53ste Jaer.
bondag, lil Januari 1879.
rr 1688.
Y/EHEX WEG.— VERTREKUREN UIT AELST i\AER
VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN:
ENCYCLIEK
van Z. II. LEO XIII,
DE DENDER-BOD
ABONNEMENfPR^S6 1'RANKS 'S JAERS. De inschryving eindigt met 51 December.
ANNONCENPRYS, per drukregelGewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op 5de bladz. 50 cent.
Dendermonde. 4-55 6-45 8-42 12-25 3-06 6-40 10.05
Lokeren. 4-55 6-45 8-42 12-25 3-06 6-40
Mechelen. 4-551 6-451 7-19d 8-12d Exp. 1® 2® 3® kl. 11-53d
1-04d Exp. 1" 2° 38 kl. 2-50d 3-Ofil 6-04d 6-40/
10-06d Exp. I8 2® 3® kl.
Anlw. 4-551 6-45/ 7-19d 8-l2d Exp. l8 28 3ekl. l-04dExp.
1" 2® 3® kl. 2-50d 3-06/ 6-04d6-401 10-06d Exp.
1® 2® 3® kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 0-00 7-19 7-50 8-12E
9-18 11-53 1-04 E. 1® 2® 3® kl. 2-50 5-22Exp. I® 2® 3® kl.
6-04 8-49 9-09 10-06 Exp. 1' 2«3® kl. Des zondags
8,59 'savonds; lioudt stil in de tusschenstalicn.
Leuven, Tinenen, Luik,Verviers 4-40d 4-551 6-451 en 8-12d
Exp. 1® 2® 3° kl. 7-50d 9-18d (ll-53d lot Leuven)l-04d
Exp. 1® 2® 3' kl. 2-50d 5-22d Exp. 1® 2® 3® kl. 6-04d 8-49d
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota. De letter 1 beteekent langs Termonde en de
Gent, (5-00 's vryd.) 7-59El®2'3®k 8-41 9-45 12-22 12-40
3-09 3-41 cn 5-31 E. 1®2® 3® kl. 6-12 6-40 8-49 Exp
1® 2® 3® kl. 9-36
Drugge, Oostende. 7-59 Exp.l®2®3® kl.6-00 9-45 12-22
12-40 3 41 en 5-31 E 1® 2' 3® kl. 6-40
Doornyk, Mouscron, Kortrvk, Ryssel {langs Gend) 8-41
12 22 12-40 3-09 3-41 Èxp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Rys3. {langs Alh) 6-00 7-50 11-53
0-00 6-04
Ninove, Geeraerdsbcrgen, Lessen, Ath 6-00 7-50 8-12
1 1-53 2-50 0-00 6 04 9-09
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-53 2-50 0-00 6-04
Enghien Braiiie» Manage,Charleroy, Namen langs Geeraerds
bcrgen 6 00 1-00 11-53 2-50 0-00 6-04
Sottegem, langs Erpe-Meire. 6.05 (-725 's zat12.30 6.02
letter d langs Denderleeuw.
Cuique -Suum.
NAER AELST UIT
Ath 6.49 10.30 1.30 4.20 7.58 9.05
Anlw. 5.25 6,35 9,15 9.50 10.50 E. 1'2® 3® kl. 12-15
3-15 E. l°2°3e kl. 3-35 4 45 5.55 6.50 E. 1®2° 3' kl. 9.10
Brussel 7.20 E.t'2®3ekl. 7.259.00 11.06 11 53 1.553.02
Deszondags3,3ö nimiddag ;houdl stil inde tusschenslalien.
