5Ss,e Jaer.
Zondag, 5 October 1880.
1777.
mmm
YZEREN WEG.— VERTREKUREN EST AELST NAER
VERTREK!REM UIT DE VOLGEMDE STATIEïV
SCH00L-ENKWEST,
ABONNEMENTPRYS6 FRANKS 'S JAERS. De inschryving eindigt met 31 December.
ANNONGENF'RYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op 3de bladz. 30 cent.
Dendcrmonde. 4-56 6-43 8-45 12-27 3-09 6-43 9.38
Lokercn. 4-56 6-43 8-45 12-27 3-09 6-13 9.38
Mechelen. 4-561 6-431 7-17d 8-12d Exp. 18 28 38 kl. ll-57d
1-04d Exp. I8 28 3' kl. 2-51(1 3-091 6-00d 6-431
10-06d Exp. I8 2' 3' kl.
Antw. 4-561 6-43l 7-17d 8-12d Exp. 3 kl. l-04dExp.
1e 28 38 kl. 2-51d 3-091 6-00d 6-43110-U6d Exp.
I8 28 38 kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 7-17 7-50 8-12
E 3 kl. 9-19 10-20 dir. 11-57 1-04 E 3 kl. 2-51 5-20 E 2 kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 E 3 klas Des zon
dags 0,00 's avonds houdt stil in de tusschensiaiien.
Leuven, Tkienen, Luik, Verviers 4-40d 4-561 6-431
8-12d 3 klas. 7-50d 9-19d (ll-57d tol Leuven)l-04d
Exp. I8 2e 3' kl. 2-51 d 5-20d Exp. 18 28 kl. 6-OOd 8-49d
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota, De lettor 1 beteekent langs Termonde en de
Gent, (5-00's vryd.) 7-05 dir. 7-56 E 3 kl. 8-119-45
12-22 12-40 3-09 3-41 en 5-34 E 3 kl. 6-12 6-40 8-54
Exp 3 kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-56 Exp. 3 kl. 9-45 12-22
12-40 3 41 en 5-34 E 18 2« 38 kl. 6-40 8 54 E 3kl.
Doornyk, Mouscron, hortryk, Ryssel (langs Cend) 8-41
12-22 12-40 3-09 3-41 Exp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Alh) 6-00 7-50 11-57
0-00 6-00
Ninove, Geeracrdsbergen, Lessen, Ath 6-00 7-50 8-12
11-57 2-51 0-00 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-57 2-51 0-00 6-00
Enghien Brainc, Manage, Charleroy, Namen langs Geeracrds
bergen 6 00 (-00 11-57 2-51 0-00 6-00
Sottegem, langs Erpe-Meire. 6.05 (7-25 's zat12.30 6 02
Moorscl,Opwyck,Mechclcn, Antwerpen 5,03 9,23 3,13 6,12
letter d langs Denderleeuw.
Calque Suum.
NAER AELST UIT
Ath 6.49 10.30 1.17 4.09 7.58 9.05
Antw. 5.25 6,50 9,15 9.50 10.50 E. 1' 28 3- kl. 12-15
3-15 E. 1°2°38 kl. 3-50 4.45 5.55 6.50 E. I8 2' 38 kl. 9.( 0
Brussel 6.20 direct 7.20 E3kl. 7.25 9.00 11.06
11 53 1.55 3.02 en 4 55 E 3 kl. 5.01 5.55 7.05 8.15 E.
3 kl. 8.20 en 8-55 direct. - Des zondags 0,00 namid
dag houdt stil inde tusschensiaiien.
Dcndermonde 7.12 9.33 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Geeraerdsbergen 7.27 11.08 2.00 4.50 8.33 9.41
Gent 6-24 7.39 E 3 kl. 8.15 9.43dir. 11.0412.31 E3kl.
I.55 4-38 cn 4-48 E 3kl. 5.06 8.09 8.18 9.33 E 3kl.
Lessen 7.09 10.50 1.37 4.29 8.18 9.25
Lokcren 6.40 8.40 10.59 1.54 4.56 7.55
Ninove 7.55 11.36 2.28 5.18 9.01 10.09
Oostende 0.00E 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.00 0.00 0.00
II.14 E 3 kl. 11-55 3.30 E 3 kl. 6.04
uit Gent naer
Moortzeele, Sottegem, Georaerdb., Enghien, Braino-le»
C.omte 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
uit geeraerdsbergen naer
Maria-Lierde.Sotiegem, Moorlzeele en Gent, 5.15 7.24
9.54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
uit Denderleeuw naer
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenaerde, Ansegem,
Kortryk, 6.17 0.00 9.0! 12.55 6.C9 7.20
uit Sottegem langs denderleeuw naer
Aelst, (5.38 's Zalerd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokbren en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 1O.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpc-Moire. 7.49 1.58 7.48
uit Mechelen naer Opwyck, Moorse! en Aelst
6,30 10,55 4,40 7,45
AELST, 2 OCTOBER 1880.
