brussel 6-30 8-10 12-00 6-00 8-05 en nvt Aelsl 8-32 2-38 5-48 8-36.
Vertrekuren uyl Denderleeuw naer Brussel 8-08 9-54 12-13 12-32 343 6 Go 9-08.
VAN LOKEBEN NAER.
Denderm. 11-00 3-05 Denderm. 4-57
7-00 14-25 4-57
740
7-40
4-31
4-34
4-34
4-34
0-00
7-27.
7-27.
7-27.
7-27 Gend
Unique §«mn
Dendérmnndc, Aelsl, 7-00 9-35
Ninove, Geeraerdsbergen, Alh,
VAN' ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelsl, Dendermonde, Lokeren 6-33 10-40 1-40
Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove, Aelsl 6-33 10-40 1-40
Brussel Gang Denderleeuw) 6-33 10-40 1-40
Gend, Bruggse, oslende (langs Aelsl). 6-33 10-40 1-40
van Ronsse naer Audenaerde, gend 4-00 8-05 9-50 11-55 4-45 8-25.
VAN BRUSSEL NAER
Aelsl, Gend. 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-25 840 11-20 12 00 2-15 5-15 6-00 8-05 E (1 2 3 klj '845
Ninove. Geeraerdsbergen, Alh (langs Denderleeuw), 7-25 11-20 2-15 5-15 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Aelsl) 7-30 8-09 E (1 2 3 kl.) 11-30 11-55 2-25 5-25 8-30 (langs Meelt.) 5-51
8-11 10-09 3-38 o-25 7-41
Aelsl 7-30 8-09 il 30 11-55 2-25 5-25 3-56 8-25 10-00.
f3?" van braine-le-c.omte naer: Enghien, Geerardshcrgen, Sollegem, Gend, 7-10 9-07 4-45 8 15
vangend naer Sollegem, Braine-Ie Comtek 5-55 9-33 3-20 6-50
AELST, REN 21 SEPTEMBER 1807.
{vervolg).
Onfler andere maelregels van onmiddelyke toe
passing om zicli meester te maken van 't werk
volk, het nieuw programma van den liberalen
voaruytgang, opgesteld door den moortelbaes
'Coffin, draegt ook voor, zoo als wy gezien heb-
tai, de inrigting van wei'kvolksmaetschappyën.
Volgens 't plan derlogiën, de werklieden 'moe
ien de soldaten zyn van 't .magonnismus voor
'l uytvoeren van zyne revolutionnaire plannen,
■en bygevolg, zy moeten ingelyfd worden in maet
schappyën als in regimenten, om alzoo de orga
nisatie van een leger te ontvangen.
Volgens dit plan, ieder -ambacht lieéft zyne
maetscbappyiedere maetscbappy beeft hare
hoofdmannen gelyk een regiment zyne officieren
beeft, en die hoofdmannen staen onder 't gebied
■der logiën die alzoo meester worden van al hei
werkvolk van 't land.
MaeT naluerlyk bet werkvolk mag niet weten
'met welk inzigt die maetschappyën ingerigt wer
den; men moet aen 't werkvolk wys maken dat
■de inrigting dier maetschappyën voor oogwit
lieef't de verbetering van zynen noodlotiigen toe-
'sland; men moet aen de werklieden wys maken
dal zy slaven zyn van de kapitalisten en dat de
■inrigting dier maetschappyën liet èenigsle middel
is om lieu van die slavern'y te redden 't is alzoo
dat men volgens B.\ Coffin, het werkvolk moet
foppen en stroopen.
Ja, de magonnieke inrigting van werkvolksmaet
scliappyën is voor 't werkvolk eerie foppery, eene
siraopery zonder weerga. Geene dwingelandy
kan vergeleken worden by deze ouder welke de
werklieden zuchten in dp landen waer die maet
schappyën reeds bestaen. Ziet. hier wat men
diesaengaende in Engeland komt te ontdekken.
in October van'l verleden jaer, een büys te
Sheffield, bewoond door eenen werkman messen^
maker, genaemd Fearneliough, wierd uyteen ge
schud door eene schielyke ontploffing. Èeuen zak
schietpoer was erin brand geschoten. 'T was als
door een mirakel dat den werkman en zyne fa
milie aen de dood ontsnapten.
