Ü5',e «lacr. Zondag, 4'-October I«(18. 11 «8. VERTREKUREN UYT AELST NAER VERTREKUREN UYTVOLGENDE STATIËN 6 FRANKS 'S JAI4RS. TWEE STELSELS. Eene vraeg TANTE MIETJE. Maer De stem der daedzaken. Onderwys DEN DENDER-BODE. Dend. 5-20 7-20 8-36 12-25 3-13 6-20 S «end, (6-05 vrvdag) 7-'6 E 8-34 8-55 12-25 iLokeren 5-20 7-20 8-36 12-25 3-43 6-30 tv 12-46 3-17 6-20 6-41 9-26 iBrnssel. 8-00 8-35 E(1 23k')9-43 11-58 12-22 Bruige, Oslende, (E 7 06). 8-55 12-46 6-41 2-50 5-48 E (16 2e 3C k') 5-53 8-35 8-55 Doornyk, Kortryk, Moescroen, Ryssel (langs Mech. 5-20 7-20 8-00 8-35 E(1 2 3 kl.) 8-36 Jg Gend) 7-06 (EDoorn. uitg.) 8-55 12-46 3-17 9-43 E 11-58 2-50 3-13 5-53 6-20 8-55 E gj 6-41 Aniw. 5-20 7-20 8-00 8-35 E 8-36 9-43 E 11-58 |j Doorn. Ryss. (langs Alh) 8-00 0-00 Aih 5-53 2-50 3-13 5-53 6-20 8-55 E ft? alleenl. lot Kmlryk Zalerd. Zond. en VVoensd. Leuv. Thienen Luyk Verv. Landen. 5-20 (7-20 j| Ninove, Geersb. Ath, 6-10 8-00 11-58 2-50 5-53 8-35 E) 8-36 9-43 12-22 3-13 (6-20 E le 2B kl. (8-55 Ninove.) van Thienen) j| Berger., Ouiévrain, 6-1 f 8-00 11-58 2-50 5-53 VAN ANTWERPEN NA ER: Lokeren, Gend, 5-00 7-30 9-00 11-00 2-00 4-00 E 6-00 7 30 VAN GEND NAER Lokeren, Sl-Nicolaes, Antwerpen, 4-40 7-20 9-30 10-50 2-30 4-20 5-35 8-15. Te Lede staen al de konvoys uytgenomen de Expres. Te Idegem en Santbergen siaen 4al de konvoys. Te Gyseghem staen stil al de konvoys. Te Denderleeuw staeii al de konvoys uytgen.de verirekken van Brussel 6-30 8-15 12-06 6-00 0-00 èn uyt Aelst 8-35 5-38 5-48 0-00. Vertrekuren uyt Denderleeuw naer Brussel 8-11 8-59 12-10 2-58 6-05 9-02 9-07. Rendermnnde, Aelst, Ninove, Geeraerdsbergen, Ath, 9 10 1100 1-i 0-00 5-00 1-i 6-55 6-55 6-55 6-55 8-05 5 5-00 7-30 (7-30 Ninove j Unique SuHm. VAN LOKEKEN NAER 7-05 7-05 11-00 VAN ATH NAER Geeraerdsb, Ninove, Aelst, Dendermonde, Lokeren Lessen, Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst Brussel (lang Denderleeuw) Gend, Brugge, Ostende (langs Aelst). van Ronsse naer Audenaerde, gend. VAN BRUSSEL NAER Aelst, Gend, 6-30 E 1 2 3 kl.) 7-30 8-15 11-20 12 06 2-10 5-15 6-00 8 20 Ninove. Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw), 7-30 11-30 2-10 5-15 (8-20 Ninove VAN DENDERMONDE NAER Brussel (langs Aelst) 7-30 11-33 00-00 2 <>4 5-30 8-00. Aelst 7-35 9-55 11-33 00-00 2-24 5-30 8-00 0-00. van braine-le-comte NAER: Enghien, Geerardsb, Soltegem, Gend, 6-51 11-04 4-07 7 55 van gend naer Soltegem, Braine-le Comte, 6-10 0-00 3-25 0-00 10-30 10-30 10-30 10-30 11-25 1-45 1-45 1-45 1-45 3-20 4-36 4-36 4 36 4-36 4-25 7-50. 7-50. 7 50. 7-50. 8-22. AELST, DEN 5 OCTOBER 1868. Krachtens het onlangs uytgeveerdigd koninglyk besluyt over de scholen der volwassenen gaen er in ons land twee onderwysstelsels tegen elkander kampen. Wy hadden al het godsdienstig .onderwys, en nu gaen wy het ongodsdienstig onderwys ook hebben. In het eerste zal men aen de volwassenen leeren God, Vaderland en Koning beminnen en tevens 's lands instellingen eerbiedigen. In liet tweede onderwys zal me.i hun wysma- ken dal den godsdienst eene dsvingelandy is, eene oude vodde, die 'l verstand verbeest en maér dient om dommerikken te vormen dat de wetten en de instellingen, den vorm van besluer en alles moeten veranderd of liever al- .gescliaft worden. Ziet daer twee stelsels die tegen elkander op- druyssclien en die nogtlians hunne volle uyt- werking gaen krygeu. Maer nu, Aen welk van deze twee stelsels gaen de penningen der verstoolene Calliolyken van Hei