54ste Jaer. Zoodag-, Januari 1880. W 1741.
VOLGENDE STATTEN
uit Gent nabr
VERTREKUREN UIT DE
V/EREN WEG.— VERTREKUREN UIT NEUST NAER
VOLKSKASIER.
ABONNIijMlLNTPRYS6 RANKS 'S JAERS. De inschryving eindigt met 31 December. ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op S"1® bladz. 50 cent.
Moortzecle, Sottegem, Geeraerdb., Enghicn, Braine-lc*
Comle 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 fi.59
UIT GSERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierdo.Sollegem, Moorlzeele en Gent, 5.15 T.24
9 54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
Haeltert, Burst, Herzele, Solleg. Audenaerde, Aosegen),
Korlryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.19 7.20
uit Sottegem langs denderleeuw naer
Aelst, (5.38 's Zaterd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokeren en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 1^.50 2.20 5.25 7.05
Uit Soltegem langs Erpe-Mcire. 7.49 1.58 7.48
SIAER AELST UIT
Alh 6.49 10.30 1.17 4.<-9 7.58 9.05
Anlw. 5.25 6.50 9,15 9.50 10.50 E. 1® 2® 3® kl. 12 15
3-15 E. 1°2°3® kl. 3-35 4 45 5.55 6.50 E. 1®2° 3* kl. 93 0
Brussel 0.00 E.l®2'3®kl. 7.25 9.00 11.06 11 53 1.55 3.02
Dcszondags3,20 namiddag ;houdl stil inde tusschenslalien.
en 0. O E 1 2U 3® kl. 5.01 5.55 7.05 8.15 E. 3kl. 8.20
Dcndermonde 7.13 9.40 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Gceracrdsbergen 7.27 11.08 2.00 4.50 8.33 9.41
Gent O.OuE 6 24 7.39 E 1» 3* kl. 8.15 11.04 12.31 E
2* 3® kl. 1.55 ll-UO E 1.2.3. kl. 5.06 8.09 8.18
9.33 E\p. 1® 2® 3® kl.
Lessen 7.09 10.50 1.37 4.29 8.18 9.25
Lokeren 6.35 9.01 10.54 1.49 4.53 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.28 5.18 9.01 10.09
Oostende 0.00E 6.04 6.20E 1 2 3 kl. 9.00 11.55 0.00
0.00 El® 2® 3® kl. 6.04 0.00 Exp.
üendermonde. 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40 10.05
Lokeren. 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40
Uechelen. 4-531 6-401 7-17.1 8-12.1 Exp. t®2«3®kl. it-57d
1-04il Exp. 1® 2® 3® kl. 2-51d 3-061 b-Oüd 6-401
1ü-ü6d Exp. le 2® 3® kl.
Antw. 4-531 6-401 7-17.1 8-l2d Exp. 1® 2® 3® kl. l-U4dExp.
1® 2e 3® kl. 2-51d 3-061 6-ü0d 6-401 10-U6d Exp.
1® 2® 3® kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 0-00 7-17 7-50 8-12E.
9-t'8 11-57 1-04 E. 1® 2® 3' k 1.2-51 0-0l»Exp. !®2®3®kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 Kxp. 1® 2®3® kl. Des zondags
8,59 's avonds houdt stil in dc tusschcnslatieri.
Leuven, Thienen, Luik,Vervicrs 4-40d 4-531 6 401 en 8-12d
Exp. 1® 2® 3® kl. 7-50d 9-> 8d (ll-57d tot Leuven)l-04d
Exp. I® 2® 3! kl. 2-51d 0-00.1 Exp. 1® 2® 3® kl. 6-i.Od 8-49a
10-0C Exp. 3 kl. I
(1) Nota De leiter t beteekenl langs Termonde en de
Gent, (5-00 's vrvd.) 0-00E1®2'3®k 8-41 9-45 12-22 12-40
3-09 3-41 en U-00 E. 1®2® 3® kl. 6-12 6-40 8-54 Exp
I® 2® 3® kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-59 Exp.1® *2® 3® kl o-OO 9-45 12-22
12-40 3 41 cn 0-0O E 1® 2' 3® kl. 6-40
Doornyk, Mouscron, Korlrvk, Ryssel (langs Gend) 8-41
12 22 12-40 3-09 3-41 Èxp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Korlrvk, Ryss. ilanqs Alh) 6-00 7-50 11-57
0-00 6-00
Nmove. Gecraerdsbergen, Lessen, Ath 6-00 7-50 8-12
11-57 2-51 0-i O 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-M) 8-12 11-57 -2-51 0-00 6-00
Enghicn Brame, Manage, Charleroy, Narc.-n langs Geeraerds-
bergen 6 00 t -Oo 11-.S7 -2-51 o-OO 6-OU
Sottcgem, langs Erpe-Meire. 6 05 (-725 's zal12.30 6.02
letter d langs Denderleeuw.
