H8s,e Jaer. Zondag-, 26 April 1874. N 1442 VZI.ni X WEG.— VERTREKUREN UIT Ai I.ST \.\UH VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN lie! LiLeüiüsiüiis is de VrvilrsikiT Onafhaiikekke zedeleer. Xyveiheidsschool. Al>« GNNEMENTPRYS G FRANKS 'S JAKRS. De inscliryving eindigt met 31 December. ANNONCHNPIiYS, per drukregel: Gewone -20 ceel. Iteklunlen fr. J,00. Vonnissen SO Dendermondc. 5-0?» 7-H5 8-48 12 2?» 3-D6 6-46 9.55 Lokeren. 5-05 7-35 8-48 12-25 3-06 6-22 Mechclen. 5-05/ 7-35/ 7-09//S-12// Exp. 1e2e3ekl. 1l-53rf 1-044/ Kxp. I" 2e 3e kl. 2-54»' 3-(.6/ 5-52/Z 6-Ü'/ 8-4Gd 'J-06rf 9 48//-Exp. 1" 2B 3' kl. Anlvv. 5-t'ol 7-35/ 7-09// 8-lid Exi>. Ip 2e 3" kl. t-04r/E\p. 1e 2e 3* kl. 2-5W 3 00/ 5-52//6-40Z 8-46dy-06</ 948d Exp. l«2e3«.KI. Brussel, langs Dendemm'lt, 5-1 5 7-55 3 06 Brussel, laiigs Dentin ietuw. 6 22E. 7-097-50 8-12K. 1e 2e -3° kl. 9-24 11 -53 1-04 E. 1e 2' 3e kl.2-34 5-00 Exp. Ic 2" 3' kl. 6 24 8-46 9-06 9-18 Fxp. 1" 2' 3°kl.- I.eiivcn, ïliienen. Luik, Vcrviers 5-05/7-35/ 6-32// en 8-12d I!m> 1° 2e 3" kl. 7-5(7/8-48/ 9-2-ld (11-53// lol Leuven) 1 -04d Exi>. I" 2' 3" kl. 2-5-ld 3-';6/ 5-23// Exp. \v 2' 3e kl. (1) Nota. De loller beteekenl langs Termottde en de 6-24rf (8-46// tol Thicncn) Gcnd, (5-00 's vryd.) 7-59Ele2e3ek 8-41 8-59 12-22 12-40 3-26 3-51 en 0-0u E. le2e 3° kl. 6-20 6-40 8 39 Em- 1e 2C 3° kl. 9-36. Brugge, Oostende: 7-59 Exi>.1«2e3B kl.8-41 8-59 12-22 12-40 3 51 en 0-00 E 1e 2" 3e kl. 6-40 Doornyk, Mouscroii, Korlrvk, Hvssel (langs Caul) 8-41 12 22 12-40 3-26 3-51 Éxr 6-20 6-40 Doorn. Mouse. Korlryk, llvss. {langs Allt) 6-01 7-50 11 53 2-50 5-52 Ninove, Gccrnerdshrrgcn, I.csscn, Ath 6-00 8-12 7 5o I 1-53 2-54 5-52 9-Ó6 Bergen, (Juicvrain 6-01 7--c0 1 1-53 2-54 5-52 Eiighien Braiuc, Manage, Cliarlerov. Namen langs Gceraerds- bergen 6 01 7-50 11-53 2-54 5-52 letter d langs Denderleeuw. 4 ui/pic .Siiiiin. NAF.R AF.I.ST UT 6.49 10.30 1.40 4.34 7.58 9.12 Antw. 5.40 9.5 10.511 E. Ic 2' 3e kl. 12-30 3-15 E. 1"2° [V kl. 3-33 4.45 5.50 6.50 E. 1*2° 3' kl. Brussel 7.20 K.f2r 3'kl. 7.26 8.14 11.06 11 53 2.10 3.12 en 0.00 E 1"2" 3B kl.5.09 5.55 X.mi E, le 2" 3" kl. 8.20 Dendermonde 7.23 9.55 11.34 2.25 5 27 8.13 10.34 Gceraerdsliergen 7.27 11.08 2.18 5.12 8.33 9.50 Gcnd 5.49E 0 157.39 E I" 2e 3' kl. 8.29 10.59 12.31 f'. Ie 2" 3' kl 1.59 4-23 E 1.2.3. kl. 5.29 8.09 8.14 9.16 Exit. 2" 3l' kl. '•ossen 7.09 10.50 2 00 4.54 8 18 9 32 l.okeren 6.50 9.09 10.57 1.49 4 50 7.40 Nmove 7.55 11.36 2 46 5.40 9.01 10.18 Oostende 4 30E 6.2JE. t 2 3 kl. 6.28 9.00 12.00 3.06E ip 2" 3° kl. 6.04 LIT GKNIi NAEH Moorlzeclc. Sollegcm, GccraerdD., Engine», Braine-le- Comle 5.52 8.12E 8.58 11.18 2.10 5.34 6.59 UT UEEIlAEIlDSBKnOEX NA EU Marin-Lierde.Sollegein, Moortzeele en Gend. 5 15 1 24 9 49 11.59 2.56 5.0'J 5.50E 9.01 ter DExtiEni.