54ste J a er Zondag 7 Maerl 1880. 1747.
VOLGENDE STATIEIV
uit Gent nabr
VERTREKUREN UIT DE
naer aelst uit
YZEREN WEG.— VERTREKUREN UIT AELST NAER
Middelbaer onderwys.
Ersest DE SIARE1LLES.
Waerheid.
BB———
Moortzeclo, Sottogcm, Geeraerd))., Enghien, Braine-let
Comte 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 0.59
DIT GEERAERDSBERGRN NAER
Maria-Lierde, Sollcgem, Moorlzeele en Gent, 5.15 7.24
9.54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
Haeltert, Burst, llerzele, Sotteg. Audenaerde, Ansegero.
Korlryk, 0.17 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20
UIT SOTTEGEM LANGS DENDERLEEUW NAER
Aclst, (5.38 '8 Zalerd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokeren en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpin
4.30 7.05 9.25 10.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpe-Mcire. 7.49 1.58 7.48
ABONNEMENTPRÏS6 FRANKS S JAERS. L)e inschryving eindigt met 51 December. ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op 3,|a bladz. 50 cent.
Alh 6.49 10.30 1.17 4.09 7.58 9.05
Anlw. 5.25 6,50 9,15 9.50 10.50 E. 1*2» 3* kl. 12-15
3-15 E. l°2°3e kl. 3-35 4.45 5.55 6.50 E. 1*2° 3* kl. 9.10
Brussel 0.00 E.1'2' 3*kl. 7.25 9.00 11.06 11 53 1.55 3.02
Deszondags3,20 namiddag houdt stil inde tusschenstalien.
en 0.' 0 E 10 2° 3* kl. 5.01 5.55 7.05 8.15 E. 3 kl. 8.20
Dendcrmonde 7.13 9.40 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Geeraerdsbergen 7.27 11.08 2.00 4.50 8.33 9.41
Gent 0.00E 6 24 7.39 E 1» 2*3*kl. 8.15 11.04 12.31 E
1' 2* 3* kl. 1.55 O-ÜO E 1.2.3. kl. 5.06 8.09 8.18
9.33 Exp. 1* 2*3" kl.
Lessen 7.09 10.50 1.37 4.29 8.18 9.25
Lokeren 6.35 9.01 10.54 1.49 4.53 7.50
Ninove 7.55 11.36 2.28 5.18 9.01 10.09
Oostende O.00E 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.00 11.55 0.00
0.00 El* 2" 3* kl. 6.04 0.00 Exp.
Dendermonde. 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40 10.05
Lokeren. 4-53 6-40 8-42 12-24 3-06 6-40
Mechelen. 4-531 6-401 7-l7d 8-12d Exp. 1* 2'3* kl. 11-57rf
1-04d Exp. 1* 2* 3* kl. 2-51d 3-061 6-00d 6-40/
l0-06d Exp. 1' 2* 3* kl.
Anlw. 4-531 6-401 7-17d 8-l2d Exp. 1* 2* 3* kl. MUdExp.
1*2* 3* kl. 2-51 d 3-06/ 6-00d 6-40/ 10-06d Exp.
1*2* 3* kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 0-00 7-17 7-50 8-12E.
9-08 11-57 1-04 E. 1* 2* 3* kl. 2-51 0-0«Exp. 1* 2* 3* kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 Exp. 1* 2*3* kl. Des zondags
8,59 's avonds houdt stil in de tusschenstaticn.
