54s,e «)aer.
Zondag', 21) Februari
1880.
Nf 1746.
mmtimmmnsmsaaais®'
VOLGENDE STATIËN
uit Gent naer
YZEREN WEG.— VERTREKUREN UIT AELST AiAER
VERTREKUREN UIT DE
catholyk programma.
Ernest DE HARËILLE8.
Wie is liicr de L0GENAER
ABOMKEMEMTPRYS 6 FRANKS 'S JAF.RS. - De imchryving eindigt met 31 December. y ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op V bladz. 30 cent.
Moortzcole, Sottegem, Geeracrdb., Engluen, Braine-le-
Comto 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
UIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde, Sottegem, Moortzeele en Gent. 5.15 7
9.54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
Haellerl, Burst, llcrzele, Sotteg. Audenaerde, Anscgem
Kor tryk, G.I 7 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20
uit Sottegem langs denderleeuw naer
Aclst, (5.38 's Zalerd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokeren en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 1O.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpe-Mcire. 7.49 1.58 7.48
Dondermonde. 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40 10.05
Lokerei). 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40
Mechelen. 4-531 6-401 7-17rf S-12d Exp. l®2'3ekl. 1t-57d
1-04d Exp. 1* 2" 3® kl. 2-5ld 3-061 6-OOd 6-401
10-06d Exp. 1® 2® 3® kl.
Antw. 4-531 6-4017-17d 8-l2d Exp. 1® 2® 3® kl. l-04dExp.
1®2® 3® kl. 2-51d 3-06/ 6-00d 6-40ll0-06d Exp.
1*2® 3® kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40.0-00 7-17 7-50 8-12E.
9-08 11-57 1-04 E. 1® 2® 3® kl.2-51 0-00 Exp. 1® 2® 3® kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 Exp. 1* 2®3® kl. Des zondags
8,59 's avonds houdt stil in de tusscbenstalicn.
Leuven, Thienen, Luik,Verviers 4-40d 4-531 6-401 en 8-12d
Exp. 1® 2® 3® kl. 7-50d 9-08d (11-57d tot Leuven)l-04d
Exp. 1® 2® 3' kl. 2-51d O-OOd Exp. 1® 2® 3® kl. 6-OOd 8-49a
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota. De lettor 1 beteekent langs Ttrmonde en de
Gent, (5-00 's vryd.) 0-O0El®2®3® k 8-41 9-45 12 22 12-40
3-09 3-41 en 0-OO E. 1®2® 3® kl. 6-12 6-40 8-54 Exp
1® 2® 3® kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-59 Exp. 1® 2® 3® kl.6-00 9-45 12-22
12-40 3 41 cn 0-00 E 1® 2® 3® kl. 6-40
Doornyk, Mouscron, Kortrvk, Ryssel (lanqs Gend) 8-41
12 22 12-40 3-09 3-41 Èxp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Atk) 6-00 7-50 H-57
0-00 6-00
Ninove. Gecraerdsbergen, Lessen, Ath 6-00 7-50 8-12
H-57 2-51 O-l'O 6-00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-57 2-51 0-00 6-00
Enghien Branie, Manage,Charleroy, Namen langs Gecraerds
bergen 6 00 1-00 11-57 2-51 0-00 6-00
Soitegem, langs Erpe-Meire. 6.05 (-725 's zal12.30 6.02
letter d langs Denderleeuw.
NAER AELST UIT
Ath 6.49 10.30 1.17 4.09 7.58 9.05
Antw. 5.25 6,50 9,15 9.5o 10.50 E. 1' 2" 3® kl. 12 15
3-15 E. l°2°3e kl. 3-35 4 45 5.55 6.50 E. 1®2° 3® kl. 9.(0
Brussel 0.0O E.1®2'3"kl. 7.25 9.00 11.06 11 53 1.55 3.02
Deszondags3,2ö namiddag ;houdt stil inde tusschenstalien.