ÊEtw naeii llaellcrl. Buist, llerzclé, Sotleg. Audciiaorde, Ansegem, Korlryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.09 7.20 (IT Aktweki'En na eii St, Nikoues, I.okeiien en Gen» 4.50 7.15 8.50 10 50 2.15 3.45 7.00 0 00 ü.t Gend naeii Lok eii en, Sr. Nikoi.aes en Antweiicen 4.23 7.00 9.23 1-L59 2 15 5.30 6.50 0.00 AFLST, 25 APRIL IS7i. Lang is hel geweten dat 'I libeialismus gcene gelegenheid laet ontsnappen om 't volk wys ie maken dal helde vyand van den kalliolykèii (Godsdienst niet is. Bezonderlyk als hel gaet kiezing: worden legt 't libeialismus er zich op toe om zynen zoogezegden eerbied voor 't ge loof onzer voorvaderen, en zyne zonderlinge aengekleel'dheid aen de kalholyke geeslelyk- heid te doen uitsehynen doch nnuwelyks zyn de kiezingen voorby of' 't liberalisinus werpt het schapenvel al dat het voor de noodwen digheid van den tyd had aerigelrokken, om zieh weer te verloonen, zoo als het eigenlyk is. Dit is te zeggen, 0111 weer, gelyk voorgaen- delyk, den kaïholyken Godsdienst, zyne open bare oefeningen en zyne dienaren te begekken en te bespotten, en lot overmaet van schande, ons in onze teederste godsdienstige gevoe lens, door allerlei kwellingen, te folteren en onze aloude rechten en vryheden, door de stelselmatige schending onzer gewydtïe kerk hoven, le verkreuken. En men kome niet beweeren dat onze ge- gezegden op niets zyn gestaefd onze aenha- lingen zyn geput in olïicieële stukken, die ons hel nauw verband doen kennen 't geen lus- sclien het liberalisinus en de vrydeidery be- staet. en daëi'by klaer en duidelyk bewyzen dat liberhalers en vrijdenkers liet zelfde doel hebben en de zelfde wapens en middelen ge bruiken om dit doel te bereiken. Dit bewys vindt men in 't verslag over de wei kzaemheden en den toestand der vrydenkerg, in 872 en 1875door de besturende kommissie, uengeboden. liet art. 1, der statuien roept het volgende uit De vrydenkery heelt tot doel de vry- beid van geweten. Zy traclit, door alle wettige middelen lot dit doel te geraken, en voornamelyk door 't onder wys, de druk- pers, de coiiferencien en de redetwisten. Het art. 2 zegtDe vrydenkery willende aen hare leden dén eerbied en de uitvoering van hunnen laetslen wil waerborgen, richt ten hunnen koste burgerlyke begtavenis- sen iir. Doch het verslag verhaest zich er by te voegen: De burgerlyke begravenissen zyn riogllians maer een deel an dit werk; de priester moet zoowel uit de plechtigheden der geboorte en des huwelyks dan uit deze der dood verjaegd worden. Er mag voor hem (voor den priester) geene plaels in het menschelyke leven bestaen, omdat hy aen niet eene noodwendigheid beantwoordt. Bladzyde 48.) De vrydenkers der schrikwekkende com mune van Parys hebben dit princiep, door de afschuwelyke slachtingen der gyzelaers, in de Haxostraet, wonderwel toégepasl. Die bloed dorstige liberale schandketrels hadden immers redekiindiglyk geoordeeld dat deze moorde- ryen een der volgens de vrydenkerg wettige middels was om zich van de priesters Ie ont maken voor de welke er geene plaels in liel men schelyke leven mag beslaen. Ook hadden die hloedschurken meer piiesters kunnen omhals- brengen, zy zouden het voorzeker gedaen hebben. Om tot dit samenlevingsverdelgend doel te geraken, namelyk lot de verjaging des pries ters uit de plechtigheden der geboorte, van het huwelyk en der dood, leert hel verslag dat de vrydenker aen zyne dochters, vóóral door onverschilligheid, geene godvruchtige gewoonten mag laten aennemen, welke wel licht moeijelyker om uilroeijen zouden zyn dan oprechte gevoelens. (Bladzyde G) Zoo wil het de vryheid van geweien. Mer. moet recht naer T doel mikken, zegt den verslaggever, al de schichten