jden ge'liru.vkt worden V 01' liever, welk van die twee stelsels gael liet gouvernement, met liet .afgeperste geld van de onder de cuiHrihutien en bisten verpletterde lielgen, ondei steunen Cv zult misschien zeggen dat er daerop niet te aerselen valt, dat het gouvernement hel eerste, liet godsdienstig onderwys, moet kiezen, wilt liet tegen zyn eygen beslaen, tegen 't belang van troon en Vaderland niet werken, wilt het de revolulionnaire kongresklappers niet ondersteu nen, will bel, met een woord, liet hestaende order van Zaken niet vrywilliglyk ondermanen, om het eerlang met zekerlieyd in duygeii le doen storten. Zoo spreekt de gezonde rede, zoo zou allen waren vaderlander, allen waren ISelg spreken. Maer ge zyt er wel meê, een rraiiemagonsbesluer kan aizoo niet redenerenvolgens de mngouriieke leering, moet den godsdienst, in plaets van in de slaelsseliolen onderwezen te worden, in modder en slyk versmacht worden, en dan ook is 'tniet te verwonderen dat het gouvernement, volgens liet onlangs afgekondigd koninglyk besluyt, met 's lands penningen de scholen voor volwassenen zal ondersteunen, waer alle godsdienstig onder wys zal buytengesloten zyn, en waer den mees ter straffeloos de leer der soiidairen, der vrydori- kers zal mogen onderwyzen, welke ronduyt ver- klaerl: geen doopsel meer, geenen priester meer, noch voor 't huwelyk noch voor de dood Wech met 'tgeloof! Wech met den Mes sias Wat zegt Mr Pirtnez daervan, by die naer de kerk gaet met eenen grooten gebedenboek en daer leest dat zyne tanden vlassen M' Pirmez zal misschien antwoorden gelyk de liberbatersgazetten gedurig praten, dat by een onzydig onderwys beoogt, een onderwys waerin er noch voor noch tegen de religie gesproken word, en dat al de bezwaren die wy inbrengen maer in onze inbeelding bestaen. Eene oorspronkelijke novelle van J. G. L. Marunier. Tante Mietje had, na die ernstige ziekte, hare vorige krachten nooyt meer teruggekregen. Martha's onvei- moeyde zorgen waren inderdaed van vveldndigen in vloed op de oude vrouw geweest, doch de goede tante begon allengskens te voelen, dat zy hare geringe krach ten verloor en van 't leven afschoyd zou nemen. Het was wederom op Vrydngde herfstzon brak door de bewolkte lucht en scheen in 't vertrek der oude, die zich, met behulp van Martha, m een groolen armstoel had neergezet. Er lag eene zonderlinge uytdrukking op 't gelaet der bleeke vrouw. In haren stoel gedoken, bleef ze eenige oogcnblikkeu met gevouwen handen in de tuelit staren. Eyndelyk uyt haer gepeys ontwakende, zeyde hy Kyk eens, Martha, ik geloof dal Karei op T grasperk hier onder deze raem speelt, laet hem eens by my komen en zynen grootvader meëbrengen. Een paer minuten later trad Karei aen de hand van zynen grootvader, door Martha gevolgd, binnen. Kom eens hier, Karei, hy tante, zeyde zy tot den blonden krullebol. Toen den jongen aen haren schoot stond en haer vriendelyk in 't gelaet zag want Karei mogt zyne zoete tante zoo geerne zien - omvatte de oude vrouw met beyde handen 't blonde kopje. ':Lang en hyna teeder zag zy hom aen, als wilde ze in Maer wy zullen seffens antwoorden dat een on zydig onderwys eene hersenschim is den gods dienst is overal in de geschiedenis, en 't is zoo onmogelyk hem te supprimeren dan er op een onzy.dige wyze van te spreken. Zoohaest gy op houd gunstig aen de religie te zyn, word gy er uoodzakelyk vyandig aen, en de onderwyzers zullen welhaest gevoelen welke rol zy te spelen hebben, want