Leuven, Thienen, Luik,Verviers 4-40d 4-53/ 6-40/ en 8-12d
Exp. 1*2*3* kl. 7-50d 9-08d (I l-57d tot Leuven)l-04d
Exp. 1* 2* 3' kl. 2-51 d ü-OOd Exp. 1* 2* 3* kl. 6-G0d 8-49a
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota. De letter l beteekent langs Termonde en di
Gent, (5-00 's vryd.) 0-00E1«2'3*k 8-41 9-45 12-22 12-40
3-09 3-41 en 0-00 E. 1*2* 3* kl. 6-12 6-40 8-54 Exp
1* 2* 3* kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-59 Exp.!* 2* 3* kl.6-00 9-45 12-22
12-40 3 41 en O-O.» E 1* 2' 3* kl. 6-40
Doornyk, Mouscron, Kortryk, Rvssel (langs Gend) 8-41
12-22 12-40 3-09 3-41 Exp. 0-12 6-4Ó
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Alh) 6-00 7-50 11-57
0-00 6-00
Ninove, Geeraerdsbergen, Lessen, Alh 6-00 7-50 8-12
1 1-57 2-51 0-00 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-57 2-51 0-00 6-00
Enghien Braine, Manage, Charleroy, Namen langs Geeraerds
bergen 6 00 (-00 11-57 2-51 0-00 6-00
Sottegem, langs Erpe-Meire. 6.05 (-725 's zat12.30 6.02
letter d laDgs Denderleeuw.
Cuique Suum.
AELST, 6 MAERT 1880.
De minister van openbaer onderwys komt
in de Kamer, een wetsontwerp op 't middel
baer onderwys neêr te leggendat ganscli
tegen de gemeentevryheid en tegen de vrylieid
van onderwys is gericht.
Ziethi'èr de bezonderste artikels van dit
wetsontwerp
Art. 1. Het getal der atheneums of ko-
ninklyk collegiën zal drie zyn in Henegauw,
en ten minste twee in ieder der andere pro
vinciën.
Het getal der Staetsmiddelbare scholen voor
jongens zal ten minste op honderd gebracht
worden.
Er zullen door 't goevernement ten minste
vyflig middelbare scholen voor meisjes gesticht
worden.
Art. 2. De provinciale of gemeentelyke
middelbare scholen mogen ingericht worden
voor jongens of voor meisjes.
Art. 5. De besluiten der gemeente- of
provincialeraden.waerhy een gesticht van mid
delbaer unucrwys wuriit algoschaft, zyn onder
worpen aen het advies van de bestendige
deputatie en aen de goedkeuring van den
Koning.
Art. 8. Het onderwys in de middelbare
meisjesscholen bevat de leervakken bepaeld
by art. 26 de;' wet van 1 Juli 1830 alsook de
werken met de naeld.
Art. 27 der wet van 1 Juli 1830 is toepas-
selyk op deze scholen
Art. 13. Een nonnael pedagogisch onder
was wordt ingericht, bestemd om regenten
voor de middelbare meisjesscholen te vormen.
Het wetsontwerp onderwerpt het middel
baer onderwys der meisjes niet aen art. der
wet van 1830, 't welk zegtdal hel middel
baer onderwys het godsdienstig onderricht beval.
Dit wetsontwerp is een nieuwe aenslag
tegén de vryheid van onderwys, tegen de
gemeentevryheid die het liberalismus, kost wat
kost, afbreken en dooden wil.
Gansch dit ontwerp van wet is het onbe-
twistbaer bewys dat de vryheid en ook onze
H. Godsdienst geene hardnekkigere en haet-
vollere vyanden tellen dan de liberalen die
heden het bestuer onzes lands in handen
hebben
Het bewyst nog dat de liberalen, die zich
als de eenige voorstaenders der vryheid willen
doen doorgaen, van de vryheid van onderwys
zoo bang en zoo verschrikt zyn dat zy haer
den nek omwringen om er van verlost te
wezen.
En wuerotn zyn de liberalen zoo bang, zoo
verschrikt van de vryheid van onderwys
Omdat hef macönniek liberalismus zich mach
teloos gevoelt om een onderwys in te richten
gely.iu de catholyke Kerk er een, dank aen de
vryheid en aen dezellsopolïering barer pries
ters, kloosterlingen en leeken, gansch 't land
door, heeft ingericht.
Het Itberalisjnus wil zich, kost wat kost, van
de opkomende geslachten meester maken, en,
om tot dit doel te geraken, moet hel een volle
dig onderwys inrichten. Maer die inrichting
(5* VERVOLG EN SLOT).