der kritiek tegen de kalholyke leer zelve richten, de 011- gerymdheid der leerstukken en der mirakelen blootleggen, al de misgrepen, al de weten- schappelyke ketleryen, die in de heilige ge schiedenis krioelen, aenwyzen indien men hy eene kalme bewoordiging den afdoende» invloed van een leven zonder zwakheden en zonder tegenslrydiyheden voegt, zal men geenen last hebben 0111 de vrouw tol de redelvke en rye gedacliten le overhalen. (Bladzyde 0.) ONDER ^»E ZEEROOVERS OV DE SOELOE-EI LANDEN» ISacr hel Hoogduitsch. DOOB 31E VROUW VAiN WESTRDEENE. 5° V EK VOLG ZIE ONS VORIG NUMMER. Vecriicn dagen waren er op die wyze verloopen zonder dal er iels byzonders voorvielover dag vischlen wy, of deden kleine lochten naer het bin nenste van ons eiland om vogelnesten Le zoeken des avonds legerden wy ons aen liet strand en begroellen de bewooners van liet andere eiland, even als den eersten avond, door liet zwacijen van een brandend stuk bont. Van Soeloe hadden wy al dien tyd niets gehoord de roovers schenen dus nog niet van hunfien tocln teruggekeerd te zyn het opperhoofd van Belawn had ons voortdurend' van levensmiddelen voorzien. Wy waren nu in hel mid den van November en hadden reeds eenige regen bui jen gehad'als voorboden van den rogenlyd, welke op die breedie tegen het einde vain December begint en lot het begin van April voorld'uert. Toen wy op zekeren dag acn ons middagmael zalen riep kapitein Bruins al onze opmerkzaemheid in, voor liet geen hy zeggen zoude. Ik geloof het eenige middel gevonden le hebben 0111 ons door de vlucht uil de handen onzer tegenwoordige meesters te redden, begon hy. Gy hebt zeker wel opge- moikl dal de Kapella van Belawn somtyds slechts En nu grien wy lol liet openbaer onderwys over. De toekomst is aen de vrydenkery dank aen het moedig streven van den onderrich- tingsbond, gaet de verslaggever voort. De openbare onderwysgeslicliten onder hel jok der wet van 1842 neergebogen, bevinden zich in de onmogelykheid van aen hunne leerlin gen een voedsel te geven, gezuiverd door de vrye wetenschap en ontbloot van alle gods dienstige vervalscbing. De onderrich- tingsbond, voegt de verslaggever er nog by, (bladz. 11) die, met de geesten naer de studie der kwestien bétrekkelyk 't onderwys te dry- ven, reeds zoo vele diensten aen den vooruit gang der samenleving gegeven beeft, werkt met eenen onvermoeibaren iever tot de inrich ting eenev model-school die deze hetreurens- waerdige leemte zal aenvullen. l'it deze laetsfe woorden moet men dus besluiten dat, volgens de liberale vrydenkers, er in elke stad, een onderwysgcsi'icht la Galh-de Gamond moet ingericht worden, aen welks hoofd men eenen liberalen schepen zou plaétsen, die even als Al. Fonlainas, door een leven zonder zwakheden en zonder legenstrgdig- heden, de vrouw tot de vrye gedachten zóu overhalen. De voorzilter der vrydenkery, wiens naem, ouder liet verslag gedrukt staet, is Al. Berge' liberale afgevaerdigde van Brussel, die, even als heerke De Alaere van Gent, de vlamingen, in volle Kamer, als domkoppen, uilen, enz.' uilscholdt. Ten slotte vragen wy of men, na lezing van dit deel des verslags, met ons niet moet be kennen dat het liberalisinus en de vrydenkeni een en 't zelve zyn. Het verhand tussehen