22 ,e Jaer. Zondag, 45 October 1867. j^0II84.
VERTREKUREN UYT AELST NAER:
VERTREKUREN UYT VOELENDE STATIËN s
6 KRANKS 'S JAM
GELD-EN BLOEDVYT-
Z UYGUYGSMACHIEX.
PHI LIPPUS MAR NI X
-050—
En hoe dit
MAER
Nog het hloedzuygersvverk
der krygskonimissie.
DENDERBODE.
■u'!-5
Dcnd.5rSS7-2S8-339-451*-2 1 303-16 6-31 9-IS| Gend, (6-0.3 vrvdait) 7- 3 (IS P 2« 3° kl. 7-23
l.okeren 3-23 8-33 943 12 23 3-16 6-31 ffi 8-3" 8-30 12-23 12-42 1-30 3-18 (i 20 6-42
«rus. 7-55 8-82 E(123k') 9 4l 14-01 12-21 2-41 8-411 (E 1 23 lil.9-18
2-38 3-48 E (I" 2« 3' Id) 3-53 8-36 8-53 Brugge, Osl 7-03 E( 1 2 3 kl). 8-30 8-50 12-25
Hock. 5-25 7-28 7-55 K (1 2 3 Id.) S-32 E(l 2 12-42 6-20 6 42
3 kl.) 9-41 9-45 12-1*1 2-58 3-16 5-53 6-31 fg Doornyk, Kortryk, Moescroen, Ryssel (lanes
8-36 en 8-33 E (1 2 3 kl.) gj Gend) 7-03 E(1 2 3 lv.)Doornyk niet begrepen
j\niw. 5-25 7-23 7-53 Efl 2 3 kl.) 8-32 E(1 23 kl) jg 8-50 12-25 12-42 3-18 6-2 6-42
9-45 12-01 2-58 3-16 5-536-31 8-36 8-55 Doorn Ryss. (langsAlii) 8-00 0-00 Ath 2-45
Leuv. Thienen Luvk Verv. Lnmlen. 5-25 7-25« 5-50 8-50 Doornvk.
en 8-32 El 2 3 kl'.) 9-41 9-45 12-01 12 21 2-58 fjj Ninove, Geersb. Ath. 8-00 11-55 2-50 5-53 8-55
3 16 6-31 Thinnen 8-55 E (1 2 3 kl.) jg Berger., Quiévrain, Namen, 8-ÜU 2-50 5-53
VAN ANTWERPEN NA ER: Lokeren, Gend, 5-30 7-30 9-00 11-00 2-30 4-00 6-30 7-30
VAN GEND NA ER Lokeren, Sl-Nicölaes, Antwerpen, 4-40 7-20 9-30 10-50 2-20 4-25
5-35 7-00.— Te Lede slaen al de koiivoys uylgenomen de Expres.—Te Idegem en Santbergen st tien
al de konvoys. Te Gyseghem slaen stil aide konvoys.—Te Denderleeuw slaen al de konvoys
mytgen. de vertrekken van Brussel 6-30*8-10 12-00 6-00 8-05 en uyl Aalst. 8-32 2-38 5-48 8-36.
Vertrekuren uyl Denderleeuw naer Brussel 8-08 9-54 12-13 12-32 3-13 6-05 9-08.
VAN LOKEREN NAER
Denderm. 11-00 3-05 behderm.
7-00 14-S
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren 6-33 10-40
Dendermonde, Aelst, 7-00 9-35
Ninove, Geeraerdsbergen, Ath,
4-57 7-40
4-57 7-40
Ö-OO
1-40
1-40
1-40
1-40
4-34
4-34
4 34
4-34
7-27.
7-27.
7-27.
7-27 Gend
Cnlqwe Siuin
Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove^ Aelst 6-33 10-40
Brussel (lang Denderleeuw) 6-33 10-40
Gend, Brnggse, oslende (langs Aelsty. 6-33 10-40
van Ronsse naer Audenaer.de, gend 4-00 8-05 9-50 11-55 4-45 8-25-.
