51sle Jaer
Zondag, 26 August! 11177.
'16 lei.
YZEKEN WEG.— VERTREKUREN UIT A EI.ST .YAËH
VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN
Wal er ons zou Ie wachten slaen
De Professor en zyne Pleegdochter,
ABONNEMENTPRYS6 FRANKS 'S JAERS. lie inschryving eindigt met 31 December.
ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Rcklamen fr. 1,00. Vonnissen op 5'1" bladz. 50 cent.
Dendermonde. 4-55 6-45 8-48 12-25 3-06 6-40 10.05
Lokcren. 4-55 6-45 8-48 12-25 3-06 6-40
Mcchelcn. 4-551 6-451 7-19*1 8-12J Exp. 1*2* 3* kl. 11 -53d
1-04d Exp. 1" 2* 3® kl. 2-50J 3-061 6-0id 6-40/
10-06*/ Exp. 1® 1' 3' kl.
Antw. 4-551 6-45/ 7-19d 8-1*1 Ext. 1° 2® 3® kl. 1-0-WExr.
10 2® 3® kl. 2-5M 3-061 6-04*16-401 10-06d Exp.
1° 2® 3® kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 0-00 7-19 7-50 8-12E.
9-24 11-53 1-04 E. 1® 2® 3® kl.2-50 5-22 Exp. I® 2® 3® kl.
6-04 8-49 9-09 10-06 Fxp. 1' 2® 3° kl.
Leuven, Thicnen, Luik.Vervicrs 4-40*/ 4-551 6-451 cn 8-12d
Exp. I'2® 3® kl. 7-50d 9-24d 11 -53»/ lot Leuvcn)l-04d
Exp. 1® 2® 3® kl. 2-50d O-OOd Exp. 1® 2' 3® kl. 6-04d 8-49d
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota De letter 1 beteekent langs Termonde en do
Gent, (5-00 's vryd.) 7-59El«2'3®k 8-41 9 45 12-22 12-40
3-09 3-41 cn 5-31 E. 1®2® 3® kl. 6-12 6-40 O OP 9-36
ie-49 Exp. 1® 2® 3® kl.
Brugge, Oostende 7-59 Exp. I" 2® 3® kl.o-00 9-45 12-22
12-40 3 41 en 5-31 E 1® 2' 3® kl. 6-40
Doornvk, Mouscrou, Korlrvk, Ryssel (langs Cend) 8-41
12 2*2 12-40 3-09 3-41 'Exp. '6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Rvss. (langs Alh) 6-00 7-50 11 33
0-00 6 04
Ninove, Geeraerdsbcrgcn, Lessen, Alh 6-00 7-50 8-12
11-53 2-50 0-t'O 6 04 9-09
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-53 2-50 0-0C 6-04
Engiiicn Branie, Manage, Cliarleroy, Narcen langs Geeruerds-
bergen 6 00 (-00 11 -33 2-50 0-00 6-04
Sottcgcm, langs Erpc-Mcire. 6.05 (-725's zal12.30 6 02
letter d langs Denderleeuw.
Clliquc Sun in.
NAER AELST UIT
Alh 6 49 10.30 1.30 4.20 7.58 9.12
Anlvv. 5.25 9.50 10.50 E. 1' 2® 3® kl. 12-15 3-15 E. I°2°
3® kl. 3-33 4.45 5.55 6.50 E. I® 2° 3® kl. 8.55
Brussel 7.20 E.l®2' 3®kl. 7.29 5.00 11.06 11.53 1.55 3.02
en 4.53 E 1®2U 3e Id.5.01 5.55 0.00 8.20 10.10 E, 3 kl.
Dendermonde 7.13 9.45 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Geeracrdsbcrgen 7.27 11.08 2.07 4.58 8.33 9.50
Gent O.OOE 6 32 7.39 E I® 2® 3' kl. 8.25 10.59 12.31 E
1® 2® 3® kl. 1.55 4-50 E 1.2.3. kl. 5.09 8.09 8.14
9.33 Exp. 1® 2® 3® kl.
Lessen 7.09 10.50 1.50 4.-19 8 18 9.32
Lokcrcn 6.35 9.06 10.57 1.49 4 50 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.35 5.26 9.01 10.18
Oostende 0.00E 6.20E. I 2 3 kl. 6.25 9.00 11.55 0.00
3 30 El® 2® 3® kl. 6.04 8.14 Exp.