on 4.53 E l«2"3®kl. 5.01 5.55 7.05 8.10 E. 3kl. 8.20
Dendermonde 7.13 9.45 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Geeraerdsbergen 7.27 11.08 2.07 4.58 8.33 9.41
Gent 0.00E 6 32 7.39 E 1® 2«3®kl. 8.19 10.59 12.31 E
1® 2® 3® kl. 1.55 4-50 E 1.2.3. kl. 5.09 8.09 8.14
9.33 Exp. 1® 2° 3® kl.
Lessen 7.09 10.50 1.50 4.40 8.18 9.25
Lokcren 6.35 9.01 10.57 1.49 4.50 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.35 5.26 9.01 10.09
Oostende 0.00E 6.20E. 1 2 3 kl. 6.25 9.00 11.55 0.00
3 30 El® 2® 3® kl. 6.04 8.14 Exp.
uit Gent naer
Moortzeele, Sottegem, Geeraerdb., Enghien, Brainc-le-
Cointe 5.52 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
UIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde, Sottegem, Moortzeele en Gent, 5 15 i 94
9 54 11.59 2.58 5.00 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenaerde, Anscgero
Korlryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.19 7.20
uit Sottegem langs denderleeuw naer
Aelst, (5.45 's Zalerd.) 7.49 12.C6 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokeren en Gent
0.00 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.13
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 1<>.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpe-Meire. 7.49 2.00 7.48
AELST, 18 JANUARI 1879.
PAUS,
DOOR DE GODDELIJKE VOORZIENIGHEID.
Aen al de patriarchen, primaten,aertsbisscliop-
pen en bisschoppen der catholyke wereld,
in gratie en gemeenschap met den Apostoli-
schen Stoel.
Aen onze eerbiedwaerdige broeders de Patriar
chen, Primaten, Aertsbissclioppen en Bisschop
pen der catholylie wereld, in gratie en gemeen
schap met den Aposlolisclien Stoel:
Leo XIII, Paus.
Eerbiedweerdige broeders, heil en aposlo
lischen zegen.
Van het begin af van ons Pausdom, hebben
wy niet verwaarloosd, volgens de plichten Ons
door ons apostolisch ministerie opgelegd, te
wyzen op die doodelyke pest, die zich indringt
tusschen de innigste lidmaten der menschely-
ke samenleving en die haer tot haren onder
gang leidtgelyktydig hebben wy aengetoond
welke de onfaelbaersle middels zyn, door wel
ke de samenleving den weg des heils kan te
rugvinden en ontsnappen aen de ernstige ge
varen die haer bedreigen. Doch de kwalen
welke wy alsdan betreurden, zyn zoo spoedig
aengegroeid, dat Wy verplicht zyn u opnieuw
het woord toe te sturen, want het is alsof wy
aen ons oor deze woorden van den Proleet
hoorden weergalmen Roep, houd niet op te
roepen, verhef uwe stem, en (lat zy gelijk aen de
trompet, (i)
Gy begrypt gemakkelykEerbiedwaerdige
Broeders, dat sprekende van de secte dier
mannen, die verschillige en byna barbaersche
namen dragen, socialisten, communisten en ni
hilisten en die, over geheel de aerde verspryd,
en nauw aen elkander verbonden, door een
onreehtvaerdigverbond, voortaen hunne macht
niet meer vragen aen de duisternissen der ge
heime vergaderingen, maer zich opentlyk en
met volle vertrouwen in het daglicht vertoo -
nen al hunne pogingen inspannen om het plan
te doen gelukken, dat zy sedert lang hebben
opgevat, de grondvesten der burgerlyke sa
menleving omver te werpen. Zy zyn het voor
zeker, die. volgens de getuigenis van het god-
delyk woord, alle vleesch bevlekken, alle heer-
scliappy verachten en alle majesteit lasteren. (2)
Inderdaed, zy laten niets geheel of onge
schonden van alles wat wyselyk wordt bevo
len door de goddelyke en menschelyke wetten
voor de veiligheid en de eer van het leven.
