5Ssle Jaer.
Zondag, 17 October
1779,
YZEREN WEG.— VERTREKUREN HIT A El.ST A A EH
VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN
SCH00L-ENKWEST,
ABONNEMENTPRYS6 FRANKS 'S JAERS. De inschryving eindigt met 51 December.
ANNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklaruen fr. 1,00. Vonnissen op o"1® bladz.50 cent.
Deodermondc. 4-56 6-43 8-45 12-22 3-09 6-43 9.38
Lokeren. 4-56 6-43 8-45 12-22 3-09 6-43 9.38
Mechelen. 4-56* 6-43* 7-I7d 8-12<* Exp. I" 2® 3® kl. ll-57d
1-0 4d Exp. 1® 2® 3* kl. 2-51d 3-09* 6-0Od 6-43/
10-06d Exp. 1® 2® 3' kl.
Antw. 4-561 6-431 7-17d 8-1 id Exp. 3 kl. l-04dExp.
1®2« 3® kl. 2-51d 3-09* 6-00d 6-43* 10-06d Exp.
1® 2® 3® kl.
Brussol, langs Denderleeuw. 4 40 7-17 7-50 8-12
E 3 kl. 9-19 10-21 dir. 11-57 1-04 ESkl. 2-51 5-20 E 2 kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 E 3 klas.
Des zondags morgens 8-02 E 3 kl.
Leuven, Thienen, Luik, Verviers 4-40d 4-56* 6-43*
8-12d 3 klas. 7-50d 9-19d (ll-57d tot Leuven)l-04d
Exp. 1® 2® 3' kl. 2-51d 5-20d Exp. 1® 2® kl. 6-0Od 8-49d
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota. De letter t beleekeut langs Termonde en de
Gent, (5-00 's vryd.) 7-02 dir. 7-56 E 3 kl. 8-41 9-45
12-22 12-40 3-09 3-41 en 5-34 E 3 kl. 6-12 6-40 8-54
Exp 3 kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-56 Exp. 3 kl. 9-45 12-22
12-40 3 41 en 5-34 E 1® 2® 3® kl. 6-40 8-54 E 3kl.
Doornyk, Mouscrou, Kortryk, Ryssel (langs Gend) 8-41
12-22 12-40 3-09 3-41 Exp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Alh) 6-00 7-50 11-57
0-00 6-00
Ninove, Geeraerdsbcrgen, Lessen, Alh 6-00 7-50 8-12
11-57 2-51 0-00 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-57 2-51 0-00 6-00
Enghien Braiue, Manage,Charleroy, Namen langs Geeraerds-
bergen 6 00 (-00 11-57 2-51 0-00 6-00
Sottcgem, langs Erpe-Meire. 6.05 (7-25 's zat12.30 6.02
Moorsel,Op\vyck,Meclieleu,Antwerpen 5,03 9,23 3,13 6,12
letter d langs Denderleeuw.
Calque Suum.
NAER AELST UIT
Ath 6.49 10.30 1.30 4.
Anlw. 5.25 6,50 9,15 9.50 10.50 E. 1
3-15 E. 1°2°3' kl. 3-56 4 45 5.55 6.50 E.
Brussel 6.20 direct 7.20 E 3 kl. 7.
11 53 1.55 3.02 5.01 5.55 7.05 8
8.20.
Des zondags 's nachts 12-07 E 3 kl.
Dendcrmonde 7.12 9.33 11.34 2.25
Geeraerdsbergen 7.27 11.08 2.03 4
Gent 6 24 7.39 E 3 k! 8.15 9.43dir. 11
I.55 4-38 en 4-48 E 3kl. 5.06 8.09
Lessen 7.09 10.50 1.50 4.
Lokeren 6.40 8.40 10.59
Ninove 7.55 11.36 2.34 5
Oostende O.00E 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.
II.12 E 3 kl. 11-55 0.00 E 3 kl. 6.04
09 7.58 9.05
2® 3® kl. 12-15
1® 2° 3® kl. 9.10
25 9.00 11.06
.15 E. 3 kl.
27 8.23 10.47
.50 8.33 9.41
04 12.31 E 3kl.
1.18 9.33 E 3kl.
29 8.18 9.25
.54 4.56 7.55
18 9.01 10.09
.00 0.00 0.00
uit Gent naer
Moortzeelo, Sotlogem, Geeraerdb., Enghien, Braine-le-
Corate 5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.59
UIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde, Soltegem, Moortzeele en Gent, 5.15 7.24
9.54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
uit Denderleeuw nabr
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenacrde, Ansegem
Kortryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.09 7.20 direct.