uit Gent naer
Moorlzeele, Soltegem, Gceraerdb., Englnen, Braine-le-
Comle 5.52 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
UIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde, Soltegem, Moorlzeele en Gent, 515 7.24
9 54 11.59 2.58 5.00 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
llaeltert, Burst, llerzele, Solleg. Audenaerde, Anscgero,
Kortryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20
UIT SOTTEGEM LANGS DENDERLEEUW NAER
Aelst, (5.45 's Zaterd.) -7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. N'ikolaes, Lokeren en Gent
4.40 7.10 8.50 10.55 2.05 3.45 6.35 9 15
uit Cent naer Lokeren, St. Nikoi.aes en Antwerpen
4.30 7.00 9.25 l't.50 2.15 5.25 7.10 9.10
Uit Soltegem langs Erpe-Meire. 7.49 2.00 7.48
AELST, 25 AUGUSTI 1877.
Meester Laurent, de goddelooze leeraer aen
de Staelsuniversiteit van Gent, heeft onlangs
een boekwerk in 't licht gegeven, 't welk over
de werkmam-vereenigingen handelt.
Dit boekwerk is in den zelfden geest ge
schreven dan zyne andere werken en getuigt
dan ook van de zelfde goddeloosheid en ver-
volgingszucht tegen de catliolyken in 't alge
meen.
Mr Laurent is, gelyk men weet, groole voor-
staender van Let verplichtend Staeisonderwys
en liy zou het derwyze willen ingericht zien
dat er noch van de rechten des vaders, noch
van de gewetensvryheid rekening gehouden
worde.
Het vrye onnerwys zou gansch voor het
Staeisonderwys moeten verdwynen en om
hiertoe te geraken zou hy niet aerzelen tot de
wraekroepéndste onrechtveerdigheden, lol de
schreeuwendste verkrenkingen onzer grond
wet zynen toevlucht nemen
Maer wat geeft dit. 't is immers hy die eerst
onze grondwet de groote foppery van
1830 heeft geheeten?
Wy willen hier een uittreksel van liet nieuw
werk van Mr Laurent laten volgen, ten einde
de ware strekkingen van 't liberalismus onze
geëerde landgenoten onder de oogen te bren
gen, hopende aldus eenige verdwaelden op
den rechten weg te helpen.
Het is klaerblyker.il, zegt M' Laurent, dal toen
men de vryheid van onderwvs in onze grondwet
bekrachtigde, men nog aen liet verplichtend onder-
vvys niet had gedachthy gevolg, is de kwestie
die wy heden bespreken, in het gedacht van deze
die onze grondwet maeklcn, niet vastgesteld ge
it woest door eenen tekst die zegt dal hel onderwys
vry is. Indien dus de wetgever vcrklaert dal liet
onderwys verplichtend is, is het aen hem de voor-
woerden van dit onderwys te regelen, de grond
el wel uitleggende, die de moeihkheid voorzien
heeft. Het is 't recht der wetgevende macht de groml-
wet uil te leggen, cn indien cr ooit ccne uillegging
noodig is, dan is hel wel wanneer hel eenc schik-
king betreft welke geen orde van zaken, noch
mocilykhcdcn voorziet die de instellende macht
niei voorzien kon.
Al wal hel kongres heeft besloten is, dal de
eerste den bcslc mag onderwyzen, zonder eenige
waerborg van wetenschap, noch van zedelykheid
hel heefi niet besloten dat de Slael zich zou ver
ft genoegd hebben met een onderwys zonder wacr-
borg van bekwaemheid en van zedelykheid dit
zou eene dwaesheid zonder naem zyn.
Doch, luistert, geëerde landgenoten, wat de
gevolgtrekkingen zyn die Mr Laurent uit het
bovenstaendc atleidt en gy zult zien tol waer
de liberalen ons, catliolyken, zouden willen
brengen
Er beslaet volstrekte strydighcid tusschcn hel
vrye onderwys cn den Slaetdus mag do Slact de
w leerlingen aen de examen niet toelaten die hunne
studiën in een collcgic ol in eene calholyl.e uni-
versiteil hebben voltrokken, 't Is zottigheid deze
Oorspronkelyke Novelle
door J. B». VIS ."SBEMEVOOBï'F.
Schryver van Wroeging en Genade, Het Gouden
Bidsnoer, Levenscritiek, enz.
