22d,! Jaer.< Zoisdaif, 20 October 11167. .V 1 S Oo.
VEKTREKIJIIEN UYT AELST XAER
6 FRANKS 'S JAiïRS.
VEIlTltKKl.TlKX UYT VOELENDE STATIËN
WILT GY GESPAEB-
ZAEMI1EDEM
PHILIPPUS M ARN1X-
-050-
Gemeenleraed van Aude
naerde.
DEN DENDER-BODE
Oond.S-2S7-258-33!l481?-2.l-303-l66-31!)-tSl Gend, (6-O.H vrydag) 7-' 3 (E 1° 2' 3° II 7-2S
fokcren 5-25 8-33 945 12 3-16 6-31 8-30 8-30 12-25 12-42 1-30 3-18 6 20 6-42
(Irus. 7-55 8-32 E(t 23k1)9-41 12-01 12-21 2-41 ft 8-40 (E1 23 kl.) 9-18
«-58 5-48 E (l« 2« 3' k') 3-53 8-36 8-55 Brugge, Ost 7 03 E( 1 2 3 kl). 8-30 8-50 12-23
Slech. 5-93 7-25 7-33 K (12 3 kl.) 8-32 E (1 2 f 12-4-2 6-20 6 42
3 kl.) 9-41 943 12-nt "2-58 3-16 5-53 6-31 [g Doornvk, Kortryk, Moescroen, Rvssel (langs
8-36 en 8-55 E (1 2 3 kl.) - Gend) 7-03 1(1 -2 3 k.)l)oornyk niet begrepen
Aniw. 5-25 7-25 7-55 E(\ 2 3 kl.) 8-32 E(1 23 kl) 8-50 12-25 12-42 3-18 6-2 6 42
945 12-01 2-58 3 46 5-53 6-31 8-36 8-55 Doorn. Ryss. (langs Alh) 8-00 0-00 Ail) 245
feuv. Thienen Luyk Verv. Landen. 5-25 7-25 5-50 8-50 Doornyk.
en 8-32 E1 23 kl.) 941 9-45 I2-'V1 12 21 2-58 g Ninove, Geersb. Ath, 8-00 11-55 2-50 5-53 8-35
3 16 6-31 Thienen 8-55 E (1 2 3 kl.) ig Bergen, Quiévrain, Namen, 8-00 2-50 5-33
VAN ANTWERPEN NA ER: Lokeren, Gend, 5-30 7-30 9-00 11-00 2-30 4-00 6-30 7-30
VAN GEND NAER Lokeren, Sl-Nicolaes, Antwerpen, 4-40 7-20 9-30 10-50 2-204-25
5-35 7-06.Te Lede slaen al de konvoys* uylgenomren de Expres.—Te Idegem en Santbergen slaen
Til de konvoys. Te Gyseghem slaen stil al de konvovs.— I'e Denderleeuw slaen al de konvoys
uytgen. de vertrekken van Brussel 6-30 8-10 12-00 6-00 8-05 en uyl Aelst 8 32 2-38 5-48 S-36.
Vertrekuren uyl Denderleeuw tiaer Brussel 8-08 9-54 12-13 12-32 3-13 6-05 9-08.
Eitiquc Siiutn.
VAN LÖKEREN NAER
Dcndernionde, Aelst, 7-00 9-35 Denderm. 1 1-00 3-03 Dcnderm'. 4-57 7-40
Ninove, Geeraerdsbergen, Alh, 7-UU 11-25 4-57 7-4Ü 0 00
VAN ATil NAEtj
Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst. Dendennonde, Lokeren 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27.
Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27.
Brussel (lang Denderleeuw) 6-33 10-40 1-40 4 34 7-27.
Gend. Rruggse, oslende (langs Aelst). 6-33 10-40 1-40 4-34 7-27Gemï
van Ronsse naer Audenaerde, gend 4-00 8-05 9-50 11-55 4-45 8-25.
