55s" Jaer.
M" 1711.
Zondaff, 29 Juni 1979.
YZEREN WEG.— VERTREKUREN EIT A IJLST A A El»
VERTREK UREA UIT DE VOLGEA'DE STATIE A
Herderlijke Brief
DE SCH00LKEIZER.
Bond <ier Catlioljke Kringen.
ABONNEMENTPRYS6 FRANKS 'S JAEUS. De inschrvving eindigl met 51 December.
ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op 3*1® bladz.50 cent.
Dendermondc. 4-53 6-40 8-42 42-24 3-06 G-40 40.05
l.okeren. 4-53 6-40 8-4*2 42-24 3-06 6-40
Mechelen. 4-534 6-401 7-17d 8-12d Exp. 1®2®3®kl. 4t-53d
1-0 4d Exp. 4* 2" 3® kl. 2-51d 3-06/ 6-00d 6-40/
10-06d Exp. 1® 2* 3' kl.
Antw. 4-53t 6-40/ 7-17<f 8-42d Exp. 4® 2® 3" kl. 4-04dExp.
1® 2® 3® kl. 2-51d 3-06/ 6-00«i6-40/ 40-06(4 Exp.
4® 2® 3® kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 0-00 7-47 7-50 8-42E.
9-U8 44-53 4-04 E. 4® 2® 3® kl.2-51 0-00 Exp. 1«2®3®M.
6-00 8-49 9-11 10-06 Exp. 1' 2'3® kl. Pes zondags
8,59 's avonds houdt stil in de tusscbenslatien.
Leuven, Thicncn, Luik.Verviers 4-40(4 4-53/ 6-40/ on 8-12d
Exp. 4® 2® 3® kl. 7-50d 9-08d (ll-53d tot Leuven)l-04d
Exp. 4® 2® 3' kl. 2-54d 0-00d Exp. 4® 2® 3® kl. 6-GUd 8-49a
40-06 Exp. 3 kl
(4) Nota De letter botcekcnt langs Termonde en de letter d langs Denderleeuw.
Gent, (5-00 's vryd.) 7-59El«2®3®k 8-41 9-45 42-22 12-40
3-09 3-41 en Ö-00 E. 1®2® 3® kl. 6-42 6-40 8-54 Exp
i® 2® 3® kl. 9-36
Druggc, Oostende. 7-59 Exp.4® 2® 3® kl.6-00 9-45 12-22
42-40 3 41 en 0-00 E 1® 2® 3® kl. 6-40
Doornyk, Mouscron, Kortrvk, Rvssel (tangs Gend) 8-44
12-22 12-40 3-09 3-41 Èxp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Alh) 6-00 7-50 11-53
0-00 6-00
Ninove, Geeraerdsbcrgen, Lessen, Alh 6-00 7-50 8-12
11-53 2-51 0-00 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-53 2-51 0-00 6-00
Enghien Rraine, Manage, Charleroy, Namon langs Geeruerds-
bergen 6 00 <-00 11-53 2-51 0-00 6-00
Sottegcm, langs Erpc-Mcire. 6.05 (-725 's zat12.30 6.02
4 iiiquc Sn
naer aelst üit
Alh 6.49 40.30 1.30 4.<'9 7.58 9.05
Antw. 5.25 6,50 9,15 9.50 10.50 E. 1®2® 3® kl. 12 15
3-45 E. 4°2°3e kl. 3-35 4 45 5.55 6.50 E. 1®2° 3® kl. 9.10
Brussel 7.20 E.l«2' 3®kl. 7.25 9.00 11.06 11 53 1.55 3.02
Des zondags 3,20 namiddag houdt stil inde tusschenslatien.
en 0.00 E 4® 2U 3® kl. 5.04 5.55 7.05 8.15 E. 3kl. 8.20
Dendcrmonde 7.13 9.40 41.34 2.25 5 27 8.23 10.47
Geeraerdsbcrgen 7.27 41.08 2.07 4.50 8.33 9.4t
Gent O.OOE 6 24 7.39 E 1® 2®3<kl. 8.09 10.59 12.31 E
1® 2® 3® kl. 1.55 0-00 E 1.2.3. kl. 5.06 8.09 8.18
9.33 Exp. 1® 2° 3* kl.
Lessen 7.09 10.50 1.50 4.29 8.18 9.25
Lokcren 6.35 9.01 10.54 1.49 4.53 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.35 5.18 9.01 10.09
Oostende O.OOE 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.00 11.55 0.00
O.flO El® 2® 3® kl. 6.04 0.0U Exp.