een half woord zal hun doen be- grypen wie en wat hunne inblazers zyn, wier drilten zy zullen zoeken te streelen om wel te varen Als de volwassenen door de ongodsdienslig- heyd, door Je ouat'Uauglyke zedeleer, door liet vrydenkersstelsel, zullen verbeest wezen, zal Belgien dan een land van belolten wezen Zullen de kinderen en de dienstboden dan ge hoorzamer, gewilliger, werkzamer wezen Zullen de ouders en meesters dan maer eenen oogwenk moeten werpen om hunne kinderen, knechten en meyssens le doen vliegen ter uyt- voering van 't geen hun opgelegd word Dat men dit alles maer afwachle, doch zich intussclien verzekerd houde dat hel juysl het legenstrydige zal wezen. Onttrekt de volwas senen, byzonderlyk liet werkvolk en de armen aen den heylzamen invloed des godsdienst, preekt hun wal tegen liet kapitael, tegen liet werk, legen de sclioone dagen der tortuyubezitlers, en g'en zult niet veel moeyte moeten doen om er effenaf communisten, socialisten of in andere woorden, openbare dieven van te maken. Deze gevolgtrekking is naluerlyk en uoodzake lyk En den koning, en 't gouvernement zouden zulks niet begrypen Dit schynt ons onmogelyk. Nogtlians ware bel zoo, zy zouden groot ongeiyk hebben, moes ten zy verwonderd wezen, als men God in de scholen afgeschaft heeft, mep later het koning dom, de constitutie, haer gouvernement en al de wetten in 't land _kwame al te schaffen. Den bemantelden nydigaerd uyt 't Verbond heeft met zynen krioeyer ra cd geschoren om de daedzaken le doen liegen. De twee tarlnffen meenen le triomferen al de ppyzen, accessilten en eervolle meldingen der alheiiecu eu lVancmagonsche gemeenlekollcgien le ver- gelyken met degene van eenige gestichten, die Nonder het besluer staen der geestelykheyd. Maer ofsehoon wy geeue appels voor citroenen willen koopen, zullen wy nogthans de lysl van T Verbond aenveerdeu gelyk zy is, echter met de correctie die er de stem der daedzaken, de waerheyd, er wilt aen toegebragt heb ben, tot schande der valschheyd, welke de vuyge lar- tullery van '1 Verbond er lussclien gefoeffeld heeft. Zoodan, het kollegie van S' Rumbaut te Mecbelen is geen gepatroneerd maer wel een gansch vrij bissehop- pelyk gestichten 't kollegie van Ghecl is geen com- munael, maer wel een bissehoppelyk gepatroneerd kollegie, '1 welk twee pryzen hekomen heelt in plaets van eenen. Verstaet g'uwe berekende valschheyd, kop pel slimmerikken, en gevoelt gy dat er hier niet le foppen valt? de trekken van zyn wezen eene herinnering verleven digen. Toen drukte zy eenen kus op T blanke voor hoofd van den kleyuen, eu weende. Verwonderd zag Karei op. Tante, waerom weent gy, dat is niet zoet, zeyde hy eenvoudig en greep hare hand en overlaedde die met kussen. a Ga nu weer spelen, jongen, zeyde tante Mietje, op aengedanen toon, en minder vrolyk dan gewoonlvk verliet den knaep hel vertrek. Kees* bleef toen alleen met de oude tante. En wy moeten ook scheyden, ouden vriend. Ge ziet het, zeyde zy met eene vaste stem, 't zal spoedig gedaen zyn. Den ouden timmerman keek stil voor zich heen, hy trapte met zynen linkervoet voortdurend op den grond en keek nu eens naer 't plafond, dan weder naer 't tapyt, doch 't belette niet dat tante Mietje zyne tranen zag vloeyen. Hy weende even als 't Kleyue kind dat zoo even '1 vertrek verlaten had. Hy behoefde zich die tranen niet le schamen 't waren tolken van zyn dank- baer hert. Zy had hem getroost en bemoedigd toen de wanhoop zich byna van