en 0.' 0 E 1 2° 3® kl. 5 01 5.55 7.05 8.15 E. 3 kl. 8.20
Dendermonde 7.13 9.40 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Gecraerdsbergen 7.27 11.08 2.00 4.50 8.33 9.41
Gent O.ÜüE 6 24 7.39 E 1® 2°3«kl. 8.15 11.04 12.31 E
I® 2® 3® kl. 1.55 U-uo E 1.2.3. kl. 5.06 8.09 8.18
9.33 Exp. 1® 2® 3® kl.
Ue3sen 7.09 10.50 1.37 4.29 8.18 9.25
Lokeren 6.35 9.Ö1 10.54 1.49 4.53 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.28 5.18 9.01 10.09
Oostende O.OOE 6.04 6.20E. I 2 3 kl. 9.00 11.55 0.00
0.00 El® 2® 3® kl. 6.04 0.00 Exp.
AELST, 28 FEBRUARI 1880.
HET
Tydens den redetwist over 't budjet des
ministeries van openbaer onderwys, poogde
de liberale afgod Frèré-Orbande catliolyke
party in het eng te brengen met haer de vraélg
toe te sturen Wat zoudt gy verrichten moest
het kiezerskorps opnieuw liet bestuer des lands
in uwe handen stellen
Minister Frère dacht ongetwyfeld dat de
catliolyke party op zyne sluwe vraeg niet zou
durven antwoorden, om dan, uil die stilzwy-
gendheid, de machteloosheid der catholyken
af te leidenDoch, de achtbare lieer 'dalou,
het Opperhoofd onzer party, liet de vraeg van
M. Frère niet koud worden en op staenden
voet, gaf hv eene antwoord die gansch de
liberale linkerzyde schokte.
Indien wy weder aer» 't bewind komen,
zegde M. Malou, zullen wy
1" De ongelukswet van 1 Juli 1879
afschaffen.
Wy zullen uwe oorlogswet doen verdwyhèü
en in hare plaels een stelsel invoeren.dat door
gansch Europa niet zal bespot worden wy
zullen iets aen de engélselie wet ontleenen.
Ik zeg iets ontleenen, omcal als de kansen der
kiezingen, hen voordeehg zyn, onze vrienden
iets wezenlyks aen de engclsche wetgeving
zullen kunnen ontleenen. uelyk wy reeds aen-
zienlyke verbeteringen, voor wat ons kiesslel-
sel betreft, by die groote natie hebben gevon
den, welke avryheid begrjpt en gebruikt
gelyk zy moet begrepen en gebruikt worden.
Nog iets zal moeien gedaen worden, ging
M. Malou voort, wy »ullen
2° Zooveel mogelyk de onrechtveer-
digheden herstellen die gy, libe
ralen, gepleegd hebt.
Gy moogt hiervan verzekerd wezen, riep
M. Malou uit, en al uwe slachtoffers mogen en
moeten het welen, wy zullen hierin niet falen
of ten achterblyven. De schreeuwende liberale
onrechtveerdigbeden vragen herstelling en deze
zal en moet er komen
Er is nog een derde punt waerover ik spre
ken wil, voegde 51. Malou er by, wy zullen
3° Een vaderlandsch bestier inrich
ten wy zullen geen goeverne-
ment van schandige partyschap
wezen.
't Is te zeggen, dat wy 'i land zullen bestie
ren voör 't algemeen welzyn des volks en niet
ten voordeele eener party. \Vy zullen bewyzen,
gelyk wy het, gedurende* de acht jaren die wy
aen 't bewind geweest zyn, bewezen hebben,
namelyk, dat men niet mag besturen ten voor
deele zyner party, maer dat nien zyne party
belangen moet ter zyde laten en alleen de
belangen van *t algemeen en des vaderlands
moet waernemen.
Zietdaer, landgenoten, in 't kort de woorden
weergegeven, die de achtbare heer Malou liet
(4® vervolg).
Na een moeielyken tocht van twee en twintig da
gen kwamen de krygsgevangénen, waervan er onder-
wege verscheidene gestorven waren, eindelyk in de
sterkte Nyni Novgorod aen.