Ceheel de stad was in beweging en niemand
'toonde zich meer veröntweerdigd dan den sekre-
tarisvan de maetscbappy (Trade-Union) der mes
senmakers, M. Broadhead, een man van groot
gezag, die ten zelfden tyd trèsorier was van de
nationale maetscbappy 'der vereenigde ambach
ten, bestaende uyt meer dan 60,000 leden door
geheel het land verspreyd.
M. Broadhead schreef aen al de gazetten eenen
brief waer in hy de gepleegde euveldaed schand
vlekte en in den naem van zyne maetscbappy
eene schoone belooning beloofde aen dengenen
■die den pligtigen zou ontdekken.
VAN Ste. A LUEGONDE.
TWEE33 iSSEL.
-4, Overgang tot Zwitserland.
■A. VoorUfgaende 'aenhangsel aen het vorenstaende.
De leering van Luther is tusseheii den rook van
puynen en bloed gegaen van Duytschland naer Zwit
serland, van waer Philippus Marnix, eenige jaren na
dien, die mei opgehoopte verslechtingen als eenen
stinkenden mesthoop heefl willen by hardnekkige poo
ging invoeren in Belgerdand.
Onlangs een 1'ranschman, M. Bancel, liep rond om de
gedachtenis van Luiher le verheffen. De daden spreken
luydor dan Bancel. Men begint nu een weynig te zien
wat het is van de verlichting der XV1C eeuw verspreyd
door de Protestanten.
Den belgischen minister van Justitie, M. Bara, die
waerschynlyk nog den tyd niet gevonden heeft van
Git al le lezen, is zoo als M. Anspach het speeltuyg
geweest van Bancels zwetseryen.
Het is nog niet lang geleden dat in de Volkskamer
le Brussel M. Bara zeldzaem vond dat men Luther zoo
hard handelde, dal men hem noemde eenen vveggeloo-
pen monik en eenen booswicht.
Het ontviel aen M. Bara by onoplettenheyd Luiher
le aenschouwen als eenen hervormer van'tchrislen-
Deu bïief van M. Broadhead bleef zonder ant
woord, en het geregt gaf zich verloren moeyte
om eenige inlichtingen te bekomen.
liet Parlement verwittigd van de zaek en we
tende dat verscheyde andere dergelyke misdaden
sedert eenige jaren gepleegd, insgelyks by gebrek
van inlichtingen tot dan toe ongestraft gebleven
waren, nam liet besluyt van er zich zelf meê te
bemoeyën. Het benoemde dus ,den o april lest
geleden eene kommissie bestaende uyl. eenige
van zyne leden en bekleed met zyne volle magt
om al de misdaden op te zoeken die sedert 40
jaren te Sheffield waren gepleegd geweest.
De kommissie begaf zich ter plaets en stelde
zich aen 't werk. Zy kondigde aen dat al degene
die zich zelve zouden aenklagen, vry zouden zyn
van alle straffen toepasselyk aen de ley ten welke
zy gouden bekend gemaekt hebben, op voorvvaer-
de nogtans dat zy de regte waerheyd en geheel
de waerheyd zouden verklaerd hebben, zonder
iets te verzwygen van al wat zy wisten.
Den maetregel had eenen goeden uytval en
alles wierd aen den dag, gebragt. De pligtige
waren de kopstukken zelye van de werkvolks*
maetschappyën. Den sekretaris Broadhead onder
andere gaf kermis van menigvuldige misdaden
welke hy zelf gepleegd had. 'T is hy die het huyè
van Fearnehoug en van veel andere had doen iri
de lucht springen. 'T is lry die eene kist sclriet^-
poer had doen stellen in de schouw van eenen
beenhouwer geuaemd Poole, wiens schoonbroer
der messenmaker was' en niet wilde buygen.
Wy hebben dit gedaen, zegde Broadhead, om
den anderen te doen peyzen 'T is hy eyndelyk
die doen schieten had op een zeker getal werk
lieden pligtig van gewerkt te hebben ten tyde
van eene oproerige werkstaking, of pligtig enke-
lyk van niet te willen deel maken van de maet-
schappy.
Broadhead beweerde dat hy de dood niet ge
wild had van die wederspannige. Men moest hen
enkelyk een lidmaet verminken om ze buyten
staet te stellen van nog te werken, en Broadhead
belastte gewoonlyk met die strafoefeningen eenen
wel ervaren schutter genaemd Crookesmaer die
voorzorg heelt niet belet dat zekeren Limbey die
alzoo tot twee keeren geschoten wierd van zyne
wonden gestorven is.