UIT SOTTEGEH LANGS DENDERLEEUW NAER
Aelst, (5.38 's Zaterd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolabs, Lokeren en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwerpbn
4.30 7.05 9.25 1<L50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpe-Meire. 7.49 1.58 7.48
uit Meciielen naer Opwyck, Moorsel en Aelst
6,30 10,55 4,40 7,45
AELST, 16 OCTOBER 1880.
TE AELST.
Zitting van Maendag 11 October 1880.
De Erikwest-Koramissie blyft samengesteld
uit de heeren WillequetLippens. Devigne en
Coveliersdeze laetste Sekretaris.
De Zitting wordt om 8 ure 40 minuten
geopend.
1® Getuige. De Clippele, Arrondissemenls-Komis-
saris te Aelst. (Hy doel den eed.)
Voorzitter. Gcliel my te zeggen welke, in het
algemeen,de houding is der gemeentebesturen tegen
over de schoolwet van 1879
Ge*. De wederstand der gemeentebesturen aen
do wet van 1879 is algemeen in 't arrondissement
Aelst, nogthans. na correspondenlieu, wordt zy ein-
delyk uitgevoerd. Nooit is er my eenig feil van dwang,
door de armbureelen, gepleegd aengeklaegd.
Soon. Gy waert vroeger lid, vaa de Bestiereude
Commissie der Godshuizen, gy hebt uw ontslag ge
geven. Waerom
Gel. Op 'l einde van 't schooljaer 1879, gingen
de Weesjongens naer de gem.-school de heer voor
zitter alleen handelende onder zyne verantwoorde-
lykheid, heeft de Jongens naer de calh. school
gezonden. Al de andere leden hebben zyn ge
drag goedgekeurd en ik, als vertegenwoordiger
van 't Goevcrnoment, heb die verantwoordelykbeid
niet willen deelcn en gaf dus myn ontslag.
Voort. Hoeveel scholen zyn er te Aelst
Ge*. Dry oflic. en vyfviyc scholen.
Voorz Kent gy do historie niet der bewaer-
school Weet gy niet dat er cene bewaerschool te
Aelst werd afgeschaft en dat hel Gcmeenlebestuer
dit lokael iiecft verhuerd
Gel. - Ja, die school is gcslaen op den steenweg
van Aelst naor llerderscm "óór do wet was zy
besluerd door Zusters, welke ze met de uitvoering
hebben verlaten, en later is 't lokael dan verhuerd
aon M. Pyck-Sanders, koopman in ajuin en aerd-
appcls.
Voorz. Weet gy dat de verhuring by regelmatige
beraedslagingis gebeurd
Gel. Ik weet slechts van dio verhuring te spre
ken dan van hooren zeggen.
2® Getuige M. Reyniers Jan, Hoofdonderwyzer
te Aelst. (Hy doet den eed.)
Voorz. Zyt zoo goed ons uit te leggen wat er
gebeurd is, in do stad Aelst, sedert het invoege
brengen der wel van 1879 er. wal gy weet over de
bewaerscholen
Ge*. Er waren te Aelst twee bewaerscholen
voor beide geslachten de eerste stond onder het
bestuer van Mm® Verhaeghe, Hoofdonderwyzcres der
Meisjesschoolde tweede onder bestuer der Zaaiers.
Na de afkondiging der nieuwe wel, hebben de Zusters
de school verlaten en er zyn geene onderwyzeressen
meer in hare plaets benoemd.
Voorz. Heeft bet Gemeenlebestuer niet doen
aenkondigeu dat er twee plaelsen van onderwyzeres
waren opengevallen 1
Get. lk weel het nietMmc Verhaeghe zal u hier
omtrent beter inlichten.
Voort. Wal is er dan gebeurd
Gel. - Het stadsbestuer beeft het lokael dan later
verhuerd aen den heer Pyck.
Voorz. Wat weet gy over 't uitdeden van soep
Get. Er was in 't budjet der stad een krediet van
3,0oo frs. geschreven voor 'l uildeelen van soep aen
de leerlingen der twee bewaerscholen nu eene
bewaerschool gesloteu zynde, bleef er nog ééne, en
aen de leerlingen dezer school wierd er dan geen
soep meer gegeven.