TE AELST.
/Ailing van Donderdag 30 September 1880.
De enkwest-kommissie is samengesteld uit
de zelfde leden als de voorgaende week.
Om 9 uren verklaert de heer Voorzitter de
zitting geopend.
I8 Getuige. Craene Anloononderwyzer lot Ot-
tergem. (Hy doet den eed.)
Voorzitter. Wal is er in uvvo gemeente gebeurd
niet den schoolstryd, cn, onder andere, wat heeft hel
gemeentebeslucr tegen de officieele school gedaen
Gel. Getuige verklaer! dat voor 1 Juli 1879,
eeno protestatic 3en de Kamers is toegesiuord als
do wet invoege wierd gebracht, is er gepredikt ge
weest dat zy goddeloos was, dal er van de tien gebo
den Gods er macr zeven meer bestonden, de dry die
God aengacn afgeschaft waren dat de boeken veran
derd cn slecht geworden waren dat de schoolmees
ter, om zyne plaels te behouden, zyne ziel verkocht
had. De sakranienton wierden algemeen geweigerd
aen den onderwyzer, aen zyne vrouw en aen al de
ouders die hunne kinders naer dc offic.-school zon
den. Door deze middelen hcofl dc geestclykheid byna
geheel de gemeente naer haren kant getrokken zoo
danig, zegt hy, dat hy maer 2 leerlingen heeft.
Voor; Wal weet gy ten laste van T gemeente-
bcsluer
Gel. Dc lieer Burgemeester handelt wel met
my persoonlyk de Gcnicenioracd volgt den raed
van den heer sckretaris Sehockacrl, die een der he
vigste tegenstrevers is der offic.-schoei en die, op
zyne eigene kosten, eene calholieke school bouwt.
Voorz. Weet gy nog iels hezonder
Gel. Dc sckretaris Schockaert werft leerlingen
voor de calholieke scholen aen ik weel van 13 ii 14
ouders, dat zy gedwongen zyn hunne kinders naer
de calholieke school le moeten zendenhet zyu
menschen die geld in leening v3n hem hebben ont
vangen, 'tzy zyn huizen be A'ooncn,'l zy land gebruik
en die hem beiiooren.Myn woonhuis on school dienen,
sedert verscheidene m icnden, gewit te worden ik
heb het gevraegd aen den heer Burgemeester, eerst
mondelings drymael, dan schrifielyk ook dryniael,
cn heb daer boegenaemd geen antwoord op ontvan
gen dit werk is des le noodiger daer de muren
beschadigd zyn ten gevolge van 't wegnemen, door
den voorigen onderwyzer, van eene kas, kapstokken,
enz. Ik heb vernomen van sehopen Ghyssens dal in
de gemeenteraed sekrelaris Schockaert zou gezegd
hebben Moest men naer dergelyke vragen luisteren,
nooit zou men gedaen hebben.
Voorz. Ga voort, getuige
Gel. Zekere heer Clippele, koopman in vee, had
zyn kind kosteloos in myno school. Sekrelaris Schoc
kaert bedreigde hem dat hy er zou voor te betalen
hebben. Clippele is macr een arme mcnsch cn vele
die in beteren staet zyn dan hy genieion die gunst.
(Velen genieten die gunst en er zyn maer twee leer
lingen in de offic. school De zeilde heer Sehoc-
kacil bedreigde Clippele van iiem land af le neinen
die behoort aen weezen Schockaert waerover by
voogd is.
Voorz Wat weel gy verder
Gel. Zekere Baeyens Jozef, koopman in kolen,
heeft zyn kind in myne school, en er is aen zyne
woonst ecnen broeden weg, die 't gem.-besluer voor
nemens was dezen zomer le doen kasseiden dat
werk is niet gebeurd, M. Schockaert zeide aen
Baeyensge zit in den modder en go zult er in
blyven.