uit Gent naer
Moortzeele, Sottegem, Gceraerdb., Enghien, Braine-le-
Comte 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
ÜIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde.Sotlegem, Moortzeele en Gent, 5.45 7.24
9.54 4 4.59 2.58 4.48 5.50E 8.21
uit Denderleeuw naer
Hacltert, Burst, Herzele, Solteg. Audenaerde, Ansegero,
Korlryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20
uit Sottegem langs denderleeuw naer
Aelst, (5.38 's Zalerd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokeren en Gent
4.40 7.15 8.50 40.55 2.05 3.50 6.35 9.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 1<>.50 2.20 5.25 7.45 9.15
Uit Sottegem langs Erpe-Meire. 7.49 1.58 7.48
AELST, 28 JUNI 1879.
van llll. den Aertsbisschop en der Bisschoppen
van Belyie.
In ons voorig nummer hebben \vy reeds een
woord gezegd over den herderlyken brief wel
ken HH. de Aertsbisschop en Bisschopper. van
ons land aeu de Geeslelykheid en geloovigen,
onmiddelyk na de stemming der oorlogswet,
hebben toegestuerd.
Heden willen wy het deel van dezen herder
lyken brief meedeelen in 't welk IIIIHoog-
weerdigheden de houding en de plichten der
catholyken in de tegenwoordige omstandighe
den vaststellen.
Het eerste gedeelte van den bisschoppelyken
brief is eenc nieuwe onweerlegbare bewysre-
de dat de nieuwe wet wel \ast en zeker een
ongodsdienstig onderwgs, 't is te zeggen, een
oiulerwys zonder God inricht. Aengaende de
onzydige scholen toonen H Hoogweerdigheden
aen, dat scholen van dien aerd, weieens, in
landen waer allerlei godsdienstige secten be-
staen kunnen gedoogd worden, maerdatde
II. Stoel ze altyd op de uitdrukkelykstc wyze
veroordeeld heeft.
In een calholyk land als liet onze, waer de
gemeenten op de welke burgers lot andere ge-
loofsbelydenissen verblyven, de uilzondering
uitmaken, hebben de onzydige scholen geen
rede van bestaen, enz. enz. l)och laets ons lot
het tweede gedeelte overgaan
Ter vervulling onzer herderlyke plicht, zoo
schryven H. Hoogweerdigheden, klagen wy de
schoolwet acn, die de burgerlyke Overheid
zich voorstelt in ons land te toe passen, ALS
ZYNDE DIE WETGEVAERLYKEN NADEELIG
UIT HAREN NATUER WY VERKLAREN DAT
ZY DE VOORTPLANTING DER ONGELOO-
VIGHEID EN DER ONVERSCHILLIGHEID BE
VORDERT EN DAT ZY EEN AENSLAG IS
TEGEN 'T GELOOF.TEGEN DE GODSVRUCHT.
TEGEN DE GODSDIENSTIGE RECHTEN VAN
T BELGISCHE VOLK. En om die reden KEU
REN WY HAER AF EN VEROORDEELEN WY
HAER.
Dien ten gevolge nog, ons schikkende
naer de voorschriften van den II. Stoel, aen-
gehaeld, in den reeds vermelden brief van Z.
II. Pius IX aen den Aertsbisschop van Frei
burg en de zelfde woorden gebruikende van
dezen Paus, WAERSCHUWEN WY AL DE
GELOOVIGEN EN WY VERKLAREN HEN,DAT
MEN IN GEWETEN DERGELYKE SCHOLEN
NIET MAG BYWOONEN, ALS ZYNDE INGE
STELD TEGEN DE CATHOLYKE KERK.