Na deze woorden verliet de goeverneur Ernest,
dien hy-door dit gezegde in verrukking en blydschap
braclit. Terzelver 'lyd ging hy overeind in zyn bed
zitten, waerdoor zyn oppasser kwam toegesneld om
hem to onderschragen. Door eéno spoedige beweging
die deze laetsle deed, viel zyno muts af en nu waren
zyue gelaetstrekken zichlbaer. Ernest sloeg zyne
oogen op, liet een luiden gil booren en beiden lagen
sprakeloos in elkanders armen.
Ernest riep eindelyk Victor uil (want hel was Vic
tor Lambrison) Ernestkom lot u zeiven ik ben
hel, uw vriend, die reeds sedert meer aan twintig
dagen aen tiw" bed heb geslacn en my niet durfde
hekend maken, uit vrees dai dit u eene gevaerlyke
aendoeping zou veroorzackl bobben.
En dit zeggende, vielen zyne tranen op het bleeke
gelaet van zynen vriend, die van ontroering geen
woord kon uitbrengen cn hem leeder omarmd hield.
liet is dan geen droom, zegde Ernest eindelyk,
na eenige oogenbükken slilzvvygen ik druk uwe
hand, ik zie u O, Victor, zulk geluk bad ik nuuil
kunnen verwachten. Ik dacht in een vreemd land
verre van u ie moeten sterven Gy korm, gy droogt
myne tranon af, gy redt my. 0. laten vvy God over dit
onverwacht wederzien, over dit geluk'bedanken
De doktor kwam op dit oogenblik binnen. Hy zag
de aendoening van. den zieke, welke hein eqliter niet
gevaerlyk voorkwam. Hy schreef hom iere voor,zegde
hem verder wat rust lp nemen en vertrok
Den volgend®0 dag deed Victor hei verhael van
helgeeu bemi sedfffl hunne, laatste byaapkomst was
voorgevallen, alsme'de hoe hy in deze' gevangenis
zou geld en veel geld aen de magonnieke
liberalen kosten, en, daer hunne zakken met
een slotje vastgaen, (tous pingres, zegde de
Chronique),vinden zy hetgeraedzaem en hoogst
profylig het Staetsonderwys derwyze in te
richten, dat zy het niet meer noodig hebben
nog andere scholen, tot verspreiding hunner
goddelooze en dwaze denkbeelden, tot stand
te brengen.
De rechtveerdiglieid gebiedt nogtbans, dat
de liberalen liet onderwys dal zy verkiezen
met hunne eigene penningen moeten inrich
ten, betalen en onderhouden, zoo niet doen
zy ons, caiholyken, een onderwys ondersteu
nen 't welk \vy, uithoofde zyner ongodsdiens
tige, of beter, goddelooze strekkingen, ver
foeienMaer wat maekt dit de rekening der
liberalen Wat willen wy van rechtveer
diglieid by hen spieken men zou immers veel
eer roozenwater uit een stokvischton tappen
dan rechtveerdiglieid by eenen liberbater te
vinden.
INogthans niets ware rechlveerdiger dan dat
elke denkwyze, ten haren uitsluitelykeu koste,
een onderwys zou inrichten 't welk zy ver
kiest. Wy, catholyken, betalen lieden tiet on
derwys 't welk wy voor onze kinderen ver
kiezen dat de liberalen het ook doen en dan
zal de Staet zich op een oazyuig terrein moe
ten houden, 't is te zeggen, zicii nimmer met
de opvoedii g en onderwys der jeugd mogen
bemoeien, gelyk onze grondwet het'in haer
art. 17 klaer en duidelyk voorschryff.
Maer, wy herbalen liet, dit zou te groot e gekl-
oppfferingen aén de liberale kopstulken ver
oorzaken en zy vinden het gemak! elyker cn
profyfiger riemen te snyden uil 't leê dat wy.
catholyken, ten grootereu deeie, betalen.
Het wetsontwerp zegt verder dat er middel
bare meisjesscholen gaen ingericht wórden,
waer neen godsdienstig onderwys za! gegeven
worden.
