Gemeen tekiezingen
op 25 october aenstaende.
Schooleiikwest teHerzeele,
Kongres der Catholieke
Onderwyzers.
muer hangt en dc catechimus onderwezen,
(beter gezegd), voorgelezen wordt, om de ou
ders destegemakkelyker te kunnen (oppen....
Dal is onbetwistbaer En dan is men schaem-
teloos genoeg om op alle toonen duizend mael
te herlaien Niets is veranderdWal bewyst
dit, heeren liberalen Dit bewyst zonne-
klaer dat gy schynheilige volksbedrie
gers zyt Weg dus Weg met die
schynheilige volkfoppers
Dry weken geleden stelden de magisters uit
't Verbond ons op zegevierenden toon' de vraeg
of'twaer was dat liet budjet der stad was
teruggezonden om er zekere veranderingen aen
toe te brengen.
Wy hebben die vraeg volledig beantwoord.
Wy hebben aen onze geëerde lezers laten
weten, dat ten gevolgen 1° der schandelyke
geldverspillingen veroorzaekt door 't oprichten
alhier, van nultelooze oflicieele scholen op
't bevel van 'l liberael ministerie, en 2° der
vermeerdering van de reeds vette jaerwedden
der oflicieele schoolvossen, verschillige nut
tige, ja zelfs, dringende stadswerken tol betere
tyden moeten uitgesteld worden. Wy voegden
er by dat de gelden door ons Bestuer voor die
openbare werken bestemd, nu aen de school-
pedanten moeten ten prooi geworpen worden.
En wat doen nu de magisters uit 't Verbond
Zy stellen den raed in practyk van hunnen
grootvader Voltaire, den franschen vuilen gods
diensthater Liegt maer, vrienden, liegt maer
veel en sterk voor de goede leest liberale) zaek,
er zal altyd iets van overblijven.
Niet alleen verzwygen de deftige magisters
onze antwoord aen hunne lezers, maer zy zyn
eerloos en schaemteloos genoeg om in volle
letteren in 'l Verbond van zondag II. te doen
drukken
1° Dat wy de vragen die ze ons wekelijks stellen
onbeantwoord laten
2° Dal ons Bestuer de sladspenningen aen on-
noodzakelyke werken, aen nultelooze gestichten (1?)
ver kwettert
Wat? Uw hatelyk liberaelministerierooftjaer-
lyks grooter om grooter sommen geld uit stads
kas, om hier scholen te bouwen, veroordeeld
om zonder leerlingen te blyven, en er bygevolg
meesters zonder werk te moeten in plaetsen,
die als echte opeters der stad zullen aen-
schouwd worden
En gy durft dan nog spreken van geldver
spilling, magisters? Hoe is 't mogelyk zoo
schaemteloos te wezen
Is 't op die wyze. Verbondsknoeiers, dat gy
verhoopt onze catholieke en rechtzinnige be
volking, binnen vier weken, voor de liberalen
te kunnen doen kiezen
Voor wie neemt gy de Aelstenaers dan,
vreemde krabbelaers
Wy hebben alsdan op onze beurt eene vraeg
aen 't Verbond gesteld wy vroegen of de acht
liberale slachtoffers voor de kiezing van 25
oclober aenstaende reeds waren aengeduid?...
Geene antwoord
Evenwel een aerdig gerucht liep hier zondag
in de stad rond
In de algemeene vergadering der liberale
associatie van verleden zaterdag (slechts 40
kiezers waren aenwezig) zouden de liberalen
op 't punt geweest zyn van te Uitterenonder
elkandermet de vuist
Is 't waer, Verbond
Wy hebben in een eerste artikel de belang-
rykheid der aenstaende gemeentekiezingen
bewezen, en ter zelfdertyd de gedragslyu aen-
getoond van allen calholiek dien naem waer-
dig.
Ons huidige stadsbestuer heeft, gelooven
wy, alle de plichten vervuld van een bekwame
lasthebber gansch toegedaen aen de belangen
zyner lastgevers. En inderdaed, toen onze te
genwoordige Gemeenteraed de vernieuwing
van zyn mandaet vroeg, hebben alle de Leden
uitdrukkelyk verklaerd, dat zy zich by hunne
eer verbonden de rechten der gemeente onge
schonden te bewaren, en alle hunne vryeoo-
geriblikken te besteden aen de belangen en den
voorspoed onzer stad.