Voorz. Is er nog geenen anderen dwang tegen
Baeyens gepleegd
Gel. Voornoemde Baeyens had zich gericht tol
den heer Goeverneur om vermindering to bekomen
op den hoofdelyken omslag, die hem opgelegd was
de vraeg wierd aen 't gem.-besluer van Ottergem
verzonden toen de Raed vergaderd was om er voor
de derde mael over te heslissen, stelde de hc6r
Sekrelaris de leden een wil blad papier voor met
verzoek 'l zelve te leekencn, zeggende, dat hy hem
met doze zack zou gelast hebben en byvoogende
Ik zal nu Baeyens wel hebben Zoo ik vermeen zyn
er vyl die het geleekend hebben ik weet niet of er
gebruik is gemaekt geweest van dit papier. Baeyens
heeft eene nieuwe vraeg den heer Goeverneur toe
gezonden. Deze feiten zyn mv bekend gemaekt door
Jozef Baeyens, die ze vernomen had van zyncn broe
der, die gemeenteraedslid is en tegenwoordig was.
Voorz. Wat weel gy nog, M. Craene
Get. Dc heor Burgemeester DeSaedeleer zeide
aen den heer schoolopzichter en aen my zelf, dat hy
zyne kinderen naer de calh.-school moest zenden om
rede dat zyn broeder die by hem inwoont, hem zou
onterfd hebben, deedl hy hel niet. Ik hen van ambts
wege benoemd op 31 december 1879 dc gansch6
gemeente, twee persoonen uitgezonderd, handelt
zeer wel met my.
Voorz. Ga voort
Get. M. Craene zegt dat het gedrag van den
catb. onderwyzer veel te wenschen laetdat hy is
afgesteld of wel zyne demissie heeft gegeven, om
rede er geruchten ten zynon opzichte liepen, waer
over liet parket ecu onderzoek heeft geopend, enz.
Deze laetsle verklaring wordt in 't proces-verhael
niet oggenomen. De voorziller verwittigt getuige
voorzichtig le wezen, in zyne verklaringen rakende
de eer van derde persoonen. Er wordt geakteerd
De cath -onderwyzer die zyn ontslag heeft gegeven
was niet gediplomeerd hy had in den winter 90
leerlingen en gedurende den zomor 15. Sedert 'l be
gin van augusli is dc calh school gesloten.
Voorz. Hoeveel lnerlingcn waren er eertyds in
de Gem.-school t
Get. Myn voorganger had in zyne school 31
betalende cn rondde 50 niet betalende leerlingen
er beslact tot hiertoe geene school voor volwasse
nen, maer 14 leerlingen hebben my reeds gevraegd
met den winter ccne avondschool in le richten. Ik
ben eens myn ambtsgenoot Sehccrlinck te Vleckem
gaen bezoeken en gelyk ik ter herberg was waer
M Ringoot, op verzoek van schepen De Landtsheer,
één nacht logeerde, heeft de vrouw my persoonlyk
gezegd, dat zy, M. Ringoot nimmer mocht logeren
van wege don heer burgemeester De Clippele.
'l Proces-verbael wordt niet voorgelezen en ge
leekend.
28 Getuige. Jan-Frans De Saedcleerlandbou
wer en Burgemeester tot Ottergem. (Hy doet den eed).
(Getuige verwittigt M. de Voorzitter dat hy wat doof
IS
Voorz. Wat is er in uwe gemeente gebeurd
met den schoollwist, waerom heeft men geen onder
wyzer benoemd
Gel. Dc gemeenteraed heeft niet gezocht eenen
onderwyzer te benoemen en heeft het aen de zorg
van 't goevernemcnl overgelaten.
Voorz. Waerom zendt gy uwe kinderen naer
de calh. school
Gel. Ik zend myne vier kinderen naer de calli.-
school om rede dat myn broeder die nog jongman is
en by my inwoont, een groole catholiek is en van de
offic.-school niet wil hoorei), hy dwingt my niet
maer ik vind my gedwongen hy zegt dal ik mecslcr
hen te doen wal ik wil, maer dat hy ook meester is
van le handelen met zyn goed, gclyk hy wil en ik
weet wal hy dacrdoor wil zeggen.
Voorz M. dc Burgemeester, dc onderwyzer
klaegi dat zyne school en huis moeten gewit worden,
wal hebt gy hem geantwoord
Get. De onderyvjzcr heeft my geklaegd over
het witten van de school die zou moeten gebeuren
cn ik heb hem gezegd dat ik hel met den schepen
zou nagacn zien ik heb or vroeger geweest en vondl
dal liet niet zeer noodig was.
Voorz Ge weel dat do school jaerlyks moet ge
wit worden dit moest binnen dc vacanlie gebeuren
Get. De school kan gewit worden als 't u belieft,
mynheerhel doet er niets aen dat de school reeds
geopend is, de kinders zullen in den weg niet loopen,
want zy zyn er ni3cr zeer dun.