De inrichting dezer middelbare meisjesscho
len is de uitvoering der belolte, door minister
Van Humbeeck, in 1864, te Antwerpen gedaen,
van liet kadaver der R. C. Kerk in den graf
kuil te stooten.
Landgenoten, ge ziet klaer en duidelyk welk
doel T liberalismus bereiken wil. Het wil hier
legioenen vrydenksters vormen jonge julfers
kweeken zonder godsdienstig gevoel, 't is te
zeggen, zonder superstitiën, zonder godsdiens
tige vooroordeelen, gelyk zy dit noemen, welke
later, moeders geworden, hunne kinderen van
zeer jongs af in de godsdienstige onverschil
ligheid, of liever, ongeloovigheid zullen opvoe
den en laten opgroeien.
Men weet by ondervinding wal er van eene
vrydenkster te verwachten is eene vrydenk-
ster is immers gemeenelyk eene vrydoenster of
vryleefster, die de schande, 't ongeluk en den
ondergang barer familie veroorzaekt....
Wat zal er in ons land geworden van de
heiligheid der Ifuwelyksbanden, van de eer der
familièn, moest men onze jonge dochters tot
vrydenksters en by gevolg tot vrydoenslers of
'vryleefsters vormen
Wy laten onze geëerde lezers deze vraeg be
antwoorden.
De gemeentevryheid wordt door 't voorge-
dragené wetsontwerp miskend en verkreukt.
was aengekomen
Na de dood myns vaders, die u nog in zyne
laetsle oogenbbkken zegende, zoo begon Victor, cn
toen ik van u geene brieven meer ontving, gaf ik
my aen eene diepe droefgeestigheid over. Doch de
eervv. heer Letronc, die naer zyne oude paslory
was teruggekeerd was myu raedgever, myn trooster.
Ily schreei naer alle kanten om inlichtingen jegens
u le bekomen. Op zekeren avond, toen ik mei
onzen goeden herder voor onze hut gezeten was,
kwam een postbode met een' brier in de hand en ik
riep uit0, dat is een brief van Ernest Dan,
helaes, de brief was van den brigade-generacl,
welke, zwaer gewond, uil Moscow naer Parys was
gekomen hy schreef dat hy u le vergeeis overal
had doen opzoeken en dacht, dat gy wel krygsge
vangene kondel genomen zyn. Hierop schroef hein
de eerw. heer Letrone dadelyk, dat hy hem eerlang
le Parys zSu komen bezoeken, om de begonnen
pogingen voor u voort ie zetieu. Ik mocht deze reis
mede aenveerden. Doch de generaal, wiens hert van
de diepste erkentenis voor u vervuld was, kou ons
geene verdere inlichtingen bezorgeu, en wy keerden
na ocuige dagen terug. Lenigen lyd daeri.a kw-uii
de eerw. heer pastoor by my en loonde my eenen
brief van u. ily las my denzelvon voor, en ik vernam
holaesdal gy krygsgevangen wacrl genomen.
Van dat oogenblik af vroeg ik den Hemel de mid
dels om by u te kunnen komen. Wy ga yen van uw
schryvon dadelyk kennis aen den brigade generael,
die, uil tien dienst ontslagen, hel kasteel van ons
dorp inmiddels had gekocht en er met zyn huisge
zin was komen wonen Hy was ten hou,.ale ver
heugd, toen ny vernam dat gy nog in leven vvaert,
en gy een' medelydenden persoon, ik n doktor Surow,
had ontmoet, die zich thans le Parys bevond, van
waer hy uwe brieven had verzonden. De eerw.
Het goevernement matigt zich het recht aen,
ten laste van de gemeenten.middelbare scholen
Op te richten of zy er noodzakelyk zyn of niet.
Het goevernement beslist dat er in deze of gene
stad o( gemeente, eene middelbare school zal
ingericht worden, en, of hel haer lief of leed is, zy
zal de onkosten van eerste inrichting en dejaer-
lyksche onderhoudskosten moeten betalen.