VAN BRUSSRT. NAER
Aelst, Gend. 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-25 S-10 11-20 12 00 2-15 5-15 6-00 8 05 'E ('1 2 3 V\.) 8-15
Ninove. Geeraerdsbergen, Alh (langs Denderleeuw), 7-25 11-20 2-15 5-15 8-15.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Adst) 7-30 8-09 E (1 2 3 Id.) 11-30 11-55 2 25 5-25 8-30 (luhgs Meeti.) 5-51
8-11 10-09 3-38 b-25 7-41
Aelst 7-30 8 09 M 30 11-55 2-25 5-25 5-56 8-25 10-00.
- van BRAiNE-t.E-coMTE naer: Enghien, Geerardsbergeu, Soltegem, Gend, 7-10 9-07 4-45 8 15-
van gend naer Sotlegcm, Braine-!e Gomle, 5-55 9-33 3-20 6-50
AELST, DEN 19 OCTOBER 1687.
Ter gelegenheyd van liet onderzoek van onzen
stadsbudget, achten wy het eene pligt de aen-
dacln onzer ouafhanglyke meerderlieyd op de
zeer gewigtige beslissing door den gemeenleraed
van Audenaerde genomen, in te roepen. In liet
verslag dat wy verder over deze belangryke
■zitting meêdeelen, zullen onze achlbare verte
genwoordigers den weg tot ware, nuttige en
tevens constitutionnele gespaerzaemheden vin
den. die gespaerzaemheden des te gemakkelyker
vinden, daer de liberhatersparty alles aenwend
om dezelve onmogelyk te maken.
Wy zitten met een HALF MILLIOEN schulden
op den nek, waervan de uytgeputle Burgers
jaerlyks den intrest moeten betalen, zoodal liet
dringend noodzakelyk is buytengewoone gespaer
zaemheden te zoeken om de lasten der burgers
wat'te konnen verligten. Nu, aux grands maux
de grands remèdes, zegt het spreekwoord, en wy
vragen of het hier 't geval niet is dit spreek
woord te benuttigen.
Vraegt aen al de burgers onzer stad wilt gy
gespaerzaemheden? Eu g'en zult nooyt van uw
leven meer eensluydendheyd in de antwoord
van .IA gehoord hebben. Allen zullen u zeggen
~wy zyn al lang genoeg lot op de huyd geschoren,
vvy hebben al veel te lang ons zweet en bloed
naer den ontvanger gedragen en ons ondertus-
sclien het onontbeerlyke, het onmisbare moeten
omtrekken. Het word hoog tyd dat dit verma-
■eldyd leggen en betalen eyndige, want wel-
ihaest zal" het van zelfs moeten eyndigen, aenge-
izieii wy niet meer zullen hebben om te leggen
■en te betalen.
Nopens de zitting van den Audenaerschen ge
meenleraed laten wy voorafgaendelyk eenige
regelen volgen uyteen gendsch blad, 't welk om
zyne deftige principen en algeheele onafhang-
■lykheyd, alle achting verdient.
Wy lezen dus in den Beurzen Courant
Wy roepen de aendacht onzer Lezers op bet
verder volgende verslag der Gemeenteraedszit-
ting van Audenaerde, in dewelke de door die
stad ingerigtte, maer volkomen nuttelooze mid
delbare school, afgeschaft geworden is.
Het zyn de kleyne steden, die tegenwoordig
de les spellen aen de groote, waer het op aen-
komt de gelden van de armen of van de gansche
gemeente te sparen. Aelst, Audenaerde en Sl-
Nikolaes en anderen, geven een schoon voor
beeld, dat wel door de liberalen.zal aenge-
klaegd worden als naer het klerikael riekende,
maer waerover de belastingbetalers dier steden
hunne onal'hankelyke vertegenwoordigers dauk-
baer zyn zullen.
Niemand is tegen het onderwyshoe meer
scholen, zoo veel te beter. Maer wy vragen het
in gemoede waerom scholen oprigten met de
gemeentegelden, waer er die door byzonderen
gesticht zyn, die gen alle behoeden en vereysch-
ten voldoen
VAN Ste. ALDËGONDE.
TWEEBE EÏI2L.
o. Burgeroorlog van Zwitserland.
Dood van Zwing li.
Kot t overzigt van vervolg in verband met Marnix.
SLÜYTREDE.