)Z<—
13®vervolc zie onze voorige nummers.
In zooverre ik de woorden van de anders nog al
chrislelyke schryfslcr als die van den professor
moest beschouwen, daer zy hem tocli zeker hadden
getroffen, en hy er eenigzins mede instemmen moest,
om den lust te gevoelen ze over te schryven, gaven
zy my een ander inzicht in den gemoedstoestand van
den allvd in myn oog nog zonderlingen man. Ik had
hem tot nu toe aengezien als iemand, die volkomen
met godsdienst cn openbaring gebroken had, en hoe
zeer aen deze aenhaling van eenc treurige twyfel-
moedigheid getuigde, het streven was er in te ont
dekken, om zich in hel treurig ondermaensche aen
het bovenaerdschc vast te klampen, en hoe moeilyk
T ook mocht vallen, te geloovcn, wanneer hel eenig
zins met zyne overtuiging overeen te brengen was.
Op de volgende bladzyde las ik
Het karakter van den mensch wordt bywylcn
door dc omstandigheden gevormd of gewyzigd zyuc
daden niet zelden, ja, meest allyd door dc omstan
digheden geleid. Geloof mc, er beslacl wel eens een
breed onderscheid lussche» des menschcn uiterlyk
en innerlyk leven. Menige levensrichting, die uw
weerzin of afkeer wekt, zou uwe deernis verwerven,
als 'l u mogelyk was, door het aengenomen masker
been to zien. Medelyden zou de maetslaf zyn van uw
oordcel, cn wellicht zou dan van uwe lippen geen
vcroordcelend vonnis worden gehoord.
Georgine
Achford Owen.
Wanneer ik deze woorden alweer als die van den
professor aennam, kreeg ik medelyden met hem. Mo
gelyk was hy inderdaed liet slachtoffer van de eene
of andere omstandigheid, en had hy zich een misstap
te verwyler., welke hy niet zou bcgaei.' hebben, zoo
hy dacht, op een anderen tyd of pïaels, of omringd
door personen, wier invloed zyn val ten gevolge
moest hebben. Wellicht daglcekende van dien tyd de
verarming zvner godsdienstige gevoelens, en ofsehoon
geen toestond in het leven ooit dc minste onverschil
ligheid voor godsdienst of geloof kan rechtvacrdigen,
hebben zulke lieden toch meer hoop op ontferming
van hun Schepper, dan de zulken, die zich moedwil
lig hebben losgescheurd cn loomeloos voorlhollen op
den weg, die hen ten verderve voert Hoe het, nadat
er een enkele lichlslrael in zulk eene ziel is gevallen,
soms op eenmael dacrir, weer stikdonkere nacht
werd, bewees my de volgende citatie
Ik begryp die duistere macht niet, die u en my,
en zoovele anderen, uil het niet heeft geroepen, zeg
gende Ontwaek, bemin, smeek en lyd Eu toen
ontweekten wy, cn proefden de bitterheden des
levens, alleen om te welen, dat wy hel moesten ver
zaken. Dan grypt die macht ons wederom aen cn
zegt Het is genoeg, leg u neder, lyd en sterfdacl
af in hel graf. Gy hebt genoeg geleefd
llerla
Frederika Bremer.
Deze woorden welke bovengenoemde schryfsler
eene barer vrouwelyke hoofdpersonen in den mond
legt, en waermede ik aennam. dat de professor in de
oogcnblikken, toen hy ze overschreef, instemde,
drukten den ongelukkigen ziclloesland van een vol
slagen godloochenaer uit. Er was hier alleen sprake
van lyden en smachten en dc bitterheden des levens
te ondcivinden, zonder daeivoor, by eene geduldige
onderwerping, by ecue lydzaemheid gelyk die van
den Christus gevorderd wordt, als loon den hemel te
genieten. Hoe donker, hoe akelig zwart moet het er
in zyne ziel hebben uitgezien, toen hy deze woorden
nedersclireef, dacht ik, en wat moet er van den on
gelukkige", beklagcnswaerdigen man worden, die
zich gehocl door dc Voorzienigheid vindt losgelaten
Hy begreep die macht nietnu, hy en niemand onzer
kan die macht begrypen, zoolang wy hier op aerde
zyn, maer in het doorgronden daervan ua dit leven
ligt misschien hel geheim onzci gelukzaligheid.
