bedienen, door de aenduiding zelve vervangen worden
der akten welke iu het vlaemsch, op onwetligheidsslraf,
zullen moeten vastgesteld worden. Uy stelt, verbelermgs-
halve. de volgende opstelling voor
o In de provinciën Antwerpen, enz. zullen de dag-
vaerdingen der overtreders, betichten of verdachten,
de tegen hen verleende bevelen, hunne gerechlclyke
o verhooren, de beschuldigingsakten en gerechtelyke
vorderingen, en aide akten der beteugelende rechls-
pleging welke hun zullen aengaen, op straf van on-
wettigheid des gedings, in de vlaemsche tael moeten
gedaen en opgesteld worden, als hel bewezen is dat
dc beschuldigde de fraosche tael niet kent. liet be-
statigen dezer daedzaek zal geschieden, lydens het
eerste verhoor voor den onderzoeksrechter en daerin
a aengeleekend worden, d
Het aldus gewyzigde wetsontwerp wordt door vier
stemmen tegen ééne aengenomen.
4'1* Sectie. De sectie verlangt dat de middenseclie
het vraegstuk onderzocke van te weten of er niet een
maetrcgel zou kunnen genomen worden, ten voonc'eele
van den vlaemschsprekenden beschuldigde, die de fran-
sche tael onmachtig is, en voor een assisenhof of alle
andere beteugelende rechtbank van het walenland be
trokken wordt. De sectie is van gevoelen dat die be
schuldigde het recht heeft van door magistraten gevon
nist te worden welke de vlaemsche tael kennen, of, by
gebrek van er ter plaetse van 't vervolg te vinden, voor
eene vlaemsche rechtbank verzonden te worden. De sec
tie stelt voor aen het ontwerpsartikel, achler de woor
den,dc magistraten, die van de lechlsambtshalve udrokaten
of verdedigers te voegen. Het wetsontwerp wordt dooi
de zes aenwezigzynde leden cénpariglyk aengenomen.
5,,c Sectie. De sectie neemt het wetsontwerp by
eenparigheid der vyf aenwezigzynde leden aen.
6C Sectie. De sectie neemt het wetsvoorstel, zon
der opmerking, door de zes aenwezigzynde leden een
parig arn.
Onderzoek in de middensectie.
Van hare eerste byeenkomst af, heeft dc middensec
tie zich de praklissche moeijelykheden niet ontveinsd
waertoc het wetsvoorstel, gedurende cenen vergankely-
ken tyd, waërvan de duerzaemheid niet gemakkelyk kan
geschat worden, kan aenleiding geven. Zy heeft voor
vertrekpunt genomen dat men, in hel bedienen van
't recht, zoo veel mogelyk, de belangen der maetschappy
met die der byzondcren moet doen overeenstemmen.
Een lid bedilt de matiging welke de derde sectie voor
stelt, wacrdoor, volgens hem, de gissing des wetsont-
werps verward, en deszeifs samenstel vernietigd wordt.
De wyziging verondeistelt dat de kennis der Iransche
tael de regel is in de vlaemschspiekendc provinciën,
terwyl het tegenovergestelde waerheid is, bovenal onder
die volksklassen welke gewoonelyfst het voorwerp van
beteugelende vervolgingen zyn. Die matiging zou zeer
dikwyls voor praktisch gevolg kunnen hebben dat de
bestaende stact van zaken zougehandhaefd, en het recht
in 'l fransch gedaen worden. Niet aen den beschuldigde-,
niaer wel aen den rcchler.zou de taelkeus behooren.Einde-
linge zouden al de akten des gedings weltiglyk in't fransch
kannen gedaen worden, zoolang de beschuldigde door
den instructieiechter niet ondervrargd geweest zou zyn.
slag
wet!