t liberalisinus en de vrydenkerg is zoo nauw gesloten, dat het onmogelyk is ze van elkan der te scheiden. En inderdaed, streven de liberhalers en de vrydenkers niet naer 't zelfde doelHet eenig verschil 't geen tussehen hen beslaet, is dat de vrydenkery den oorlog tegen de Kalholyke Kerk, hare leering en hare in stellingen open lyk voert, terwyl 't liberalisinus dien zelfden oorlog, in de duisternissen der fraiiemaconslogieii ondersten,ut doch hun doel is hetzelve, namelvk de verdelging der Kalholyke Kerk. Die ongclukkigeti begrypen niet dat, als zy de Kalholyke Kerk zullen lotael vernietigd hebben, alles met baer zal vernietigd zynen de samenleving in de diepste afgronden zal nedergesiort worden. Aen ons dus, katholyken, dit le begrypen en het wel te overleggen. Laet ons in al de arron dissementen en kantons vereenigd blyvon, eendracht maekt immers macht, ten einde aende liberale vrydenkers de gelegenheid te ontnemen weer liet bewind in hinden te kry- gen, 'tgeen, kwam het le gebeuren, voor ons Land de nood lolligst e gevolgen zou baren, want het grootste ongeluk dat een volk kan teisteren is liet verlies van zyn geloof, omdat dit verlies liet algemeen vérder!' der zeden naer zich sleept en dat liet verdeel' der zeden de moeder is van al de kwalen die het menscli- dom en de samenleving kunnen ongelukkig maken. Nu zal onze kalholyke bevolking maer al le wel verstaen waerom de liberhalers liet Chris tusbeeld en alle andere voorwerpen welke onzen II. Godsdienst erinneren uil de school lokalen moeten verdwynen Nu, zullen zy dit alles begrypen, want de lugue van Al. Fonlainas stelt hun de proel op de som. vier man in zyne prauw beeft, in plaels van, zoo als in liet begin, door tien ol' twnelf inboorlingen vergezeld le zyn, die waërschynlyk mede kwamen uil nieuwsgierigheid om ons te zién. Op die geringe bemanning der prauw steunt myn plan lol vluchten. Als de Kapella nu weder, en dal is nu over dry dagen, met zulk een klein gevolg komt, vallen wy hem en de zynen als mannen aen, hinden hen of dooclen hen des noods, maken ons van de prauw meesier, halen onze vrienden van het andere eiland af en beproeven dan hel Noorden van Celebes of een ander met hel goevernement bevriend eiland ic bereiken. My dunkt dat plan is eenvoudig en gemak- kelyk uit le voeren, mits kapitein Hendriks zich 111 stoet acht met de ptauw zonder kompas, zulk eene zeereis le maken. Dat is zoo moeijelyk niet, kapitein, riep de koopyaerdv-kapitein vrolylc uil,en uw geheel gedacht is zoo lieerlyk en eenvoudig, dal ik my schacm er niet reeds lang op gekomen le zyn ||ci eiland van Columbus, beste Hendriks, sprak Bruins glim lachend. Ook ik ben verrukt over dal plan, merkte ik aen, maer wy moeten het zoodra mogu- lyk ten uitvoer brengen want vooreerst kunnen wy icderen dag naer Soeloe teruggebracht worden, en ten tweede hebben wy spoedig den Westmoesson en zware stormen le wachten. O, wat bel loetste betreft, sprak Hendriks voor die slormen ben ik niet bang, als ik maer eene goede prauw heb en liet vooruitzicht van weder vi v man te worden overdag zal ons de zon en des nachts zullen ons de sterren tol kompas dienen. Als wy maer cenigzins gunstigen wind hebben, hoop ik in ten minste dry dagen dc Noordkust