Unique Sunni.
AELST, 24 JANUARI 1880.
Wy laten hier naer 't Beknopt Verslag, de
meerkweenlige redevoeringen volgen welke
onze achtbare Volksvertegenwoordiger, M.
Woeste, in zittiagen van 20 en '21 Januari jl.
koiflt uit le spreken en op de welke wy de
ernstige aendacht onzer geëerde lezers inroe
pen
AI. Woeste. lk slel my voor, de uilvoe
ring door de regecring aen de wel van 18"9 gege
ven, alsook de uilsiagen door die wet opgeleverd,
met wal meer byzonderheden le onderzoeken dan de
heer Wasseige heeft gedaen
Volgens de liberale party, mnektc de wel van 1842
dc sehoul afiiankelyk van de geeslelykLeid Ook was
het niet zonder verwondering, dat ik in de memorie,
gevoegd by de gedachlenwisseling, de wederlegging
aentrof van die verkeerde gedachte-
Die wederlegging is volkomen juist en toch was,
sinds i uim dertig jaer, hel overwegend gezag van den
priester in het onderwys de voornaamste grief der
liberale party tegen de bestaande wet en liaer een
stemmige kreet luidde De priester buiion de
school
Het doel waer men naer streefde*- was zoo gewich
tig dal die liberaleu, welke «-yandig waren ren onze
militaire inrichting, hunne overtuiging hebben ten
beste gegeven om het stflstl van d i jgt-enng by te
treden.
Twee middelen waren by do hand om de wel van
1842 le herzien.
Vooreerst, do toepassing van net systeem der wet
van 1842 dan had men>nog het radiknle middel, be-
staende in hei uilsluiten van de godsdienstleer uit
het programma der school en dc verplichting voor de
genieenten hunne onderwvzers te m men by de nor
malisten van den Slaet
Dit laeiste middel word verkozen nuts eene lichte
wyziging, met hel recht voor den priester om in de
school te komen, daer men toch zeker was dat deze
er niet in zou treden.
liet aclitbaer kahinetsboofd, die zoo verre niet
ging als zyn ambtgenoot van hel openbaer onderwys,
zag dat die begrippen in de provinciën moeilyk zou
den doorgaen daerom laschte men in bet verloog
der beweegredenen twee schikkingen in, welke in
de wel niet voorkomen, te welen dat het godsdienstig
onderricht door den onderwyzer, of in dezes plaets,
door een bekvvaem persoon zou mogen gegeven
worden.
AI. Frère-Orljan, minister van builen-
landsche zaken. In overeenstemming met de wen-
schen der huisvaders, wat ook in de wet geschre
ven is.
AI. Woeste. Die gewaende toegeving
heeft hoegenaemd niets te bcteckencn men moet
zand in de oogen gooien.
Ondertusschen wekte de tegenstand legen de wel.
in het geheele land onlstaen, dc spollernyen op der
linkerzyde De heer d'Elhougne zegde dat er meer
oproermakers dan beroerden waren de heer Frère-
Orhan sprak van erbarmelykc mislukking.
Men volgde ten overige de zelfde tactiek in de be-
raedslaging die in deze Kamer ontstond, tydens de
welke de regeeriug iiaer bost deed om door hare
woorden aen de radikalen, en door hare daden aen
de oud liberalen voldoening te geven
Nochtans werd een gewichtig woord by het einde
der beraedslaging gesproken door een der vrienden
van het ministerie De heer Joltrand nep uit dat de
wet een maetregel van oorlog was. De lieer Frère-
Orban beyvorde zich om du woord uil te leggen,
maer was wel verplicht het te handha\enhel woord
was juist en is bet opschrift der nieuwe wet geb e-
ven
Vruchteloos hebben wy de regeering gewaer
schuvvd, vruchteloos bebbeu de leden der rechter-
zydc in het Senaet haer het gevaer aengeloond,
vruchteloos heeft prins de Ligne, steunende op zyne
beproefde vaderlandsliefde en zyne hoogc ondervin
ding, aen liet kabinet gezegd dat zy Helgie in Welfen
en Gibollynen spiitsen ging. Alles was vruchteloos,
het plan was getrokken en de wet werd gestemd
Op dat oogenblik was gerustheid do byzonderste
gewaerwording onzer tegenstrevers.