De steden en gemeenten welker financiën in
geenen bloeienden staet verkeeren. zullen hierby
haren linancieelen ondergang vinden en ver
plicht zyn zich tot over de ooreri in schulden te
steken, om dan, tol overmaet, de belasting
schuldigen onder de opcentiemen en kadaster-
franken van allen aerd te doen bezwyken. Dit
zal het geval wezen van menigvuldige steden
en gemeenten.
Doch daerby zal het zich niet bepalen niet
alleen de iuwooners der steden en gemeenten
alwaer ten haren koste, middelbare scholen,
door 't goevernement zullen worden ingericht,
zullen onder nieuwe zware belastingen bukken
maer ook al de lastenbetalers van gansch
'l land.
En inderdaed, men xveet dal het goeverne
ment voor een zeker gedeelte, de onkosten
van T onderwys helpt beslryden. Nu, het bud-
jet van 't ministerie v.u J-wvs, voor 1880,
beloupt in ronde cyleis tot 12 millioen. Het
nieuw wetsontwerp zal'dit budjet met eene
jaerlykscbe uitgave van vyf millioen doen
zwellen.... Waer zal 't.g«evernement die vyf
millioen jaerlyks gat-u zoeken?.... Men weel
dat liet ministerie op alle toonen heeft uitge
bazuind dat de stadskas platgetrokken is
onder 't catholvk ministerie en dat, om de
bankroet te vennyden,(zoo de ministers zeggen)
nieuwe belastingen en grootere inkomende
rechten wierden geslemd....'
Ue catholyke redenaers in Kamer en Senaet
hebben bewezen dat de bankroet slechts in de
verbeelding der liberhaters bestond, en dat de
nieuwe belastingen en inkomende rechten
alleenlyk geheven worden om de onkosten
veroorzaekt door de oorlogsvvet van 1 juli 1879,
te beslryden.... Zoo ook, landgenoten, zal het
ministerie der zeven moortelbroeders nieuwe en
zware lasten moeten heffen om de vyf millioe-
nen te dekken die het jaerlyks aen de godde
looze middelbare scholen zal te besteden heb
ben Houdt u dan maer gereed, landgenoten,
weldra zult gy het ondervinden.
In hel jaer 1881 zal het voor de eerste mael
uwe beurze gedenken want tot dan zal het
uitgesteld worden van eenige vermeerdering
van lasten te vragen. Dees jaer hebben er
immers kiezingen plaels en wat meer is, men
moet zich te veel bezighouden met de feesten...
Weest maer gerust, landgenoten, men zal
u wel weten te vinden om u die vyf millioen te
doen leggen. Nu, moet gy het geld dat gy in
kommer en zuren arbeid gewonnen hebt, ten
grooteren deele by de ontvangers dragen, en,
blyft liet zoo voortgaen, weldra zult gy tot
uwe laetste duit loe moeten afslaen. Dat staet
ons voor de deur, landgenoten, indien er by den
aenstaenden kiesstryd geen einde aen de libe
rale verkwistingen worde gesteld, die geen
ander doel hebben dan om in ons Vaderland
de goddeloosheid en 't ongeloof te doen lieer-
scben en ons in eenen afgrond van vreeslyke
onheilen en schrikwekkende rampen te doer»
nederstorten
lieer Letrone cn ik begaven ons naer hein. Hy be
loofde ons zyne lusscbenkonist by dc voornaemste
persooncn zyner natie, cn ik verwierf zelfs de gunst
vaneen eigenhandigen briefle bekomen van keizer
Alexander, om alle hinderpalen uit den weg le
ruimen Met verheugd hertc begaf ik my op weg
om u to komen opzoeken. Eindelyk wees men my
Nyni-Novgorod aen. Ik vroeg naer den bevelhebber
der sterkteik werd by hem toegelaten, toonde
hem myne aenbcvelingsbrieven en verzocht om den
krygsgevangeho te mogen zien. Ily antwoordde
my, na alles gelezen te hebben, dal zulks in dit
oogenblik onmogelyk wasdat gy zeer ziek waert
en zelfs onbekwaem om iemand te herkennen. Op
myn aendringen veroorloofde hy my eindelyk, dal
ik by u als oppasser zou toegelaten worden onder
eene russische vermomming, ten einde gy my niel
mocblel herkeonen, zoo gv uw zctfbewustzyn her
krcegi. Eu i is aldus, zjo eindigde Victor, ter
wyl hy Ernest de nand drukie, dal ik u mocht
wederzien, dat ik u gezond in myne armen mocht
drukken.