Bemerkt het wel, Z. B. B., deze woorden
des Pauzes spruiten uit een princiep voort en
maken eenen regel uit, regel, aen alle landen
en in alle plaetsen toepasselyk, zegt hy, in alle
landen waer men dit verdeijlyk ontwerp zou sme
den en vooral uitvoeren, namelyk, van de scholen
aen 't gezag der Kerk Ie ontrukken, en waer by
gevolg de jeugd ongelukkiglyk aen 't gevaer zou
blootgesteld zyn het geloof te verliezen. Dit is het
princiep en de regel welke de congregatie van
het II. Officie ook errinnerl, in hare onder
richting aen de Bisschoppen der Vereenigde
Siatcn, goedgekeurd door Pius IX, den 24 No
vember 1875.
Indien de toepassing van dien regel, in ge
heel zyne strengheid, somtyds onmogelyk is
in de landen, waer de eatholyke inwoners in
kleine minderheid zyn, gemengd met anders
denkenden van verschillende secten waer het
hun ontbreekt aen de noodige middelen om
eene geloolsbelydende school te slichten, en
waer zy, in hunne naburigheid, geene eatho
lyke school bezitten ter beschikking hunner
kinderen, dan toch is het zoo niet in Belgie
gesteld.
De verzachtingen elders aen dien regel toe
gebracht, zuilen dan nooit of byna nooit noch
nergens in Belgie toepasselyk zyn.
GEVOLGENLYK, NIET ÉÉN VADER, NIET
ÉÉNE MOEDER DES HUISGEZINS MOGEN IN
GEWETEN HUNNE KINDEREN IN EENE
OPENBARE SCHOOL PLAETSEN, WELKE
AEN HET STELSEL DER ONTWORPENE
WET ONDERWORPEN IS. INDIEN ER TER
PLAETSE EENE CATHOLYKE SCHOOL BY
DE HAND IS, INDIEN, IN DE NABURIGHEID,
EENE ZICH BEVINDT WELKE TOEGANG-
BAER IS VOOR HUNNE KINDEREN, OFWEL
INDIEN HET HUN MOGELYK IS OP EENIGE
ANDERE WYZE IN HET ONDERWYS DER
KINDEREN TE VOOBZIEN. DEZE REGEL IS
OOK TOEPASSELYK OP DE VOOGDEN EN
OP ALLE PERSONEN AEN WIE DE KINDE
REN VAN ANDEREN ZY TOEVERTROUWD.
Wy achten liet niet noodzakelyk hier breed
voeriger te handelen nopens de gedragsiyn,
welke de catholyken moeien volgen, als lami-
lie-oversten voogden ol anderen, in eiken toe
stand verschillig aen deze welke in den voor
gaenden regel is bepaeld die toestanden zul
len slechts oogenblikkelyk zyn, daer in het
kort in iedere parochie, eene welingerichte
eatholyke sch'ool zal lot stand gebracht wor
den. In de uiizonderlyke gevallen, zal ieder
familiehoofd, zich naer zynen pastoor wenden,
die, na zyne redenen gehoord ie hebben, er
verslag zal van geven aen het Bisdom, in deu
vorm die hem zal aengeduid zyn geweesten
de Bisschop zal beslissen.
Indien het in geweten niet geoorloofd is aen
de familie-oversten hunne kinderen toe te ver
trouwen aen de scholen, onderworpen aen de
voorgestelde wet, dan kan het ook niet geoor
loofd zyn aen eenen catholyk van door eenige
vrymoedige medewerking, in het behoud van
die scholen, of in de uilvoering der wet, hulp
te leenen. De catholyken mogen dus geene scliool-
bedieningen aenvaeidenhg voorbeeld, deel maken
van de schoolkomiteilen.
De Paus Pius IX,in zynen brie! reeds aen-
gehaeld aen den aertsbisschop van Frei
burg, beslist, en de bisschoppen der Vereenig-
de-Slaten, van Holland en van Ierland, errin-
neren dat het zeer stellig, voor de Kerk, voor
de leeken en voor de geeslelyken eene zeer ern
stige verplichting is, alle middelen te gebruiken
om aen de eatholyke jeugd het christelyk onder
wys en eene christelijke opvoeding te verschaffen.
Een verliael naer hel Hoogduitsch.
2d0 VERVOLG.