Voort. Weet gy of er in 't tegenwoordig budjet
een som is geschreven voor 'l bededen van soep
Gel. Ja maer ik weet niet of het door hut gem.
bestuer of door de Deputatie is gedaen, doch 't is my
bekend dat de uitdeclingen herbegonnen zyn sedert
1 October lest.
Voorz. Heeft de Bestierster der school, de
bedeclingen van soep niet voortgezet. Gel. Ja
Voorz. Door wie werden de verschotten gedaen
Gel. Door Mm® Verhaoghen, en dit weet ik van
haer zelf.
Voorz. Wio heeft 't School-Komiteit benoemd
Get. Hel Gem.-bestuer, doch nooit heeft het
School-Komiteil myne schooi bezocht.
Voorz. Wordt de nieuwe schoolwet hardnekkig
bestreden
Get. De legenkanding is hier zoo hardnekkig
niet dan op vele andere plaelsende geestelykheid is
niet hevig en bet gem. bestuer handelt ten op
zichte der scholen gelyk vóór de wel van 1879.
Voorz. Hoeveel scholieren hebt gy
Gel. Heden zyn er 325 leerlingen vroeger
waren er 509.
Voorz. Persoonlyk hebt gy de Sacramenten ge
weigerd geweest met den Paschtyd
Get. Ja, die maetregel is algemeen voor de
gcmeentc-onderwyzcrs.
Voorz. Welke zyn de rode der vermnidering
uwer leerlingen
Gel. Er waren in myno school 33 weesjongens
en die zyn naer de calh. school gegaen.
Voorz. Zyn er predikatiën gedaen
Get. Nooit heb ik een sermoen gehoord dat over
de scholen handelde.
Voort. Weet cy van eenige drukking te spreken
die gepild zou zyn door den cenen of den anderen
persoon om te beletten dat zokere ouders hunne
kiuders naer de liberale school zouden zenden
Get. Ik weet niet.
Voorz En 'l Bureel van Weldadigheid
Get. Hel Armbestuer betaclt het onderhoud van
eenige kinders, aen den geüaemden Potter, die kin-
ders zyn ook naer de eath. school gezonden.
Voorz. Hoeveel zyn er wel
Ge*. Acht en misschien tien.
Voorz. Ga voort
Get. In September 1879, was 't gerucht ver
spreid dat allen onderstand zou geweigerd worden
aen al wie zyne kinders naer de offle. school zou
zenden dat hebben my verschillige moeders ver
klaard, doch dit is niet gebeurd.
Voorz. Dus het Armbestuer heeft nooit iets ge
weigerd
Ge*. Er zyn hier, te Aelst, 3 soorten van onder
standen
1® Do geneeskundige hulp, die nooit is geweigerd
2° de maendelyke onderstand, de rol, die ook nooit
werd geweigerd 3° de buiicngewoonen onderstand
in geld, beddegoed, Meedingen, brood, kolen, enz.,
waervan de bedeeling afhangt van den armbezoeker
der wvk. Volgens verschillige moeders my hebben
verklaerd, hebben zy van hunnen armbezoeker min
ontvangen, omdat zy hunne kinderen naer de libe
rale school zonden.
Voort. Is de absolutie ook aen de ouders ge
weigerd 7
Gel. Gy kent de bulie, M.de voorzitter, die afge
lezen is geweest. In September 1X79, zyn er byzon-
dere persoonen of de onderpastoors de kinders in de
huizen gaen opschryven en hebben dan aen de ouders
de kerkelyke slrallen voor oogen gelegd. Dit heeft
eenen grooten indruk te weeg gebracht, by zoo verre,
dat er wel 200 misschien 3uo kinders waren die op
strael liepen de ouders wisten niet wat doen. Lang
zamerhand verdween die acndoening en de kinders
kwamen terug.
Voorz. Hoeveel oflic. scholen zyn er te Aelst
Get. 3 Gemeentescholen en t bewaerschool.
Voorz. Kent gy de gezamenlyke bevolking
Ge*. Ik kan niet spreken dan van de jongens. De
twee jongensscholen tellen de cene 325 en de andere
73, te samen 398 lk ken 't gotal der meisjes niet,
doch ik geloof dal hel 600 is.
Voorz Hoeveel vryo scholen zyn er
Get Er zyn legen ons twee jongens en twee
meisjesscholen en dry bewaerscholen ingericht
vroeger bestonden en beslacn nog daerenboven, de
volgende scholen 2 Broedersscholen, eene meisjes
school, bestierd door de Damcn van Maria; die school
is ter zelfder tyd kantwerkschool, zoo ik denk. Ver
der beslaen er nog eenige scholen door wereldlyke
personen gehouden, die op verschillige punten "der
stad verspreid zyn.