0 myn bóeremvriend Victor, zegde Eri.est,
toen hy 's morgens in zyne nieuwe gevangenis ont-
waefcle, nu is hel gedaen nooit zal ik hel geluk nog
genieten u weder te zien. Ik ben veroordeeld om hier
op eenen vreemden bodem ie sterven.
Terwyl liy aldus in zich zeiven sprak, trad een
russische soidael de gevang' rus binnen, en verzocht
den ongclukkigen jongeling hem on staenden voet te
volgen Ernest geboorzaenide wcrkuiigelyk Buiten
de s'erkie gekomen, leidde men hem in eenc prach
tige woning, de verulyfplaus van don gouverneur.
Deze vroeg hem of zyn naoin Ernest de Mareilles was
en op het bevestigend antwoord van den krygsge-
vangene, zegde hy hem, na eenige ondervragingen,
dat hy hom door Grieven van een' voornaeui persoon
aenbevolen was, en hem dus van de werkzaemheden
ontsloeg, waermede zyne makkers iu de forteres
gingeu gelast woiden Hierna werd aen Ernest bevo
len te vertrek!.en. Deze wis. niet V3n deze byzondeie
gunst te denken, en zyne verwondering steeg nog
hoogcr wanneer hy des anderendaegs ais opzichter
in de verschillende werkplaelsen werd gesteld. Deze
bediening vervulde hy gedurende dry maenden met
nauwgezetheid en won de vriendschap en genegen
heid van zyne medegevangenen, die hem als eenen
vriend, als eefl«n broeder l of hadden. Ook bezat hy
volkomen de achting van den gouverneur, waeidooi
hy in siaet gesteld werd dikwyls bet lyden zyner
rampgendoien le kunnen verlichten.
In de forteres bevonden zich ook nog andere onge-
hooren, om het catliolyke programma klaer en
duidelyk te laten kennen.
De verkondiging van dit programma is door
gansch onze catliolyke bevolking met blyd-
schap en waer genoegen vernomen geworden,
omdat wy nu ten minste weten wat onze vrien
den zullen tot stand brengen indien zy weder
aen 't bewind geraken....
Wat meer is, dit programma zal den moed
van ons allen opbeuren en versterken, omdat
wy nu 't doel onzer strevingen kennen en ook
wa( er de vruchten of de bekrooning zullen
van wezen
Het liberalismus 't welk maer al te wel den
toestand begrypt waerin'tcatholyk programma
liet brengt, tracht zooveel mogelyk de woorden
van den achtbaren heer Malou te verdraeien
of er eene andere beteekenis aen te geven.
't Geen, gy wilt, roepen de liberalen uit,
is dal uwe klerikale scholen door de Staetskas
zouden betaeld worden.
Deze tegenspraek is des te sclia.emteloozer
omd°' zy door eene party vvoidt uitgebracht
die aus. ten voordeele van 't liberacl Siaets-
omlerwys, waer onze kinderen geen deel kun
nen aen nemen, om zoo ie zeggen den bietsten
cent afperst, en die, bovendien, onze vrye
steden en gemeenten dwingt meesters zonder
leerlingen te betalen en, ten piyze van erooie
opofferingen, schoollokalen te bouwen die
zuilen blyveu ledig slaen
Het doe! van 't programma door .31. Malou
afgekondigd is ju:si de herstelling van cbe
haielyke misbruiki iDit kan niet'genoeg
gezegd en herhaeid wq-den, dit kan niet ge
noeg geschreven en herschreven vvoiden.
En inderdaed, 't is eene schreeuwende ou-
rechtveerdiglieid, strydeude tegen den geest
onzer- grondwet, dal de scholen, die 51. Bara
zeil liberale scholen, noemt gansch alleen van de
voordeelen der Staetskas genieter.. Het catho
lyk programma heeft ten doele aen deze
schreeuwende ougrondwettelyke onrechtveer-
heden een einde te stellen met het vrye catlio
lyke onderwys op gelyken voet te brengen
door hetverleenen van geldelyke onderstanden
of toelagen in evenredigheid der belangrykheid
van ieder onderwys.