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gend. 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-25 8-10 11-2't 12 00 2-15 5-15 6-00 8-05 fe (1 2 '3 kl.) §-15
Ninove. Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw), 7-25 11-20 2-15 5-15 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Aelst) 7-30 8-09 E (1 2 3 kl.) 11-30 1U55 2-25 5-25 8-30 (Iahgs Mebh.) 3-51
8-11 10-U9 3-38 5-25 7-4 f-
Aelst 7-30 8-09 M-30 11-55,2-25 5-25 5-56.8-25 10-00.
van BRAiNE-LE-GOMTE naer: Enghieh, Gecrardsbcrgen. Sotlegcnij Gend, 7-10 9-07 4-45 8 19
van gend naer Sottegcm, Braine-Ie Comte* 5-55 9-33 3-20 6-5Ö
AELST, DEN 12 OCTOBER 1687.
De meeste oorzaek der ruine van 's lands
••schatkist is voorzeker van onderworpen te zyn
•aen de werking van een onophoudend zuygma-
chien, dat men noemt den oorlogsbudget. Sedert
•on§ onafhanglyk bestaen heeft dit machien meer
dan TWEE MILLIARDS of over TWEE DUYZEND
MILLIOENEN FRANKS uyt de schatkist gezogen,
geld genoeg om al de arme Belgen een fraey be
staen te verschaffen
En wat heeft het land daermeê gewonnen in
.grootheyd, in luyster, in zedelyk of stoffelyk wel-
zynNiets, volstrekt liiemendalleWel inte
gendeel
Als de liberhatersfrancmaconskliek, in 1845 en
1846, met alle bare krachten werkte om aen liet
slaetsschotelken te geraken, was het woord
gespaerzaemheyd, liaer byzondersie tooverwoord.
Iii liberale kongressen, in liberhatersgazetteii, in
liherhatersbrocliuren, in liberhatersbyeenkoms"
ten, in liberhatersherbergen en kroegen hoorde
men niets anders klinken dan het woord gespaei-
zaemheyd'T was altyd het zelfde liedeken ge
spaerzaemheyd gespaèrzaemheyd De voiskens
el loontjes wierden wel nog al dikwyls veran
derd om aen al de zauggoesten te voldoen,
maer den grond van't voisken, den inhoud van
het toontje was toch altyd d.e zelfde sloffe: het
was gespaerzaemheyd in alles, gespaerzaemheyd
ep alles, gespaerzaemheyd voor alles, gespaer
zaemheyd van allesWant, zegden de aspi
ranten groote schotelbazen, de Belgen hebben al
veel te lang veel te verdrukkende, veel te ruine-
retide contribution belaeld, het volk moet nen
keer voor goed konnen aessem scheppen, 't en
mag alzoo niet blyven gepluymd, niet blyven tot
op de huyd geschoren worden.
Den li'ougerigsten aspirant schotelbaes was in
dien tyd den nu zoo droevig vermaerden pacha
van Luyk, minister Frère. Dezen ging zoo verre,
dat hy solemneellvk voor 't volk de verbintenis
op zich nam het leger mei eenen oorlogsbudget
van hoogstens 26 MILLIOENEN FRANKS te doen
marcheren gelyk muziekpapier, aengezien, zoo
beweerde by, de sterkte, de stevigheyd en den
duer van een volk elders moesten gezocht wor
den dan in een ruinerenden oorlogsbudget.
Het volk begon zich door dien francmaponslist te
laten overfaselen 't en kende het francmagons-
bedrog nog niet; 't en kon zich niet inbeelden dat
dien hatelyken haspel het zoo schandelyk zou
verleyden en ruinéren. Kortom, bet volk twyfel-
de en den algemeenen angst dien de gebeurtenis
sen van 1848 veroorzaekten. deden hel eyndelyk
besluyten de proef te wagen en zich aen 't ma-
Conniek gespan toe te vertrouwen.
En wat is er gebeurd?
Gy weet het, iandgenoten, 't is niet noodig hier
de litanie van coulribuiieverhoogingen, de lita
nie van nieuwe afpersingswetten, de litanie van
hatelyke dwangmiddelen om u 't geld uyt de zak-
VAN Sle. ALDEGONDE.
TWEEBE KEEL.