van Celebes le bereiken. Wy hebben levensmiddelen genoeg voor dien tyd en Jan van Wyk zal morgen aensionds beginnen met onzen gcheelen voorreed Onze geëerde lezeren kennen reeds het sehandig leit dat verledene week gansch liet Land in opschudding heeft gebracht. Wy be doelen de fugue van AI. Fonlainas, schepen der^tad Brussel, die zyne viouw en kinderen heelt verlaten, 0111 met eene jonge onderwv- zeres, juk. uit de hherale school van jufv. Galti de Gamond, een speelreisje naer den vreemde le gaeti doen. AI. 1-on lai nas was, als schepen, met het toezicht over liet openbaer onderwys gelast en een der grootste tegenstrevers van liet godsdienstig onderwys, een van die mannen welke zich legen de tusschenkomsl. van den priester in de school, ten titel van gezag, ver zetten omdat zy het als een gevaer voor de samenlevingen als eene overgeving der vorige eeuwen, dus als eeue dwaling, aanschouwen. Ehwel, Al. Fonlainas, is in de school van jufv. Galti de Gamond ten titel van gezag tus- schengekomen hy heeft ons doen kénnen waerin zyntoezicht bestondt; hy heeft er zyne principen van onalliankelyke zedeleer in werkelyke dadclykheid gebrachthy heeft zyn best gedaen 0111 zonder zwakheden en zon der tegenslrgdigheden die jonge onderwyzeres L...? lot de vrye gedachten te overhalen ein delek heeft hy dit oude hygeloof, dat men huwelyksgetrouwigheid heel, over boord ge smeien, om ons aldus den liberalen vooruit gang te leeren kennen dien het onderwys zonder God en zonder kalholyke zedeleer on- vermydelyk te weeg brengt. Doch die fugue van Al. Fontainas za! zonder twyfel de oogen aen velen doèn openen. Nu zal de bevolking, gelyk wy, begrypen waerom de kalholyke zedeleer, de oathecis- mus, als eene. overlevering der oude tyden, zonder eenig nut voor de samenleving moet gehouden worden, gelyk de liberalen leeren. Nu zal bet volk klaer zien, en begrypen waerom de liberhalers in hunne scholen' van het geeslelyke opzicht niet willen, en overal den priester uit de openbare onderwysgeslich- ten willen verjagen. ryst ;if Ic koken en 200 veel viseh lc bakken als wy vangen kunnen onze waterkruiken kunnen wy kort voor de afreizo vullen en dan zyn wy, de léveus- middplcn onzer vrienden op liet andere edand mee gerekend, toereikend van proviand voorzien. Kapitein Bruins werd door ons allen met lof en dankbetuigingen voor zyn goeden inval overladen, en wy spraken vervolgens dc noodige maatregelen af lot overweldiging van de bemanning der prauw, wacrbv onzen sterken bootsman eciie gewichtige rol ten deel viel. Kalm en geduldig hadden wy nu byna een hall' jaer de gevangenschap gedragen"; maer thans zagen wy met koortsachtig ongeduld, op den derden dag, de komst van de prauw van Belawn le gemoet. Wy konden nauwolyks vyf minuten stil zitten zonder op lc springen on naer dc richting van Soeloe uit te zien naderen om ons van ons eiland al'lc halen. Eindclyk was de namiddag van dien lang* gc- wenschlen dag gekomen en wy konden nu ieder half uer de komst van liet onperhoofd van Belaw n te gemoet zien. leder onzer had zich van een dikken knuppel voorzien, liet eenige wapon, behalve onze kleine messen, dat wy hadden kunnen machtig worden. Da er komt Ge prauw riep Hendriks eindclyk uit. Laet ons geene