Voorz. Heeft er in uwe gemeente tegen de
seholeirniet gepredikt geweest
Get. Ik ga des zondags naer de Hoogmis lot
Erondegem ik heb nooit hooren zeggen dal er legen
dc offic. scholen zou gepredikt zyn onze overleden
pastor was een bedaerd man welke zich daermeê
niet veel bezig hield myne dochter zegde my dal hy
over 't Evangelie preekte, en gy weel wel, Mynheer,
wat 't Evangelie is. (Gelach.)
Voorz. Wat weet gy over de zaek van Baeyens,
die om vermindering van den hoofdelyken omslag
vroeg
Get. Jozef Baeyens heeft gcreklameerd~dat hy
overlast was in den hoofdelyken omslag M. de Goe
verneur heelt ons zyne klacht overgezonden wy
hebben alsdan beslist, dal wy den omslag in 't toeko
mende zouden berekenen volgens den eigendom en
de pachtgoederen hot is onwacr dat wy zouden
geleekend hebben op een blad papier dal onbeschre
ven was. Wy zouden die onvoorzieht-gheid niet be-
gaen hebben.
Voorz. M de burgemeester, kunt gy ons dc rede
niet zeggen waerom er maer twee leerlingen in de
offic.-school zyn heeft men legen de offlc-sc/iool
niet gewerkt
Get. Indien de calh.-school meer leerlingen telt
dan de officieele, is hel omdat het ondcrwys vry is
ik ben onparlydig in de zaek nogthans ik weel dat
dc sekrelaris der gemeente een huis heeft gebouwd
dal moet dienen voor de cath -school.
M. de voorzitter geeft voorlezing van de verklarin
gen van getuigen, die alsdan geleekend worden.
3° Getuige. Op bemerking van M. Craene onder
wyzer, zegi de hcor Voorzitter lol geiuige De Waele
Petrus, landbouwer tol Ottergem. dat de kommissie
hem niet zal aenhooren, maer dat hy dubbelen laks
zal ontvangen. Men weet wel waerom
4e Getuige. Dc Porrc Charles, landbouwer tot
Baevegem, vader van den officieelcn onderwyzer van
Oordegem.
Voorz. M. De Porre, kunt gy ons eene byzonder-
heden doen kennen aengaende den schooltwist in
uwe gemeente
Get. Getuige verklaert dat de Pastor der gemeen
te erg tegen de nieuwe wel gepredikt heeft en de
parochianen de vrees aeogejaegd met ze te bedreigen
indien zy hunne kinderen naer de geni. school zou
den, zy geenc absolutie zouden bekomen, en dat
indien zy in ccne andere gemeente zich gingen biech
ten, zy toch op de communiebank zouden voorbyge-
gaen worden. In de jaren 184» is er tc Baevegem,
door de gemeente met suhsidiën van den Staet, een
armwerkhuis opgebouwd na twee a dry jaren is de
gcm.-school daer ingehouden geweest, gedurende
14 15 jaren; in de jaren 1870, is cr een nieuw
schoollokael gebouwd. Met dc nieuwe wet heeft de
Pastor in dit gebouw (armwerkhuis) de cath.-school
ingericht, macr hy heeft ze veertien dagon nadien
verlaten ten gevolge van ccn gerucht, dal in omloop
in de gemeente is geweest, volgens 't welk het ge
bruik onwettig zyudc, hy er door de gendarmen met
zyne school zou buiten gezet worden alsdan wierd
dc cath -school gehouden in eene oude scbuer, ge
timmerd in berd, den eigendom van den Burgemees
ter de vensters zyn in de wanden gezacgd en er was
geene schouw na twee of dry maenden, gelyk hel
daer, uit oorzake van den koude, niet boudelyk was
voor de kinderen, is de school geplaelst in 't aenpa-
lend huis, toobehoorende aen den Burgemeester en
waer eenen tusschenmuer in geslegen is. In het
eerste gebouw, de armwerkschool, wordt er nog
heden Zondagschool en congregatie door de geestc
lykheid gehouden.
Voorz. Wat is dc bevolking der scholen in uwe
gemeente
Get. Dc bevolking van do offic -school is om
trent 30 tot 40 en van de calh. school rond de 80
ik bemerk noglhaos dat dc leerlingen van de vrye
school veel jonger zyn en meest van 7^8 jaren oud
cn dat die leerlingen, na datzy hunne eerste commu
nie gedaen hebben, naer de gein-school overgaen.
De meester van de vrye school die tevens koster is,
verblyfi slechts sedert 8 i» 10 maenden in de gemeen
te hy is niet gediplomeerd, is vroeger geen onder
wyzer geweest en volgens myn ooi deel, is hy zeer
weinig bekvvaeni.
Voorz. Wal is dc genegenheid van 'l gem.-be
sluer voor dc olïie. school
Gel. 't Gem.-hestuer is de offic.-school vyandig
de Burgemeester is do neef van den pastor.