Wat valt er daer tegen te zeggen Zou men
aldus volgens de ware principen der rechtveer-
digheid en van de gelykheid niet bandelen
Indien het liberalismus die oplossing der
schoolkwestie bestrydt, dan kan bet er alleen
lyk. eene enkele, maer eigenbatige rede tegen
inroepen, deze rede is dat het vrye catholyke
onderwys, beter beantwoordende aen den
wensoh der familie», liet grootste deel der
Staets- of officieele toelagen zou verkrygen.
Nu moest bet liberalismus de oplossing der
schoolkwestie om die hooger aengeliaelde rede
bestryden, dit zou de ontegensprekelykste
veroordeeliug daerstellen onzer vermaledyde
ongelukswet, aengezien het zou blyken dat
deze wet met het kwade en voorbedachte
inzicht wierd tot stand gebracht onze zoo
godsdienstige bevolkingen een onderwys tegen-
strydig aen hare vvenscben, tegenstryóig aen
haer geweten, tegenstrydig aen haer geloof
op te dringen.
lukkigen van verschillende natiën, die naer deze
sterkte werden gebannen, eer de Franschen te .Mos
cow kwamen. Eene vrouw was onder deze ongeluk-
kigen, over wier lol de goeverneur nog gcene be
slissing had genomen. Na de dood van haren man,
die met haer daer als banneling was, had zy zicb
aen zulke diepe wanhoop overgegeven dal zy als
krankzinnig werd cn steeds eene of ander6 afgezon
derde plaels zocht Op zekeren avond, loon Ernest de
Mareilles op een verlaten voorplein kwam, zag hy
haer op een breeden steen zittenDe trekken van
haer mager en loodkleurig gelaet gaven duidelyk le
kennen dal zy sterk leed. Zy zegde eenigc in het
spaeusch afgebrokene woorden in zich zelve, terwyl
zy stuiptrekkend de handen wrong. Door medelyden
bewogen, trad Ernest nacr baer toe en sprak haer
aldus in het spaensch a«n
Ik zie, ongelukkige vrouw, dat het lyden uw
hert ucluieltkan ik u geen troost aanbieden
Troost zegde zy met een bittere,n grimlach
kan een misdadige troost genieten kan zy de wroe
gingen vaD haer geweten doen zvvygen
Gewis heeft de wanhoop deze vrouw krankzinnig
gemaekt, dacht Ernest by zich zei ven zy betreurt
misschien eenen iogeboeld6n misslag Trachten wy
Cfi' ige ophelderingen tr bikomen
Na over liet eene er. andere gesproken te hebben,
gewacgde hy ook van Spanje, noemde verscheidene
si< den, en toen hy Vmoria uitsprak, zag zy eensklaps
op, vouwde haru hand- n en zeide vveenend
0 myn diernac: land nooit zal royn oog u ineer
aeoschouwen bet zal uwe netrlyke velden niet meer
zi- n Maer wat zeg ik, gy zoudt mvne misdaeJ straf
fen t
Ernest poogdo haer uil dezen indruk ie trekken en
begon zachtjes een spaensch lied te zingen, hetwelk
hy dikwyls by het hoeden der schapen had oengehe-
ven, toen hy nog by Viclor woonde. Maer nauvvelyks
bod hy begonnen of do ongelukkige vrouw greep
zyne band en sprak geestdriftig
Wat ons betreft, het stelsel der verdeeling
van de Staelstoclagen in evenredigheid der
belangrykheid van ieder onderwys bevredigt
ons niet. Indien wy dit stelsel aennemen dan
nemen wy bet slechts als overgangsmiddel
aen. om tot de algeheele en onbeperkte vryfieid van
onderwys te geraken, vvelke de Denderbode van
over meer dan 50 jaren heeft verdedigd en
zal blyven verdedigen tot zy eindelyk voor
altyd zal gevestigd zyn.