buitengewoons acndoening verraden en niet zoo digi lner by elkander op hel slrand blyvcn staen. leder onzer weel toch wal by te doen heelt. Wy gaven aen die vermaning ge hoor en lieten de prauw, die slechts met het opper hoofd cn vier anderen bemand was, bednerd aen- leggen de Kapella cn twee Maleijers kwamen acn land, om de voor ons bestemde manden met ryst en andere levensmiddelen neder le zeilen. Dat was hel oogenblik voor den aenval bestemd. Kapitein Hen driks cn de bootsman sprongen eensklaps in de Zwygen wy v.an dien liberalen roozenpol en besiatigen wy alleenlyk nog dat gansch de liberale drukpers, zoowel groote als kleine papieren, en bezonderlyk het libcrael vuil- bladje onzer stad, 't Verbond van Aelst, er geen gebencdyd woordje van reppen. Nogthans die zonderlinge liberale verdedigers der openbare eer- cn zedelykheid zyn niet ten achter geble ven, om door belaeld grauw vnlschelyk be schuldigde geestelyken met greiigheid te las- ti-ren, te heleedigen eu le beschimpen Alaer dan was het een geeslelyke, een broe- derke dercliristelyke scholenen dit verschil legt hun hedendaegsch gedrag uit. De slilzwygendheid der liberale drukpers zal in bet onderhavige geval weinig balen. Het ieil door AL Fontainas daergesleld, is een teeken des tyds. Het werpt eene heldere klaerle op dit zoo gewichtig vraegsluk dal in onze politieke twisten zulke aenzienlykc plaels bekleedt. Zal men nu eitidelyk begiypen dat een onderwys zonder kristelyke zedeleer naer 't zedeverderl'leidt Zal men 1111 eindelyk gewaer worden dat het verspreiden van het godvei loochenetid liberael onderwys eene landverradery, eene verbees ting der opkomende geslachten is die voor ons Land eu de samenleving hoogst gevaerlyk zyn Zullen deze welke de verantwoordelykheid over 't volksoudei wys dragen nu eindelyk zien dat de verspreiding van 't ougodsdiensiig on derwys moet beteugeld worden, indien zy bun vaderland wuerlyk beminnen y hopen dat bet door iedereen wel zal begrepen worden en dat vóóral de kalholyke ouders zich zullen verhoesten hunne kinderen aen die scholen van zedeverderl'te onttrekken om ze aen 't godsdienstige en T zedelyke onderwys toe le verlrouwen, hetwelk de eenige waerborg is van hun eigen geluk en van dit hunner kinderen. Want dat de ouders liet wel be\ roeden, eens den grondsteen slecht geplnelsf, is het oumogeiyk het gebouw recht te houden. De deugd moet de grondsieen zyn van hel menschelyk leven langs dien weg moet hy naer zyn einde streven voor hel welk hy geschapen is. Alle andere weg leidt naer het verderf en van het verderf naer liet geeste- lyk en stoü'elyk ongeluk van den mensch. Afen verzoekt ons eene plaels le willen ver- leeneu aen T volgende artikel. liet gemeentebesluer onzer stad, beefl in liet budget van 1874, een eerste krediet inge schreven, lot het inrichten eener nyverheids- scliool. Ejcnige woorden mededeelen, betrek- kelyk liet doel dezer imf'chfiiig, zal des te noodiger zyn, daer er weinigen het nut zulker scholen beseflën. prauw, en traebllen zieh van de Iwcc aen b >ord gebleven mannen meesier te maken, terwyl wy vier overigen, op liet opperhoofd en de twee anderen aenvielen eu hen met gemak onder den voet kregen, wyl zy volstrekt niet op zulk een plolselingcn oen- val