Geachlo voogd, zegde Elien bleek en sidderend
laet my ten minste nog vandaeg en morgen hier bly-
vcn misschien komt een of ander gelukkig toeval
my ter hulp, of slaet God, die myn hart kent, my hy,
en geeft hy my ondersteuning, zoodat ik mync dier
bare boeken niet moet verlaten en hel sludeeren niet
behoef op te geven, om koopman lo worden
Och, myn arme, kleine Elien, het regent geen
geld meer van den hemel, zegde Valerien grimla
chend, en al is hei ook zeker, dal God ons mensehen
allen ondersteunt. Hy verleent toch eene ondersteu
ning als die, welke gy noodig hebt, om te kunnen
sludeeren, niet onnnddellyk, door ons eene zyden
beurs met geld in den zak te stoppen, maer Hy be
dient zich daertoe van personen, die zynen wil ten
uitvoer brengen. Zulke middelaers, het zyn rvke en
weldadige meiischen, en lol uw ongeluk, beste Elien,
kent gy zulke mcnschen niet.
Maer is toch mogelyk, dal ik morgen zulk een
beschermer acntref, riep Elien met gcosdrift uit Mor
gen is het ook voor ons college oen groote en fecstc-
lyke dag, want keizer Jozef van Oostonryk, de broo
der onzer koningin Maric-Antoinctte, die zich thans
sedert eenige weken ie Parys bevindt, en van wiens
grootmoedigheid, beminnenswaerdigheid en vriendc-
lykheid geheel Parys wonderen vertelt, keizer Jozef
zal morgen ook ons collegie bezoeken, lly heeft zich
reeds vandaeg by den directeur doen aenmelden
En wat zal u dat halen vroeg Valerien, de
schouders ophalend. De keizer zal doen evenals
groote hecrciihy zal met een voorname glimlach
uwe zalen doorloopen, rechts cn links vriendclyk
knikken en groeten, cn God danken, zoodra hy de
laetsle zael achter den rug heeR, en weêr in zvno
vergulde koels klimmen kan. Myn kind,wanneer men,
zooals ik, het geluk heeft van te St-Denis te wonen,
waer men alle dagen de groote kerk ziet, waerin
hunne lyken staen, dan leert men zeer goed inzien,
dat de vorsten ook maer mcnschen zyn, en dus ook
hunne gebreken en zwakheden hebben, dat zy niet
alle menschen gelukkig maken kunnen. Wal baèl het
u derhalve, dat de keizer uw college komt bezoeken
hy zal hcengaen, zonder u te hebben opgemerkt.
Dat zal hy niet doen, de heer Valerien hy zal
my opmerken want ik ben door den rector uitver
koren om den keizer, uil naem van de gcheele school,
aen to spreken, en voor hem een latynsclie rede te
houden.
Gy, myn zoon riep madame Duval uit, en de
vreugde deed ecu zachten blos verschynen op hare
bleokc wangen. Zal u zulk eene eer to beurt vallen,
myn zoon En dat zegt gy my nu eerst
Ik wilde 'l u eerst morgen zeggen, lieve moe
der, eerst by myne terugkomst van dc plechtigheid,
want ik hoop, u dan iets zeer schoons en prachtigs
op uw bed te kunnen leggen, een diamanten ring of
speld want dal heeft de keizer overal gedaen, over
al heeft hy op dc instituten hem, die de acnspraek
hield, zulk een kosthaer aendenken geschonken, en
daerom bcnydt ook de gcheele klasse het my, dat
ik de acnspraek houden zal, cn daerom hoop ik ook
op een eervol geschenk van den edelen keizer. Dat
zal dan liet eerste geld zyn, 'l welk ik voor mync
moeder verdiend heb, want wy zullen dc diamanten
verkoopen, en daervoor zal myne dierbare moeder,
ter wille van my, zich kunnen aenschaflen wal zy
begeertMaer dat is nog niet alles, wat ik hoop van
hel bezoek des keizers in een ander college heeft
dc keizer, die naer het schyut, de wetenschappen be
mint en ondersteunt, zich door den rector de vier
armste cn vlyligste scholieren van dc eerste klasse
laten ocnvvyzen, en vervolgens heeft hy aen ieder van
hen zooveel geld doen ter hand stellen, dat zy voor
vier jaren lang dacrvan kunnen sludeeren. Én nu
stael het vast, dat ik de armste ben, en misschien ook
de vlyligste, maer de armste in alle geval Begryp
nu eens, wanneer de keizer eens weer zulk een ede-
Die plichten, ons do.or het Opperhoofd der
II. Kerk in het geheugen geroepen, zyn begre
pen in deze twee woorden LAET ONS WÉR
KEN EN BIDDEN! Ja! laet ons het werken
door bidden en bidden door werken onder
steunen. Betrouwen wy ons op den goddely-
keti bystand alsof alles afhing van God alleen
en werken wy, gebruiken wy alle menschelyke
middelen, alsof alles afhing van ons alleen.