4. Zwitserland. B. Zwingli.
In den Protestanlenraed zag men Zwingli en OEcolam-
padius, welke wy reeds genoeg hebben doen kennen,
tvvee getrouwde Pastoren. Daei was Bucerus, wegge-
loopen insgelyks getrouwden Predikheer. Men kan er
uyt oordeefen wal men van zulkdanigen zomenzvvarm
van ketters te verwachten bad.
Nochtans hadden er zich eenige catholieken hegeven,
misschien by hunne goede trouw melende die van
tegenkant, of denkende dat meer catholieken er zouden
geweest zvn, of nog misschien door iever gedreven om
op geeneplaels, lot in 't midden der verdwaelden zelve,
de vvaerheyd en het recht zonder voorstander le laten.
Er waren aenwezig P. Traver, provinliael der Augus-
lynen te Friburg, een Pastor van Appenzell, een school
meester en een kerkzanger van Zoling. Men twistte
negentien dagen, maer hoe ben Provincinel Trayer
wierd uylgcjouwd, men beweerde dat hv hoonende
xiytdrukkingon gebruykt had, zyne stem wierd overdekt
niet woelige uytbarsting van toorn, cn men dwong hem
de zael te verlaten. De overige dry catholieken, zoowel
den onderwyzer en den zangmeester als den Pastor,
ken te kloppen, af te lezen, g'hebt ze maer al te
dikwils gehoord en ze uyt den grond uws herten
vervloekt en vermaledyd. Eene zaek willen wy
echter van daeg errinnerén, deze namelyk van
den oorlogsbudget, dit vreeslyk gelduytzuygings-
macbien welk van eene kracht, van honderd peer
den tot eene uytzuygings kracht van twee hon
derd peerden verzwaerd en versterkt is, en eer
lang nog meer gaet verzwaerd en versterkt wor
den.
Wy hebben 't u reeds in ons vorig Nr gezegd
door de nieuwe wet op de herinrigling van 't le
ger, nieuwe wet die door het fraficmagonsminis-
terie voorgedragen word en den oorlogsbudget
dermate moet doen zwellen, dat wy niet konnen
zeggen op tien of vyftien miliioenen naer boe
groot, de geldlating zal wezen die den sabel in
plaets van het lancet aen de burgers zal geven.
En inderaaed, de commissie der legerherinrig-
ting stelt voor: 1° Een blyvend leger van 160,000
mannen; 2° eene ernstige opvorming van een
korps burgerwachten ten getalle van 20 a 50,000
mannen, bekwaem om ten stryde te trekken.
Wat meer is, die commissie stelt voor het jaer-
lyksch contingent van lö, 000 op 13,000 mannen
te brengen, met behouding der iotery en daerby
de verzwarende omstandiglieyd voegende dat al
de lotelingen die zich van den dienst willen vry-
koopen, VOOR de trekking, zullen moeten ten
minsten DUYZEND FRANKS in de schatkist stor
ten. Volgens den volksvertegenwoordiger, M.
Coomans, zou 't wel TWEE en welligt DRY
DUYZEND FRANKS konnen wezen
Zoodat voor den neerstigen ambachtsman,
voor den kleynen burger, voor den geringen
landman alle kans van, door een goed lot aen
den bloedimpost te ontsnappen, algeheel zou
verdwynen'T is scbroomelyk en schreeu
wend van onregt en schandaleuze verdrukking
van al wie met de borze aen den hals niet ge
boren is, cn dit, hola bene, ten voordeele van
de ryken, aen wie een, twee of dry duyzend
franks maer een spelde van de mouw* is, terwyl
den kleynen burger, den armen landbouwer, den
bedrukten werkman zich alleen moeten slagtof-
feren uytsiuytelyk en alleenlyk omdat zy zoo
ongelukkig zyn van geen geld 'te hebben, omdat
zy van de gunstelingen der fortuyn niet zyn
Ziet daer, landgenoten, wat 'het libei'liaiers-
francmaponsministerie aen de kamers gaet dur
ven voorstellen, en dan durven de mannen van
die schandkliek zich noemen vrienden des volks,
vooruytgangers en verlicbters Wy, voor
ons deel, zeggen dat men nimmer aen' 't volk
eenen bloedigeren en onbeschaemderen kaek-
slag kan geven.