Ondertusschen volgde eene wonderlyke bedryvig-
heid op den algemeenen slaep, door I-et ministerie
voorzegd, en dan heeft men eene comedie zien spe
len die door de geschiedenis zal uitgefloten worden.
Alsdan heeft men van alle kanten geroepen Niels m
veranderd.
AI. Fi ■èi*e-Oi'l>üii, minister van builen-
landscho zaken. Dal heeft men nooit gezegd. Dat
is eene slechte grap.
AI. Woeste. Ik zend het woord terug
naer hen die zulke titel hebb u gevoerd Een schepen
uwer vrienden le Elsene heeft op eene prysuitdeelmg
verklacid dat niets in de scholen veranderd was.
Te Blanbenbcrgo heeft men in denzelfden zin ge
sproken en op meer uitdrukkelyke wyze nog.
Te Pliilippevillo bevestigde een schepen insgelyks
dat er niets in de school zou veranderd worden
Te Hoei zegt do Liberale verceniging in renen om
zendbrief, aen de lamiliën gezonden Onze scholen
zullen morgen zyn wat zy heden zyn onder 't opzicht
der godsdienstige waerborgoo.
Naer acnleiding van een feest, korts nadien in die
stad gegeven, verklaert eon .-chepen dat er in de
scholen niets veranderd is, cn dit in tegenwoordig
heid van den heer minister die de wel herzien heeft.
Te Laken sluerl het gemeentebestuur aen de ouders
eonen omzendbrief, waerin het hun zegt
Te vergeefs trachten onze vyanden u te doen
gelooven dat wy geen godsdienstig onderwys meer
zullen geven. Niets zal ondor dit opzicht veranderd
worden, en de gemeente besteedt 100,000 frank aen
haer onderwys.
7.ou men niet zeggen dat er spraek is van l"0,000
frank, aen het godsdienstig onderwys besteed
Onze onderwyzeis en onderwyzeressen zyn allen
godsdienstig en zedelyk, voegt die burgemeester
er by.
AI. Frere-Orbanminister van buitcn-
lan Isclie zaken. 't Is een feil dal hy vaststelt, met
eei recht dat hy uitroept.
AI. Woeste. 't Is een feit, zonderling
om vast te stellen, wanneer men de wel herzien
he> ft om liet onderwys wereldlyk le maken.
Te Mi-chelen roept een schepen insgelyks uit dat
er niets veranderd is. 't ls eene derg-lyke verklaring
die de burgemeester van Wavre doel, wanneer hy
beweert dal men chrislelyke leerlingen zal ma
ken, terwyl do liberale party, om du wet van 1842
te herzien, ons gezegd heeft, «lal hel de familie en
de geeslelykcn zyn en niet de ondervvyzer, die de
christenen moet vormen.
Te Villcrs la-Ville herinnert men aen de ouders dat
de leerlingen der gemeenteschool in al de prysknm-
per> een en prys van godsdienstleer hebben benaeld.
Men zegt dit, wanneer den godsdienst vari hel pro
gramma gebannen wordt.
Langs alle kamen dus zeggen de gemeentebestu
ren en de liberale vereenigingen dat er niets veran
derd is.
De onderwyzers, die in dienst van den Staet geble
ven zyn, helpen hierin mede.
De onderwyzer van Dochamps verklaert dat by zal
voorlgocn met bet godsdienstonderwys te geven
zooals vroeger. Welnu, als hv aldus sprak, zegde die
onoerwyzer iels dat oicl waer is, wan' de wel van
1842 bevatte het onderwys der zedeleer en dit onder
wys is builen de nieuwe wet gesloten.
Te Bevereh verklaert de ounwwyzer dat hy aal
voorlgnen met de giboden van God en van de Kerk
le ondcrwyzen, lerwyl de beer Van Humhecck in deze
Kamer nochtans verklaerd had dal de geboden der
Kei k niet meer zouden onderwezen worden en er
een onderscheid tusschen de geboden Gods zou gc-
maekt wordeD.
En nochtans wordt er aen dien onderwyzer geene
opmerking gedaer.1
De regeenng heeft hare rol in dit stuk gespeeld
Zy ook heeft bet-volk willen doen gelooven dal er
inrlerdaed niets veranderd was in de sclioh o.