De stryd is van lieden af geopend hy zal
lang zyn en lastig. Gy zult hem, Z. B. B. aen
vaeiden met eene vastberadenheid waerdig
van uw karakter van catholyken en van Bel
gen, den kreet uwer voorouders herhalende
GOD WIL HET God wil hetHet geldt hier
de eer van zynen ngem, de behoudenis van
hel geloof en van de godsvrucht in de ziel der
kinderen en in den schoot der huisgezinnen,
het geldt het heil van ons geliefd en catholyk
vaderland. Wy zullen dien stryd met voordeel
niet onderslaen tenzy door groote en aenhou-
dende pogingen van yver, door milde en be
stendige opofferingen van geld, door de liefda
dige medewerking van allen. Die pogingen,
die opofferingen zullen wy ons getroosten, met
Gods hulp, en wy verhopen dat God u allen
den wil zal ingeven van milddadiglyk elk het
zyne er in hy te dragen.
Nooit heeft zich een dringerder plicht opge
legd aen uwe godsvrucht cn aen uwe vader
landsliefde. Wy steunen op deze beschouwing,
en wy ontleenen te dien einde de woorden,
welke de heilige en geleerde Opperherder, die
de Kerk Gods heden bestiert, over weinige
maenden toestuerde aen zynen kardinael-Vica-
ris en, door hem, aen de geeslelykheid en aen
de geloovige van Rome, deze woorden tot de
on/e makende en dezelve aen onzen toestand
toepassende. De verdiging der waerheid en
van den godsdienst is ons allen opgelegd, zoo
geeslelyken als geloovigen en de goede uit
slag der verdediging hangt hyzonderlyk al van
den voorraed der gelilelyke hulpmiddelen
wacrover zy zal beschikken. Wat ons betreft,
wy hebben het vast besluit genomen in dit ca
tholyk werk by uitmuntendheid, zoo mildelyk
by te drager, als wy maer kunnen wy zullen
er al onze bisschoppelyke en persoonlyke geld
middelen aen besleden. Maer wat zyn die zoo
beperkte middelen in verhouding van zulke
aenzienlylce onkosten Wy hebben de mede
werking noodig,ja, de milde medewerking van
al onze diocesanen.
Reeds, wel is waer, sedert 1830, hebben
talryke lamiliën, by welke geboorte en hyzon
derlyk geloof VERPLICHTEN, in Belgie scho
len gesticht welke zy op eigene kosten onder
houden, waer de kinderen een onderwys in
overeenkomst met hunnen maetschappe'lyken
stand tezelfder tyd de kennis van eatholyke
leer, en de oefening der christene deugden
putten. Maer deze uiizonderlyke weldaden
moeten algemeen gemaekt worden, en zy zou
den deze uitbreiding niet kunnen bekomen
zonder de medehulp van allen.