Dal ik hel aengehaelde wel degelyk als geheel met
zyn geest strookende had te beschouwen, leerden my
eenige versregels, welke bepaeld van zyne hand
waren, daer Wouter my had verteld, dal hy ook dc
dichtkunst beoefende
Onbcgrypeiyke macht.
Die den mensch uil den nacht
Van den baeierd eens opriep ten leven,
Maer verborgen alljd,
Op de vraeg, wie Gy zyt,
Ons het antwoord zyt schuldig gebleven.
Dacrop volgde een couplel, dal ik liever, om hun,
die gelukkig genoeg waren nooit met zulke lieden in
aenraking te komen, gcene ergenis te geven, achter
wege loei, en toen bet derde
Neen, ik denk my een macht,
Onvveerslaenbaer in Kracht,
Hecrscheres over vormen en lyden,
Wier bevel klonk Ontwaek
En wy leefden dc laek
Was ons opgelegd eindloos te lyden.
En wy proefden bel leed
Om mcedoogloos en wreed...
Maer genoeg wy zullen hier, voorzichtigheids
halve, het vers afbreken, wacraen ik vermoedde, dat
hy schryvende was toen ik binnentrad, cn de vier
overige laten rusten, die reeds waren voltooid.
Wy hebben deze weinige regels medegedeeld al
leen, om den waren zielstoestand te doen kennen
van der. man, die mogelyk lo verachten, maer zeker
te beklagen was. Het leed iny by gesn twyfel, er
mocht hem overkomen zyn welk ongeval ook, dat
gekwetste eigenliefde en een goed deel hoogmoed
oorzack van zyne afdwaling waren. Ik gevoelde my
alle tcgenkansen te voorzien die gedurende den loop des werks
kunnen voorkomen.
De burger in plaats van zijn geld aan onbekenden te betrou
wen, zal integendeel van zijne vrienden en bloedverwanten
vooraleer de beurs tc ontbinden ernstige waarborg cischen.
Deze vooruitzichten zijn geenzins te beknibbelen, cn ware liet
alzoo dat dc landbouwers handelden in den aankoop, hunner
vetten, voorwaar zij zouden tot speelbal niet dienen der me
nigvuldige vreemde reizigers, die dikwils tot waarborg hunner
vetten niets bij te dragen hebben, dan ijdele woorden en val-
sche getuigschriften.
De landbouwers moeten ook in den aankoop hunner vetten
gansch onafhankelijk zijn. Zij mogen geen oor leenen aan
sommige eigenaars die hunne pachters min of meer verplich
ten de meststoffen bij eenen door hen aangeduiden koopman
te nemen zulks geelt aanleiding, of oiu gemecndcrc waren
te leveren, of oin ze duurder te doen betalen insgelijks is
bet hun af te raden betrekkingen aan te knoopen met koop
lieden in vet dier terzelfdertijd handel drijven in granen ol'
veldgewassen, en die deze laatste voortbrengsels boven den
marktprijs aunkoopen, op voorwaarde dat de landbouwers
hunnen aankoop van vet bij die zelfde kooplieden doen. De
landbouwers mogen wel overtuigd zijn, dat de koopman hun
het meer betaalde twee en driedubbel weet te doen uitkeeren.
De aangekochte meststoffen zouden insgelijks op staande
voet moeten betaald worden. Immers men mag veronderstel
len dat een koopman aan wien men met gereed geld betaald,
zich hijvoorbeeld kan vergenoegen niet eene winst van éénen
frank per honderd kilos zijner meststoffen. Om nu dezelfde
winst met hetzelfde kapitaal te doen, indien men lief maar na
zes maanden betaald, moet de koopman noodzakelijk zesmaal
zoo veel winnen, cn daar dit niet mogelijk is dit door verhoo
ging van prijs te doen, moet hij het noodzakelijk bij de ver-
valsching vinden.
Indien dus de landbouwers den omgang met onbekende
reizigers vermeden, en hunne gekochte meststoffen spoedig
betaalden, indien zij in hunne verkoopen dc verbintenis nooit
aangingen, een deel van dc waarde der verkochte goederen in
meststoffen terug te nemen, dan zou er ongetw ijfeld merke
lijk min vcrvalschingen begaan worden, ook zouden de land
bouwers hoegenaamd gcene guano, koeken of scheikundige
meststoffen mogen koopen, zonder van den verkoopcr eene
klaic cn duidelijke opgave te'eischen van dc hoedanigheden
en hoeveelheden der hestanddeelcn, die zich iu de gekochte
meststoffen bevinden Dit is de gewichtigste zaak, waarop
ik in een volgend artikel zal terugkomen. V. D. S.