Terwyl zy de gehoorzaemheid afkeuren, bewe
zen aen de hoogcre overheden, die van God
bet recht hebben ontvangen te bevelen en aen
welke, volgens de leering van den Apostel, el
ke ziel moet onderworpen zyn, preeken zy de
volkomene gelykheid van alle meuschen aen,
voor hetgeen hunne rechten en plichten be
treft. Zy onteeren de naluerlyke vereeniging
van man en vrouw, die geheiligd was, zells in
de oogen der barbaersche volkeren en de
band dezer vereeniging, die vooral de huisely-
ke samenleving verbindt, verzwakken zy of
stellen zy bloot aen de ondernemingen der
tuchteloosheid.
Eindelyk, verleid door den drift naer de ty-
delyke goederen, die de bron is van alle kwalen
en waervan de begeerte er velen heefl doen af
dwalen van den weg des geloofs (3), randen zy
het recht van eigendom aen, bekrachtigd door
het natuerlyk recht en, door eenen monster-
achtigen aenslag pogen zy terwyl zy bewee
ren bezorgd te zyn voor de noodwendigheden
van al de meuschen en beloven al hunne wen-
scben te vervullen om er een gemeenen
eigendom van te maken, alles te rooven wat
door iederen persoon in 't byzonder verkregen
is, helzy door een wettig erfdeel, helzy door
geestes- of handenarbeid, ofwel by middel van
spaerzaemheid. Wat meer is, zy maken die
monsterachtige denkwyze openbaer iu hunne
vergaderingen, zy schryven ze in hunne vlug
schriften en verspreiden ze, by middel van on
telbare dagbladen, onder de volksmenigte. Ook
zyn de eerbiedwaerdige majesteit en hel gezag
der vorsten, by het oproerige volk, het voor
werp geworden van eene zoo groote vyand-
schap, dat afschuwelyke verraders, wars van
alle beteugeling en bezield met eene goddeloo-
ze stoutmoedigheid, verscheidene keeren, in
korten tyd, tegen de opperhoofden der goever-
menten zeiven,hunne wapens hebben gekeerd.
Welnu, deze stoutmoedigheid van trouwe-
looze menschen, die eiken dag de burgerlyke
maetschappy met grootere vernielingen be
dreigt, en die in al de geesten onrust en vrees
doet ontstaen, beeft hare oorzaek en haer ont
staen te danken aen die vergiftigde leerstelsels
die, in deze laetste lyden onder de volkeren
verspreid als hetzaed der ondeugden, in hun
nen tyd zulke verderfelyke vruchten hebben
opgeleverd. Inderdaed, gy weet zeer wel, Eer-
1 biedwaerdige Broeders, dat de wreede oorlog,
die, sedert de zestiende eeuw, door de her
vormers verklaerd is legen het catholyk geloof
voor doel had alle openbaring te zyde te stel
len en geheel de bovennatuerlyke orde omver-
tewerpen, ten einde toegang te geven aen de
uitvindingen of liever aen de uilspattingen van
de rede alleen.
Schynheilig haren naem aan de redeontlee-
nende, heelt deze dwaling, die de zucht naer
grootheid, welke natuerlyk is aen het hart van
den mensch,streelt en aenhitst en die den teu
gel viert aen ;ille slach van driften, spoedig
hare vernielingen uitgebreid, niet alleen in de
geesten van een groot getal meuschen, maer
in de burgerlyke samenleving zelve. Alsdan,
door eene gansch nieuwe goddeloosheid, welke
de heidenen zelve niet gekend hebben, heelt
men goevernementen 'zien tot stand komen,
zonder dat eenige rekening werd gehouden
van Cod en van de orde door Hem ingesteld
men heeft uitgeroepen dat de openbare over
heid niet van God het princiep, de majesteit
en de macht ontving om te bevelen, maer van
de volksmenigte, welke, zich ontslagen den
kende van alle goddelyke bekrachtiging, niet
langer heeft willen verdragen dat zy moest
onderworpen zyn aen andere wetten dan die
wellte zy zelve, volgens hare grillen zou ge-
maekt hebben.