Voorz. Is er door 't armbestuer geen dwang
gebruikt
Get. Ik weet niets bezonderik ken geene
feiten van dwang.
De verklaringen worden niet voorgelezen en ge
leekend.
Zaek van llofstade.
58 Getuige. Meirschman Frans, offic.-onderwyzer
lol Hofstade. (Hy doet den eed).
Voorz. M. Meirschman, gy hebt ons veel zaken te
verklaren, gelief niet orde om to gaen wy hebben
veel getuigen te aenhooren
Get. Vóór eersten Juli 1879, werden er alreeds
lot my door den Pastor van llofstade voetstappen
gewend, opdat ik 't offic.-ODdcrwys zou verlaten
hebben, T geen ik verslooten heb. Dc wet van 1879
is in voege gebracht en dan heeft de Pastor my ge
vraegd myne placts le behouden ik zoude myne
jaervvedde ontvangen hebben, /.onder iets ledoen,
ik heb dit aenzien als eep verraed en heb dit ver
worpen. Dan heeft de Pastor myne hulponderwyzers
ondernomen, cn gelyk hy van hen niets bekwam,
heeft hy de ergste bedreigingen aen geheel 't huis
gezin laten hooren hy zeide, namelyk aen de moe
der, die reeds ziekelyk was, en omringd van hare
vyf kinderen, dat indien hare twee zonen in 'l offic.-
ondenvys bleven, zy, met geheel hare familie, gecx-
communieord zouden \vezen.dat zy uitde gemeenschap
der Heiligen zouden zyn, datzy na hun overlyden in
de oDgewydde aerde zouden begraven worden deze
vrouw die zes maenden nadien gestorven is, heeft
my dikwyls gezegd dat zy door dc aeuspraek des
Pastors zoo diep geroerd was geweest dat zy, sedert
dien oogenblik, geene gezonde uer meer gehad heelt.
Do Pastor zeide ook, dat hel huis waerin zy woonden
en wiukel hielden, aengtkoeht was door de heeren
Matthys, die de stichters zyn der vrye school, om
deze aldner in tc richten hy zegde dal de hulpon
derwyzers Van Gyseghem vier dagen lyd hadden om
zich te beramen en to beslissen of zy lot het vrye
onderwys zouden overgaen. Den dag nadien kwam
de heer Sylvère Matthys, hen liet zelfde zeggen.
Voorz. Wal weet gy verder
Gel. Er is niets bezonders gedaen tegen myne
school ten zy dry a vier dagen voor de prysdeeling van
26 Augusli 1879. Alsdan is er c-en bezonderen druk
gebruikt op de ouders van de kinderen die eenen rol
moesten spelen in de stukjes die Ier prysdeeling
gingen uitgevoerd worden maer des avonds van
den dag zelf, had er eene groole botooging plaels.
Een groot getal studenten van 't collegie van
Aelst, waerby zekere ingezetenen onzer gemeente
zich gevoegd hadden, waerondei do twee schepen,
vormden zich in eene bende zy zyn al zingende,
schreeuwende cn gebaren makende myne woning
voorbygegaen. Zy zongen namelyk een lied dat,
sedert in groot gebruik is gekomen Wy willen van
geen geuzen meer welen, slaegt ze dood stampt
ze dood Dien dag nogthans zyn er geene bezondere
gewcldadigheden gepleegd.
Voorz. Wat weet gy verder, M. Meirschman,
doch weest zoo korlbondig mogelyk
Get. In September 1879, is er in de gemeente
eenen byzonderen dwang uitgeoefend op alle ouders
de geestelyken predikten dat de nieuwe wet slecht
was, dat cr voortaen geen godsdienstig ondorwys
meer zou zyn, noch zedeleernadien hebben zy dc
ondervvyzers uitgegeven als geuzen en schismatiekeu.
Men is van huis lot huis rond gegaen, om le verbie
den betrekkingen tc hebben met persoonen wiens
kinderen naei de gem.-school gaen.
Voorz Wat is er gebeurd met een vrouw die
tegen haren man wierd opgemaekt
Cel. Het is gebeurd mei zekere Vereecken,werk
man, dal de onderpastor zyne vrouw opmaektc, om
dat hy zyne kinderen naer de gem -school zondl
hy verboodt haer mei haren man nog betrekkingen
te hebben en bevool haer 't huis tc verlaten het
ging zoo verre dal er tussehen man en vrouw een
gevecht ontstond, de vrouw liep weg en ging ter
pastory alwaer zy berecht werd zy had zich op
slraot laten vallen alsof zy niet meer voort kon. De
heer Procureur des konings hoeft de zack doen
onderzoeken en cr is door een geneesheer bestaligd
dat vrouw Vereecken maer lichte kneuzingen had
ontvangen. (Verder wordt er niets geakteerd van 't
gene getuigo zegt over eene aenklacht die door den
Pastor aen't parket zou gedaen zyn en ook over dc
omstandigheden vaD het terugkeeren der vrouw Ver
eecken naer haer buis.)