hem meester maèkte zy had hem opregtelyk en loffelyk bygestaen, zyn hert vervrolykt en zyne toekomst verzekerd. Dus voelde Kees wat hy in zyne oude meeslersse zou verliezen. Ik heb lang genoeg geleefd, ging zy voort, K ween dus niet om my. Liiyster naer 't geen ik u nog wilde vragen. Zes jaren lang heb ik gewacht en gehoopt dat hy terug zou koeren gy weet immers wien ik Maer wat volgt er nu uyt de lysl waervan gy zoo veel law'yt maekt Zet nog eens uwe brillen op en leest 1° Er volgt uyt dat, van de tien atheneen van 't gou vernement, die zoo schroomelyk veel geld aen 't land kosten, er vier zyn die geen .enkel pryske en te samen nauwelyks negen accessilten en dry meldingen bebaeld hebben, lerwyl de twee geestelyke gestichten van Sl Truy- denen Sl Roinbaut teisamenviER pryzen, twee en twintig accessilten en yyf meldingen bekwamen, en dalS'Truy- den al de atheneen van 't "land overtreft. 2° Dal het fameus communael eu liberael kollegie van Sieur Feemans te Leuven gelyk staet met het kle>n bissehoppelyk kollegie van Ghee'l elk twee pryzen en twee andere benoemingen. 3° Dal de gepationcerde kollegien verre zyn van de volle inrigling der atheneen le bezitlen, vermits zy zich bepalen hy het geven der latynsche koersen alleen, en dus geeue benoemingen konnen hekomen in de professionnele takken waerin zy niet mededingen. Bovendien, zommige bevallen somtyds in de concou- rerende klassen een le kleyn getal scholieren om te konnen mededingen. En nogtlians gebeurt hel niet zelden dat deze kleyne geestelyke kollegien de fameuze ulhenecn plat kloppen, zoo als 't dit jaer wederom '1 geval is want buy ten dc twee opgenoemde kollegien van Sl Kombaul en Sl Truydefii, komen Ghcel met twee pryzen, Enghien met eenen prys en dry aecessiten de groole atheneen den baerd afdoen, even gelyk Thielt en Ciiimay enz. in vorige jaren gedaen hebben. En T zou nog wat anders wezen, indien de bisschop- pelyke kleyne seminarien de kollegien der Jesuiten wilden cöncuureieii hunne luystervolle uytslagen voor al de jury's van 'l gouvernement hcwyzen schitterend hoe weynig zy zelfs van de bnlianlste atheneen, zooals van Brussel, Luyk enz. zoqdcn le vreezen hebben. Ziet hier, koppelke, nog een ander beenlje waeraen gy nog al wel zult te knagen hebben De Gazel van Lier bevatte, in ham leste N', hei volgende artikel onder opschrift. Wy hebben zondag bietst den uylslag van den alge- meenen pryskamp lusschcn do gehstelyke en wereld- lyke gestichten van liet middelbaar onderwys doen kennen. Wy hebben uyt dien uyislng gezien, dat de Stacts-collegien weer, als naer gewoonte, eene duch tige klopping gekregen hebben. Dezen uylslag is des te merkweerdiger, als men nagael dal meestal de geestelyke eollegiën aen den pryskamp geen deel hebben willen nemen. Daerloe hebben zy meer dan céne reden. En hel kleyn getal, dal kampt, draegt noglans de pryzen weg, lerwyl er vyf atheneums zyn, die niets, zeifs geene enkele ongelukkige eervolle meldir.g, be komen hebben Onder de geestelyke gestichten ouderscheyd zich weer, naer gewoonte, liet Sl-Rombouls-kollegie van Mecbelen. Al de klassen, die deel aen den pryskamp hebben genomen, hebben oiidersclieydingen bekomen in al de vakken van het onderwys 19 benoemingen, waervan 11 laureaten, en onder deze bietsten den eersten eereprys van wiskunde Het is de derde mael op zeven jaren, dal het Sl-Rombouts- kollegie den eersten prys van wiskunde wegdraegt. Hel geestelyk kollegie van St- Truyden heeft