'T is die les in Zwitserland geleerd welke Marnix van
St Aldegonde op zyne Leurt hérhaeldc met schyn heylig-
licyd in Bclgenlnnd, wanneer hy onzen vaderlyken
bodem, nfgesloolen van1 zyeen bloeyenden welstand,
kwam veranderen by ketlersch verraed in een rookend
moeras van bloed, asch en pnvnen, veel jammerlyker
dan tydens den inval van den heydensehen Ciesar, van
dm Godsgeessel Attila en der schroomelyke noord-
mannen. Min jammerlyk waren de vernielingen van die
wcreldbeulen by de eerste, onze heydensche voor
ouders bezaten weynig dat kon geplunderd worden
"By de '-vernielingen der Hunnen en NooVdmannen, de
woestheyd zelve dezer volken, is eene soort van ver
mindering der pligligheyd hunner sirooperyen. Daer-
by, lyder.de van Caesar, van Altila en van de Noordman
man, wy leeden T ongeluk van de hand en schuld onzer
Zy zyn niet liberaelroepen de diepzinni
ge pilitiekers uyt loge en kroeg.
Welnu als gy liberale scholen wilt, bouwt
er zelve bemeubelt en bevolkt ze met uwe ey-
gene penningen, maer blyl't uyt onze zakken
Zoolang gy dit niet doet, heeft men het regt
te zeggen, dat gy van het liberalismus slechts
het maskér draegt.
Zitting van 7 October.
De dagorde bragt onder andere zaken mede bet
voordragen van den ontworpen budget der stad, en
het vaststellen van den budget der middelbare
schoolvoor den jaergang 1868.
Den budget der stad naer de bevoegde com
missie tot onderzoek, volgens gewoonte, verzon
den geweest zynde, vroeg den heer burgemees
ter of men de betwisting over den budget der
school, die reeds door dezelfde commissie nage
zien was, niet zou verschoven hebben tot de zit
ting in welke den algemeenen budget der stad
zou beraedslaegd worden maer op eene tegen-
zegging van een der leden, verklaerde hy, tot de
voor handige bestryding veerdig te zyn en dezelve
te willen aen vangen.
Den heer Devos nam dan het woord, en gaf te
kennen dat hy tegen de vier duyzend franks, door
de stad aen de middelbare school toegezeyd, en
bygevolg ook tegen den budget dezer school, zou
gestemd hebben.
Eene stad, als Audenaerde, zegde hy, behoeft
zekerlyk een middelbaer onderwys.
Maer in deze noodwendigheyd is er volkomen-
lyk voorzien door liet alhier bestaende collegie.
Dit gesticht verschaft aen de leerzuchtige jeugd
eenen volledigen schoolgang, die aen de grootste
menigte zyner leerlingen den weg gebaend heeft
tot de verscheydene weten scha ppelvke levens-
loopen, en vooreenigen een grondsteen gelegd
heeft der schitterendste zegepralen. Ten huydi-
gen dage, mag men zeggen, bestaet er misschien
in ons.land geene plaets van het belang ,van Au
denaerde, of zelfs van een dubbel belang, die
over een zoo bloeyend gesticht van middelbaer
onderwys kan roemen.
De middelbare school is dus voor het aller
minste nutteloos.
Niet alleen is zy nutteloos, maer ook nadeetig
aen de ware belangen der stad.
Deze belangen'eysehen dal men 't éollegie in zyn
voorspoedigen staet. behoude, want boven het
gemak van onderwys, dat het aen onze jongelin
gen beschikt, trekt het in de stad ruym honderd
veneerders, die aen de verschillige handelaers
der stad het profyt der uytwisseling van vyftig,
zestig of nog meer duyzend franks jaerlyks doen
genieten. Geen hoegenoemd gesticht brengt,
op verre na, zulke voordeelen aen de stad by, en
daerom mag men zeggen, dat het collegie een der
kostelykste panden, zoo niet den kostlyksten van
Audenaerde's fortuyn is.
Dit zynde, waerom moet de stad, ten duren
koste, nevens dit collegie een ander gesticht on
derhouden, dat, alhoewel niet in staet van met
het eerste op eenige wyze in den kampstryd te
treden, toch noodloltiglyk bestemd is om hetzelve
in zyne bestaenmiddels te ondermynen
broeders niet Evndelinge die vremde veroveraers sla
ken ten minste T moordslael in de vuyst niel van Belgen
tegen Belgen.