Er volgdeD eenige oogenblikken stille en beiden
sloegen eenen dankbaren blik ten Hemel.
Na verloop van eenige dagen bad Ernest sterkte
genoeg, om de forleres le kunnen verlaten en met
Victor naer Frankryk weder le koeren, welks grond
zy na vele vermoeienissen en hinderpalen eindelyk
wederzagen. Onnoodig le zeggen hoe zeer zy verlan
gend waren om de plaels weder te zien waer zy
vroeger zooveel genoeglyke dagen hadden gesleten.
0, ginds zie ik onze geliefde hut, riep op
zekeren dag de Marcilles uit ginds zie ik den
groolen eik, vvaeronder wy 's avonds gingen zitten.
Maer ik zie ook een ander daer nevenstaende huis
met schaliën gedekt. Wat beduidt dit
Victor Lambrison blikt ook derwaerts, hy herkent
Liberale vryheid
Vele lieden willen nog niet gelooven dat
liberaelzynenslaef der logie, een het zelfde is;
zy beschuldigen ons van overdryving, wanneer
wy zeggen dal de logie in België heerscht en
gebiedt, en dat men, om door de logie ver
heven te worden, eerst moet beginnen met
slaelsch voor liaer te bukken, van alle wils
kracht afstand doen en aen alle persoonlyke
vrylieden verzaken.
In een krachtig artikel bespreekt de Univers
van Parys, dynsdag II., de zoo belangryke
kwestie der vrymetselary van den Onderricli-
tingsbond. Uit gemeld artikel nemen wy de
volgende regelen over, die klaer bewyzeri boe
zeer wy gelyk hebben, als wy al onze liberale
besturen knechten, en ons goevernement, het
goevernement der logie noemen
Den 11 Januari 1833, zegt gemeld blad,
nam liet groot komitcit \an den Groolen Oos
ten van België een besluit, dat niet uitdruk-
kelyker zyn kon. Het riep namelykde officieele
kandidatuer in leven, alsook.het mandal impe-
rati/ der vrymetselary
I. Een kandidaet vrymetselaer zal eerst in
het gebied, waer de kiezing moet plaets heb
ben, door de logie voorgesteld zyn aen de
goedkeur in.; van den Grooten-Oosten, om na
datum aen de broeders der obediëntie opgelegd
te worden.
II. In dc kiezing, welkdanig zy wezen moge,
nationael, provincie.el of voor de. gemeente, is
de aenveerding door den Groot-Oosten even
noodzakelyk, even machtig.
III. Ieder vrymetselaer zal zweren al zynen
invloed te gebruiken om de aengenomen kan
didatuer te doen doorgaen.
IV. De gekozene der vrymetselary zal ver
plicht zyn eene geloofsbelydenis in de logie af
te leggen, waervan akte zal worden opge-
maekt.
V. Hy (de gekozene) zal verzocht worden
zynen toevlucht te nemen tot de logie, in al de
moeilykc omstandigheden, welke hy gedurende
den loop van zyn mandaet zou kunnen ont
moeten.
VI. Het niet naleven van deze verplichtingen
stelt hem bloot aen de zwaerste straffen, zelfs
aen de uitsluiting uit de vrymetselary.
VII. Daer elke logie kan in het geval ge
bracht worden, de openbaerheid te moeten
inroepen, moet zy zich de middelen verschaffen
om, des noods. toegang te hebben in de dag
bladen der plaels. Doch de Groot-Oosten voor
behoudt zich het recht, die dagbladen aen te
bevelen, welke zyn vertrouwen bezitten.