Wy vragen hetHebben zy de rechten der
gemeente waeidtglyk verdedigd Hebben
onze Gemeenteraedsleden den rug geplooid
voor de almacht van den god-Staet
Wy durven vry antwoorden Ja, onze Ge
meenteraedsleden hebben de rechten der
gemeente waerdiglyk verdedigd; neen, nooit
hebben zy den rug geplooid voor de almacht
van den god-Staet, want nergens werd de zelf
wetgeving en de vryheid der gemeente beter
verdedigd tegen de aenslagen van een despo-
tiek goevernement 't welk haer schandelyk
onder de voeten trappelen wil. Het goeverne
ment heeft aen onze Gemeente-Overheid de
aenplakking opgelegd van 't plakkaet door
't welk minister Rolin poogde te bewyzen dat
de ongeluks-of bloedwet van 1879 op 't lager
onderwys, in geerier voege de voorige bestaen-
de wetgeving wyzigde, dat de familievaders
met volle gerustheid hunne kinderen aen 't
officieel- of liberael onderwys mogten toever
trouwen.
Onze achtbare heer Burgemeester Van 1 Vam-
beke, in overeenkomst met alle zyne collegas,
heeft geweigerd die zoogezegde plicht te ver
vullen, bewerende dat hy ten dien opzichte
van niemand hoegenaemd eenig bevel te ont
vangen hadEn, liever dan dit logenachtig
en bedriegelyk manifest af te kondigen, liet hy
zich voor de Rechtbank dagen, welke hem
overigens gelyk gaf....
In de schoolkwestie, stelde onze Gemeente
raed niet een enkel hoegenaemd feit daer,
tegenstrydig aen de zelfwetgeving en vryheid
der gemeente; niet eene beraedslaging die
deze vryheid kon in gevaerbrengen wierd be
krachtigd. De gemeentevryheid wierd hier
verdedigd met eene krachtdadigheid en eene
volherding waerdig van 't kiezerskorps 't welk
onze stedelyke Raedsheeren benoemde, en,
'l is dan ook met fier verheven hoofd dat
onze Gemeenteraed zich op nieuw aen 't kie
zerskorps van 1881 mag aenbieden.... Ineen
toekomend nummer zullen wy errinneren wat
't goevernement onze Raedsleden heeft willen
opleggen en ook hoe zy zyne eischen beant
woord hebben.
zakken der lastenbetalers liet, ons Stedelyk
Bestuer,gedurende een termyn van nauwclyks
tien jaren, eene som van 058 duizend, 041
franks en 01 centiem aen openbare werken van
allen aerd heeft besteed, terwyl de afgekookte
libei ale regeering, op een tydverlöop van acfi-
tien jaren, er maer 531 duizend 601 franks en
72 cent. voor uitgaf.
En welke zyn de bezonderste openbare wer
ken die ons Catholiek Bestuer bevool en tot
stand bracht?
Op den eersten rang mogen wy plaetsen de
kasseiing van alle onze buertwegen der ge
huchten Mylbeke en Schaerbeke.Ons calholiek
Bestuer aerzelde niet 225 duizend franks te
besteden om onze medeburgers der buiten-
wyken, die toch ook de lasten helpen betalen,
uit het modder te verlossen in 't welk zy, acht
maenden des jaers.tot over de knoesels plons
ten, terwyl de in den azyntobben gestokene
liberale re'geering er in achttien jaren, maer
1800 franks of honderd franks 's jaers, voor
uitstak.
Heeft men hierom de werken van openbare
noodzakelykheid en verfraeiing in de kuipe der
stad te verrichten, moeten daerlaten?
Geenszins, de Overdekte boter merkt, hel Post-
hötel, de scholen, de onderaardse lie goten, en
meer andere werken van gezondmaking en ver
fraeiing te veel om heden te melden bewyzen
het.
Beziet het Statiekwartier, de Albert-Liénart-
slraet, onze openbare plaetsen en wandelingen,
de werken op den Dam, enz., en zeg ons 'thand
op 't geweien of 't mogelyk is ecnige gegronde
beknibbeling te laten hooren over al 'l gene
men ziel en ontmoet?....
Onze tegenstrevers roepen uit dat de 2 ten
honderd, sedert dry jaren, opnieuw worden
gevraegddat de schuld der stad met eene som
van 400 duizend franks vermeerderd is; ein-
delyk dat de Stadsfinanciën in eenen betreu r-
lyken toestand verkeeren
Dit is eene dwaling!.... 't Is berekende
logentael Ja, de schuld der stad beloopt
heden tot een millioen franks.... Men heeft
immers eene nieuwe leening voor de werken
op den Dam, enz., aengegaen. Doch die ver
meerdering van 400 duizend franks eischt geene
groote verhooging der lasten,aengezien ervoor
intresten en aflossing maer jaerlyks eene som
van achtduizend franks in 't budjet moet ge
schreven worden. Dus mits de jaerlyksclie beta
ling der geringe som van acht duizend franks als
intrest en aftossingskapitael, is ons stedelyk Be
stuer in staet gesteld een schoonen en belang-
ryken gemeenschapweg tusschen de Vaert en
den Brusselschen-steenweg te voltrekken.Nog
meer, door dit werk heeft men den ouden Dam
doen verdwynen, welken boven zyne onge
zondheid, by de intrede der stad langs den
yzerenweg, het jammerlykste zicht opleverde.