Voorz. M. Reyniers zyt gy gelast met catechis-
musles
Get. Ja, elke ondorwyzer geeft les van catechis
mus in zyne klas.
Voorz. Is er iets veranderd acn 't onderwys en de
boeken
Get. (Aerz^lend) Neen, niets
Do verklaringen worden voorgelezen en na eene
verandering ondorteekend.
3® Getuige Waterschoot Sylvia, huisvrouw Ver
haeghe, hoofdonderwyzcres te Aelst.
Voorz. Gelief ons te zeggen wal te Aelst is ge
beurd aengaende den scboollwist en namelyk met de
Bewaerschool
Get. Twee hulponderwyzcressen der bewaer
school n° 1 gaven hun ontslag en zyn overgegaan
naer 't calh. onder wys. 't Gem -bestuer had den tyd
later, verloopen om haer te vervangen en dan wierden
er ambtshalve twee genoemd, 't Gem.-bestuer gaf my
'l bevel deze twee onderwyzeressen in de school
niet te laten treden, maer den zelfden dag, ontving
ik 't bevel van wege den heer minister, geene onder
wyzeressen te aenveerden die eerst den eed niet
hadden afgelegd. Hel Gem. bestuer weigerde dan die
onderwyzeressen te betalen en 't was slechts op hel
einde van Mei 1880 dat zy betaeld wierden sedert
dien worden zy regelmatig betaeld.
Voorz. Ga voort, Madame.
Ge*. Dan is er moeilykhcid ontstaen nopens de
bedoeling van soep Een krediet van 3000 frs. was
hiervoor in 't budjet geschreven. Sedert zesjaer ben
ik bestierster der Meisjesschool en altyd wierd er
soep aen de leerlingen uitgedeeld. Sedert September
1879, wierd hel uitdeelen van soep afgeschaft en ik
heb my zelf gelast te zorgen voor 't leveren en berei
den van die soep, gedurende een gansch jaer myne
verschotten diesaengaende beloopcn tol do som van
1400 frs. Het goevernement beeft my beloofd dit geld
weder te geven.
Voorz. Zynernoganderemoeilykhodenontstaon?
Ge*. Neen.
Voorz. Is er een school-komiteit benoemd
geweest
Ge*. Nooit heb ik 't bezoek ontvangen der leden
van 't school-komiteit, nooit is my de benoeming van
't school-komiteit bekend gemaekt.
ht. De Vigne. Zyn de benoemde leden de oflic.
school genegen of vyandig
Get. lk denk dat zy ze niet zeer genegen zyn
daer zy myne school nooit bezochten ik weet niet
of zy ze vyandig zyn.
Voort. Indien er geene soep ware uitgedeeld
geweest,zou dit noodlottig voorde school geweest zyn?
Get. Ja, had ik geene soep bedeeld, ik zou veel
meer leerlingen verloren hebben.
Voort. Gy weet dal de tweede bewaerschool
wierd afgeschaft.
Ge*. Ja, de bewaerschool n° 2; de zusters heb
ben ze verlaten en er wierden geene andere onder
wyzeressen benoemd en de gebouwen zy dan ver
huerd geweest aen een koopman die ze nog in gebruik
heeft.
Voorz. Wat is er met de schoolmeubelen gebeurd?
Gel. lk heb de lessenaars van de Bewaerschool
ii° 2 ontvangen en nraek or gebruik van voor myne
school. De 2o0 kabaskens waerin de kinders hunnen
boterham meö brachten bevinden zich in 'l magnzyn
der stad van do overigo meubels weet ik niet te
spreken.
Voorz. Zyn de sacramenten u geweigerd
Gd. Ja, en ook aen geheel 't onderwyzend per-
sonee 5
Voorz. Wat is er gebeurd in September 1879,
bclrekkelyk het bezoek die bezondere personen en
de onderpastoors aen de ouders hebben gedaen
Get. lk weet van twee moeders dal bezondere
persoonen en onderpastors aen de ouders dc kerke
lyke straften hebben voor oogen gelegd dio zy zouden
iuloopen, indien zy hunne kinderen naer de oflic.
school zonden
VoorzWat is 't getal uwer leerlingen met de
wel van 1842
Gel. 690 leerlingen, (de Bewaerschool niet
begrepen.
Voorz. En met t,n October 1879
Get. 300 leerlingen (Bewaeischool begrepen.)
Voorz. En op ieD October 1880
G*< 600 leerlingen (Bewaerscbolon begrepen.)