En wat zou er beter konnen gevonden wor
den dan de algeheele en onbeperkte vryheid van
onderwys, gelyk zy overigens door onze Grond
wet uitgeroepen wordt
Niets, voorwaercatholyken en liberalen
zouden het onderwys dat zy verkiezen voor
hunne kinderen inrichten en met hunne eigene
penningen betalen, terwyl de Staet aen alle
opvoeding en onderwys zou vreemd blyven.
Eene uitzondering nogthans gelykvormig aen
de Grondwet, zou de Staet zich alleenlyk met
liet onderwys mogen bemoeien in die gemeen
ten waer de vryheid iiieLbekwaem is geweest,
eenig onderwys in le richten.
Dit schryft onze Grondwet in haer art. 17
voor, zeggende
Het onderwys is vry allen voorkomenden
of preventive» maetregel is verboden. Het
openbaer onderwys, gegeven ten koste au
den Staet, word door de wet geregeld.
By deze stel ige voorschrili-n onzer Grond
wet, mag men ook de beraadslagingen voegen
welke over die stof iu 't nationael kongres
hebben plaets gehad, en dan zal men de diepe
overtuiging verkrygen dat het goevernement,
geen hoegenaamd onderwys mogt inrichten,
ten ware gelyk wy liet hoogerizeggen, er eene
onbetwistbare noodzakelykheid, eenen drin
genden nood, by gebrek aen alle vry onderwys,
zicb kwame voordoen.
Wy herbalen wat over ettelyke jaren in
den Denderbode geschreven is geweest, name
lyk, dat de schending der vryheid van onderwys
het grootste ongeluk is dat ooit aen Belgie is
overgekomen, en, dat deze doodelyke kanker
ons Vaderland naer den ondergang voeren zal,
indien men denzelven niet, door eene algeheele
afschaffing van alle onderwyswetien, gronde-
lyk geneest.
Jaren lang was de Denderbode om zoo te zeg
gen, de eenigste voorstaender der algeheele en
onbeperkte vryheid van onderwys... En verre
van zyne zienswyze te zien deelen.was er meer
dan een lieden booggeplaelste politieker welke
de principen van den Denderbode als utopiën
aenschouwden.... Hoe menigmael hoorden wy
niet zeggen die principen zyn niet aenneme-
lyk, zy konnen niet venvezenlykt worden.
Doch heden zien wy met genoegen dat wy
nimmer alleen in 't slrydperk staen om de al
geheele, en onbeperkte vryheid van onderwys
te eiscben en dal deze welke ons beschuldig
den utopiën na te jagen naest ons staen en met
ons uitroepen dat de algeheele en onbeperkte
vryheid van onderwys, gelyk zy door onze
Grondwet wordt uitgeroepen, alleen hel Vader
land redden kan van den onvermydelyken on
dergang die hem te verwachten staet....
Zwyg zwyg! gy doorpriemt my het hert. 0,
mot die woorden stilde ik den kleinen Ernest, wan
neer Pedro hem deed weenen.
Heilige Voorzienigheid, riep de Mareilies in
eene ontieschryfelyke ontsteltenis uil, hoe wonder-
buer zyn uwe wegen Gy zyt Emma, niet waer
Neen, dit is myn naem niet meer, antwoordde
de vrouw op vreesachiigen toon.
Ach, verberg my niets meer, hervatte Ernest,
wees niet beducht, spreek vry uit, ik ben Ernest dc
Mareilles
By deze woorden richtte zy zich op, zag hem ster
ling* aen, drukte hein vervolgens dc hand en zeide
Ja, ik hen Emma, en gyzyt Ernest de Mareilles.
0, rampzalige als ik hen Dood my, ik heb zulks ver
diend
En overvloedige tranen roldcnNiy deze woordon
over de magere en uitgeholde wangen der ongeluk-
kigc.