Ook hopen wy, zyn wy verzekerd, durven
wy zeggen, dat de Belgische catholyken be
zield met den geest van het goede en van de
liefde Gods en der zielen, hyzonderlyk degenen
aen wie de Voorzienigheid het groot deel der
len en schoonen inval mocht hebben, wanneer hy
eecs in de volheid zyner macht en lieeilykheid, met
grootmoedige ontferming de arme scholieren gedacht,
die in 'l duister daer heen sluipen, en naer niets meer
verlangen en smachten dan naer eenc lamp voor
hunne studeerkamer, en naer geld voor een sluksken
brood, opdat zy niet van honger stervc-n, maer tyd
hebben, om in hunne geliefde boeken te lezen cn te
sludeeren O, wanneer de keizer nu morgen ook
eens op ons college zoo grootmoedig was, wanneer
hy weÓr eens aen de vier armste scholieren zyne on
dersteuning schonk, en als dan de rector hem de na
men noemde der vier armste leerlingen van de eerste
klasse, en myn naem niet dacrby was, omdat gy my
vandaeg van dc school genomen hadt, en ik vertrok
ken was, zonder voor den keizer myn latynsclie rede
te hebben gehouden, zou hel u dan niet berouwen,
heer Valerien
Zeer zeker zou het my berouwen, sprak dc
voogd peinzend, cn ik zou hel my zelve verwyten,
dal ik uw geluk in den weg gestaen had, lerwyl ik
toch zoo gaeme alles doen wilde om u gelukkig te
maken
Welnu dan, myn goede, lieve voogd, smeekte
Elien, lerwyl hy zyne armen om Valeriens schouders
sloeg, wees daerom inschikkclyk, en lacl my ten
minste nog tot morgen hier blyven, totdat ik mync
rede voor den keizer zal gehouden hebben
Sla hem dal loc, mynheer Valerien, smeekte
madame Duval laet mv myne bede met de zyne vcr-
eenigen. Bedenk, dal zyn vader, by zyn leven, zoo
gehandeld zou hebben als gy laet myn zoon naer
het college gaen, cu zyne rode voor den keizer hou
den
Do heer Valerien zweeg lang, cn zag peinzend voor
zich op eens echter hief hy het hoofd omhoog.
Ik heb vandaeg, voordat ik naer hier kwam,
zegde hy, hy hcLgraf van Eliens's vader de plechtige
belofte afgelegd, dal ik niet zonder Elien naer Sl-Dc-
nis, en naer myncn winkel terug zou keeren, want
ik wist reeds, dal ik Ijier getuige zou zyn van veel
tegenstand cn Irancn, en daerom maeklc ik eerst op
aerdsche rykdommen heeft geschonken,
overtuigd gelyk zy het moeten zyn van de vol
strekte cn dringende noodzakelykheid van de
jeugd te voorzien van chrislelyke scholen,
het zich zullen eene eer rekenen ons de mid
delen ler hand te stellen om er in alle paro
chiën in te richten en te onderhouden, waer
zy zullen noodzakelyk zyn.
Wy moeten den iever van onze geestelyk-
heid niet aeitprikkelen om deel te nemen in
het slichten en onderhouden van eatholyke
scholen. De Belgische geestelykheid zal zich
door niemand in mildadigheid en zelfopoffering
laten overwinnen.
De eatholyke priesters hebben altyd aen het
hoofd gestaen van alle werk, ondernomen voor
de eer van God en het geluk der zielen de
gloriervke overleveringen van de Belgische
geestelykheid getuigen hoezeer zy altyd op de
edelste wyze hare verhevene zending heeft
verstaen, en bewyzen hoe zy die in de tegen
woordige omstandigheden zal vervullen. Wy
kennen reeds van wege een groot getal onzer
priesters, in hetrekkelyken arme toestand,
daden van bewonderetis'waerdige liefdadigheid
in dees vak.
Indien alle priesters en wereldlyken, in dit
werk niet kunnen hydragen door mide giften,
toch zyn er zeer weinig die zich daerby niet
kunnen aensluiten, door eene aelmoes van
eenige cenlimen per week. per maend, per
jaer, en allen kunnen er in medewerken, het
zy met de huisvaders en moeders te errinne-
ren aen den zeer ernstige plicht welke hun op
gelegd is, hunne huisgezinnen christelyk opte-
voeden, lieizy met de gebeden van den chris
ten en den catechismus aen de kleine kinde
ren te onderwyzen, lictzy met zelve de bedie
ning van schoolmeester of meesteres aen te
nemen. Aen 't werk dus, Z. B. B. aen 't werk:
GOD WIL HET
Gegeven te Mechelen, den 12 juni 1879.
T Victor-August, card. Deschamp, aertsbis
schop van Mechelen.
T Tjieodoor, bisschop van Luik.
t Jan-Jozef, bisschop van Brugge.
T Henri, bisschop van Gent.
f Tiieodoor-Jozef, bisschop van Namen,
f Edmond, bisschop van Doornyk.
-r-,
MaendagjL, heeft te Brussel eene vergade
ring plaets gehad van de Algeveerdigden der
eatholyke kringen, ten einde twee aen 't dag
orde slaende punten te bespreken, namelyk
het volksonderwijs en de jubelfeeesten van 1880.
Ongeveer zeventig leden uit al de gewesten
des lands woonden de vergadering by. De be-
raedslagirigen waren ernstig en hoogst be-
langryk.