Ziet hier de getuygenis van M. Christophe
Rolherham, sikkelmaker.
Ik ben zeer fegeristrydig geweest aen die
maetschappyën, en ik heb geweten aen wat
prys. Tot dry keeren toe beeft men myne win
ce kels doen springen; negen paren blaesbalgen
zyn vernietigd geweest, behalve veel andere
schaden die ik ondergaen hebMen heeft een
van myne huyzen doen springen, en myne
twee neven die er in sliepen, hebben als door
mirakel aen de dood ontsnapt. Ontelbare drey-
gingen door brieven zyn my toegezonden ge-
weest, en dit alles omdat ik geweygerd heb
myne werklieden te dwingen deel te maken
van de maetscbappyik liet ze vry van er in te
gaen of van er niet in te gaen.
T is nu achtien maenden dat men den laet-
sten keer aen 't werk was om myne winkels le
dom, zoo als Jesus-Chrisius een hervormer is van het
jodendom. Indien M. Bara dit inderdaed uyl gesproken,
heeft het is voor hom een groot ongeluk, en wy ver
hopen dal hy hel by de eerste gelegen heyd zal herroe
pen met eerbied en leetvvezen voor God en voor liet
calhotiek belgisch volk. Of wel hy heefl die doemelyke
vergelyking niel gedaen, of wel het is hem ontsnapt
onbedacht en hy zal hel rondborstig bekennen. Vrywil-
üg dit uylen ware onnoembaer, een schandael in de
pogen van Europa. Noch Luiher, noch Calvyn, noch
Marnix zouden alzoo gesproken hebben. Wy vertrouwen
dal M. Bara mei ons eens is in hot verheerlykeu der
godheyd van den zoon Góds Jesus.
M. Bara kan eerder bedoeld hebben dal den priester
Luther inderdaed geen weggeloopen monik is, iu den
zin van 't geene wy voorgaendelyk hebben aengehaeld.
Want hy vluchtte uyt zyn klooster niel le Wittenberg
in Saxen integendeel hy deed de andere moniken
vluchten, 't zy door zyn slecht gedrag, zyne spraejv en
zyn voorbeeld, T zy by geweld. Hv bleef alzoo meester
eene weggeloopene pon innemende en er mede een
hatelyk huysgezin stichtende, onder de bescherming
van den afvalligen Hertog van Saxen.
Den haot van Luther tegen 't Pausdom was zoo onver-
zadelyk, dal wy verre zyn van uylgeput te hebben de
lyst van scheldwoorden welke hy achtereen toebragt
aen Leo X, Adriaen VI van Nederland, en Clemens vu,
den eersten en den derden prinsen van het Slamhuys
van Medicis. De schriften en preken van Luther waren
als eene gedurige bron van uytdrukkingen van dezen
aerd
doen springen, 'S morgens de deur van den
winkel open doende, vonden wy eene kist
schietpoer; de wiek was nog niet opgebrand.
Vyf përsoonen van myne familie die ha by den
winkel sliepen, zouden dezen keer zonder
twyfël verongelukt geweest zyn Ik heb sedert
dien myne werklieden gepraemd om in de
maetscbappy te gaen 't was my onniogelyk
langer te wederstaen. Sedert dat zy er in zyn,
heeft men my gerust gelaten.
Het blykt uyt de rekenboeken der maetscbappy
dat de werklieden gedwongen zyn een achtste
van hunne winst in de kas van de maetscbappy
te storten, en Broadhead heeft bekend dat by
meer dan eens de spaerkas ten zynen profytë ge-
ligt beeft.