Voorz. Geeft ons eenige inlichtingen over de
helcedigingen ten uwen opzichtige gepleegd
Get. Men heeft my maenden en maenden.vervol
gingen doen ondergaen men heeft my iu beeltenis
verbrand; inenscbendrek wierd aen myne deur ge-
stroken een plakkaerl werd op myne deur geplakt
w3erop men my verbeelde als eenen hoer die zynen
herder vervolgtdaereobovcn beleedigde men my op
alle manieren.
Er zyn ten dien gevolge en namelyk wegens belee-
digmgen tegen mynen persoon, door dc corr. recht
bank van Dendcrmonde vyf vonnissen uitgesproken
door dc welke, één persoon dry mael, een ander
persoon twee mael, en 18 nog andere persoonen tot
verschilligc boelen zyn verwezen.
Voorz. Wat is er nog ter uwer kennis, Myn
heer
Gel. Getuige verklaert dat vrouw De Swaef
hem heeft verklaert dal M. Donalus Matthys, sche
pen, haer, in December 1879, heeft bedreigd dat hy
zal verplicht wezen aen haren ouden vader zvn land
te ontnemen, indien zy hare kinderen naer de cat.-
school niet zondt.
Deze verklaring wordt niet geakteerd.
Voorz. Heeft cr geene groote manifestatie plaels
gehad ter gelegenheid van de vryspraek van zekero
belichten
Gel. Den 18 februari sprak do rechtbank een
vonnis uit, 'l geen hy de aenkomst der vrygesproke-
nen in de gemeente, gelegenheid lot eene nieuwe
manifestatie met muziek en vlaggen gaf. De heer Pro
cureur des konings zondt ter plaels eenige gendar
men en do Burgemeester verboodt de betooging ende
rust wierd alsdan niet gestoord.
Dc zitting werd om 12 i/j ure geheven en zal om
4 1/3 ure hernomen worden.
Wy bemerken dat, gedurende de onderhooring van
geinige Meirschman, byna al de getuigen van Hof-
stade, waeronder de twee hulponderwyzers enz., in
de gehoorzael tegenwoordig zyn.
ZITTfNG VAN DEN NAMIDDAG.
Om 3 uren 50 minuten wordt de zitting hernomen.
De onderhooring van M Meirschman, onderwyzer te
llofstade, wordt voortgezel.
Voorz. M. Meirschman wal zyn de andere feilen
wacrop gy onze acndachl hebt in te roepen
Get M Woeste heeft, in de kamer gezegd, dat
cr, in gansch 't land, gcon feit van weigering der
absolutie aen kinderen der gom -scholen is voorge
vallen, chwcl, dat is voorgevallen met de kinderen
myner school.
Voorz. Wal is er gebeurd bclrt'kkelyk de opslui
ting van 't kind van Vereecken
Get. ik weet dal het kind van Vereecken opge
sloten wierd -, de vader wist niet waer zyn kind
verbleef. Ilct parket is in do zaek tussehen gekomen.
Toen men het kind vermiste, verbleef het in de cath.-
school.
Voorz. Ga voort, M. Meirschman
Get. - Ik heb van verschilligo ouders ook hooren
zeggen dat men in den biechtstoel aen hunne kinde
ren had gezegd, dat zy geene ge'uoorzacmhcid aen
hunne ouders verschuldigd waren,indien zy hen naer
de oflic -school zenden.
Voorz Wat is 'l getal leerlingen in do avond
school
Get. Dit getal was in den beginne 70, doch het
is gevallen op 30 het is toe te schryven aen den
onderpastor die van huis tot huis is gegaen om er
tegen te werken.
Voorz. Zyn er geene persoonen die u hebben
verlaten
Gel. Ik heb veelerlei kleine vervolgingen moeten
onderstaen myne werkvrouw, myn baerdscheerder
wierden my onttrokken men weigerde my melk en
boter, enz., met een woord men wilde my uithonge
ren maer daer zyn zy niet in gelukt.
Voorz. Dat zie ik zeer goed, M. Meirschman, uw
uiterlyk geeft hel te kennen....
Gel. 'k Geloof liet wel, M. dc Voorzitter....