Verscheidene afgeveerdigden deelden 't zy
mondelingsche, 't zy seliriftelyke verslagen
mee over den toestand van 'l volksonderwys,
over den geest der bevolkingen betrekkelyk de
oorlogswet en eindelyk over wat reeds is ge
daen tot het inrichten van 't vrye eatholyke
onderwys.
Deze verslagen luidden allen gunstig. De
geest des lands is vyandig aen de nieuwe on-
het graf van mynen vriend myn hart standvastig, en
bestand tegen uwe beden maer ik wil toch doen
wat ik Kan, en insckikkelyk zyn, zooveel ik kan. Ik
wil dus lol morgen middag hier te Parys blyven en
wachten, want ik heb i.iet gezworen, dal ik reeds
vandaeg met Enen naer St-Denis lerugkooron zou. Ik
wil dus lol morgen bier blyven, cn afwachten, of do
keizer zyne hand opent, en een regen van goudstuk
ken op hel hoofd van onzen Elien zal doen nederda
len. Ik wil dat doen, wanneer Elien van zynen Kant
my belooft, dat, wanneer de keizer van Oostenryk
niets doet, en hem, zooals ik overtuigd ben, niet op
merkt, dal Elien dan terstond, on zonder legenspraek
met my naer St-Denis zal vertrekken, om een flink
koopman te worden. Welnu, wilt gy my dat beloven,
Elien
Ik wil het u beloven, mynheer Valerien, zegde
Etien, lerwyl hy zyne groote, blauwe oogen met eene
plechtige, mannelyke uitdrukking op het gclaet van
zynen voogd vestigde.
Gy wilt, wanneer keizer Jozef u geene onder
steuning schenkt, terstond, met my naer St-Denis
vertrekken
Ja, dal wil ik
Wilt gy dan by my in myne zaek koopman wor
den
Ja, dat wil ik, mynheer Valerien
Goed, dan zal ik tot morgen middag blyven, en
God moge nu beslissen, wat geschieden zal, en of gy
een koopman dan wel een geleerde worden zult. Wy
geven hel thans over in zyne hand, en lly moge be
slissen
Elien vloog met een luiden vreugdekreet zynen
voogd om den hals en kuste hem leederlyk. Valerien
echter rnackic zich lachend uil zyne armen los.
Welsprekendheid is juist myn zwak niet, zegde
hy, en toch heb ik vandaeg hier zooveel gesproken,
als ik anders in geene maend doe. Myne keel is dacr
van droog geworden en het hoofd duizelt my. Ik
nloet naer builen in dc vrye lucht, en ik moet my ook
met een glacsje cidcrwyn verkwikken beide zal
j voor u zeer dienstig zyn, myn kleine kamergeleerde
derwyswet, omdat zy, de eendracht en over
eenkomst tusschen de partven, ten nadeele
der catholyken verbrekende, den oorsprong
zyn zal van oneindige verdeeldheden die niets
anders dan rampen en onheilen voor volk en
vaderland kunhen veroorzaken.
De vrye scholen zullen overal bloeien, uit
genomen in eenige plaetselykheden, doch dit
zal enkel uit gebrek aen geldmiddelen voort
spruiten en in hier zal dus moeten voorzien
worden.
Onbetwislbaer zal het vrye onderwys in on
telbare gemeenten de bovenhand hebben/Voor
al in de viaemsche, in de Antwerpsche, in de
Limburgsche en in 't meerderen deel der bra-
banlsche gemeenten zullen de vrye eatholyke
scholen sterk bevolkt zyn, terwyl de gemeen
tescholen, of liever, scholen zonder God, ofwel
2 k 5 leerlingen zullen tellen, ofwel ledig zul
len staen in vele gemeenten van 't Walen
land, bezonderlyk in de provinciën Namen en
Luxemburg zal men "t zelfde bestatigen, en in
de overigen zullen de vrye scholen een gevoe-
ligen slag aen de officiëele scholen toebrengen.
De vergadering bestatigde met genoegen dat
men overal, in deze laetste tyden het inrich
tingswerk met moed, iever en krachtdadigheid
heeft aengevangen en ook wordt voortgezet.