Dc heer Olm zegde den 5 juni dat, als de onderwy
zer den leergang van godsdienst gaf, dit do verant-
woonlelykheid voor den Staet niet medebracht. Deze
laeiste leent maer zyn lokael ziel niets na en waer-
borgt niets lly verklaert onbevoegd le zyn.
Waerom dan verplicht de heer Van Humbceck door
eeuen zyner omzendbrieven de gemeenten eene
schadeloosstelling van luit frank aen de onderwyzers
te betalen Indien de Staet cn de gemeente onbe
voegd zyn in zake van godsdienst, dat men dan aen
de huisvaders de zorg overlate om den onderwyzer
tc betalen.
Als hel zoo is, waerom legt de lieer Van Humbeeck
dan aen hel gemeenlebesluer van Sinl-Joosl-ten-Noode
dezelfde verplichting niet op
Wat meer is, tydens de discussie der wet, wanneer
men van de godsdienstige beelden sprak, veiklaerde
de heer minister dat bei gemeenlebesluer zou neslis-
sen over liet behoud of de afschafllng der godsdien
stige beelden.
Door die verklaring gesterkt, schaft de gemcenle-
raed van Dufl'el de beelden af.
De heer minister verbreekt de beslissing zyne
vrienden zeiven zyn er verwonderd over, en de Flan
dn libérale roept uil dat dit waerlyk le verre gaol.
Men hsd ons ouk gezegd dat de onderwyzers niet
zouden kunnen gedwongen worden het godsdienstig
on tervvys te geven welnu, wanneer zy dit weige
ren, stelt men ze af. Du is gebeurd met den onder
wyzer van eene der gemeentescholen van Oostende.
Ik wil geen groot belang aen die verschillende
maetregelen hechten ik neem gaerue aen dat die
inactregelen van zevende orde zyn maer wat ik
vo: tslei is, dal men langs den eenen kant hoogdra
vend heeft gezegd dat men de bestaende wetgeving
moet herzien en men langs eenen anderen kant
verklaert dat er niets veranderd is.
Welke comedie heeft men dan gespeeld Is 'l de
regeering die eene comedie heeft gespeeld tegenover
hare party? Is het de liberale party die eene comedie
heeft gespeeld tegenover het land
Door die comedie heeft men het land willen bedrie
gen. En hel verwondert my dal de radikalc leden
dezer Kamer niet krachtdadig geprotesteerd hebben,
als zy aldus na de stemming der wet overal boorden
uitroepen er is niets veranderd (RrclUs Zeer wel
Is hel waer dal er niets veranderd is Twee leden
dezer Kamer hebben bel doel en du uitslagen der
nieuwe wet doen uitschynen.
Een hunner is hel achtbaer hoofd van het kabinet,
die verklaerde dat, welk ook hel middel ware, voor
de herziening aengenomen, het te bereiken doel was
hel onzydig onderwys
Was dit do wel van 1842
Hel ander lid de heer Janson zegde dat er
volkomene verslandhouding tusschen de liberalen
bestond, om le erkennen dal nieltegeustaende do
toegevingen aen de geestelykheid gedaen, de wet
eene breede toepassing was der grondbeginselen,
die men later in al hunne strengheid zou moeten
aenwenden.
De aenzienlykc hervorming die men gedaen had,
was hel onzydig onderwys, en de Flctndre libérale
kenschetste ze door le zeggen, dat zy voor onvermy-
delyk gevolg zou hebben de zielen aen hot onteerend
juk der kerk te onttrekken.
Op die bclgische slem wordt geantwoord door
eene vreemde slem, zoo openhartig als die der Flan-
dre libérale.
In den municipalen raed van Parys zegde een lid,
the de volstrekte verwereldlyking van het ouderwys
vroeg Wal wy willen is de godsdienstige geloofs
begrippen bestryden, want clcrikalismus cn godsdienst
zyn voor my hetzelfde.
Ziedaer hel doel van het onzydig onderwys duidc-
lyk bekend.
Is het waer dat er door de nieuwe wet niets ver
anderd is
Herleest dan het reglement van 1846 het bepaelt
dat de onderwyzer in alle omstandigheden moet be
trachten de verhevene keumssei: van den godsdienst
in hel bereik der kinderen le stellen. Ziedaer wal
het onderwys van den godsdienst was onder de wet
van 1842.