Vervolgens, nadat men de bovennatuerlyke
waerheden van hel geloof had bestreden en
verworpen, als slrydig met de rede, wordt de
Goddelyke Verlosser van het menschelyk ge
slacht zelve, trapsgewyze en langzamerhand
verbannen uit de studiën in de hoogescholen, 1
lyceums en colleges, alsook uil al de openbare
gewoonten van het menschelyk leven. Eindelyk
na de belooningeu en straffen van hel eeuwig
toekomende leven aen de vergetelheid te heb
ben prys gegeven, heeft men het vurig verlan
gen naer het geluk besloten binnen de palen
van liet tegenwoordig leven. Is het te verwon
deren dat, met de algemeene verspreiding de
zer leerstelsels, met de groote bandeloosheid
van denken en handelen die alzoo langs alle
kanten is ontstaen, de menschen die tot de
lagere standen behooren, zy die eene arme
woning of een arm werkhuis bewonen, begee-
rig zyn om zich te verheffen tot aen de paleizen
en de fortuin van hen die ryker zyn is het te
verwonderen dat er geene rust meer bestaet
voor het openbaer of byzonder leven en dat het
menschelyk geslacht byna lot op den bodem
van den afgrond gezonken is
Welnu, de opperherders der Kerk, aen wie
den plicht is opgelegd de kudde des Heeren te
beschermen tegen de hinderpalen van den
vyand, hebben zich van stonden af bevlytigd
om het gevaer aftekeeren en te waken over hel
heil der geloovigen. Want, zoodra de geheime
genootschappen begonnen te vermenigvuldi
gen, in welker schoot alsdan reeds de zaden
aen 't kiemen waren der dwalingen waervan
wy hooger spraken, hebben de Roonische op
perpriesters Clemens XII en Benedictus XIV
niet verwaerloosd de goddelooze plannen der
secten te ontmaskeren en de geloovigen van
de>gansche wereld te waerschuwen tegen het
kwaed dat men alzoo in de duisternis voorbe
reidde. Doch nadat, dank aen hen die zich be
roemden op den naem van wysgeeren, eene
toomelooze vryheid aen den mensch was toe
gekend, nadat bet nieuwe recht, zooals zy
zeggen, begon gesmeed en bekrachtigd te wor
den, in stryd met de natuerlyke en goddelyke
wel, ontmaskerde Paus Pius VI onmiddelyk,
door openbare documenten, bet verderfeïyk
karakter en de valschheid van die leerstelsels. j
Niettemin, en aengezien niet een afdoende j
middel had kunnen beletten dat hunne verder-
felyke leerstelsels van dag tot dag meer door
de volkeren werden aengenomen en indrongen
tot in de openbare besluiten der goevernemen
ten, hebben de Pauzen Pius VII en Leo XII de
geheime secten gebanvloekt en voot zooveel
het van hen afhing, opnieuw de samenleving
gewaerschuwd tegen het gevaer dat haer be
dreigde.
Eindelyk, iedereen weet nog volkomen goed
met welke ernstige woorden, met welke kloek
heid van ziel en welke aenhoudendheid onze
roemryke voorganger, Pius XI, van zaliger ge
dachtenis, hetzy in zyue aenspraken, hetzy
door zyne encyclieken,* gezonden aen de bis
schoppen van de gansche wereld, gestreden
heeft zoowel tegen de onreohtvaerdige pogin
gen der secten als, by name, tegen de pest van
het socialismus die, uit deze bron, zich overal
heeft verspreid.