Voorz. Wie geeft de lessen van catechismus
Ge*. Al de onderwyzeressen.
Voorz, ls er iets veranderd aengaende onderwys
en boeken
Ge*. (Benauwd weg).... Neen.
Voorz. Vóór 1 Juli 1879, kwam een onderpastor
uwe school bezoeken
Ge*. Ja, alle veertien dagen by besteede 10
minuten aen iedere klas; hy ondervraegde de kinders
over de lessen die hen gegeven waren door de onder
wyzeressen in de boogere klassen gaf hy eenige
uitleggingen.
4® Getuige Van den Bossche Edward, fabrikant in
lynwacd te Aelst. (Hy doet den eed.)
Voorz. Gy maoktdeel van 'l school-komiteit van
Aelstgelief my te zeggen welke uwe werkzaam
heden zyn geweest
Get. lk maek deel als voorzitter van 't school-
komiteit wy hebben maer eene vergadering gehou
den in dewelke Voorzitter en Sekretaris benoemd zyn.
Wy hebben niet verder werkzaem geweest, om rede
wy gecue inslrucliën ontvangen hebben en wy ver
wachten dezelve van de gemeente-overheid, van de
inspectie of van 't goevernementwy welen niet
wie zo ons moet toezenden
Voor/.. Hebt gy kennis van 't ministerieel besluit
van 15 December 1X79
Ce*. Neen, Mynheer.
M.Lippens.- Ilebtgy de noodige exemplaren van dit
ministerieel besluit niet ontvangen; ik ben voorzitter
van een school-komiteit en ik heb ze ontvangen en
aen de leden gezonden
Get. - Neen, Mynheer, ik heb niets ontvangen.
De heer Voorzitter geeft lezing van verscheidene
artikels van dit besluit en drukt byzonderlyk op art. 8
welk zegt dal het plicht is de kinders, van 6 tot 14
jaer, op te zoeken voor de scholen. Getuige ant
woord dat hy zich acn dien artikel nooit zal onder
werpen. Als nyveraer en lid van 't Armbestuer heeft
hy elkeen vry gelaten en wil geene kinders gaen op
zoeken om de ouders te dwingen hunne kinders naer
de oflic. school te zenden. De heer Voorzitter zet zyne
lezing voort en getuige moet bekennen dat dit alles
nieuws is voor hem,
De Vigne. Gy zegt geene instructiën ontvangen
te hebben, hebt gy er ooit gevraegd —Get. Neen.
Voorz. Gy hebt dc lezing gehoord der verschillige
artikels, van 'l minist besluit, zoudt gy die artikels
willen naleven
Ge*. Wat het dwingen 'der ouders betreft, om
hunne kinders naer de oflic. school te zeuden, neen,
Mynheer. Ik wil elke ouder vry laten zyne kinders
naer de school te zbnden die hy verkiest.
Voorz. Indien gy de instructiën had gekend
zoudt gy ze uitgevoerd hebben
Gel. Moest cr in de instructiën iets voorkomen
dat tegen myn geweten sliydt, ik zou dadelyk myne
demissie geven. Ik verklaer niemands vryheid to wil
len krenken.
Voorz Gy moet de aenwervers wezen van 't
oflic. onderwys.
Ge*. Als 't zoo is, dat roeu dan maer andere
leden bcnoemc. Wal my betreft ik wil niemand dwin
gen. Gy hebt daer zoo even gesproken over de plicht
die ons is opgelegd de leerlingen der oflic. scholen
te bewaken dat is zeer noodzakelyk en de bewaking
der onderwyzers niet min.
De Vigne. Waerom hebt gy die bediening acn-
veerd
Ge*. Omdat ik cr toe benoemd ben Wat moer is,
als men ons dc ministerieclc instructiën zal toezen
den, zal ik ze onderzoeken en indien or iets in voor
komt dat legen myn geweten strydt, geef ik dadelyk
myne demissie ik wil immers tegen myn geweten
niet handelen voor 'l genoegen my aen de bevelen
des ministers te kunnen onderwerpen.
De verklaringen worden, na voorlezing, onder
teekend.
5® Getuige. De Coen Alfred, bezondere te Aelst.
(Hy doel den eed.)
Voorz. - M. De Coen, gy zyt lid van 't school-
komiteit wanneer zyl gy benoemd en welken zyn
de werkzaemheden van 't komiteit
Ge*. Ik weet niet wanneer ik benoemd ben, ik
denk dat het na Paschen was't school-komiteit is
eenmael vergaderd geweest, rond 15 Juli lest, en dan
hebben wy eenen voorzitter en sekretaris benoemd.