Uil bovenstaende artikel spruit klaer dat,
indien de logie, voor eenige kandidaten werkt,
het alleen voor logiemanneu is.
Nu, het is overbekend dat de vrymetselary, by
iedere verkiezing, met handen en tanden werkt,
om de triomf der zoogezegde liberale kandi
daten te bewerken daeruit volgt dat al deze
laetsten aen de logiën toebehooren en dat wy
bygevolg onder het beheer staen der logie.
RUSLAND.
De gebeurtenissen in Rusland zyn zeker
verschrikkelyk, doch waren de afschuwelyke
gebeurtenissen van 1863 in Polen niet veel
versclirikkelyker In liet jaer 1863 werden
let op 80,600 Polen naer de ysvelden van
Siberië en naer de binnenlanden van Rusland
gebannen; 6000 werden in de gevangenis ge-
zyne hulhy bemerkt ook de nieuwe woning. Doch
hoe is zy daer gekomen
Tcrwyl zy dichter by kwamen, zagen zy eenen
krygsman, op eenen slok leunende. Ernest be
schouwt hem nauwkeurig, geeft een luiden gil, snelt
naer hem toe, en vliegt deu soldael om den hals,
terwyl hy uitroept
Beste Lehardi, gy hier
Gy ziet, luitenant, dat ik op mynen post ben,
antwoordt de gewezen sergeanteens hebt gy my
gezegd daer zult gy my afwachten, en ik ben ge
komen. Ik heb wel een kreupel been in den oorlog
behacld doch daeraen denk ik met meer, nu ik u
wederzie.
Vervolgens traden zy naer de hut en weldra
drukie Ernest leedcrlyk de hand van den goeden
pastoor en den generael, die hem le gemoed geko
men wartu, terwyl allen traucn van aendoening
stortten -ehaepherder Robert Drumonl was daer
ook met eenige dorpsbewoners deze wenschlen de
l-vee vrienden geluk, en zoo bereikte men laogzaem
en met verheugd gemoed de kleine hut. Op eens
verscheen er een rytuig aen de nederige woning
eeue dame slapie uit hetzelve, vvaerna de eerw. heer
Letrone met omroerde stem zegde
Ernest, ziedaer hel geluk, waervan ik u dik-
wyls sprak ziedaer uwe grootmoeder, mevrouw de
Chanlreuil.
Dierbaer kind, zegde deze, sedert zoovele jaren
dacht ik u voor eeuwig verloren te hebben, en zie.
God schenkt my u weder. 7.vn heilige naeni zy eeuwig
geprezen
Al dc ooggetuigen van dit tooncel deelden herlelyk
in deze ontmoeting.
Ernest, zegde vervolgens de generael, gy zyt
myn redder gewècsl gy hebt, om my van eene ge
wisse dood te bcvi yden, eene langdurige gevangenis
smeten, 360 opgehangen, 945 verraderlyk ver
moord. Polen, Litliauwen, Volhynië, Podolië
en Kew moesten aen den czaer 82 millioen
buitangevvuone lasten betalen en meer dan
2700 grondeigendommen werden verbeurd
verklaerd.
Men wilde niet alleen den Pool stoffelyk
dooden, maer ook zedelyk de boekverzame
lingen werden vernield, het was verboden de
poolsclie moedertael te spreken men moebt geen
rouwkleêren dragen over de dierbare dooden
als de russische generael Berg voorbykwam
moest iedereen zich het hoofd ontblooten
de eigendommen der afwezigen werden ver
beurd verklaerd de catholyke religie werd ver
volgd de bisschopszetels der catholyken wer
den aen afvalligen gegeven de beul generael
Mourawieff, die zich den vloek der wereld op
den hals haelde, behandelde de ongelukkigen
erger dan honden.