Die spaerpenningen zyn ten deele geschikt om
te voorzien in de onkosten der maetscbappy, en
onder andere tot het betalen der beulen die be
last z/n met de wederspannige werklieden van
een lidmaet of van 't leven te berooven. Den loon
van iedere uytvoering beloopt van 75 tot 1250 fr.
volgens dat de straf meer of min gewigtig is. Die
ongelukkige werklieden betalen alzoo met hunne
spaerpenningen, 't is te zeggen, met den prys
van hun zweet, het vergieten van bun bloed O
magonnieke volksliefde O volkstroopery O li
beralen vooruytgang
Als alles gedaen was te Scheffield is de kom^
missie naer Manchester vertrokken waer zy nu
aen 't werk is, en waer zy de zelfde gruweldaden
ontdekt. Zy zal mogen van d'eene stad naer de
andere gaen, want 't is ovefal 't zelfde spel. O
brave werklieden van ons catholyk Belgenland,
zult gy de oogen openen over den afgrond waer
't francmaponsgespuys met u naer toe wilt
Het Verbond, in zyn Nr van 8 september, doet
ons een zonderling vraegsken hel prul blad je
wilt van ons weten wat gemeens er, van Gods
wege, is tussehen den voorzitter eener liberale
maetscbappy en M. Jelie, die eenen deftigen en
achtbaren inwooner onzer stad is
Wat wy hierop zouden antwoorden, welen
wy waerlyk niet, ten zy 't Verbond ons catego-
riekelyk zegde dat dien' voorzitter geen deftigen
noch achtbaren inwooner onzer stad is, gelyk
liet bladeken zoo onvoorzigtig-- als dwaeslyk te
verstaen geeft.
Of de liberale maetscbappy en derzei ver voor
zitter waervan bier kwestie, over bet fraey
kompliment van't Verbond sterk zullen gevleyd
wezen, dit weten wy niel', maer 't geen wy weten,
is dat als sukkelaers of dommerikken de Verdedi
ging van eenen vriend op zich nemen, dezen er
altyd van zyne pluymen laet en dikwils door zyne
verdedigers meest gemarteld word. Maer wat is
't, den ezel moet we.yden daerwaer hy gebonden
staet.
In 't zelfde Nr wilt 't Verbond M. Multatulï, den
beestigen snoever van liet gendscli kongres, die
den Zaligmaker der wereld den dwazen van Naza
reth noemde, verschoonen met le zeggen dat die
yslyke godslastering maer eene ongepast heyd of
Dal men aenstonds verplètlere den baenslrooper
van Roomen
cc Het is eenen wolf bezield door rleh düyvel.
cc Men moet noch rechter noch kerkvergadering af-
cc wachten.
cc Er zy byeengekomen van alle dorpensleden
.c gemeenten om op hem le vallen zonder dal hy den
cc tyd hebbe van zich to herkennen.
't is 't geene den Prins Philiberius va.n Oranje lelter-
Ivk verriglte.
Naer de slem van Luiher, alles moest in vuer gesteld
worden, alles tol benen algemeonen brandstapel toe
gestoken om er op te vermengen den Paus en de prin
sen die hem ondersteunden.
De moedwilligheden welke Luiher zoo voorhield
waren dacrenhoven volgens hem grondstelsels van ge
loof en leering. Hy verhief zyne buylenspprigheden lot
stelregels, gronden en levddraden van gedrag.
Hy senreef lot de magistraten van Spier 'T is
cc jammer dat Carlosladt my niet heeft kunnen wys
maken dat er in '1 H. Sakramenl niets anders is dan
brood en wvu. Ik zou hem of T is gelyk aen wmn
cc daer over grooielyks dankbaer geweest zyn. Ik weet
cc immers wel dal ik daer mede eene gi'oóte wonde zou
cc geven aen 't Pausdom. Maer den Evangelietekst is
<c te klaer.
Zyne woede gaet dan tot den wensch dal een myste
rie dat hy geloofde zou valsch zyn, of dat hy hel'zich
zou kunnen wys maken, om des le meer den Paus hert
zeer te veroorzaken.
By de aengegeyene proeven van goddelooze ver-
ongerymheyd isEn om die bêestëlyke uyt-
di ukking g'heel te verbloemen, spreekt't Ver
bond van eenen zoogezegden klerikaten vertegen^
woot'diger die, volgens dit bladje, een g'heel
boekwerk schreef, waerin dezen de wezenlyk-
heyd van Christus bestryd en loochent, etl
't vraegt ons wie nu den s'meerigslen godslaste-
raer is
Hierop antwoorden wy dat al wie God lastert,
al ware Ity Paus, Keyzer of Koning, eenen hel-
schen gruwel is in d'oogen van God en van alle
treffel.yke' menschen. Doelt Christus is tussehen
twee godslasteraers gekruyst geweestden ee
nen had berouw en smeekte om vergiffenis die
hy kreeg, den anderen lasterde voort en stierf
onboetveerdig....... Kruypt nu, gy Verbond en
Multatulï, die voortlastert, by den onboetveerdi-
gen godslasteraer aen kruys, en zegt. ons wie
den smeerigsten godslasteraer is. 'T is ook een
vraegske gelyk een ander.