Maer wie dreef u toch aen, om u het besluit le
doen nemen van my in het gras te vinden te leggen,
waer ik, zonder een edelmoedig hert, wellicht om
het leven bad kunnen komen
Ilelaes, antwoordde Emma, ik had alles te
werk gesteld om mynen echtgenoot van dit voorne
men te doeD afzion, doch niets mocht baten hy ge
bood. hy dreigde my u te vinden te leggen, en ik, ik
moest gehoorzamen. Sedert dien tyd heb ik geene
rust, geen genoegen meer gesmaekt. Steeds was ik
voornemens uil Moskow te vluchten, waer Pedro zich
had gevestigd met omtrent 80,060 fr., onttrokken
aen de nalatenschap uwer ouders, die overleden wa
ren. Ik wilde my nacr uwe grootmoeder begeven en
haer bekennen.
Myne grootmoeder, zegt gy onderbrak haer
Ernest verbaasd zou my die nog ovorblyven
Ik weet niet, sprak Emma, of mevrouw de
Chanireuil, die tydens de emigratie in Frankryk ver
bleef, oa uw verlies nog wel in leven is kunnen bly
ven. Reeds tol de dood toe bedroefd ten gevolge van
Algeheele en onbeperkte vryheid van onder
wys en afschaffing van alle hoegetiaemde wet
ten die 't goevernement met de opvoeding en
't onderwys der jeugd gelasten, zy onze leus
Wy laten hier naer de Kamerjaerboeken, de
redevoering volgen, welke de lieer Van
Wambeke, in zitting van 24 Februari jl.
beeft uitgesproken, ten einde onze geëerde
lezers eens te laten oordeelen op welke onge
gronde feiten de beschuldigingen v.in 51. Bara
tegen zekere Weldadigheidsbureelen van ons
arrondissement gebouwd zyn, en, wie in de
zaek betrekkelyk de gemeente Haeltert van
logentael moet overtuigd worden. Ziethierdus.
ORDEMOTIE.
M. Van Wambeke Myne Heeren, in
zitting van 28 januari jl., heelt de achtbare
lieer Bara beschuldigingen uitgebracht tegen
verscheidene gemeentebesturen en weldadig
heidsbureelen van 't arrondissement Aclst
ik heb geloofd er te moeten op antwoorden.
Ik denk in eene volgende zitting bewezen te
hebben dal deze beschuldigingen van allen
grond ontbloot zyn.
In zitting van 17 februari lest, heeft de
achtbare lieer Bara, welke de zitting niet by-
wüondein de welke ik zyne beschuldi
gingen tegen gez.gde besturen, wederlegde,
goed gevonüan eenen brief in te roepen van
den voorzitter van 't weldadigheidsbureel van
Haeltert, welke brief \erklaerde dat het cerli-
ficaet, waervan ik lezing heb gegeven en van
het gemeentebestuer dezer gemeente uitging,
volstrekt valscli was.
Het gemeentebestuer van Haeltert kon onder
't gewigt van zulk eene beschuldiging niet
blyven. Zoo ik het in zitting van 17 februari
gezegd heb, heb ik geschreven om uitlegging
te hebben over 't gene de achtbare heer Bara
in die zitting verklaerd heeft, en de Kamer
gaet oordeelen ol de bemerkingen van 51. Bara
gegrond zyn.
Ten gevolge der zitting van 17 februari beeft
het weldadigheidsbureel van Haeltert zich
vergaderd en na kennis genomen te hebben
van de antwoorden des heeren Bara, nam liet
de volgende beraedslaging
De voorzitter woonde deze zitting by.
Ziethier dit stuk
Bureel van weldadigheid der gemeente
Haeltert. Zitting van 19 februari 1880.
Tegenwoordig: 5151. Van Steenberghe,voor-
zitterVan Landuyt, De Reyck, Van Vae-
renbergh, Roelandt, leden.
Na keunis genomen te hebben
1" Van de beschuldigingen door 51. den
t den minister van justicie, in zitting der
Kamer van 28 januari 1880, uitgebracht
2° Van de protesiatie, toegestuerd door
51. Roelandts, schepen, dienstdoende-bur-
gemeéster, in dato 2 februari 1880;
3" Van den brief door M.Van Steenberghe,
voorzitter van 't weldadigheidsbureel dezer
gemeente aen M. Bara toegestuerd, in den
welken gezegd is dat liet certificaet door
den schepen Roelandts afgeleverd, volstrekt
valse li is, dat al zyne voorstellen altyd werden
het overlyden harer dochter Olivia, verwachtte zy u
als hare laelsto vertroostiog, en had my geschreven
om ii by haer le brengen. Myne goede meesteres had
my vóór haer sterven dit ook bevolen, en ik.... ik
verliet haren lieveling....