Maer wat men moet betreuren is dal zy, aen
wie de zorg voor hel algemeen welzyn is toe
vertrouwd, zich latende omringen door de be-
driégeryen der goddelooze menschen en af
schrikken door hunne bedreigingen, altyd
tegenover de Kerk eene wantrouwende ol zells
vyandige houding hebben aengenomen. Zy
hebben niet begrepen dat de pogingen der
secten vruchteloos zouden geweest zyn, indien
de leering der catholyke Kerk en het gezag der
Roomsche Pauzen altyd in eere ware gebleven,
zooals liet zyn moet, zoowel by de vorsten als
by de volkeren. Want de herk van den levenden
God, die de kolom en den steun is der waerlieid
(4) onderwyst die leerstelsels, die voorschriften
door welke men voorziet in het heil en de rust
der samenleving en te zelfder tyd volkomen
de noodlottige verspreiding van het socialismus
tegenhoudt.
Inderdaed, ofschoon de socialisten, misbruik
makende zelfs van het Evangelie, om te ge-
makkelyker de lichtgeloovige menschen te be
driegen, gewoon zyn liet te verdraeien om het
te doen overeenkomen met hunne leerstelsels,
de waerheid is dat er een zoo groot verschil
bestaet tusschen hunne verderfelyke stellingen
en de zuivere leering van Jesus-Christus, dat
er geen grooter zou kunnen bestaen. Want,
ivat gemeens is er tusscfTen de rechtvaerdigheid en
de ongerechtigheid En wat overeenkomst is er
tusschen het licht en de duisternis (3) De eerst-
genoemden houden niet op zooals wy welen,
uitteroepen, dat aide menschen door de na-
tuer, gelyk zyn onder hen, en uil oorzaek
daervan beweeren zy dat men aen het gezag
noch eer noch eerbied verschuldigd is, noch
gehoorzaemheid aen de wetten, behalve aen
diegene welke volgens hunne grillen zouden
bekrachtigd zyn.
Integendeel, volgens de Evangelische docu
menten bestaet de gelykheid der menschen
hierin dat allen dezelfde natuer hebbende, allen
geroepen zyn tot dezelfde, zeer hooge waerdig-
heid van kinderen Gods, en gelyktydig dal,
aen alle een en hetzellde einde voorgesteld
zynde, ieder moet geoordeeld worden volgens
dezelfde wel en de straffen of de belooning
bekomen welke hy zal verdiend hebben. Er be
staet noglhans eene ongelykheid van recht en
macht, welke voortkomt van den Maker zelve
der natuer, uit wiens kracht alle vaderschap
haren naem ontvangt in den hemel en op aerde.
(6). Wat de prinsen en onderdanen betreft,
hunne zielen zyn volgens de catholyke leering
en voorschriften, onderling verbonden door
plichten en rechten van zulken aerd dat, van
den eenen kant, de matigheid wordt opgelegd
aen de drift van het gezag en van den anderen
kant, de gehoorzaemheid gemakkelyk, kloek
en zeer edel wordt gemaekt.
Alzoo print de Kerk gestadig aen de menigte
der onderdanen dit apostolisch voorschrift in
Er is geene macht die niet van God komt en al de
machten die bestaen, zyn door God gevestigd.
Daerom, al wie weerstand biedt aen het gezag,
biedt weerstand aen God. Uus, zy die weerstand
bieden, trekken op zich zelve 'de veroordeeling.
Dit voorschrift beveelt nog noodzakelijk onder
danig te zyn, niet alleen uit vrees voor de gram
schap, maer nog in geweten, en aen allen te geven
wal hun toekomtde hulde aen hem wien de
hulde, de belashng aen wien de belasting, de
vrees aen wien de vrees en de eer aen wien de
eer toekomt. (7)
Want Hy die alle zaken geschapen heeft, en
bestuert, heeft ze, in zyne alvoorziende wys-
heid zoodanig geschikt, dat de mindere hun
einde bereiken door de middelbare en de
middelbare door de meerdere. Evenzoo, dus,
als Hy gewild heeft dat in bet hemelsch ryk
zelve de kooren der engelen verscheiden waren
en de eene ondergeschikt aen de andere, even
zoo als Hy in de Kerk verschillende graden van
orders heeft ingesteld, met verschillende be
dieningen, zoodanig dat niet allen apostels,
noch allen leeraers, noch allen herders waren
(8) zoo ook heelt Hy in de burgerlyke samenle
ving verscheidene orders ingesteld verschillen
de in waerdigheid, in rechten en in macht,
opdat de Staet, e\enals de Kerk, een enkel
lichaem zou uitmaken, samengesteld uit een
groot getal leden, de eenen eldeler dan de
anderen, maer allen noodzakelyk voor elkan
der en bezorgd voor het algemeen welzyn.