verdacht waren. In een oogcnhlik lagen zy op den grond, en met luinnc hoofddoeken geboeid. Hendriks had den man die aen liet roer zat ook zoo onverhoeds by de keel gegrepen cn half geworgd dal hy weinig of geen tegenstand hood, eer een van ons allen toeschoot om hem le helpen knevelen. Niet zoo gemakkelyk had do bootsman het, daer hy door de gehcelc lengic der prauw van den man, die vooren stond, gescheiden was. Toen deze den boots man op zieh zag toespringen en liet rumoer aen het strand hoorde, trok hy zyne lange kris en drong moedig op den bootsman in deze weerde evenwel de stooten af, lot hy eindelyk gelegenheid kreeg om den Maleijer zulk een lievige» vuistslag op zyn hoofd toe le brengen, dat deze zonder geluid lc geven op den grond néderzonk. Nu werd ook hv acn land gebracht, cn hy do andere geboeiden ncdergolegd, die ons stom Van verbazing aensiaörden, zoo had onze plotselinge aenval hen in de war gebraohl. Wy gingen nu druk aen het werk oiii onze levens middelen, zoowel dc reeds toebereide als de zoo even met prauw aengekomonc aen boord le brengen, en loeu ook de waterkruiken met versch water waren voorzien, zorgvuldig waren digi gemackt, en achter in dc boot wareu neergelegd, gingen wy vrolyk aen boord. Kapitein Bruins zeido nog eerst aen het oppcrhoold dal hy niets meer voor zich eu zyne lieden lc vrcezou had, dan een nacht op het eiland te moeten doorbrengen, daer zyne landslie den hem dqn volgenden dag wel van liet eiland zonden komen afhalen als zy zagen dat hy met terugkwam. Het progrnmma eener nyverlicidsscliool be vat gewoon lyk..., de leekeuktinst, de wiskun de, dc natuerkunde. de scheikunde Overbodig ware het, liet nuttige der twee eerslgemelde vakken aen te balen de wis kunde opent de baen der andere kennissen, iel is zy die door hare juistheid alles verge- makkelyki, liet is de eenige, de eeuwige wet- „eeiitei der overige wetenschappen. Spreken wy dus van de natuerkunde en de scheikunde. I De natuerkunde ontsluiert den blinddoek nnl.J.M1 0ns ''""'«"gewoone en immers nalLiciIjke verscliynsels, zy veropenbaart der- wetten zy beval de (trondbeginsels der evenwiclilsleer, welke de basis is der werk- uiKkundigezy bandelt over dc waterbewcetr- kunde, de ontelbare hoedanigheden en toepas singen des dainpkrings en der geluiden zv Handelt ook over de menigvuldige eigenschai»- pen der warmleslofTe, welke liet samenstellen dei verschillende stoomtuigen bevatzv door dringt de magneetkracht, de gezichtkunde, de eleclricdeit zy brengt liet bare bv, tot liet verzilveren en vergulden der metalen zv ont vouwd bet geheim des lelegrael's, en doorlicht de donkeren kamer der onlangs uilgevonden zonnestiaeldrukkery. (Photographie.) E11 als 0 zy (de natuerkunde) ons onze onkunde alle stonden voor oogen wilde leggen, achtervolgt zy ons iii onze minste daden, verstoot fr naer.... /y zal u gelyk maken aen een werk- uig onbewust over bet gebeurde, en even als ïft M T1" 2y u «Gl)ogen onder het juk des dagelyksclien lasts, zonder boon van vooruitgang. De scheikunst (chimic), stelt ons het bin nenste der lichamen voor, zy leert ons de wetten, aen welke de beweging der kleinste ged eel lens onderworpen zyn. Alle vooruitga»" ui kunsten en uyverheid spruit uit liaer vootL