Onbetwistbaer is 'l dat niet écne wet, sedert de afkon
diging der Grondwet, het vermogend gebruik der talen
voor de rechtbanken geregeld heeftook denken wy
dat het gelykelyk bewezen is dal, naer 'l gevoelen van
M. Devaux, die de opsteller van bovengenoemde wyzi-
ging is, de wet de pleitredenen, voor wat de tael aen-
gaet, moet vry laten. Ernstiglyk gesproken, kan men
niet slaen houden dat de verdachte of de betichte, tegen
zich eenen beschuldigingsakt moet hoorcn voorlezen in
eene tael welke by niet verstaet. Eene der voornaemste
voorwaerden van al de criminele gedingen bestaet
hierin, dal de beschuldigde eene volstrekte kennis hebbe
van al wat er voor hem gedaen en gezegd wordt hy
heeft het recht van te eischen dat d« magistraet, voor
welken hy gebracht wordt, hein versla. Deze laelste is
verplicht het verhoor en het vonnis, in de tael van den
beschuldigde, te doen.
Hoe kan men staenhouden dat, in 't vrye België, een
magistraet van 't vlaemsche land, die de vlaemsche tael
niet veistaet. het recht zou hebben van de bevolking
eene tael op te leggen welke zy niet verstaet, en den Vla
ming te vonnissen zonder dat deze de beschuldiging versla
der feiten welke men tegen hem inbrengt? De belichte
of de verdachte heeft het ontegensprekelyke recht van
de gerechlelyke vordering van 't openbaer ministerie
te kennen en zelf te verstaen hy moet ze in de kleinste
omstandigheden kunnen wederleggen of tegenspreken.
En men zegge niet dat de verdachte of betichte slechts
één éènig belangen heeft, dat van wel verdedigd te worden;
men doe de vlaemsche balie het ongelyk niet aen van
voor te geven dal de beschuldigde allyd beter in het
fransch zal verdedigd worden de beschuldigde mag
eene verdediging, die hy verstaet, voor eene zoo gezegde
krachtdadigere verdediging stellen, 't Gael hier zijne
eer, zgne vryheid, zijn leven aen laten wy hem rechter
over hetgoue hem 't best belaemd. Laten wy hem de
geheele gerechlelyke vordering verstaen en hem het,
dikwyls zoo kostbare en zoo beslissende vermogen niet
ontnemen van, door eene redestooring, den geheelen
stand der debatten te veranderen. En wat valt er over
de gezworen te zeggen Moeten de gezworen zeiven
ook niet de geheele beschuldiging verstaen, en hoeveel
zyn er in de vlaemschsprckende provinciën niet welke
slechts heel onvolmaeklelyk de fransche tael verstaen?
liet gene M. Coremans in zyn wetsvoorstel beoogt is
eenvoudig het voorstel strekt 0111, voortaen, de ver
dachten en beschuldigden der vlaemsche provinciën de
taelvryheid voor de beteugelende rechtbank van hun
land te zien genieten.
De achtbare onderteekenaers van de conceptwet
hebben de burgerlyke bediening des gerechts van die
welke men de beteugeling heet, volstrekt afgescheiden.
Ook is de midden sectie eenparig van gevoelen ge
weest dat slechts de verbetering der wezenlyksle en
belangryksle misbruiken van het beteugelend gerecht
moest bevlyligd worden.
Die te veel onderneemt slaegl kwalyk laten wy dan
daer het burgerlyk gehecht, waer 't belangen onbe
duidend rs, de enkele policie, waer alles hedendaegsch
in 't vlaemscb gebeurt, en de waelsche provinciën, waer
de misbruiken welke wy bestryden slechts eene uitzon
dering uitmaken.
Dc midden scclic bcelï nooit uil hel oog verloren
dal de eendracht van al de Belgen eene der ernstigste
waerborgen onzer nationaliteit is. Maerom onze natio-
lileit zonder onderscheid tusschen Vlamingen en Walen
te handhaven, welke, vóór alles, herhalen wy hel, Bel
gen zyn, iedereens rechten moeten geëerbiedigd worden.
liet criminelen Onderzoekswetboek wil dat de
procesverbalen, en andere vóórafgaende akten van het
beteugelend gerecht door verschillige agenten des ge-
zags in boek 1, kapittel 1, (art. 8 en volg.) aengeduid,
opgesteld worden. Wy zyn van gevoelen geweest dat de
rechlerlyke poJicic builen het wetsontwerp moest ge
laten worden, 0111 in derzelver uilvoering gecne de
minste stoornis te brengen.
De belangen der maelschappy met die der betichten
verzoenen, is onze voornaemste dryfveer. Wy willen
enkelyk de werkingen der vertegenwoordigers van de
samenleving daer bepalen, waer het geheiligde vcr-
dedigings belang het ons gebiedt.
Een vlaemsche misdadiger, die, op heelerdaed, in het
waelsche deel aengehouden wordt, kan den beambten
van de gerechlelyke policie der plaets, waer hy aenge
houden wordt, het gebruik zyner tael niet opleggen
't is genoeg dat hy wete wacrvan hy verdacht wordt,
het verdere onderzoek zal 't overige doen.
Het Goevernement heeft stellig zyn woord gegeven
dat het, in de vlaemsche provinciën,geene andere magis
traten zal benoemen dan die welke beide talen verstaen.
Diensvolgens valt er weinig belang zelfs, in hel vlaemsche
land, de eerste akten dezer noodzakelyke en weinig l>e-
langryke rechtspleging te bepalen, 't zyn de verdere
belangryksle akten, op welke men zich moet toeleggen.
De middenseclie is van gevoelen dat het verhoor
van den verdachte, algeineenelyk liet hoofdpunt uitmaekt
van helgene eigenlyk 't onderzoek geheeten wordt.
In ieder rechterlvk arrondissement, zyn de instructie-
of onderzoeksrechters gelast met de feilen vast te stellen,
de procciverballen op te stellen, lol de ondervragingen
der verdachten en hel hooren der getuigen over te gaen,
de mandaten op te maken, in een woord, al de akten
daer te stellen, welke voor het vollooijen des onder-
zoeks noodig zyn. 't Is voor die magistraten dat de
verdachten of betichten te verantwoorden hebben voor
de feiten die hun ten laste gelegd zyn 't zyn de
instruclicrechters die rekening moeten doen der zaken
waervan 't onderzoek hun loeverliouwd wordt (127,
criminelen Onderzoekswetboek). 't Is, eindelinge naer
derzelver verslagen, dal de rechtbank (raedskamer)
de verdachten of wegens de aenklagingen vrystelt, of
voor de beteugelende rechtbanken verzendt.
Doen wy echter opmerken dal, naer luid van Art. 182
van dat zelfde wetboek, het niet noodig is dat al de
feiten eerst de bemerkingen of waerderingen der raeds
kamer onderworpen worden, 't Is zelfs eene plicht van
'l openbaer ministerie, wanneer 't ondervindt dal eene
langdurigere rechtspleging nutteloos is, van het recht-
slreeksche verzenden naer de rechtbank te eisschen,
welke over het geheele zal te vonnissen hebben.
Al wat tol het verhaeslen strekt van den gang cencr
criminele rechtspleging of er de gerechtskosten van
te verminderen, moet iu 'l werk gesteld worden, als er
geen ernstig nadcelig gevolg kan uit voorlvlocijcn.
In dit geval geschiedt liet ware onderzoek in dc open-
bare pleitzacl.