Is den oorlogsbudget een geldzuygend ma
chien, 't is daerby een bloeduylzuygend machien,
Want, het gaet alle jaren, indien de vermaledy-
densweerdige wet gestemd word, 5000 slagtof-
fers MEER door zyne pynlyke raderwerken trek
ken, en aldus aen 3000 van angst bevende ouders
liet herlebloed uytzuygen....
wèerden zich niettemin met doorslnende redenen Toen
kortelings er na, de geleerde catholieken Kelvins van
lugolsladt, en Cochleur van Frankfort, kennis namen
van deze geschillen, zy weczen aen wel 25 vnlsche
daden. 10 legenslrydigheden en 15 vervalsehingen van
schrifluerplaelsen welke ae Protestanten aldaer hadden
vermeten aengewend.
Niettemin den Raed van Berne keurde goed de leer
stellingen van Zwingli, verbood aen alle Pastoren en
Geestelyken iels er aen tegenslrydig voorlaeii le onder-
riglen.
Gebod wierd gegeven van de allaren aflebreken.
Gebod van cfe beelden en schilderyen-te verbranden.
De vier Bisschoppen worden verklaerd vervallen van
alle rechtsgebied.
De kerkmeesters en schatmeesters der kerken wor
den ontheven van hunnen eed aen den Bisschop.
Toegelaten aen de Priesters van te trouwen.
Vryheyd aen de kloosterlingen van bevae geslachten
hunne verblyfplaelsen te verlaten, zonder de golofien
intezien.
De Heeren van Berne behouden zich mitsgaders nog
nieuwe veranderingen in godsdienst mtebrengen, zoo
zyiets van verdere verbetering aentrefl'en>
Den 23 February 1528 zy zenden in.a'l'e gemeenten
om die beslissingen te doen goedkeuren onverhoeds
door onervarene landslieden, zelfs door jongens van
veertien jaren.
Al vvaer de meerderheyd teekelfde voor het Protes
tantendom, wierd den catholieken godsdienst verboden.
Was de meerderheyd voor de catholieken, het Proles-
tanlisn)us was er niettemin vry.
Hoeveel MEER ouders zullen er al wederom
niet zyn, die hunnen eenigen steun, hunnen eeni-
gen broodwinner, hunnen byzondersten troost,
met ransel en geweer zullen moeten zien optrek
ken Hoe menige bedrukte moeder, die liaer kind.,
lief bad gelyk haren oogappel, omdat zy er van
bemind, geholpen en gétroost wierd> zal zich dit
kind, door eene gruwelwet, zien ontrukken om
liet van d'eene kazern naer de andere te zien sle
pen en daer onder eene vreede tuchtroede die
liet riooyt gekend heeft den nek te moeten buk
ken!.... Hoe menigen ongelukkigen vader, die
stram en styf gewerkt is, zal zyuen zoon, die hem
met. zooveel liefde als neerstigheyd ondersteun
de en hielp, zich eensklaps zien berooven van
dien magtigen en troostelyken onderstand, dan
zelfs als hunne vereenigde poogingeu nauwelyks
loereykende waren om voor vrouw en jongere
kinderen den schralen kost te winnen
Dergelyke hedenkingen doorgrieven ons liet
herte, byzonderlyk als wy deuken dat die ramp
zalige maetregels zonder noodzakelyklieyd, zon
der nut, voor ons land en voor ons onafhanglyk
bestaen zullen wezen. Want men wete liet wel,
en men verge te het nooyt, de volstrektsle onzy-
digbeyd is de eenige redplank voor Belgiën, en
't zal voorzeker ons leger niet wezen 't welk
Vrankryk of Pruyssen zal tegenhouden, als d'eene
of d'andere dezer mogendheden noodig of nuttig
zal oordeelen hare legers over onzen grond le
leyden. N
Ten anderen, wy vragen of het voor Belgiën
niet zeer onpolitiek en zelfs zeer gevaerlyk zou
wezen zich daer tegen met geweld te verzetten?