Meti verzekert dat er in den loop der aen=
staende maend October eene gansche heiptaes-
tering van ons Ministerie zal plaets hebben. Oen
heer A. Van den Peerenboom, die nog altoos op
speelreys is, blyft zegt men, in zyn ontslag vol
heiden en zyne portefeuille van binnenlandscbe
zaken is door den heer Delhougtte reeds gewey
gerd, Den heer E. Van den Peerenboom ziet af
van den voorzitterszetel der Kamer, welken door
het kabinet reeds aen dry kopstukken der linker-
zyde is aengeboden. Men verteit insgelyks dat
den heet Rogier, die toch zooveel sympathie
voor Vrankryk heeft, te Parys den post. van Bel
gischen gezant zal gaen bekleeden en, dat den
beer Van der Stichelen, in dezelfde lioedanig-
heyd, tiaer Florentiën zal gaeri.
Wy hechten aen al die geruchten ïiiét veel
geloof. Dat den heer Van den Peereboom of den
heer Van der Stichelen, het meesterschap van
Frère Orban moede, hunne porLefeuille zouden
nederleggen, dat zou konnen mogelyk zyn maer
den Ireer Rogier en de ministers-portefeuille,
zie, dat zyn twee dingen, die vast aen elkander
zyn gegroeyd wy kunnen dan ook aen zyn ont
slag geen geloof hechten, voor dat wy het zullen
zien. Maer w.y zullen misschien nóg al lang
wachten-.
De verledene week is te Melle, in den no*
jeugdigen ouderdom van 47 jaren overleden den
wel ëerw. lieer Louis De Coen, Pastor aldaer.
Niets deed dit droevig geval voorzien, den
achtbaren en van g'heel zyne parochie teerbe
minden herder genoot ffe bloeyendste gezond-
heyd, als de ziekte hem overkwam, die hem,
na weynige dagen, ten grave sleepte,
Wylen Mr De Coen heeft hier te Aelst lange
jaren onderpastor geweest en telde geene vyan-
den. Al die hem gekend hebben betreuren zyn
afsterven als dit van eenen vriend gelyk men
er zelden aenlreft. Verders was den overl'edenen
een voorzigligen, wyzen en geleerden priester,
welken by zyne overheden in liooge weerde
stond.
wacndheyd men voege: cc Ik, Marten Luther, by de
cc gralie Gods, leeraer te Wittenberg ben vervuld van
cc even misachting voor du Bisschoppén als voor Satan.
Het is valschelyk dat zy den naem van Bisschop'
cc dragen. Maer ik heb mynen titel, niel van de men-
cc sehen, noch door de menschen, maer door de gave
cc van God en de veropenbaring van Christus. De bullen
cc en doemingen hebben in my uylgevaegd bel teeken
cc dor beest
Laet ons afbreken met ben, afschudden het juk.
cc Er moet bloed zyn om bel nieuw Evangelie le doen
cc wassen.
In zynen mond, Paus en duvvel waren altoos te
samen. Hy zegde cc Den Paus is "zoo vervuld van
cc duyvelen, dal hy duyvelen spuwt, duyvelen snuyt.
By T woord duyvel kwam even T woord ezel. Éert
steen weet dat hy steen is, de Pausgezinden (catlio=
beken) verslaen niet dat zy ezels zyn.
Elderscc Dal ik moest Keyzer zyn, ik zou een pak
cc maken van den Paus en van al de Katdinalen en diö
werpen in de zee van Toskanen.
in zynen mond, onder zyne pen waren de Veribeyc-
lyksle straatwoorden waeraen de eerl.yke drukpers zich
onverwmnelyk weygert.
Met dit al duchtte hy niel dezen toon te nemen
n Die my niet gehoorzaem wil zyn, versmaed Christus
die my gehoorzaem is, is aen Christus gehoorzaem.
Te Magdeburg hy stelde eerst Nicolaus Amsdorf vn(,r
Dominé.
Wat er na, een oproer dwong den Bisschop van
Naumburg tot de vlucht. Luiher kwam plegtigivk te