Wat is hel thans
Komt de bcdienaer van den godsdienst het niet
geven, dan zullen de onderwyzers er zich moeien by
bepalen den catechismus le doen opzeggen geene
heilige geschiedenis meergeene zedeleer meer
Ue zedeleer wordt verwereldlvkt. En de achtbare
heer Janson verklaerde hier, onder de toejuichingen
der gansche linkerzyde, dal er eene hoogere zedeleer
dan de chrislelyke zedeleer moest onderwezen wor
den, namelyk de grondwetlclyke zedeleer.
En wat de dry andere leergangen betreft, is het
waer dat niets veranderd is Volgens de verordening
van 1846 was de onderwyzer verplicht, voor hel
godsdienstig onderwys, onder de leiding der bis-
scho pen tc staen de leerboeken werden gezanten-
lyk door beide overheden uitverkozen.
Tegenwoordig is de minister alleen met do keuze
der boeken gelast en moet de onderwyzer zyn onder
richt niet meer van dc voorschriften van den gods
dienst doen uitgaen.
Zoo is hel ook met de geboden Gods gelegen, van
welke ik daer straks heb gesproken.
Volgens den heer Van Humbeek, zal het onder-
diegtne der tien gebodm Cod's die enkel melde I
zedeleer in beu-ekkii.g staen.
Dezezyri zewm d< óverige geboden wor
den derhalve uit de school gebannen tn lusschea
deze bevindt zich datgene by hetwelk bevolen wordt
God te aenbidden, die cie bron is van alle zedeleer.
AI. Frère-Orban, minister van buiten-
landsche zaken. Hoe wordt dat verboden
AI. Woeste. Door de wet zelf, die in
-hel onderwys een onderscheid maekt tusschen zede
leer en godsdienst. Dc goede oude zedeleer van
Mozes heeft de plaets moeien ruimen voor de grond
wetlclyke zedeleer.
En wanneer men zulke verschillen vaststelt in het
gausche onderwys, komt gy beweren dat er niets
veranderd is
O ik weet wel dal in de scholen waer nog oude
onderwyzers zyn, or in den beginne weinig verande
ring zal komen maer wanneer eens een nieuw
personeel de oude schoolmeesters zal vervangen
hebben, zult gy in al de gemeenten ontmoeten wat
de heer Thiers zoo terecht de aruipastoors heeft ge
noemd.
Hebhen wy den burgemeester van Verviers niet lot
de leerlingen der normaelschool lioorcn zeggen dat
zy weldra een herboren onderwys zouden ont
vangen
Zoo is hel ook gelegen met de boeken die nog
behouden worden, dour eene toegevendheid die men
aen hel ongeluk der lyden verschuldigd was. En nog,
reeds nu begun liet werk van zuivering ik zal de
boeken van de lieeren Ti och cn Edmond aenhalen die
uitgesloten worden, alhoewel volstrekt onberispelyk
en een echt nalionalen geur uilwassemende. (Protes
tation, links.)
Vindt gy in die boeken laekbare denkbeelden, haell
ze dan aen, zooniet, erkent dat gy ze hebt uitgesloten
omdat zy het werk zyn van schryvers die tot helvryc
onderwys behooren.
Ook heeft de liberale party, wanneer zy heeft uit
gesproken Er is niets veranderd de waerheid niet
gezegd. Alles is veranderd geworden en 't is wanneer
uwe onderwyzers, komende uil uwe herboren scho
len, in de scholen het onderricht zullen geven, dat
men de ware beteekenis der wel zal zien. (Zeer wel
rechts.)
Men beeft meer gedaen dan comedie spelen. Men
heeft zich van sihrikaenjaging, van drukking op de
gemeenten bediend. Men heeft niet geaerzeld de gel-
delyke lasten te verzwaren, le vermeerderen. In slede
van naer hunne wenschen le luisteren, ligt hel minis
terie op de loer om de beslissingen te vernietigen die
de gemeenten zoudeu kunnen nemen.
Zoo zien wy den minister aen eene gemeente,
welker scholen slechts door enkele kinderen bezocht
worden, dezelfde kosten opdringen voor levering van
schoolboeken als op hel lydstip dat die scholen door
honderde kmdereti werden bygewouiul (Uitroeping
rechts
Alle gemeenten hebben overbodig geacht eene
meisjesschool te bouwen, daer zy op voorhand wisten
dal ze ledig zou blyven. Maer wat geven de nultc-
looze uitgaven, zoo maer de liberale staetkundc er
meé gediend is (Zeer wel, rechts
Elders bezit de gemeente eene gemengde school,
die ten overvloede voldoende is om er eene zael voor
de jongens en eene zael voor de meisjes in op te
richten. Dat wil de heer minister niet aennemen en
hy verklaert dat er twee scholen moeten zyn.