Doch, opdat de bestuerders der volkeren ge
bruik zouden maken van het gezag dat hun ge
geven is voor de .-lichting en niet voor de ver
nieling, vermaent de Kerk van Christus ten
behoorlyken tyde de vorsten zeiven, dat de
strengheid van den Oppersten Rechter over
i hen hangt en de woorden gebruikende der
eeuwige wysheid, roept hy tot hen allen in
den naem van God Leent het oor, gy die de
volkeren bestiert en u bebaegt in de menigte
der natiën, want de macht is door God gege
ven en de sterkte door den Allerhoogste, die
uwe werken zal onderzoeken en uwe gedach
ten doorgronden want het oordeel zal streng
zyn voor de bestuerders... God zal, inder
daed, niemand uitzonderen, en geert acht
nemen op eenige grootheid, want het is God
die. het klein en het groot heeft gemaekt, en
Hj* draegt dezelfde zorg voor allen maer aen
d, machtigsten staet de zwaerste straf te wach-
tr,n. (9)
.1 Indien het nogthans aen de vorsten gebeurt
stoutmoediglyk, in de uitoefening van hun ge
zag, hun recht te buiten te gaen, laet de catho
lyke leering niet toe uit zichzelven tegen hen
optestaen, uit vrees dat de rust der orde meer
en meer zou gestoord worden en dat de sa
menleving, er een grooter nadeel zou door be
komen. En wanneer de buitenspoorigheid zoo
verre gekomen is, dat er geene andere hoop
van redding meer schyiit te bestaen, leert deze
zelfde leering het hulpmiddel te zoeken in de
verdiensten der christene verduldigheid en in
aerihoudende gebeden tot God. Indien de be
velen der wetgevers en der prinsen iets be
krachtigen of opleggen dat strydig zy met de
goddelyke of naluerlyke wet, dan verklaren de
waerdigheid van den christen naem, de plich
ten hei apostolisch voorschrift, dat men eerder
aen God dan aen de menschen moet gehoorza
men. (toj
Doch deze heilzame kracht der Kerk, die
terugkaetst op de burgerlyke samenleving,
voor het behoud der orde in haer en voor haer.
eigen behoud, wordt ook noodzakelyk gevoeld
en ondervonden door de huiselyke samenle
ving zelve, die het grondbegin is van elke stad
en eiken Staet. Gy weel inderdaed, Eerbied
waerdige Broeders, dat de regel dezer samen
leving, volgens liet natuerlyk recht, zynen
grondslag vindt iu de onverbreekbare vereeni
ging van man en vrouw, en zyne voltrekking
in de plichten en rechten der ouders en kin-
ders, der meesters en der dienaers, de eenen
jegens de anderen. Gy weet ook dat de leer
stelsels van bet socialismus haer byna geheel
outbinden, aengezien zy, de kracht verloren
hebbende, welke zy pul uit het godsdienstig
huwelyk, noodzakelyk de vaderlyke macht
tegenover de kinderen en de plichten der kin
deren jegens de ouders ziet verslappen.