Voorz. Hoeveel scholen zyn er te Aelst, M. De
Coen.
Ge*. lk weet het niet.
Voorz. Ik moetu zeggen, M De Coen, dat gy een
zonderling lid van 't school-komilcit zyt. Gy zyt be
noemd geweest om niets te doen
Voorz Gy hecht geeu groot belang aen uwe
bedieningen
Ge*. - Wel, neen. Mynheer
Voorz. - Wie heeft u vergaderd om tot de benoe
ming van Voorzitter en Sekretaris over te gaen
Ge*. De heer Burgemeester.
Voorz. Hebt gy boeken
Get. Ik heb 't proces-verbael der zitting op een
cahier geschreven-
De voorzitter geeft lezing van verscheidene artikels
van 't ministerieel besluit van 15 December 1879, en
de beer De Coen verklaert dat tot hiertoe daer niets
van in uitvoering is gebracht.
Ge*. Moet men de kinderen opzoeken en de
ouders dwingen ze naer de oflic. school te zenden.
Voorz. Gy moet de kinderen opzoeken en deze
die ter school gaen bewaken.
De Vigne Zyt gy bereid dit uit te voeren, zult
gy de scholon bezoeken
Ge*. Bezoeken, ja, maer do kinders opspeuren
om ze naer dc oflic. school te zenden nietik wil de
ouders vry laten hunne kinders naer de school tc
zenden die zy verkiezen. (Dc heer Voorzitter doet
opmerken dat het schoolkomileil de ouuers niet
moet dwingen, maer alleonlyk aenradon hunnu kin
ders naer de school te zenden).
De Vigne. Gy spreekt de vlaemsche taol niet
hoe kunt gy dan de scholen bewaken waer de lessen
in die taei gegeven worden
Get. lk versla het vlaemsch, doch spreek het
niet gemakkelyk.
Na voorlezing worden do verklaringen ondertee
kend.
6® Getuige. Praet Guslaef, hulpocderwyzer te
Aelst. (Hy legt den eed al).
Voorz."—Gelief ons te zeggen 't goen gy weet
nopens dun twist der scholen en den dwang die te
Aelst zou gepleegd zyn 1
Gel. In Februari 1880 is eene arme vrouw by
my gekomen om my te verzoeken haer oenen onder
stand te doen verkrygen van de sociteit der oude
kleeren die vrouw kon gecnen onderstand van den
armbezoeker ontvangen deze laelslc zegde de rede
dezer weigering niet, doch zy wist dal hare gebuer-
vrouvv den armbezoeker was gaen zeggen dat hare
kinders naer de oflic school gingen.
Voorz. - Weet gy nog iels
G<*. Dc sacramenten zyn my geweigerd ge
weest gelyk aen al de andere onderwyzers.
Voorz. Wie geoft delessen van catechismus in
uwo. school
Get. Ik, mynheerdes morgens en des namid
dags eene halve uei.
Lippens. Wordt do II. Geschiedenis nog ge
leerd
Gel. Neen, neen, mynheer.
Lippens. - Wierdt dc 11. Geschiedenis voorlyds
geleerd r'
Get. Ja, dal gebeurde afwisselend soms leerde
men de H. Geschiedenis en Catechismus te samen als
de lessen in verband waren.
Na voorlezing worden de verklaringen geteekend.
7° Gttuige. Verhaeghe Francois, professor aen de
Middelbaro-School to Aelst. (Hy doet den eed.)
Voorz. Wat weet gy van den scboollwist to Aelst?
Gr*. Getuige denkt niet de moeilykhedeii tc
moeten herhalen die voorgevallen zyn mul de benoe
ming en weigering van betaling door zyne vrouw
•erklaerd. Ik wil doen opmerken, zegt getuige, dat
het niet sedert G jaer, maer wel sedert 15 jaer is dat
er soep acn de leerlingen der bewaerschool wordt
bedeeld, zonder dat ooit iemand, noch liberalen, noch
catholicken, daer tegen opkwamen zelfs heeft hot
huidige Gemeenlebestuer het krediet van 1500 frs.
op 3000 frs, gebracht. By toeval hebben wy daegs
voor de opening der school vernomen dat er geene
;oep meer zou bedeeld worden in den loop van den
namiddag hebben wy vernomen, door den sekretaris
der Hospicien, dat die beslissing reeds sedert ver
scheidene weken genomen was.