den tweeden prys gehad. Verders, van de acht leerlingen der Relhoriea, die in St-Romhouls-kollegie de noodige voorwaerden van ouderdom bezaten om deel te nemen aen den pryskamp, zyn er zeven genoemd geweest, waerouder zes mei ouderscheyd. Ziethier andere daedzaken, die de uytmuntendheyd der vrye en geestelyke gestichten bewyzen Twee-en twintig leerlingen van hel Kollegie van Notre-Dame de la paixte Namen, bestuerd door de bedoel doch by is niet gekomen. Ik kan niet langer op hem wachten, doch wanneer hy komt, ontvang hem dan, ter wille van my, met Ghristelyke liefde... ik zal...» Hare stem wierd onduydelyk. Met een sprekenden blik zag zy Kees aen. Ik begryp u, zeyde hy, diep geroerd 't hoofd schuddende, ik zal op hem wachten, zoo lang ik leef, eu na my wéér een ander, tot dal hy eyndelyk komt Tante knikte. Zy had uog zoo veel willen zeggen, doch met de grootste inspanning was 't haer niet meer mogelyk. Nauwelyks kon ze nog even hare hand op- ligtcn om naer 't oude kabinet te wyzen toen zy dit gedaen had, zakte haer hoofd op de borst.... een diepe zucht ontglipte haer en in de doodstille kamer hoorde men niets dan '1 gesnik van den ouden man, die by den leuningstoel geknield lag. De avondzon wierd reeds door de schaduwen des nachts verdrongen, en nog 2aten Kees en Martha in stomme sniert by 't lyk hunner edele beschermster. Zachtjes wierd de kamerdeur geopend, een bevallig kinderhoofdje tuerde door de opening en, zyne handen met bloemen gevuld, trad den kleynen Karei binnen. lliei zyn bloemen, tante, zey den kleynen jongen en legde zyn geheelen schat op do knieën der over ledene. Doch toen zyne tante daer onbewegelyk en zonderling bleef zitten, zag hy verbaesd op en ontrukte door zyn angstig vragen Kees eu Martha aon hunne sombere slilzwygendheyd I Toen de eerste treurige dagen verloopen waren eu paters-Jesuiten, hebben zich voor den jury, doorbel Gouvernement ingericht, aeugeboden om hun examen als yradué en lettres af ie leggen. Allen zyn gelukt. Te Aelst, kollegie der Jesuiten bieden zich tien leerlingen aen voor Uen jury alle tien hekomen hun diploma op de deftigste wyze. Te Luyk hebben zich insgelyks vyf-en-twintig leer lingen der Jesuiten voorgesteldvier-en-twiniiy zyn aenveerd geworden. Te Bergen boden zichzeven leerlingen van het kol legie Sint-Stanisfas, onder het besluer dei' Jesuiten, voor den jury aen, .allen hebben hun diploma beko men, en eenen van hen, den heer Caniille Blondet, heeft 111 punten behaeld dat is hel hoogste getal punten, dat ooyt in Henegonw, sedert de instelling van den jury in 1861, behaeld is geworden. Zietdaer op welke wyze de Jesuiten den geest der jeugd verwarren, gelyk de prieslerhalers der liberale drukpers, met de socialisten van hel werkmanscongres gedurig zeggen. Zulke belachelyke beschuldigingen, waertegen zich niet alleen hel gezond verstand, maer vooral den ouden, welverdienden roem de*r onderwysgestichten van de Jesuiten en hunne jaerlyksche zegepralen ver zetten, moeten voorwaer niet "beantwoord worden. Onzen ouden Koning, die protestant was, heeft het ecus beter gedaen, als hy in 1848 aen de Jesuiten van liet Kollegie van Namen zegde lk weet Mynheeren, dat gy aen de stndiën eene wyze en goede richting geeft. Werkt voort, Mynhee- ren; de jeugd heeft goede princiepen noodig'; mets is belangrvker, nu voornamelyk dat men overal werkt om de slechte princiepen uyt le breyden en de u slechte driften op te hitsen* Er bestaot thans in de