Den 24 April 1864 protesteerde de groote
Pius IX legen de giuweldaden, namens den
czaer gepleegd, die het poolsche vaderland
hel hart uit bet lyf wilde scheuren, en, onder
voorwendsel van den oproer te dempen, het
catholyk geloof martelde. Dry maenden later
gal de Paus eene Encycliek uit, waerin by de
jammeren optelde welke bet russisch goever
nement de ongelukkige Polen in bunnen
godsdienst deed ondergaen hy errinnerde al
de inpaliningcn van goederen, de gevangenis
vol rampzaligen, vaders en broeders naer het
gevloekte Siberië gevoerd, en Europa beefde
van afgryzen by de optelling van zooveel gru
weldaden.
Toen Pius 1\ deze optelling deed, weende
hy en by eindigde met deze profetische woor
den tot den czaarOmdat gy, dienaer van
God zyndc, niet rechtveerdig gehandeld
hebt, de wetten der gerechtigheid niet hebt
in acht gehouden en niet gegaen zyt in den
wil des Heeren, zal Hy u weldra op eene
verschrikkelyke wyze verschynen want
een streng vonnis waclu lien die gebieden
aen den kleinen zal genade gegeven wor-
denmaer de machtigen zullen machtig
worden gefolterd. Toen lachte men in
St-Petersb"urg met die woorden en nu
Is het niet treffend le denken, dat er tus-
scben al die schurken, die den czaer naer het
hart steken, er geene van die gemartelde, ver
ongelukte, getortureerde catholyken Polen
zyn dat het integendeel zyn eigen volk is
dat den czaer doet gevoelen dat by moet
verdwynen en hem eene lange en helsche
marteling doet onderstaen? Het zyn, zegt
deUnita Cattolica, de catholyken niet die revo
lutie stoken en die als koningsmoorders op
treden
Wy leven in tyden van haet en nyd, van
twist en tweedracht, die geenen anderen
oorsprong kunnen hebben dan eene lage
jaloerschheid.
Ryken weten malkander te benadeelen of te
beschimpen burgers trachten elkander ónge-
lyk aen te doen, niet alleen in handel of
nyverheid, maer zelfs in zaken van eer. Ja er
zyn er hedendaegs die aen brave, deftige en
scliuldlooze persoonen de eer trachten te
ontnemen of te bezoedelen door achterklap of
leugentael.
onderstaen Ik ben u dus de grootste dankbaerbeid
schuldig. Voortaen zullen wy maer een gezin meer
uitmaken.
En wat u betreft, zegde op haro beurt mevr.
de Chanlreuil, op Victor wyzende, ik weet wal gy
voor Ernest hebt gedaen tol erkentenis neem ik u
lot mynen tweeden zoon aen gy zult ons niet meer
verlaten. En om te toonen dat in dit alles voorzien
is, voegde zy er by terwyl zy op hel huis wees,
dat wy reeds kennen zie, deze woning behoort u
toe, en Lehardi zal ook deel van bet gezin maken.
Men trad vervolgens de ryk versierde woning
binnen, waer een prachtige maeltyd was aengerichl,
gedurende welken mevr. de Chanlreuil uitlegde, boe
zy door den generael, die haren naem en woonplaets
had ontdekt, le wete was geraekt dal Ernest de
Mareilles nog leefde dal hy als krygsgevangene in
eene russische sterkte was opgesloten, doch eerlang
naer Fraukryk zou wederkeeren, en dat zy nader
hand herwaerts was gekomen en deze woning bad
doen houwen. Ernest verhaelde op zyne beurt de
gevangenschap, do ontmoeting van Emma en eindelyk
de aenkomst van Victor. Iedereen luisterde met
aendachl en bewonderde de ondoorgrondbare wegen
der Voorzienigheid.
Lezer, hier eindigt dc geschiedenis van Ernest
de Moreilles. De verdere levensloop der twee vrien
den was aen plichtbesef cn weldoen toegewyd. En
wanneer zy 's avonds onder den groolen eiken boom,
recht over de bul, gezeten wareu en over hunne
lotsverandering spraken, zegde hun de gryze zielen
herder Myne kinderen, herinnert u steeds, dat
deze verandering niet zonder de wyze leiding vaD
den Alliescliermer is geschied, die ouderliefde en
deugd nooit onbeloond iael.
Einde.