In de XVle eeuw, voor Marnix den Gcnzen-Paus en
zynen aenhang, geene hoegencemde verschoooing. Zy
waren verlicht, zy waren christenen, hel was hunne
volkomene boosheyd van bel waer geloof hunner ouders
loffelyk als te zvvaer voor hunne toomlooze driften te
verlaten, en alles in de war door. het aensleken der
kcttcry, oproer en plunderbazuyn te doen dreunen.
Ir een groot deel van Zwitserland liepen woedende
Marmx-kellersbendon liet land af, drongen met wapens
in de kerken, stortten de altaren neer, brandden de
kruyssen, beelden en schilderyen. De verrukkendsle
kunststukken vonden geene genade De gehoy'igdc vaten
waren geplunderd en gestolen, men verkocht by opbod
het kerkgewaed op strael en in herbergen. De slad
Schaffhouze was merkweerdig door deftige handhaving
der orde in 'l midden van het hollend geraes Te Bazel
integendeel, de stad van den Zwingliaenschcn gehuw
den Pastor OEcolampadius, het grauw smeet den edel-
dom buvten de muren, en joeg de catbolicke geeslelvk-
heyd weg. De Hoogesehool die eenen tyd haren Uiyster
geweest was,'moest de vlucht nemen. Zoo, toonde zich
dc kettery vyandin, zoo als zv is, zoo wel van geleerd-
heyd als van God Gedurig roemen zich de goddeloozen
voornytgangers om dat zy alles omverwerpen, gelyk
dronkaerds in den nacht, alles omsiooten, breken en
verbryzelen, zich en anderen kwetsen, wemelend,
gescheurd en bebloed den weg afs'uyten, de stralen
Iedereen weet dat niemand, ooyt, by gebrek
aen geld, de leerscholen der Kasselry heell ge
sloten gevonden.
Maer als een hüys, om aén Audenaerde een
lang begeerd onderwys te verschaffen, zooveel
duyzenden franks, als 't collegie, heeft te pabde
gesteld, mag het zekerlyk betrachten in den loon
zyner werken en pogingen, de middelen van zyn
bestaen te puttenen de middelbare school, door
de schendery dei* leergelden, is eene der bronnen
dezer bestaenmiddels om zoo te zeggen komen
verdorren.
En waertoe zal dit alles deze school geleyden
Tot een ellendig leven en eene haesiige dood.
Ja, wat men ook aenwende, men zal er niet in
gelukken de gemeenteschool tot bloey te bren
gen.
Onmogelyk is het, dat twee gestichten van
middelbaer onderwys gezamenlyk bloeyen in
eene stad die nauwelyks vergenoegende middels
bezit om ééne in stand te houden. Nu, het colle
gie heeft stand genomen en in het vertrouwen
der ouders de diepste wortelen geschoten. De
school, integendeel, word verstoolen, en diege
nen zelve op wier onderstand hare patronen het
meest hadden steun gemaekt, zenden hunne kin
deren tot het collegie. In 't begin heeft het aen-
tal leerlingen door den heer Clepkens uyl, zyne
voorgaende school medegeleyd. aen het nieuw
gestichteenigen schyn van by val gegeven; maer
dezen schyn is reeds verdwenen, en den val der
school word door elkeen te gemoet gezien.
Eyndelyk, en om onder het geldelyke betrek
de zaek aen te Men, als de stad aen wat het zy,
eene merkelyke som besteed, moet zy natuerlyk
in vergelding, een merkelvk voordeel terug ont
vangen en zoo den heer Devos houd slaen,
blyven de vier duyzend franks, aen de middelbare
school vergund, byna zonder eenige baet voor het
burgerlyk huyshouden.
Onder de vyftig of in de vyftig leerlingen die
deel nemen aen de lessen dezer school, zyn er
ten minste dertig of in de dertig die aen het lee-
ger onderwys toebehooren, en bygevolg, als er
van het middelbaer onderwys, gehandeld word,
mogen ter zyde gesteld worden.