li
nen:
de
geb
Dei
Een ander lid is van gevoelen dat de taelkeus aen dei
rechter niet moet overgelaten worden, maer dal men de
regel duidelyk moet voorschryven, die, voor wat de tael
aengael, /.al moeten gevolgd worden, van in 'l begin der
vervolgingen tot den oogenblik toe dat er weltiglyk be
wezen wordt in welke tael het geding moet voortgezel
worden. Dit lid doet opmerken dat, in rechte, en naei
luid van art. 23 der grondwet, er, by gebrek van eem
door de wet daergcstelde verordening, geenc wettelyki
tael bestaetdaer aide gebruikelyke talen in Belgien
vry of rechlgevend zyn, ineen woord, dat helde vry-
heidsregel is die de overhand heeft. Moet men er van
afzien? Zelfs in,West-Vlaenderen,zyn er dorpen waer hel
waelsch uitsluilelyk gesproken en verstaen wordtvaq
den anderen kant, bevat het arrondissement Brussel eei)
groot aental burgers aendenrechtsdwang onderworpen]
welke nauwelyks of geenszins de vlaemsche tael kennen.;
Moet men dc vlaemsche tael aen die klas van burgen
opleggen? Onnoodig er by te voegen dat de moeijelykj
beid vcrdwynt, wanneer men de vryheid eerbiedigt. Mo
gelyk zou de moeijelykheid ook kunnen opgelost worden
met te bevelen dat de eerste akten en de inleidingsda-
gingen des gedings, in de beide talen, behooilyk moeten
opgesteld worden. De verdachte zou, vervolgens, zynec
keus kunnen doen. Dit lid steltvoor aen het Departement
van Jnsticie de twee volgende vragen voor te leggen v"°
1° Welke grondregelen schryft het Departement van
Justicie den officieren van 't openbaer ministerie, aen-
gaende 't gebruik der talen, in beteugelende zake voor?
De omzendbrieven aengaendc dal vooi werp meêdeelen.
2° Welke dadelyke toepassing wordt er, in beteuge-
lende zake, in elke der vlaemsche rechterlyke arrondis
sementen, aen art. 25 der grondwet gegeven in andere
bewoordingen, naer welken grondregel worden de dag-
vaerdingen, rechterlyke verhooren, beschnldigingsakienJ
gerechtelyke vorderingen, vonnissen en uitspraken ge-
daen Zyn zy in 't vlaemsch of in 't fransch opgesteld,
en in welke evenredigheid g- schiedl elk dezer akten, iu
elke dezer talen?
Een ander lid vraegt het getal der beschuldigden te
kennen, welke jaerlyks voor de beteugelende rechtban
ken van Bergen en Charleroi verschynen, en slechts de
vlaemsche tael alleen kennen
De middenseclie besluit dat deze vragen zullen voor-
gesteld worden. Zy neemt oorspronkelyk, met eenparig
heid der aenwezigzynde leden, het volgende voorstel, ah
grondlyn barer werkingen aen, behoudens matingen er
aen toe te brengen, na breedvoeriger onderzoek en na-
zien. Inde vlaemschsprckende arrondissementen 1° de
eerste akt der rechtspleging zal ofwel in het vlaemsch,
ofwel in de beide talen gebeuren 2° Ten lyde van zyn
eeislc verhoor, zal de beschuldigde de tael aenduiden,
ft fransch of 'l vlaemsch) wacrin liet rechtsgeding zal
geschieden. In T procesverbael des verhoors. zal de ver-
klaring van den beschuldigde aengeduid worden 5° lief
verhoor en al de verdere akten des gedings zullen in de
tael geschieden, welke de beschuldigde zal aengeduid
hebben.
!n antwoord opeen dervracgstukkcn, heeft het Goe-
vernemeut aen de middenseclie de verslagen van de
heeren Procureurs gencralen by de Beroepshoven van
Brussel, Gent en Luik, rakende het bedienen des rechts
in T vlaemsche gedeelte des Lands, versehalt. Die ver-
der
'ld
gist