Integendeel, de Kerk leert dat het huwelyk,
eerlyk in alles, (\i) dat God zelve heeft inge
steld, in het begin der wereld, voor de ver
spreiding en de vereeuwiging van het men
schelyk geslacht en dat Hy onverbreekbaer
heeft gemaekt, nog vaster en'heiliger is gewor
den door Jesus-Christus, die het tot de waer
digheid van sacrament heeft verheven en er
het evenbeeld heeft willen van maken van
zyne vereeniging met de Kerk. Uaerom is, vol
gens de leering van den Apostel, de man het
opperhoofd der vrouw, gelyk Jesus-Christus
die haer overschaduwt met eene zuivere en
eeuwige liefde, zoo ook moeten de vrouwen
onderworpen zyn aen hare mannen en deze
moeten, in vergelding, haer beminnen met
eene trouwe en standvastige genegenheid.
De Kerk regelt insgelyks de macht van den
vader en den meester, derwyze om de zonen
en dienaers in de plicht te behouden, zonder
de maet te overschryden. Want, volgens de
catholyke leering, is het gezag der ouders en
der meesters slechts een uitvloeisel van het
gezag van den hemelschen Vader en Meester,
en alzoo vindt hel niet alleen in dit laetste
zynen oorsprong en zyne kracht, maer het
ontleent hem noodzakelyk ook zyne natuer en
zyn karakter. Daerom vermaent'de Apostel de
kinderen, in God aen hunne ouders te gehoor
zamen en hunne vader en moeder te eeren,
hetwelk het eerste gebod is dat van eene be
lofte is vergezeld. (13) En tot de ouders zegt
hy En gy, vaders, wekt by uwe kinderen het
misnoegen niet op, maer voedt ze op in de
regeltucht en de oprechtheid des Heeren. (u)
Het voorschrift dat dezelfde Apostel geeft aen
de dienaers en aeri de meesters, is dat de
eenen gehoorzamen aen hunne meesters vol
gens het vleesch.... hen dienende met allen
goeden wil, gelyk God zeiven, en dat de ande
ren geen gebruik zouden maken van slechte
behandeling jegens hunne dienaers, zich herin
nerende dat God de Meester van allen is in
den hemel en dat er voor Hem geen onder
scheid van personen bestaet. (15)
Indien al deze dingen werden nageleefd dooi
iedereen van hen die ze betreffen, volgens de
beschikking van den goddelyken wil, zou elk
huisgezins hel evenbeeld aenbieden der hernel-
sclie woning en de onschatbare weldaden web-
ke daeruit zouden voortspruiten zouden niet
alleen ie vinden zyn binnen de muren van liet
huisgezin, maer zou zich over de Staten zelve
verspreiden.
Wat de openbare en huiselyke wet betreft,
daenn voorziet de catholyke wysheid, gesteund
op de voorschriften der goddelyke en naluer
lyke wet, zeer voorzichtiglyk door de denk
beelden welke zy aenneemt en leert over het
recht van eigendom en over de verdeeling der
goederen, die gekocht zyn voor de noodzake-
lykneid en het nut des levens. Want, terwyl de
socialisten het recht van eigendom voorstellen
als eene menschelyke uitvinding, in stryd met
de natuerlyke gelykheid tusschen de men
schen terwyl zy, de gemeenzaemheid der
goederen aensprekende. verklaren dat men
niet geduldig de armoede kan* verdragen en dat
men ongestraft de bezittingen en rechten der
ryken mag schenden, erkent de Kerk veel nut-
1 Dger en wyzer, dat de ongelykheid bestaet
ondei de menschen, welke van nature ongelyk
zyn 111 de krachten van het lichaem en van
den geest, en dat die ongelykheid zelfs bestaet
in liet bezitten van goederenzy beveelt,
daerenboven, dat hel recht van eigendom en
van domein, voortkomende van de natuer
zelve, ongeschonden moet bewaerd worden in
de handen van hem die het bezit want zy
weet dat de diefstal en de roovery veroordeeld
geworden zyn in ae natuerlyke wet, door God,
de oorsprong en de bewaerder van alle recht
in zoo verre dal liet zelfs niet toegelaten is het
goed van anderen te begeeren en dat de dieven
en roovers, evenals de overspelers en afgo-
dendienaers, uil het ryk der hemelen gesloten
zyn.