doordringt dngelyks liet werkhuis aller ambachten, reikt de hand uit tot verbeteiin- gen, en uit vuiligheid weet zy stollen le trek ken, welke de hederidaegschen welsiand van \ei schillende sleden uitmaken. Onopboudelyk verscbatt zy ons middolon tot verbetering in 't behandelen, bewerken en graveren der meialen in 't ku|selien en klaer maken der ontelbare lichamen in '1 bereid- maken der verschillende huiden in 't behan delen der aerd- en vetsloffen. waerondcr men magplaelsetidezcepziedeiyën, olieslagcrvën keers- en bougielahrieken, de verscliillóiide porselein- en potbakkeryën, glasblazeryën e"t men zieh tot de schilderkunst en' lot hare veelvoudige lakken, nogmaels verkr\-t. men van- liaer, die ontelbare samenyeslcide kleuren, welke 111 levendigheid, die der nalucr naboetsen. Door het verbeteren der inkt en byleude stoffen verrykt zy de verschillende diukkeryen. De lakens, kaloene- en wohveve- ryen ondersten 111 zy door dagelyksche ver beteringen in de verschillende beweikin"cn welke de sloffe» moeien ondergaen. De meer gronde kermis der gistingen is dc oorzaek der zoo lalryke stokeryën de eigen- sehappen der zuren, in aenraking met de ver schillende meelachtige stoffen, heeft aonleidiii" gegeven lot het bercidmaken van den Glucose'' (Volgens den samenstel dezes suikers kan men, met de bewerking een weinig te veran deren, de acrdappelbloem zeer wel door liet zagen meel vervangen.) In een woord, het is dit Daei'op zeiden wy bel schoone eiland vaeewel, win welks lielclykhcilcn wy iniusschen met' 'cc 11 uclilifr hart afscheid mnicn cn zeilden nu snel mei net eilandjfc waer onze mèd'etjevaiigeneli zicli be vonden, om alle aehterdocblle voorkomen, als \w misschien door eene visscjicrspramv gezien werden, daer liet de Maleijers al zeci spoedig zou bevreem den wanneer dc prauw van Belawn zoo buitenge woon lang by ons eiland bleef vertoeven. Ons scheepje bleek, volgens de uilspraek van Kapitein Hendriks, cfp wel is waer reeds oud, maer toch nog zeer luuikbner vacriuig. dal een dozvn menselien dragen Kon, zonder overladen le zyn. Ik ga de blvde verbazing eii liet gejuich der andere gevangenen met slilzwygen voorby toen zv ons wederzagen cn onze voorgenomen,"of liever"reeds begonnen vlucht vernamen. Mevrouw Schmit slortlo een siroom van vreugdetranen, knielde acn bel strand neder cn dankte God. In weinig tyds waren dc benoodigdbeden at n boord gebracht, cn daer wy bel niet durfden wa-cn voor bel invallen van den nacht bet eiland le ver laten, maeklen wy ons den lyd tliq ons overbleef ten Iiultc om bel scheepje voor tie "langdurige reis heler en gemakkeljkcr 111 lc richten. Tervvvl wv landvolk, bezig waren mei in bel adilereiiid der prauw door middel van eenige mallen eene kleine ruimte al le zonderen lol slaoppbiels voor mevrouw Sebnnl, oorzagen kapitein Hendriks en zyn zee lieden bet voorsle deel van eene soort van'halfdek door liet uitspannen van dubbele mallen over eenige slokken Dat halfdek moest het indringen van ile golven in dc boot beletten, hetgeen bv een zoo lafeg vacriuig als onze prauw nauwclvks te vermvden t n met alleen zeer lastig is, maer ook somtvds'gevaer- lyk kan worden» {Slut by nac£k.j

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1874 | | pagina 1