Voorz. Wal weet gy nog
Get. Dan heeft myne vrouw met toestemming
van 't goevernement, zelf soep gemaekt en men heelt
beloofd ons de verschotten terug te keeren.
Voorz. Weet gy iets
Gel. lk weet dal cr togen de oflic. scholen hevig
gewerkt wordtmen zegt dat de oflic. scholen-slecht
zyn of zullen slecht worden en cr is nogthans niets
veranderd 't Zyn bczonderlyk de heeren onder
pastors die meest tegen werken.
Voorz. Ga voort, M. Verhaeghe.
Get. Den dag der prysdeeling, 15 Augusti lest,
hebben dc leerlingen der vryc meisjesschool de leer
lingen myner vrouw, dio zich naer de theater-zael
begaven uitgejouwd zy riepen Ahou Ahou gelyk
men over acht dagen achter u deed, M de voorzitter.
bi. De Vigne. Waren hare onderwyzeressen
daerby.
Gel. Neen. Verscheidene kinders die voorlyds dc
oflic. onderwyzeressen beminden, jouwden haer nu
uit.
Na voorlezing worden de verklaringen onder
teekend
8° Getuige. M. Pyck-Sanders Jozef, koopman le
Aelst. (Hy doel don eed J
Voorz. Er is een feit wacrop wy u willen onder
vragen, namenlyk dc verhuring van een schoollokael,
wal is er van
Ge*. lk ben koopman in aerdappelen en ajuin. Ik
bad een magazyn noodigen zag de school iedigstaen;
ik heb den heer Burgemeester, in de statie acnge-
sproken, en hom gevraegd of de Stad my dit schooi-
lokael zou willen verhuren en de heer Burge
meester antwoordde my -. ik kan dat alleen niet doen,
gy moet u tot het Schepen-College wenden, Ik heb
dat gedaen. Ik vroeg om dio school le huren en men
eischic 500 frs. ik heb 300 geboden; eerst aenveerde
men myn aenbod nieteindelyk zyn wy 't accoord
gevallen. Men heeft my dan do school verhuerd voor
3, 6 a 9 jaren ieders keuze
Voorz. Gy hebt op uwe beurt een deel van dit
huis in pacht gegeven
Ge*. Daer ik geen gebruik had van '1 buis, heb
ik het verluierd acn een scbrynwerker voor frs. 2(0
's jaers hel overige dient my lot magazyn.
Na voorlezing worden de verklaringen ondortee
kend.
9® Getuige. Holman Désiré, 19 jaren, koopman
in wild er. hoenders te Aelst. (Hy doel don eed).
Voorz. Is er iets gebeurd met uw oudo vador
aengaende eenen onderstand die hy aen 't Bureel van
Weldadigheid heeft gevraegd
Get. Ik geloof dal ik by misgreep gedaegd ben,
mvnhecr, dat het myn kozyn, Jozef Hofman, vvoo-
nende Gentschesteenweg is,die moest gedaegd' wor
den.
De Vigne. Hoe weet gy dat het dien Hofman is
Get. Omdat er daer eene oude vader is geweest;
hy was de broeder van myn vaderdeze hoeft mis
schien onderstand gevraegd....
Voorz. Zoudt gy uwen kozyn niet willen ver
zoeken hier ten dry uren le vcrschynen, hy zal voor
zyn verlet betaeld worden.
Get. Ja, mynheer.
10® Getuige. Pelagie Van Malderen, weduwe
Adolf De blol, herbergierster, nu woonende te Aelst.
(Zy doet den eed).
Voort. - Wat weel gy van den schoollwist le
Aelst
Gel. Niets, mynheer, 't is van Schoonaerde dat
ik iets weet
Voorz. Wat is er dan te Schoonaerde gebeurd
Get. Do pastor en onderpastor hebben my ge
dwongen de gemeente Schoonaerde te verlaten.
Do pastor en onderpastor zyn my koraon bezoeken
ik was afwezig en zy vroegen aen myne IXjarige
dochter waerom hare broeders zich niet lieten aen-
teekenen op de lyst ten gemeentchuizc neergelegd,
om naer dc cath school le gaon. Myne dochter ant
woordde, dat zyn moeders zaken. Later toon de calh.
school geopend was, vroeg M. de onderpastor Van
Landegem hen waer zy naer '1 school gingen, en zy
antwoordden, naer de liberale school. Hy zegde hen
dan, sloebers, deugnieten, waer wilt ge naer 't school
gaen. Myno kinderen zyn dit naer huis komen vertel
len en een persoon die tegenwoordig was, gaf hen
'nen kluit om lo herhalen hoe de onderpastor hen
verweten had.