Wy oordeelen dat ja, want zeker ware het, dal
ons landeken, na den afgeloopen veldtogt, eenen
geducliten vyand zou op den hals hebben in de
mogendlieyd tegen welke het zich met geweld
zou verzet hebben.
Slechts een ldeyn leger hebbende, zou Belgiën,
in de voorliandige onderstelling, zich op zyne
onzydiglieyd konnen beroepen, en zich bepalen
by eene enkele protestatie, en, vqor 't overige,
een kwaed dulden dat liet niet beletten kan. bit
ware, volgens ons, de wyslieyd van het spteek
woord volgen: si de-duubus malis eiigendum, mi
nus eligendum est, als men van twee kwaden een
moet kiezen, dan hoeft men liet minste te kiezen,
want: liumiles laborant, ubipotentes dissident, zoo-
haest de magtigen in twist zyn moeten de zwak-^
ken er door lyden.
Wy porren dan de volksvertegenwoordigers
van de beyde partyë.n aen het wetsontwerp over
de herinrigting van 't leger wel te overwegen en
voornamelyk er de gevolgen van te berekenen,
gevolgen die ons allernoodloitigst zouden konnen
wezen. Het geld hier nocli liberael noch klerikael,
maer wel de ruïne of 't behoud van duyzende
familiën en welligt van 't Vaderland zelf.
Heeft liet ooyt noodig geweest by Koning en
Kamers tegen eene snoode wet luydop, kraclil-
dadiglyk en met kleinte protesterenheeft het
ooyt noodig geweest door meetings, volksverga
deringen, klubsen, kongressen, petitien enz.
hemel en aerde te bewegen om eene volksramp
te voorkomen T is wel nu ter gelegenheyd van
deze rampzalige wet. Word dal gedaen, de volks-
-De meerdcrlievd besliste. Dus hel. bestaen of verwer^
pen der katholieke kerk hing hier cn daer af van de
slem of het geloof van den veldwachter.
De zoogenaamde vryheyd, vvaer de meerderheyd
cnlboliek was, ja zelfs algemeen eensgezind calholiek,
bestond bovendien in loutere teleurstelling. Want den
priester wierd uytgejnegd en in T Pastorshuys eenen
Zwingliaenschen minister geplaelst ook zonder kudde.
Den Raed van Berne gaf daerby de eene bevelen op
de andore, altoos nieuwe beslissingen zoo dat veel
van 't geen nog geloofsleer op 'L beginsel van 'l jaer,
na verloop van eenige weken of maenden, als valsch
was gestempeld.
De Geestelyken wierden aen alle burgerdiensten ver-
pligtzooals men nu onlangs g< boden beeft in Ilalien,
en zoo een prokureur des kojnmgs hier onlangs wilde
doen vyetlelyk in zwang brengen. Hy heeft dae'r sedert
eene nieuwe benaming bekomen.-
By besluyl van 2t Juny 1528, het getal der kerkolvke
feestdagen onderging vermindering. Allerheyligenen
Sl VincenlLasdag bleven in stand,. i
De goedgekeurde leering van Zwingli was dat hel
vieren en aanroepen der Heyligen, begrepen de H
Maegd, oneer doen was aen God. Berne wilde niettemin
zyn en patroon Vinccntius behouden en vieren.
Den 29 Junv 1528, feestdag van de HH. Apostelen
Petrus en Paulus. wierd als door eene helsche opgave
gekozen en aftekondigen voorgoed het edikl van^ver-
volging.
Alle altaren boeger.oemd moeten vernietigd worden.
Geene beelden of schilderyen, afbeedsels van Heyli
gen mogen behouden worden nocli in kerken, noch
in byzondere huyzeh.
verteg'enwoordigers zullen zich wel wachten de
zelve le stemmen, te min als er hun Ssteilig zoii
aengezegd worden dat hunne herkiezing gansch
en g'heel van eene stellige TEGENSTEMMING zoü
afhangen.
Koning Leopold II heeft eenen brief vatl getiik-
wenschinggeschreven aen AI. Debtouckere; voor-
zittel' der groole kommissie gelast met liet ohder^
zoek der kwestie betrekkelyk de iierinrigting van
ons leger.