JACHT.
Wy lezen in den Monileur van zondag
De opening der jacht is bepaeld voor gansch
het ryk, op 29 augusli aenstaende.
Nogtans is de jacht met windhonden en met
brakken slechts toegelaten te rekenen van lo
september, en de jacht op de fezanten, van i
October.
In de plaelseu waer liet spoor van het wild
in den sneeuw, kan gevolgd worden, wordt de
jacht in dc vlakten opgeschorstzy bjyft toe-
gelalen in de bosschen, even als op het water
wild, langsheen liet zeestrand, in de moeras
sen en langsheen de stroomen en de rivieren.
Alle soort van jacht houdt op toegelaten te
zyn met 51 december aenstaende.
By afwyking zullen nogtans de klopjachten
op net grol wild toegelaten zyn, even als de
jacht op de konynen in de bosschen en de dui
nen, by middel van klopjachten of met staende
houden, lot op 31 januari 1878 de jacht op de
konynen, by middel van zakken en fretten is
liet ganschen jaer door toegelaten de jacht op
het waterwild langsheen de zeeoevers in de
moerassen en langs de rivieren blyfl in al de
provinciën open tot op 50 april aenstaende, in
begrepen, en de brakkenjacht zonder geweer
lot 31 januari, in de provincie Antwerpen tot
op 31 meert in West-Vlaenderen, Oost-Vlaen-
deren en Henegauwen, tot op 15 april, in de
provincie Namen, behalve in het kanton Ge-
dinne en het gedeelte der provincie Luik, dat
op den rechteroever der Amblève ligt en lol 30
april in de provincie Luxemburg en het kanton
Gedirine.
Wat de geleerde Bilderdyk van de
liberalen zegt.
Zegt eens, wat zyn liberalen.
Daer men thans gestaag van hoort
'k Hou zoo vast aen '.t wel bepalen
Van de meening van een woord.
Eerlyds was hetmild in 't geven,
Open zyn van hart en hand,
Niet aen geld of goed verkleven,
Trouw aen God en Vaderland.
Maer het is ol alle namen
Thans veranderd zyn van zin
Wysheid, godsdienst, deugd, betamen,
Sluiten nu niets goeds meer in.
'k Hoor nu 't onbeschaemdsle razen
Van de domheid, hoogst geroemd
En de dwaessten uit de dwazen
Lichten van versland genoemd,
't Vaderland in vlam te zetten
Is nu Vryheid, naer ik hoor
Eigenzucht en windtrompetten
Gaet voor liooge wysheid door.
Redenloos in 't wild te kwaken
Wordt welsprekendheid geacht
Rook te snuiven, wind tc braken,
Strekt voor overredingskracht.
Beedlaers-lappen om te hangen
Hier geslolen, daer geroofd,
Doet den glorienaem ontvangen
Van een vlug en geestvol hoofd.
God in T aengezicht te honen
En le spotten met zyn macht,
Is versland en oordeel toonen.
En verheven denkenskracht.
Kortom Doch, ik laet dat wezen
Maer ik wou wel dat ik wist,
Waer ik daeglyks van moet lezen
En myn hersens op verkwist.
Liberalen, hoor ik praten,
Zyn voortrelTelyke liên,
Die den dwang van andren haten
En recht gaerne zeil gebiên.
Kee/.en dan of Patriotten
Foei, dat klinkt veel te ouderwetsch
Om de menschen te hedotlen,
Tapt men uit een nieuwe flest h.
Toch een soort van Jacobynen
Ook dat woord ging lang voorby
T Mag er wel zoo wat naer schynen
Maer liet is geen Staetsparty.
Niet Wel neen, geheel iels anders
Zy, zy maken 'i volk alleen
Zy alleen zyn Nederlanders,
En hun gril is 't Algemeen.
Zoo nu zou ik 't haest bevatten.
Liberael is Glibber-aal,
Die de fuiken weet te ontsnappen
Gluiper in de rechte tael.