In de'twintig anderen lellen de vremdelingen
wel voor tien, en zekerlyk is het voor dezen niet
dat de stad hare gelden moet verpanden.
Tien blyven er over, en als men op dit getal
afrekent, de zonen van ambtenaren, van bedien
den der stad en anderen, die slechts uyt dwang
of vrees tot de middelbare school gedreven wor
den, en wier ouders hen liever aen het collegie
zouden toevertrouwen, zyn er misschien geene
vyf burgerskinderen die vryelyk en uyt ware gene-
geuheyd de bekostigjngen door de stad gèdaen te
baet nemen
Vier duyzend franks, of, na aftrek van de kos
ten die eene school van leeger onderwys zou ver
oorzaken, dry duyzend franks door dè stad doen
betalen, en daerby nog vier duyzend franks uyt
de staetskist putten, om eene 'halve dozyn jon -
gens te leeren die elders beter en veel geuadely-
ker kunnen gediend worden, dit is waerlyk 'te
veel! En het is daerom en om de andere boven-
gewaegde beweegredens, dat den heer. Devos
verklaert; den budget der middelbare school te
zullen verwerpen.
doen weerklinken van gevloek en de vreedzamen ver
schrikken. Hunne lael is sehuymen, kwylen, braken
en daertnsschen soms Weg kloosters, dood aen pries
ters, geen Messias meer, kost liet honderd duyzend
koppen, dat zy vallen, leven de Geuzen of de Liberalen
of Garibaldi, volgens lydslip en plaets.. Allyd den zelf
den geest. Dus vooruylgang in geschreeuw, verbryzeling
en dood gelyk van den kanonbal die maer doorboort,
dood en doet aen stukken springen allyd voort, door
goud, zilver, Rubenss'.nk, Michelangelo, onnoozel kind,
veldheer, of't is gelyk wal Maer van redenering en
kennis, gegronde sltulie en wysbegeirig onderzoek,
daervan houd men zich zorgelyk af. Wie heeft eerlyds
geantwoord aen Bellarmin, nèn Bossuel Wie nn aen
Balmes, Wiseman, Lacordaire, P Felix, Mgr Dupanloup?
M. Bara bewondert openbaer Dupanloup. Dal. by zich
dan trachte eëns te stellen met den verdieristêlyken
Bisschop Waerom hoont liy die hem aenhooren Is
hel ossengidirul van M.Laurent le Gend eene weder
legging van die groole mannen Professor Gallier, zyn
leerling bufrane le Gend. Professor Verhaegen enden
Pausvervolger Armellini te Brussel zyn in Sn'eramemen-
woygering gestorven De Professoren Bancel uyl Vrank-
ryk te Brussel en Laurent, hebben die mannen gelopfd.
Doch zy zouden beter uytleggen als Profrssoren, en
zy wachten zich daer van, hoe die mannen gelyk gehad
hebben van op den dorpel der eeuwigheyd in de dood
zelve de gramschap van God te braveren.
Als uvtslagj van dweepscbeti vooruylgang, wy zien
dat le Gend werklieden de banier scheuren van den
Den heer Verspieren aen den heer Devos ant
woordende, zegde, dat volgens hem de middel
bare school een zeer nuttig geslicht voor de stad
is, om reden dat mei de geringe toelage van
vier duyzend franks* die door de stad worden
verleend, aen een zestigtal kinderen eene schoo-
ne geleerdheyd gegeven word. Hy verzette zich
met kracht tegen de woorden van M. Devos,
die gezegd heeft dat dé middelbare school niet
mogt aenzien worden als mededingster van het
collegie, maer dat. zy slechts daergesteld was
om dit laetste in zyne middelen van bestaen te
ondermynen. Verders zegde spreker, dat hun
doel geweest is wanneer zy de middelbare school
stichilen, om door den geringen schoolgangpr>s
derzelver toegang aen de kleynste burgees tóe
te laten.