Voorz. Is er nog iets i
Gel. Zondag is er nog een feit in de kerk ge
beurd de Pastor heeft op den predikstoel afgeroe
pen, dat Zondag 3 October, de calh. school zal ge-
vvyd worden dat elkeen verzocht is een vaendel
uit Ie steken en dat men alsdan zal welen wie togen
lien is. De Voorzitter doel bemerken dat men zich
met T toekomende niet bezig te houden heeft
M.Lippens. Hoeveel kinderen zyn er heden in de
offic.-school.
Gel. Voorlyds waren er 330, nu lieden, zyn er
nog 60. In de calh.-school zyn er van 175 tot 2C0
de overigen loopen ter slract.
M. Lippens. 't Welk is 't doel der geeslelyklieid.
Gel. Myn gedacht is dat liet doel van de Geestc-
lyk is, niet kinderen aen le werven om ze te onder-
wyzen, waer wel, om ze aen 't offic. onderwys te
onttrekken.
Dc verklaringen worden niet voorgelezen en ge
leekend.
9° Getuige. Joannes-Victor Cochez, gem.-onder
wyzer te Schoonaerde. (Hy doet den eed.)
Voorz. Gelief ons te zeggen, wal ge van de
schoolzaken weet Is er in uwe gemeente gepreekt
tegen de offic.-school
Gel. Ja, byna alle zondagen nu sedert eenigo
zondagen is dat nimmer gebeurd er wierd gespro
ken over de noodzakelykheid van aen de kinderen
een christelyk onderwys te verschaffen. Er wierd
nog gezegd dat de onderwyzers, de ouders die
hunne kinderen naer de offic.-scholen zonden on doze
die meéwerklen om de offic.school te doen bloeien,in
den ban zouden worden geslagen, dat zy tot de
sacramenten niet mochten naderen, en van de kerke-
lyke begravenis zouden beroofd -vorden. Eenigo be
dienden van den yzerenweg hebben absolutie ontvan
gen, doch hy weet niet waerom.
Voorz. Wat is 't gedrag van 'i gem.-besluer
Gel. Het gem.-hestuer is 't oflic. onderwys niet
voordeelig.doch het is'look niet openbaerlyk vyandig
Voorz. Wat weet gy nog byzonderlyk
Get. De heer Pastor heeft my aangesproken om
naer 't vrye ondcrwys over te gaen; hy zou my een
schoon woonhuis bezorgen en eene groote jaerwedde
geven; later toen ik myn ontslag niet wilde geven,
heeft de onderpastor my bedreigd tegen myne school
le zullen prediken
Voorz. Wat weet gy nog
Gel. Leden van den gemeenteraed hebben my
verklaerd dat de Pastor den voorstel heeft gedaen dë
jaerwedde van Burgemeester en Schepenen te verdub-
helen en dal dc som die men meer zou ontvangen
zou gebruikt worden voor 't onderhoud dor cat.-
school; de Burgemeester heeft geweigerd, zeggende
dat dit niet i cchtveerdig was.
Voorz. Welk is de reden der ontvolking der
officieele school
Get. De oorzaek is dat de geostelykheid tegen
de officieele scholen gepredikt en gewerkt heeft.
Dc onderpastor heeft verscheidene kinderen aenge-
sproken en heeft hen gezegd dat zy beter zouden doen
zich met iels bezig te houden, zelfs op straet le loo
pen, dan naer dc gcm.-school le gjen; dit heeft de
onderpastor onder ander gezegd aen de kinderen der
wed8 Adolf Dc Mol, nu wonende te Aelst
,V Lippens. Hoeveel kinders tell gy in uwe
school
Gel Met de prysdeeling had ik 21 lecrlingOD;
voortyds had ik er 130.—Volgens ik hoor vertellen,
zyn er heden 160 leerlingen in de vrye school, doch
ik kan het moeilyk gelooven, omdat er verscheidene
kinders naer andore gemeenten ter school gaen en
ook op straet loopen. De calh- onderwyzer is niet
gediplomeerd, hy was voortyds moniteur te Zele.
M. Lippens. Wordt gy regelmatig betaeld
Gel. Myne jaerwedde, alsook de gelden voor
do behoefdige leerlingen worden my regelmatig
betaeld; doch men wil my r.iets toestaeii voor de be
talende leerlingen; ik heb den gemeenteraed een ver
zoekschrift toegestuerd, die van de hand is gewezen,
zoo het blykl uil eenen brief dien ik vraeg aen 't pro
ces verbael te hechten.
M. Lippens doet opmerken dat de onderwyzer het
gem.-hestuer kan doen dwingen hem voor de leer
lingen te doen vergoeden, zelfs als er niet een beta
lende leeiling is.