Zy verwaerloosd daerom, als goede moeder,
de zorg voor de armen niet, en laet niet na te
voorzien 111 hunne noodwendigheden, omdat
zy, hen omhelzende op haren moederlyken
schoot en wetende dat zy zeiven Jezus-Chris-
tus vertegenwoordigen, die beschouwt als aen
hem gedaen het goede gedaen aen den minste
der armen, lien in groote eer houdt zv staet
ze by uit al hare macht, zy doet overal*huizen
en hospiciën oprichten waer zy opgenomen
opgevoed en verzorgd worden, en zy neemt ze
onder hare voogdy. Wat meer is, z*y legt den
ryken als eene strenge plicht op hunnen over
vloed aen de armen te geven, en zy verschrikt
hen door het denkbeeld van het goddeiyk oor
deel, dat hen zal veroordeelen lot de eeuwige
straffen, indien zy niet voorzien inde nood
wendigheden der noodlydenden. Eindelyk zy
beurt den geest den armen op en vertroost
hen, hetzy door hun liet voorbeeld van Jezus-
Chrislus voor te stellen, die ryk zynde zich
arm heeft willen maken voor ons (ie) hetzy met
hun de woorden te herinneren door welke hy
de armen zalig heeft verklaerd en hun de be
looningen van liet eeuwig geluk heeft doen
verhopen. Wie ziet niet dat zulks het beste
middel is voor de vereffening van het aloude
geschil tusschen armen en ryken opgeworpen?
Want, zooals de klaerblykendheid der zaken
en feiten hetzelve bewyst, indien dit middel
wordt verworpen of miskend, gebeurt het
noodzakelyk, ofwel dat het grootste gedeelte
van het menschelyk geslacht vernederd wordt
tot den lagen stand der slaverny, zooals men
het langen tyd gezien heeft by de heidensclie
volkeren, ofwel dat de menschelyke samenle
ving beroerd wordt door onophoudende troe
bels en verscheurd door roof en baenstroope-
ry, zooals wy nog met droefheid in de laetste
tyden hebben bestaiigd.
Terwyl het zoo is, Eerbiedwaerdige Broe
ders. Wy, aen wien hel bestuer over de gan
sche Kerk is opgelegd, evenals wy in liet begin
van ons Pausdom reeds aen de volkeren en
vorsten, geslingerd door een hevig tempeest,
de haven van het heil hebben aengetoond, alzoo
verheffen Wy op dit oogenblik van uiterst ge
vaer, opnieuw met ontroering Onze Apostoli
sche slem, om hen te bidden, in den naem van
hun eigen belang en van bet heil der Staten,
en hun te smeeken dat zy lot meesteres de
Kerk zouden nemen, die een zoo groot deel
heeft genomen in den openbaren voorspoed
der natiën, en erkennen dat de betrekkingen
van het goevernement en van den godsdienst,
zoozeer mei elkander verbonden zyn dat alles
wat men aen dezen ontneemt, met zooveel de
onderwerping der onderdanen en de majesteit
van het gezag vermindert. En wanneer zy zul
len erkend hebben dat de Kerk van Jezus-
Christus, om den geesel van het socialismus
afteweeren eene kracht bezit, welke zich nog
in de menschelyke wetten, noch in de beteu-
gelingen der magistraten, noch in de wapens
der soldaten bevindt, dat zy eindelyk deze Kerk
herstellen in de voorwaerden en de vryheid,
welke zy noodig heeft om, tot voordeel van
elke samenleving, haren heilzamen invloed
uitteoefenen.
En gy, eerbiedwaerdige Broeders, die den
oorsprong en den aerd kent der kwalen welke
op de wereld opeengehoopt zyn, legt u met al
den iever en al de kracht van uwen geest er op
toe om de catholyke leering in al de zielen diep
te doen doordnngen en in te prenten. Handelt
zoodanig dat allen, van de teederste jeugd af,