Den lieer Burgemeester het woord nemende,
zegde dat liet onderwys, den grondregel der
samenleving zynde, hy hetzelve immer onder
steund heeft, en overal waer hel mogelyk zyn
zal,"hetzelve za! bevorderen. Öm deze reden is
hét dat wyde middelbare school opgerigt hebben
en geenszins om het collegie te hinderen, maer
om den iever van dit laetste gesticht aen te prik
kelen. Ons besluyt was nog daerop gesteund,
dat ons, hier een goed middelbaer onderwys ont
brak immers, het onderwys op de Hoogstraet
gegeven, is onbeduydend, en wy hebben daecin
willen voorzien met de middelbare school op te:
rigten.
M. Liedts. Dat is allemael schoon om zeg
gen; maer zegt ons dan eens, welk verschil ér
bestaet tusschen het onderwys des collegiés
dat der middelbare school
Burgemeester. Ik ken het programma Vffff
het collegie nietdat gaet my niet aen
M. Liedts. Weihoe, waerom spreekt gy dan
van iels dat gy zelf bekent niet te kennen
Burgemeester. Ik ben vryheydsgezind en wil
diensvolgens niet dat de ouders gedwongen woe
den hunne kinderen naer de Hoogstraet te zen
den, waer zy hunne opvoéding onder het pries
tersbedwang ontvangen neen, riep hv uyt, ik-
wil dat wy den keus hebben de kinderen te zen
den waer otize denkwyze verbeeld zy.
M. Edm. Vandewalle. DaUs betmaer doet
het met uwe penningen, zooals gy ons gedwon
gen hebt het te doen.
M. Devos. Het is waerlyk onnoozel van met
de stadspenningen een onderwys te ondersteu
nen, dat niet alleen door uwe politieke tegen--
strevers verworpen word, nlaer zelfs door een
groot getal persoonen, die uwe politieke denk
wyze aengekleefd zyn.
Op deze gezegdens ontstond eene hevige ter--
warring onder de leden, welke Jegelyk het woord
namen» Den heer burgemeester zegde dan, dat-
het hem nutteloos scheen de beraedslaging voort
te zetten, aengezien er toch geen middel was
iemand van gedacht te doen veranderen.
M. Vandewalle» Ja, ja, laet ons maer stern-
men
Op eene interpellatie van den heer Degraeve,
verklaerde den heer schepen Verspieren, dat van
de stemming der toelage het leven of de dood der"
middelbare school afhangt.
Daerop legt den heer burgemeester het bestaen
der middelbare school in stemming, welke deze
vreedznm'M) stoet vnn Nevele gnende lol de vergadering'
van S. Frnnciscfis Xaverius wy zien dat IfoogeseliooN
studenten zoo vernederd worden van te móeten als
strneljongens den ingang gaen belellen tot de kiezing--
zalen aen de Boeren vvy zien dat Hoogesehoolsludentert
meest van Gend Brussel en Parys zich voegen aen die
van Luyk en dal aldaer God, Jesus-Christus, en by
gevolg Maria, de Heyligen en de Roomsch Galholieke
Kerk, sclmndelyk aengcrand worden, dat de beestelyk-
heyd en domhoyd zoo verre gebrngt worden, dat zc'fs
den oorlog aen God word verkiaerd„en de onsterfelyk-
hevd der ziel, den loon en de straf van T ander fev'-rr
worden geloochend, 't ttene de ergste booswiciiien cier
maelschappy lol heden zelden.gedaen hebben. Wy zien
niet dal iemand onder de menigte van studenten zich
manmoedig tegen die schandstllkken hebbe gefr
gelyk eerlyds Godfried van Bouillon vooi ons
edel christen geloot, voor de eer onzer v'doroi
om ons geliefde vaderland niet van schaemte u.
bersten. In de duysternissen van scheuring en k
zelve, den keyzer van Rusland, den koning van Pruy.
de koningin van Engeland, Abraham Lincoln zoo
als Jeflerson Davis smeekten van hunnen troon, 1
oorlog, voorspoed en ramp, den schepper van hèniot
en aerde, .en dc Hoogesehoolsludenten le Ltiyk lal en
Jesus-Christus. Maria en Kerk met Kaekslagen over--
laden, en te midden dal geklater, dal ezeigehalk van
versclieyrle, dagen, onder de grond we tt.eiyke onafir;>
kélvkheyd van het meest vrye volk der wereld, bv wu n
rondborsfighcyd het merkleeken des herten is,geene