Oproerdryver die de nellen
Weet te ontsnappen, voor dat soort
Uilgespannen door de wetten,
Dat de rust eens Volks verstoort.
aenncmelyk lot openbare bedieningen te verklaren
welke in hel ullramontacnsch calbolicismns zyn
opgevoed geweesten ze lot die bedieningen
roepen is meer dan zottigheid, 't is een wanbe-
dryf, want bel is de liberale gerechlsplichligcn
aen tribunalen onderwerpen die hunne doodelyk-
lylcste vyanden zyn, en die voor niels achteruit-
deinzen wanneer liet geldt de licerscbappy der
Kerk le verzekeren. Dus, dc wet kan cn moet
van de openbare bedieningen verwyderd houden
al deze welke in de scholen der geeslclykheid zyn
opgevoed geweest. Men zal opnieuw legen do
viikrenking der vryheid schreeuwen ik antwoord
dal de vryheid niet in zake is, dal her een recht
cn ecr.e plicht van den Slaet belrcfl. dat hel de
redding der weroldlyke heerschappy, der viyhcid
cn van de grondwet geldt.
'l Geen ik zeg van de aennemelykheid lol dc
openbare bedieningen, is lelterlyk loepasselyk aen
't verpliehlend onderwvs. De scholen der geeste-
lykht-id zyne ultramonlaensche scholen, le begin-
ncn van de gemeenteschool om to eindigen aen
de calholyke Universiteit. De lagere scholen, de
collegieu en de universiteiten hebben al een en
hetzelfde doel. T Js hel sterkste en gevaerlykste
werktuig der ovcrhcersching van de Kerkmen
vormt cr geeno burgers, men kweekt er slaven
der goeslelyklicid. Ik vraeg of, niet liet verplicli-
lend onderwys nil le roepen, de wel ten doel
heeft de opkomende geslachten slaven der Kerk
te maken Dit ware zinneloosheid.
Zietdaer, getierde landgenoten, tot hoeverre
het liberalismus gekomen is?Gelyk men
ziet wil liet liberalismus niet alleenlyk 't mono-
polium aen 't Staeisonderwys geven, maer liet
voert eenen geweldigen en onverzoenlyken
oorlog tegen liet vrye onderwys.
Wat het liberalismus wil, is liet vrye
onderwys toiael vernietigd of verbannen
en om dit doel te bereiken, de catliolyken
uit hoofde hunner geloofsbelydenis of der
opvoeding die zy ontvangen hebben builen
dn algemeene wel gesteld. Geene calholyke
staelsamblenaers en rechters meerGeene
catliolyke advokaten, doktors, notarissen, enz.
meer!! Neen, duizendmael neen, liet Staets-
geldscholelken moet door de liberalen gansch
alleen uitgelekt en al de profyten, T is gelyk
van welken aerd, ook door hen opgestreken
worden Ohdat zou een olie zyn niet
waer, heeren liberalen?
Doch gelukkiglyk is liet nog zoo verre niet,
want moesten de wensclieu van den razenden
gentsche godverlooclienaer zich verwezen-
lyken dan ware liet lot der Belgen tiog meer
le betreuren dan dit der duitsclie en zwitser-
sclie catliolyken, ja zelfs, dan dit der zoo ver
volgde, gepynigde en gefolterde polakken!
Men zal ons wellicht tegenwerpen dat de
denkwyze van een lid eencr party, deze niet is
van ol hare leden. Hierop zullen wy antwoor
den, dat men hierin zeei dikwerf gelyk heeft,
maer dat het in het onderhavig geval aldus
niet mag genomen worden. Meester Laurent
vertegenwoordigt immers 't liberalismus vol-
rnaektelyk en onder alle titels, cn als men
eene party aldus vertegenwoordigt dan spreekt
men onbetwislbaer in haren naem
Wie zou dit durven loochenen
Ten slotte, moeten wv, Mr Laurent, over
zyne rechtzinnigheid bedanken. Wy zyn dus
verwittigd en een fransch spreekwoord zegt
een verwittigd man is er twee waerd. Nu, wy
verwittigd zyn, is het onze plicht ons tot den
slryd te bereiden om te beletten dal het
liberalismus zyne goddelooze plannen hier ooit
kunne verwezcnlykenDoch men onlhoude
het wel, onze wederstand kan alleen vruchten
dragen wanneer wy ons onderlinge wel ver-
staen, 't is te zeggen, dat wy allen onze vader-
landsclie kenspreuk Eendracht maekt macht
wel begrypen. De stryd mag zich niet alleen
lyk tot liet kiesterrein beperken, neen, wy
moeten ook op hel terrein van de verspreiding
der calholyke leerstelsels en van 't onderwys
treden, want 't is ten dien pryze alleen dat
wy zullen beletten dal de goddelooze liberale
kliek zielen aen de Kerk ontrukke
/-LANDBOUW.