Elders nog, vindt men dat het nutteloos is twee
scholen te behouden, wanneer eene enkele reeds
meer dan voldoende is.
Nogmaels weigert de minister die afschafllng too
te latën.
In de gemeente Huysse (Oudenaerde) bestaet er
eene school in de kom der gemeente zelve en eene
tweede school ten gehuchle Lozer.
De noodzakelykheid dier twee scholen kan niet
verrechtvaerdigd wordenwant geen enkel kind
woont die scholen by.
Daerom denkt hel gemeenlebesluer dal hel min
stens ééne school zou kuunen afschaffen, die van
Lozer.
Dat was de gedachte niet van den heer minister.
Hy vernietigd de beraedslaging en verklaert in zyn
besluit dat de redenen, opgegeven voor de afschaf
fing, niet gegrond zyn.
Ziedaer dus eene gemeente waer geen enkel kind
de twee scholen bywoont, cn men beweert dat de
redenen die voor de afschafllng van eene der beide
scholen worden opgegeven, niet ernstig zyn. (Men
lacht, rechts).
En die twee scholen, zonder eenen enkelen leer
ling, kosten aen de gemeente 7000 franks
Elders behoudt de minister het onderwyzend per
soneel, nieltegenstaende dal hel getal leerlingen ver
minderd zy. Zoo wordt le Edingeu de school nog
door slechts vier leerlingen hygewoond, en de ge-
meenteraed beslist dal er geene reden bestaet om
den hulponderwyzer die zyn ontslag heeft gegeven,
te vervangen.
Het is volstrekt noodig dat er twee onderwyzers
zyn voor 4 leerlingen. (Men lacht.) Een brief van
den arrondissementscommissaris beveelt aen den
gemccnleracd, in dee noem van den minister, zonder
uitstel (men lacht andcrmael) over le gaen tot het
benoemen van eenen onderwyzer, zoo met, zal offi
cieus in de benoeming voorzien worden.
Welnu, ik kan begrypen dal gy in een politiek
inziclu alle mogelyke poogingen inspant om den
goeden byval uwer scholen le verzekeren, maer ik
hegryp niet dal gy zelfs voor hel belachelyke en het
hatelyke niet lerugdicnst. (Zeer wel, rechts).
AI. Coomans. liet zonder uitstel is
prachtig. (Men lacht, rechts).
AI. Woesle. Wordt door do gemeente
beslist dat er, met hel oog op wat er in deze Kamer
tydens het debat op de schoolwet gezegd werd,
redéf bttstaél om de bcwaerscholen af le schaffen,
ae scholen dienen behouden te worden. Zoo iels is
En bet we niet alleen do dsd-n der gemeenten,
provinciën aen, keurt ue provinciale .^g.^luige:;
wat betreft dc uitgaven voor den schooldiensl be
stemd.
Zy wil het bouwen van schoollokalen en de kosten
van mobilair onder de gewoone uitgaven doen be
grypen. En nochtans wyzen de artikels 31 tot 37 der
provinciale wet volkomen uil dat dit buitengewoone
uitgaven zyn.
Gy spreekt van hel algemeen belang. Vereischt dit
belang dat men twee scholen bouwe waer er geene
leerlingen zyn dat men elders twee leerlingen be-
noeme voor 4 leerlingen Neen, 't is niet het alge
meen belang, 't is, zoo als de heer Wasseige hel
daer even zegde, alleen het liberael belang dat gy
in het oog houdt.
Merkt wel op, hoe lediger do officieele scholen
staen, hoe zwaerder de lasten voor hel volk worden.
Hel sehynl dat men 't volk van zyne liefde voor de
vryheid wil berooven
AI. Coonians. Men slaet liet in de boet.
AI. ooste. Hol zou goed zyn dat de
hoer minister van financiën ons zegde hoe by de
bygevoegde uilgacf van 2,343,1)00 frank zal dekken,
die men voor 188" vraegt, lerwyl men zegt dat de
nieuwe belastingen voor doel hadden het legcndair
tekort aen te vullen, door den heer Malou verwekt.
Wie zal de kosten betalen van de nieuwe toezie
ners, van de nieuwe onderwyzers, legen den dank
der geineeulen benoemd Hel zullen dc schalplieh-
ligen zyn, die men naer goeddunken mag doen
betalen cu doen zwoegen.