En by deze woorden beefde de vrouw uil al hare
ledemaler. zy viel op hare kniën neder en stak hare
beenderige handen als tot ontferming uil.
- Sla op, ik vergeef u van herle, sprak Ernest,
terwyl een tracn van aendoening zyn oog ontviel.
Dank, duizendmael dank, hervatte Emma, nu
zal ik ten minste met een geruster geweten sterven.
Luister, voegde zy er by, onder de krygsgevaogenen,
hier in deze forteres, is een priester, aen wien ik
mvoe euveldaed heb beleden. Ik ga naer hem loe.
Deze zal u een schrift ter hand stellen, dat uwe af
komst bewvst. Vaerwel, M. de Mareilles, vaerwel,
lang zal ik hier niet meer wezen, ik gevoel zulks.
Denk soms eens in uwe gebeden aen de ongelukkige
Emma.
By dit gezegde vcrwyderde zy zich met wankelende
schreden, en dry dagen daerna vernam Ernest van
den spaenschen priester, die hem door Emma was
-icngeduid, dal zy berouwvol en godvruchtig was
overleden, terwyl hy hem tevens zyu geboorleakl
overhandigde.
IV.
Zoo verliepen er twee jaren, wanneer er in do for
teres, waer de krygsgevangenen opgesloten waren,
eene besmcttelyke ziekte ontstond, die er velen ten
grave sleepte. Ook Ernest werd door dc zelve aenge-
last, en de ziekte nam zoodanig loe, dat men voor
zyns levensbehoud vreesde. In zulken toestand bleef
liy veertien dagen en was zelfs zoo verre gekomen,
dal hy de onverschilligheid niet meer bemerkte van
zynen oppasser,toen deze vervangen werd door eenen
man, die van den beginne af hem eënte broetfcHvke
genegenheid toedroeg. Dag en nacht was bv by hel
van lie hand gewezen, dal namelgk, ondanks
al zyne vermaningen, het bureel onderstand
geweigerd heeft aen eene arme zieke viouw,
een zieken zoon hebbende, omdat hare kinderen
de gemeenteschool by woonden.
Wy komen op onze beurt en uit al onze
krachten tegen de beschuldigingen van 51.
den minister en tegen de valscbe verklarin-
gen van 51. Van Steenberghe protesteren.
Het uiltreksel van 't proces-verbael der
zitting van den gemeenteraed zal u oen ge-
dacht geven van de voorstellen, vermaningen
en daden van den Voorzitter liet eerliflcaet
van den geneesheer der armen zal u zeggen
water van de zoogezegde zieke vrouwen
t kind Jozef Pipar waerlyk is.
t Is deze familie die, volgens de gezegden
van 51. Van Steenberghe, builen den onder-
stand van 't bureel gesloten is. Wy hebben
baer in't begin der maend December 1879,
met de toestemming van al de leden, niet
van de lyst der geneeskundige hulp geschrabt
maer wel van de lyst des gewoonen onder-
stands, omdat wy bet geld der armen niet
wilden doen dienen om de zatlappery van
den vader te bevoordeeligen en het o'nwe-
derlegbaer bewys dat de schoolkwestie hier
voor niets tusschenkomt, is dat tot op den
dag dal de uitsluiting in de onderstanden
uitgesproken is geweest, bet kind Jozef
Pipar; de vrye catholyke school bywoonde.
Veertien dagen daerna trad bet iu de offi-
cieele school.