Z. M. vind het werk dier kommissie OPPER
BEST en bedankt al de leden voor dal schoone
werk dat ze voortgebragt hebben, waerin ui de
lasten van den bloedimpost alléén op den burger
en den werkman worden gelegd. Douli datZ. M.
wete dat bet volk er anders over denkt, en bet
zyn schoon, nationael werk noch min noch
meer eene gevloekte volksplaeg beet, die
men, om den groeten en ryken te sparen, tien
kleynen burger en den werkman op den nek wilt,
werpen.
Doch ook zien Wy fflet een üytèrst genoegen
dat al de onafhankelyke dagbladen ais eenen man
tegen liet schandalige werk der krygskommissie
opstaen.
Wy zullen dan ook meermalen op die kwestie
terug komen, eu het volk doen begrypen dat liet
zich niet aen ketenen mag laten leggen door ee
nen hoop ministerieele sabelslepers.
(Boterkuypje):
NótA Van Z. Em. diïn KaRdinAH, AfiföNËtkL
Zyne Eminentie den kardinael AntonelH, Staets-
mimster komt, uyt bevel van den Heyligen Vader,
aen de verschillige hoyen van Europa eene diplo
matieke nota te zenden, beschikt om officieelyk
de feyten van onbetitelbare aenvalling te doea
kennen, welke zich aen de pauzelyke grenzen
komen op te doen,
lu afwachting dat den tekst van dit stük in de
Diario <(i Horna verschyne, geven wy er lieden
aen onze lezers eene korte maer nauwkeurige
ontleding van.
Den doorluclitigen minister van Piüs IX be-
statigt opvolgenllyk de volgende punten
1° Op liet oogenhlik, dat den diepslen vrede
heersclite in al de provimien aen den pauslyken
Staet gebleven, zyn er langs de grens der grond
gebieden door liet gouvernement van Florentien
bezet, gewapende benden binnen gedrongen, de
wanorde en den opstand tegen liet wettig gezag'
veroorzakende, en bunnen doorgang met ukleri
van pligtige struykroovèryen kenmerkende,
2" De inwooners der distrikten, door dezen
inval overrast, ver van te beantwoorden aeb de
uytdagingen der overweldigers en aen dezeii in-
gebragten opstand (alia importata rivollatoe le
stemmen, zyn aen den Heyligen Vader getrouw
gebleven, hunnen schrik voor allen akt van on
trouw beluygende.
Geeni) priesters meer mogen mis lezen. He overtre
ders zullen aengeval worden en in de gevangenissen
opgesloten.
Öp de zelfde wyze zullen belnndeld worden die zich-
vcroorlooven kwaed te spreken van de Raedsbeereiï
van Berne.
De priesters eens gestraft voor mis le lezen, die in
de zelfde overtreding hervallen, worden gesteld buytei*
de wet, vogelvry, zonder bescherming, en overgelaten
aen de openbare vraek. Daerby bevel van le siraflen
al wie mislezende priesters zou ondersteunen oi hun
schuylplaels bezorgen.
Eene nieuwe wet van 22 Dedember 1528 verbied mis
te gnen hooren in andere kantons, op straf van afstel
ling voor de lieden in bediening, en van straf naer
rade voor alle anderen.
Den afval had zyn begin te Zurich waer Zwingli allen
invloed had, het had verschcyde jaren werk gekost-
om Berne in volkomene medeplïgiighevd te brengen.
Nu was het. kwaed door Zwingli met zvne eerlooze
gezellen OEcolampadius en Bucerus ten top' Eenen on^
uytsprokelyken staet van wanorder* en vePwUfrmg
kwam in Zwitserland te voorschyn.
o. Burgeroorlog van Zwitserland.
Dood van Zwingli.
Kot t overzigt van l vervolg in verband met Marnix,
SLUYTBEDE.
Het. nytgeven van de onredelyke en geweldige dwang'
bevelen le Berne onder den keilersehen iiivlvt-.j v,
Zwingli ontmoette wederstand, in versoheyde gemcen-
len van bel kanton, de getrouwde Dominés'die er kvva-