Men kniest op de militaire pensioenen men kwelt
dc kleine liandelaers door de verhooging van het
tarief van den lelegrael men kwelt het arme volk
door de verhooging van liet tarief der spoorwegen....
(Ja ja reehls.)
AI. BocliHtael. Wat gemeens heeft dit
met het openbaer onderwys i
AI. A.^Vo©sl.c>. dit alles om een onderwys
te ondersteunen, dat het land verstoot. (Rechts, zeer
wel.)
Zoodus, ongelooflyke drukking op de provinciën
cn de gemeenten, afschaffing onzer eeuwenoude vry-
heden, verzwaring der lasten die op de schaipliclili-
gen drukken. Ziedaer de uilslagen van de ministeri
eel© politiek. (Rechts: zeer wel'.)
Zitting van 21 Januari 1880.
AI. AA»'oest© (zyne redevoering voortzet
tende). Gisteren licb ik vastgesteld welke druk
king de regeeriug op de provinciën en de gemeenten
uitoefende. Dezelfde drukking is uitgeoefend gewor
den op de onderwyzers en op de huisvaders.
Zoo eischt de heer minister - om maer dit eene
feil aen ie halen dal de onderwyzers die nog gcenc
vyfjaer in bediening zyn cn liet officieel onderwys
verlaten, de studiebeurzen, door hen genoten, terug
betalen.
Nochtans hebben die onderwyzers. onder het be
heer der wel van 1842. geene verplichting aenge-
gaen jegens den Slaet. Maer in de oogen des heeren
minister zyn de onderwyzers maer de slaven die,
kost wat kost, zulk onderricht moeten geven als hel
aen den Staet behaegl lol stand le brengen.
En wat beduidt de drukking op de onderwyzers,
vergeleken by die welke door de bureelen van wel
dadigheid uitgeoefend wordt op de huisvaders De
godshuizen door de liberalen beheerd, hebben aen
buitenmenscben de by hen inwoonende weeskinderen
ontnomen, omdat zy weigerden deze naer de offi
cieele scholen le laten gaen.
Verleden jaer werd door my beweerd dat dit on
wettige maelregelen waren, de kwestie van recht
werd voorbehouden en onaengeroerd gelaten. Maer
mogen wy aennemen, dal men den werkman straffe
kunne,die zyne kinderen naer de vrye scholen zendt
Ik breng aen de godsbuizen van Brussel deze buide
dat zy besloten hebben geene boegenaemde drukking
uit te oefenen op het geweien der behoeftige men-
schen.
Dc heer Doucet heeft dat in den gemcenteraed
verklaerd. My is niet bekend of deze l.ietste do be
slissing der godshuizen is bygelreden, maer in de
provincie hebben byna overal dc weldadigheids-
bureelen besloten dat alle onderstand zou geweigerd
worden aen de behoeftige die hunne kinderen naer
onze seholen zouden zenden.
Dal is waerlyk op don honger speculeeren Dal is
hei geweien omkoopen van den behoeftige by middel
van eenige broodkaerljesMen gaet zelfs zooverre
tot de ongelukkigen le zeggen Zoo gy uwe kinderen
met naer «Je gemeentescholen zendt, zult gy geene
geneeskundige verzorging hebben voor de zieken
Dat is tc Comblain au-i'ont, te Aische en-Refail en te
Borchworm voorgevallen.
Men maekt zelfs met hel onderwys, men maekt de
school verplichtend, liet bureel van weldadigheid le
Borchworm heeft met eeuwige udschrapping van do
lyst der ondersteunde armen al de ouders bedreigd
wier kinderen naer de vryc scholen zouden gaen.
Aen die bedreigingen werd, by afzonderlyke brieven,
reeds gevolg gegeven
En de regeering blyft onverschilligzy laet die
daden van dwingelandy maer gebeuren zonder tus
schen te komen.
Wel woidt gezegd dat de gemeentescholen goede
scholen zyn. Gy hebt hel recht die meening te
betuigen maer de huisvaders hebben, even als wy,
liet recht van eene verschillende gedachte te zyn.
Korte jaren geleden, tydens do beraedslaging over
de studiebeurzen, werden door do liberale party
andére stelsels verdedigd en de vryheid ingeroepen
der huisvaders.