Even als de schepene Roelandts, beves-
tigen wy op onze eer dat het weldadig-
heidsbureel van Haeltert nooit onderstand
beeft geweigerd aen de ouders wier kinderen
de gemeenteschool bywoonden. M. Van
i Steenberghe heelt bet in zitting van lieden
moeten bekennen. Het is waer, aengemaend
om zyne bekentenis schriftelyk te bestatigen,
heelt liy geweigerd men zal zulke handel-
wyze kunnen waerderen.
Wy voegen erby dat de eenige drukking
die hier uitgeoefend wordt, voortkomt van
het Resluer der Yzerenwegen en der Hospi-
ciën van Brussel en dit ten voordeele van
't officieel onderwys.
Haeltert, 19 Februari 1880.
Ch.-L. Van Landuyt J.-B. Roelandt Ch.-L.
Van Vaf.rendergh J. De Reyck.
Dit bevredigde my niet. Ik heb ook eene uit
legging gevraegd aen 't gemeentebestuer van
Haeltert, 't welk het certificaet had afgeleverd
waervan ik lezing heb gegeven en valsch ver
klaerd wordt.
Ziethier wat het gemeentebestuer van Hael-
tert my geschreven heeft
He ondergeteekenden, leden van den ge-
vieenteraed van Haeltert, arrondissement
Aelst, sluiten zich by hunnen collega, 51. de
schepen Roelandts aen, om krachtdadiglyk
te protesteren tegen de beschuldigingen door
51. de minister van justicie, in zittingen van
28 januari en 17 februari, tegen het welda-
digheidsbureel dezer gemeente, uitgebracht.
Nooit is er, sedert de uitvoering der nieuwe
wet op 't lager onderwys, eenige klacht aen
de gemeenteraed gedaen geweest van den
kant der arme ouders wier kinderen de
schooljaren tellen. De eenige klachten waer-
over onze raed heelt te beslissen gehad,raken
bed vao den zieke, diende bem slipt de geneesmid
delen toe, en bad en zuchtte beurtelings. Noclithans
kon Ernest doze liefderyke diensten niet beantwoor
den hy bevond zich door eene brandende koorts in
zulken staet, dat hy noch zag, noch hoorde.
Op zekeren nacht echter, toen de koorts iets was
geweken, kwam (le zioke een weinig tot zelfkennis
en voelde eene hand do zyne drukken. Het was die
van zynen edelmoedigen oppasser. Hy trachtte te er
kennen, by middel vau een lamplicht, wie zooveel
deel in zyn lyden nam doch hy kun de gelaelslrek-
ken van den vreemdeling niet kennen, daer deze eene
muls droeg, die hem een gedeelte van zyn aengczichl
bedekte. Tevergeefs drukte hy hem zynen dank uit
in dc russisehc lael, doch hy kreeg geen antwoord.
Alleenlyk gal dc oppasser een iceken met de hand
dat hy met zou spreken. Vervolgens bood hy hem
een lepel medecynen aen, waerna Ernest zachtjes in
sliep.
De koorts verdween allengskens cn verklaerde den
zieke buiten gevaer. Langzamerhand kreeg hy zyne
sterkte weder, 's Morgens van een der eerste dagen
zyner herstelling vatte hy lecdcrlyk dc hand van zy
nen oppasser en zeide
Goedo vreemdeling, gy, die my als een broeder
hebt verzocht, gy, die zooveel deel id myoe rampen
neemt, ontvang den donk van myn hert Waerschyn-
lyk heeft dc Voorzienigheid u hcrwaerls gezonden.
Thans stond de oppasser op zonder le antwoorden;
verliet hel vertrek, doch keerde weldra met den goe
verneur terug, die Ernest aldus toesprak
Welnu, de Mareilles, men zegt my, dat hot be
ter met u is de doktor gaet komen cn deze zal nog
verdere inlichtingen geven. Gy zyi ook tevreden over
uwen nieuwen oppasser,volgens ik zie Het spyl hem
echter dat hy ii niet kan sproken hy is verre van
luer'en kent do tael niet, welke gy reeds vry wel be
gint le spreken Overigens kan ik'u mededeelen, dat
ik een einde aen uwe langdurige gevangenis voorzie,
Wordt voortgezet).