De kiisis waarin de landbouw even als andere nijverheden
verkeert, de duurte der pachten, liet toenemen der plagen en
ziekten, de opslag der landbouwgereedschappen cn des land
arbeid» vergen dat de landbouwers zich toeleggen op den
intensievöii teelt, dat wil zeggen, dut zij dc aarde moeten
dwingen zooveel mogelijk op te brengen. Anders handelende,
zouden zij de eenigste reddingsplank vestooten die hun nog
osei blijft.
De landbouwers die over geene landbouwnijverheid, zooals
eene stokerij, brouwerij, olkstampcrij of iets dergelijks be
schikken, die den afval dier nijverheden niet hebben om een
groot gelat beesten te kweeken, kunnen geene genoegzame
hoeveelheid krachtig stalmest vergaderen, hoe kundig ook
hunne vruchlvvisscling aenge'.egd zij, om, zonder uitputting
hunner akkers, voldoende oogsten op le dpen.
Immers in alle landbouw ontginning, vvoi'dt een gedeelte der
opbrengst ter markt, of op dc hoeve zelve verkocht. Tarwe,
rogge, gerst, enz., eens aan den handel overgeleverd, keeren
niet meer in lifft bouwland terug hoe zal dan aan den grond
worden teruggegeven wat er de oogst uit opgehaald heeft.
Eene oude zinspreuk geelt in drie woorden de oplossing van
dit vraagstukteilanden, Vee en Mest. Daar men onder
vorm van mest, aan de aarde teruggeeft wat de oogst er, on
der vorm van graan en andere voortbrengsels uit ophaalde,
behoort men te beginnen niet den teelt van vee, dat veel mest
maakt, en omdat vee tc kweeken zijn er weiden noodig. In
streken waar al te lichte gronden niet behoorlijk tot weiden
kunnen aangelegd worden, tracht men als naoogst, veel voe
der zooals wortels, looi', klavers, enz., op te doen, welke-
dienen tot voeding van het vee op stal.
Edoch, de melk, de boteren het vleesch, die aan den han
del geleverd worden, zijn voortgebracht ten koste van weiden
en bouwlanden, cn keeren er niet meer weer. De hoeveelheid
weggenomene voedingstof is steeds grooter dan degene, welke
men, bij middel van op de hoeve voortgebrachte vette terug
geeft, en daarvan moet natuurlijk eene langzaam toenemende
uitputting des gronds het gevolg wezen.
Het ecnig middel om zulks te verhelpen is dc invoer van
vreemde meststof, zoo als lijn, raap, en andere oliekoeken,
alsook de gerstkicmen, de afzinkscls uit de ameldonkfabrieken
en, onder de dierlijke meststoffen, de afval van vvolle, visch,
hoorn en vel,alsook bloed, beenderzwart en beenderstof. Maai
de krachtigste mesten zijn de Guano cn de Chimische vetten
nu onlangs in gebruik gekomen.
De aankoop van hulpmest is zoo noodig dat wij niet aarzelen
te zeggen dat de boer, die over de vereischte geldmiddelen
niet beschikt om zulks te doen, vroeg of laat zijne hoeve vaar
wel zal moeten zeggen. De landbouwers begrijpen dit insge
lijks, en ware het dat zij aan onze gezegden onverschillig hie
ven, dan moet men het loewijtcn, aan de onophoudende tc
leurstellingcn, waaraan zij in den aankoop dier vetten bloot
worden gesteld. Immers van alle kanten hoort men de groot
ste klachten over de vervalscbingcn, die men den Guano en
andere meststoffen doet ondergaan dit bedrog veroorzaakt de
landbouwers niet alleen de schade van liet bedrag der vcrval-
sching, maar nog eene tiendubbele er bij, op hunne vruchten.
Die klachten zijn onbetwistbaar zeer gegrond, maar onderzoe
ken wij eens of de oorzaak dier vervalschingeu niet gedeeltelijk
aan de landbouwers zeiven mag toegeschreven worden.