Welke mag de reden zyn der houding van de wel-
dacLgheidsbureelen? Politiek belang voorzeker; doch
ik bi i' nog Mn ander belang ontdekt in hel Journal
Deze zegde eeuigen I yd geleder.«Laet ca? niet
den met woorden ov. r menschlievcndbeihel is
e 'iN.isiliae -1st b. meoreodii dergouen die un-
ucrateund weiden door dc bureelen van weldadig-
heul in eenen loesiand van zedelykc ondergeschikt
heid verkeeren
Dit was de reden die men in do oudheid opgaf om
de slavcrny le verrcchtvcerdigen. (Zeer welrechts.)
Zoo dus, voor degenen die dc vrye seholen bezoe
ken, geene hulp, geene geneeskundige zorgen, maer
ook geen werk
Tc Hornes, heeft men alle werk ontnomen aen
deze parias der xix® eeuw.
Rechts Ziedaer de vryheid.
AI. Woeste. Welke is, in dezen toe
stand, de houding der regeering
Laet zy aen de ambtenaers het recht om hunne
kinderon naer de vrye scholen le zenden
Ik weet het, maer ik ondervraeg.
Wy vinden overal, in de officieele scholen, kin
deren van leden van hel klein besluerlyk personeel,
en wanneer men aen die ambtenaers vraegt waerom
zy hunne kinderen niet naer de vrye scholen zenden,
dan antwoorden zy Wy durven niet, wy vreezen
onze plaets le verliezen.
Ik vraeg dat de regeering daerover uitleggingen
zou geven dal zy ons zegge of zy aen de ambte
naren de vryheid laet hunne kinderen naer scholen
van hunne keus te zenden.
Dc vraeg is klaer cn duidclyk men moet uitleg
gingen geven hel land moet weten waeraen zich
le houden, aengaende hel competle inlrare (dwingt
hen om tc komen) van het liberalismus in de xix*
eeuw.
Dc drukking der schoolkomileiten is insgelyks aeu-
zicniyk ui de kantons waer liet mogelyk is geweest
deze. in tc richten. Maer er valt acn le merken dat
verscheidene goeverneurs en lal van nieuwe commis
sarissen onder hunne besluerden zonderlinge mis-
grepen hebben bcgaeu in dc keus dier eomiteiten.
Zoo heeft men in myn arrondissement twee dooden
benoemd. (Gelach, rechts.)
Zoo heeft men een groot getal persoonen benoemd,
zonder zich van hunne bytreding te verzekeren, en
wanneer de ontslagen ingekomen zyn, heelt de beer
minister zich gewacht ze bekend te maken Hel voor-
naemste was voor hem de benoemingen le doen,
zonder zich le bekommeren met dc aenvaerding der
genen welke men benoemde op die wyze had men
schooleomiieiten.... ten minste op hel papier. (Her-
haeld gelach, rechts).
Nevens de niet acnnemende leden zyn er andere
leden die aennemen. Welnu, in zekere eomiteiten
heelt men vrederechters en zelfs de griffiers terzelf
der lyd als de vrederechlcrs benoemd Elders heeft
men kandidaten benoemd, die in de lactsle gemeenle-
kiezingen geklopt waren. Men wil dus gemeente
besturen oenoèmen, samengesteld uit mannen dio
liet kiezerskorps verslootcn beeft
Mer. spreekt van de geeslesverdrukking door de
priesters. Er bestaet geene geeslesverdrukking.
(Gelach links
De geestelykheid zegde acn de geloovigen Indien
gy goed calholyk wilt zyn, zendt dan uwe kinderen
naer de godsdienstige scholen. Het komt aen hem
tol wien men deze lael voert toe, om uilspraek le
doen in volle vryheid van geweten en hy blyft vry.
Maer de arme, die door het bureel van weldadigheid
verdrukt wordl, heeft zyne vryheid niet meer.
Heeft die zoogezegde geeslesverdrukking eeno
stoUëlyke bekrachtiging Het tegenovergestelde is
waer, als men de gunsten der regeering wil winnen.
Wal waer is, is dal de byval onzer scholen u zeer
verwonderd heeft. En nochtans, in wie zoudt ge
willen dat de catholyken vertrouwen stelden? In ons,
die hun geloof deelen en belyden, of in u, die het
onoptioudelyk vcrsmaedl?
De regeering heeft in dezen slryd, al den invloed
langs haren kant, de begrooting, het bestuer, de
schandtlyke drukking der bureelen van weldadig
heid. Gy hebt de Schatkist, het geld van den Slaet
cn het onze, deschoone schoolgebouwen.
Wy hebben maer onze persoonlyke hulpmiddelen
en de kracht onzer overtuigingen. (LinksO o!)