7C Getuige. Van Gyseghem Charles, hulponderwy-
zer lot llofstade.
Voorz Gy zyt hulponderwyzer tot Hofstade; zeg
ons wat er met u is voorgevallen
Gel. De pastor en M. S. Matthys zyn in ons huis
komen melen voor de cal.-school, die ze daer gingen
opbouwen, en dan heeft men my gezegd dal ons huis
acn eenen anderen eigenaer was overgegaen.
Voorz. -- Wat is er met u bezonderlyk voorgeval
len?
Get. In Juli, heb ik T bezoek ontvangen van M.
Sylvére Matthys die my Kwam vragen naer de cat.-
school over le gaen; ik heb geantwoord dat het eene
gewichtige zaek was en ikmy moest bedenken. Later
heb ik 't bezoek van den heer Pastor ontvangen die
my beloofde lt'O frs jaerwedde ter maend te betalen,
ik heb geweigerd. De Pastor zegde my dan dat de
geestelyken de offic.-school niet bestreden voor de
lcer.wyze, maer wel omdat men aen de geestclykheid
alle toezicht had ontnomen. Later heb ik nog een ge
sprek gehad mei M. den Pastor over de verdiensten
der nieuwe wet. Ik vriog of zy (de priesters) voorne
mens waren eene revolutie in 't land ledoen onistaen
en hy antwoordde my'l Is wal wy zouden witten Myn
broeder was tegenwoordig by dit gesprek.
Voorz. Zyn er geen bedreigingen tegen u uitge
sproken
Get. Indien gy naerTcalh. onderwys overgacl,
zegde my dc Pastor, dan zal ik u verheffen tol in de
wolken weigerde ik, dan zou ik in den hact staen
der gansche gemeente hy bedreigde my dat hy ons
al onze kalanten zou onttrokken hebben en aldus
ruineren. De Pasior heeft acn myne moedor gezegd,
die reeds alsdan ziekelyk was, dat hot zyn plicht was,
indien ik en myn broeder naer 't offic. onderwys
niet overgingen, haer do sakramenten te weigeren,
zelfs als zy in doodsgevaer zou zyn.
Voor;. Is uw moedor daer niet erg van aenge-
daen geweest
Get. Myne moeder heeft my verklaerd dat zy er
erg was aengcöaen geweest en volgens de verkla
ring der gcnccslieeren is zy van verdriet gestorven
zy had menigmael gezegd dat zy daervan moest
sterven.
Voorz Go kent de helcedigingen waervan M.
Meirschman het voorwerp is geweest, heeft inen u
niet beleedigd v
Get. Neen.
Voor;. Weet gy nog iets
Get. - Men heeft ons opzeg gedaen van ons huis
cn land, toebchoorende aen de heeren Matthys. M.
Sylv. Matthys zegde my, dal by ons plat zou geruï
neerd hebben. Men heeft toch zoo gewerkt dat wy de
helft onzer winkelkalanten verloren hebben. Sylv.
Matthys heeft my later nog eens gezegd ik zal u
vindon, en dit omdat wy hem geene kareelsteenen
op den hof van ons huis lieten plaetsen.
De verklaringen worden na voorlezing getee-
kend.
88 Getuige. Van Gijscghem J.-B. hulponderwyzer.
tot Hofstade (Hy doet den eed).
De Voorzitter vraegt aen getuige of hy andere
feiten heeft meé te deelen dan voorige getuige, zyn
broeder, en hy antwoordt, neen. De verklaringen van
zyn broeder worden hem voorgelezen en hy zegt
g'anscli 't zelfde te moeten verklaren behalve 't vol
gende dal hy wil byvoegen
Myne moeder hield winkel en dien winkel is 3en
myne zusters overgegaen door den schooltwist,
hebben zy meer dan de helft hunner kalanten verlo
ren. Een dezer kalanten zegde datzy toch uit den
winkel zou moeten blyven, en is er uitgebleven
later heb ik vernomen "dat hel door het toedoen van
den onderpastor is gebeurd.
De verklaring wordt voorgelezen en geleekend.
9' Getuige. Hambursin Frans, moréchal-de-logis
der gendarmerie te Aalst.
Voorz. Wal weetgy over de zaken van Hofstade
zeg ons dat in korte woorden
Get lk heb my verscheidene mael naer Hofstade
moeten begeven om aen den Procureur des konings
de gevraegde inlichtingen te konnen geven over de
manifestatien en helcedigingen die er plaels grepen
M. Dc Vigne. Wie zyn de opstokers
Get. Volgens myne inlichtingen zyn het dc hee
ren Matthys, landbouwer en mulderseen dezer