Die goede uilslag hebben wy en velen met
ons voorzien wie de gehechtheid aen 't voor
vaderlik geloof der overgroote meerderheid
der Belgen kent, heeft de overtuiging dat het
maconniek ministerie, wat het ook aenwende,
eindelyk in zynen onrechlveerdigen oorlog be-
zwyken zal.... Ja, bezvvyken moet het eindelyk,
en t zyn wy alleen niet die het voorzeggen,
neen, voorname en doorzichtige liberhaters
zoo als professor de Laveley deelen hieromtrent
ons gedacht. Moed dus en volherding in den
stryd en de zegeprael zal de onze wezen.
Wat betreft de jubelfeesten van 1880 is er
niets bepaeldelyk beslist geweestdit vraeg-
stuk dient onder verschillige punten onder
zocht te worden. Het blyft vastgesteld dat de
catholyken aen de tentoonstelling van kunst
en nyverheidsvoortbrengsels moeten deelne
men.
De kwestie of de Geestelykheid het Te Deum
zingen zal,' kon door de afgevaerdigden niet
opgelost worden, 't Woord hieromtrent blyft
aen llll.de Bisschoppen. Men verzekert ons
dat dc logien met handen en voeten werken
om te bekomen dat de medewerking der Gees
telykheid niet zou gevraegd worden en de ju-
belleest zonder godsdienstige ceremoniën af-
loopen.
De persoonlyke toetreding tot de jubelfeest
is zeer langdurig besproken geweest. Vier-en
zeventig afgevaerdigden brachten hunne stem
uit: acht-en-veertig stemden voor de algeheele
onthouding, slechts twee waren gunstig aen 't
meevieren, veertien wilden het vraegstuk tot
na zekere bepalingen verdaegd zien.
Wy moeten doen opmerken dat èn de be-
raedslaging èn deze stemming slechts als voor-
loopig moeten beschouwd en alleen mogen
genomen worden als wensclien welke aen de
wetgevende Rechterzyde zullen onderworpen
worden. j. v. B.
Ga dus met my mede, Elien, en laet uwe boeken een
weinig rusten
En hebt gy dan vergeten, dat ik morgen vroeg
ten tien ure voor den keizer en in tegenwoordigheid
van het gehccle hooge schoolbesiuer, eene Latynsche
rede houden moet Vroeg Etien glimlachend. Neen,
mynheer Valerien, ik moet my terstond naer mvne
oude, lieve kamer begeven ik moet weder aen "hei
werk, want ik heb myne rede nog niet geheel op
schrift en uitgewerkt, en dan moei ik ze immers nog
van builen leeren. Ik zal daeraen den geheelen nacht
moeten werken cn leeren, en dat doet my genoegen,
want niets is schooner dan zulk een stille, warme
zomernacht, als men voor de schryflafe! hy zyne boe
ken zit, en nu en dan een dankbaren blik naer boven
richt, naer den schoonen sterrenhemel.
Etien is juist als zyn vader, riep Valerien glim
lachend uit, terwyl hy zynen hoed nam.
Madame Duval zegde het hem zuchtend na.
Elien iarjuist als zyn vader
Nu, dan zeg ik u voor vandaeg vaervvel, zegde
Valerien, en hy slak madame Duval zvne hand toe,
om afscheid te nemen. Morgen voor den middag heb
ik allerlei bezigheden, welke ik, daer ik nu toch hier
blyf, verrichten wil, want een koopman moot zuinig
zyn met zynen tyd tyd is kapilael, en ieder kapitael
moei renten opbrengen. Maer morgen middag kom
ik weder hier, en dan zulleo wy eens zieD, of Elien
met my naer St-Denis gaet en koopman wordt, of dat
hy hier te Parys blyft, en door dc gunst van keizer
Jozef een geleerde wordt.
Toen Valerien vertrokken was, boog Etien zich
over do logcrsiede zyner zieke moeder, en zyne beide
armen om haren hals slaende, fluisterde hy
Lieve moeder, bid voor my tot God en tot my
nen vader, dat hy myne wenschen verhoore, dat ik
hier tc Parys moge blyven, en door de gunst van kei
zer Jozef een geloerde moge worden
Vervolgens kuste hy zyne moeder leederlyk lot af
scheid en sloop weder naer zyn kamertje en naer
zyne boeken.
(Wordt voortgezel.)