Een nijveraar of ambachtsman, die met den naam van on-
ervarenen niet wilt bestempeld worden, zal, vooraleer eenc
onderneming aan te gaan, rijpelijk zijne zaak bestuderen om
gedrongen, op myne manier hel sombere gedichtje
le vervolgen, en daer ik de vryheid niet durfde nemen
dit in hel hoekje zeiven te doen, nam ik een afzonder-
lyk blacdjc papier, en schreef
Als de wyze, in zyn waen,
Van dc Ecuwgc 't bcstacn
Durft betvvyflen of poogt te doorgronden,
Maekt hem roekloosheid blind,
Tcrvvyl, schuchter als 'l kind.
Reeds dc eenvoudige God heeft gevonden.
God is liefde, en een kracht,
Die vertroost wie versmacht
Naer Zyn aenschyn, en wie op hem bouwen
Hy kaslydt cn beproeft
Wie als balling hier toeft,
Om hiernamaels llcm eeuwig te aenschouvven.
Daerna liet ik myn oog weiden over de boeken,
die in eene zekere bevallige wanorde of tafel ver
spreid lagen zy waren meest allen van kcllerschen,
ik zou haest zeggen heidenschen oorsprong, cn
behandelden zekere philosophischo stellingen, welke
in stryd waren met godsdienst en openbaring. Om de
bron aen te toonen, waeruit hy 't vergift putte, dal
zyne ziel vermoordde, noem ik slechts Feuerbach,
Scheir, Burmeislcr cn de nooit in zulke bibliotheken
afwezige Voltaire cn Rousseau De Henriade, waer-
aen hy waerschynlyk kort geleden zyne acndaclil
bad gewyd, lag opengeslagen zydelings van my af
hy vond er my in lezende, toen hy terugkwam.
Zoo heeft iemand met zoo'n builcnïïoed altyd
wal le doen, sprak hy. Ik heb den man fuchsia's
laten zeilen zoudt gy denken, dal zy voldoen zullen
op het terras
lk gaf een toestemmend antwoord, maer voegde er
hy De koningin der bloemen is eigcnlyk myne
favorite.
Ja, hernam hy, maer men kan niet altyd
met rozen in de weer zyn.
Hoe bctooVerend de roos is, vervolgde ik,
zv voort allyd doornen met zich, wacraen men kans
loopt zich te prikken Ware hel nog maer alleen aen
de rozen, dal men doornen vond, maer, lielacs men
vindt ze ook elders
Daer ik by deze woorden myn blik onafgewend op
dc my omringende boeken gericht hield, scheen hy
ooger.blikkelyk myne bedoeling te vatten, en zeide
ecnigszins teleurgesteld
Gy vindt ze toch niet in myne boeken
Om u de wacrheid te zeggen, antwoordde
ik, hem Hink in de oogen ziende, ik geloof, dal de
levensroos dier schryvers, toen zy nog op aerde
rondwandelen, verwelkt was, en zy ons slechts dis-
telen en doornen als een erfsehal hebben achterge
laten.
lk dacht hel wel, zeide hy, dat gy u geen
vryen blik op het terrein der wetenschap veroorloof-
del.
My dunkt, in dc uilsprack van myn oordeel
ligt hetbewys van het tegendeel.
Gy zyt gehecht acn vormen, die men u in
uwe jeugd heeft doe» eerbiedigen, en waervan gy u
niet kunt losscheuren.
God beware my zoo ik hel ongeluk mocht
hebben, my los le scheuren var, datgene, dat gy vor
men gelieft le noemen er bcslacl geen grooler on
geluk.
Hel kan er naci zyn, hoe onze opvatting is
men bchocll niet met alles in te slemmcn, wal men
leest. Dal ik deze werken im myne bibliotheek heb
opgenomen, bewyst nog geenzins, dal myne denk
wyze. met hel daerin verhandelde strookt.
lk meende dit toch ontdekt le hebben in het
versje, dal dit boekje van u bevat en zeker door u
geschieven is.
Zoo, hebt gy dat ook gelezen vroeg hy,
met blykbare zelfvoldoening.
k Gy gaell my er immers de vryheid toe
sprak ik vragend.
o Welzeker, welzeker, vervolgde hy, o het is
my aengcnaem, dat gy 't uwe aendacht hebt waerdig
gekeurd.
(Wordt voortgezet.