samenleving eene worsteling tusschon de goede en slechte leeringen. Gy moet worstelen, Mynliee- ren, tegen dien noodloltigen geest, die alles dreygt omver te werpen.... Wal my voornamelyk bevalt Mynheeren, is de echt nationale opvoeding, die gy aen de jeugd verschaft. Blyft voortdurend de jong- heyd in dien geest opvoeden, en zy zal den steun u van het Vaderland zyn. Zoo sprak Leopold I, en zoo spreken over de scho len der Jesuiten en der geesielykhevd al de menscheu, by wie den geest niet verward 'is. Als wy den gewoonen Vcrbomlsknooyer wat te hard genepen hebben en dat zyne betalende patroonen hem zeggen jongen, g'lieht er gestaen, uw affaireken en pakt met, ge zyt le slap enz., dan ligt den lallen nydig aerd een tipken van de gordyn op, waeraehter hy ver scholen zit, en spuwt zyne kokende gulle naer den Denderbodc. Deze laktiek doet ons wairlyk lagclien en geeft ons de volle overluyging dat den aiilwcrjischen snoever aen de verwachting van 't kliekskc met beant woord. Maer dit wisten wy voorop, en daerom ook weuschcn wy het klickske pioficiat met die acquisitie. De koleuren waermeé wy het Verlamd en g'heel zynen haspel, in ons voorlaelste Nr, afschetsten, moeten toch levendig en waer geweest zyn, wy! zy dwars door de gordyn de oogen van den nydigen lafaerd zoo sterk getroffen hebben, dal zy dezelve hebben doen scheme ren. Magteloos om onze artikels te wedei leggen, maer vol van woedend venyn en verslikt door de valschheyd, zoekt hy daerin een middel vai: verdediging, in hoop dat hy ons zelve zal konnen doen aen den Imek klappen. Den lafaerd wilt ons dan malgré bongré jiol vonnis der regtbank van Dendermonde doen aenranden. Uy kronkelt zich gelyk tien gevilden paling, om ons le doen zeggen wat wy niet. gezegd hebben, namelyk dal die reglbank in die zaek niet wel gevonnist heeft enz.... Neen, walgelyken lafaerd, neen vuygen nydigaerd, dil zullen wy niet zeggen, dil zullen wy zelfs niet insinue ren, alhoewel gy daerop loert gelyk ncn grypvogel tante Mietje op 't plekjé rustte dat zy zich had uvtvcr- koren, verwittigde den notaris, die met de bereddering der zaken belast was, den ouden Kees en zyne dochter dat zy, behalve een genoegzaem kapitael lot levens onderhoud, ook hy tftiiie's laetsten wil, eyeenaren van het buytengoedje geworden waren, lerwyl Karei boven dien een afzonderlyk legael was toebedeeld. Byzondere beschikkingen waren ten behoeve van Louis Roland gemaekt, zoo't gelukken mogt hem op te sporen. Werd zyne dood bewezen, dan trad zyn#n zoon Karei in 't genot van hel kapitael. Voor het stoffelyk welzyn der hewooners van Eygen Rust was dus rykeivk gezorgd, doch gaf hun dit de troosteresse hunner bedrukte dagen, den steun van huu leven terug Den ouden man kon zich aen haer gemis maer niet gewennen, en den levenslustigen Karei be- klaegde zich menigmacl dal grootvader niet meer zoo vrolyk als vroeger was, en maer in een hoekje zal te suffen. Jaren verliepen er en de hairen van den ouder, man wierden allengskens gryzer, zyntn rug eiken dag meer gebogen, lerwyl Karei van kind hyna een ryzigeu jong man geworden was, die, na landbouwkundige studie, Eygen Rust in eene welvarende boerdery herscha pen had. VII. Aen de haven vai Ysseldam was het wederom even druk en woelig de Oosl-lndiëvaerdcrs lagen in diepe vergetenheyd, zoo heilaerd en kalm op den stillen waterspiegel, als getemde leeuwen in eene dicrengaerdV

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1868 | | pagina 1