Eenige dagen later vroeg hy hen of ze nog altyd
naer de geuzenschool gingen. Eenige weken later
deed hy hen dc zelfde vraeg. Ily vroeg ook Wat
wordt er in de geuzenschool geleerd welke boeken
;ebruikt men leert men nog den catechismus
dyne kinderen antwoordden dat men cr altyd 't zelfde
leorde en dc boeken do zelfde waren.
Voorz. Ga, voort, Madame
Get. Een andermael vroeg do onderpastor ben
woer waer gael gy naer school En zy antwoord
den naer de oflic. school. Dc onderpastor zegde
dan: waer dat ge naer school gael; gael liever achter
de hacg naör 't school go moet acn uwe moeder
niet gehoorzamen.
Voorz. Wal weet gy nog
Gel Later heb ik T bezoek ontvangen van den
heer Pastor vergezeld van eenen anderen persoon
zy gingen rond om geld in le zamelen voor de cath.
school. De Pastor zegde my Bazin gy hebt niet ge
daen wat uwe dochter Mario my beloofd had, ik ben
zeer verwonderd dat uwe kinderen naer die slechte
geuzenschool gnen. Ik antwoordde acn den pastor
dat die school niet slecht was. Dc Pastor zegde my
dan dat ik daer geene kennis van had, dat de per
soonen die de wet gemaekt hadden, slecht volk waren
en dat al die cr aen medewerken in den ban der H.
Kerk waren dat ik dus nimmer kon tc biechten gaen
en tot de 11. Tafel naderen dat ik op myn sterfbed
geene absolutie zou krygen en op dc gewydc aerdc
niet zou worden begraven. Ik zegde dan tot den Pas
tor ik weel van de meesters van Schoonaerde en Wi
chelen, die brave persoonen zvn, dat er in de liberale
scholen niets kwaeds geleerd wordtdat zy beide
liever zouden gaen bedelen dan aen de kinderen
kwaed te leeren, en daerop heeft de Pastor my gezegd
dat hy acht dagen was ziek geweest, toen de oflic.
ondcrwyzer van Schoonaerde weigerde naer 't cath.
onderwys over te gaen.
Wal de meester van Wichelen aengaet, zegde hy
my 't is een slechte kerel waervan ik zou best ge
daen hebben te zwygen.
Voorz. Wat is er nog gebeurd
Ge*. Eens zag de onderpastor myne kinderen met
andere kinderen spelen en hy zcide acn deze l3elsten
dat zy met de kinderen, die naer dc geuzenschool
gaen, niet mochten spelen dat liever dan met hen
te spelen zy er moesten op slaer..
Voorz. Ga voort.
Gel. Eenige tyd later, kwam myn zoon Leopold,
14 jaer oud, acn de kerk en do onderpastor scholdt
hem openbacrlyk, ter straet, uit voor eon geus en
daer ik aen dezen heer uitleggingen ging vragen, was
er opnieuw kwestie van slechte scholen. Ik zeide dat
er geen kwaed in die scholen geleerd wierd en ik cr
myne kinderen zou blyven laten naer toe gaen het
gesprek wieid heviger en de onderpastor zegde my,
dal hy op my zou gepreekt en my zou gcruineerd
hebben, indien ik myno kinders naer de cath. school
niet zond.
Voorr. Wat heeft hy dan gedaen
Get. De onderpastor heelt gepredikt dal niemand
gemeenschap of betrekking mocht bebben met de
persoonen die hunne kinders naer de liberale school
zonden en zy ze moesteu schuwen als de pest; ik heb
dit op my genomen Later sprak ik er over aen den
heci Burgemeester die my zegde voorzichtig te zyn.
Voorz. Waerom hebt gy dan de gemeente ver
laten
Qet_ Myne ivvee zonen waren kuipers cn deze
kregen geen werk meer to Schoonaerde, en daer
myne herberg nimmer wierd bezocht dan door den
voorbygaenden man, vondt ik my genoodzackt
Schoonaerde le verlaten cn naer Aelst le komen woo-
nen. Zy voegt er by dat zy sedert 2 i;* jaer wed® is
met zes kinders.
Voort Zoudt gy dit durven houden staen, als de
onderpastor hier tegenwoordig is.
Get. Ja, ik zou liever gehad hebben dat by bier
ware,om eenstezien ofhy het zou durven loochenen.