Ons Bestuer heeft door 't bevelen dezer werken
eenen akt van wys bestuer daergesleld waer-
over men het later zal pryzen en danken.
Het staet aen de tegenstrevers van ons Be
stuer vry dit belangryk en noodzakelyk werk
af te keuren, gelyk zy'de oprichting der over
dekte Botermerkt afgekeurd hebben,zy betitel
den haer met den spotnaemvan Glazenmuit,doch
't is aen die zoogenoemde Glazenmuit, dat wy
te danken hebben dat onzewekelyksche Boter
merkt heden de belangrykste van gansch 't
land is geworden.
Andere werken van openbaer nut, gezond
making en verfraeiing zullen bevolen worden
zoohaest den geldelykcn toestand het zal toe
laten, en, deze werken die niet min door onze
tegenstrevers gaen beknibbeld worden, zullen
bewyzen dal ons Bestuer den ouden slenter
wil verlaten, dat het door alle middelen in
zyne macht, onze stad wil verfraeien, haer
doen bloeien en groeien om haer aldus waerdig
te maken van den rang dien zy moet beklee-
den.
Alle de liberalen die nog eenige rechtzinnig
heid bezitten, .kunnen de reeds tot stand ge
brachte werken niet afkeuren; alleen de
herssenloozen. die op deze wyze ons Bestuer
pogen hatelyk te maken, doen het....
Weldra zullen zy de overtuiging hebben dat
de overgroote meerderheid onzer medeburgers
de gedragslyn goedkeuren dergenen welke zy
met 't beslier der stad Aelst gelast hebben
Maer wat willen wy zeggen van die lieden
welke alle maetregelen, de beste de eerste,
beknibbelen van den oogenblik dat zy door
hunne tegenstrevers genomen worden? Zeggen
wy vlak af, dat er met hen geenen redetwist
mogelyk is, dat men er zich niet verder moet
meè bekommeren, 't is te zeggen, dat men hen
moet laten loopen met 't hair naer buiten gelyk
de beeren...
Ons huidige catholieke Bestuer mag zich op
25 Oclober aenstaende onbeschroomd voor 't
kiezerskorps aenbieden, met de overtuiging
dat het zyne zending loyael heeft volbracht,en,
wy mogen verzekeren dat, het voor zyne uit-
spraek niet te vreezen heeft
Later komen wy hierop terug.
Dry jaren geleden, hebben wyalle de werken
opgesomd, welke ons catholiek Bestuer, sedert
zyne. aenkomsl, tot stand bracht. Wy bewezen
dat niettegenslaende de afschaffing der 2 ten
honderd op 't kadastrael inkomen in 1867, 't
geen, in 't voorbygaen gezegd, eene som van
162 duizend 549 franks en 31 centimen in de
BERICHT. Indien er liberalen zyn die
geerne wedden over de lengte der buizen die
op 25 October aen 't achterste der liberale
kandidaten zullen gehangen worden, (wel te
verstaen als de jongens uit hunne pypen dur
ven komen.) ze mogen zich adresseren ten Bu-
reele van den Denderbode, alwaer diesaengaen-
de alle inlichtingen kosteloos teverkrygen zyn.
Men zegge het voorts.
De Commissie is samengesteld gelyk de ver
ledene week, behalve dat M. de Hemptinne
vervangen is door M. de Vigne. De zitting wordt
geopend om 10 uren.
De Graeve Frederik, 49 jaer, off. onderwyzer
te Woubrechtegem, boft op de gemaligheid van
zynen pastor. Een myner leerlingen, het kind
Stevens, wierd op den eerste rang geplaelst van
dezen die hunne eerste communie gingen doen.
Men heeft een speciale commissaris moeten
zenden om het ministerieel plakkaet over de
schoolwet aen te plakken. De dry kinderen
Delatle wierden my in de maend april onttrok
ken door den dwang van 't gemeenlebestuer
van Woubrechtegem aen 't welk 't huis door
die familie bewoond toebehoort, en T welk zou
geweigerd hebben de noodige herstellingen te
doen verrichten, indien de kinderen naer de
cath. school niet gezonden wierden. Myne doch
ter is onderwyzeres voor 'I handwerk benoemd
geweesthet gemeentebestucr heeft een plak
kaet doen aenplakken om tegen cie willekeurig
heid van deze benoeming te protesteren.
Klachten over de ontoereikendheid der jaer-
wedde van getuigen. Vóór de wel had ik 120
leerlingen nu heden heb ik er 4 a 5. Ge
durende de getuigenis van Dc Gracvc neemt M.
de Vigne acnüachtiglyk notas.
Dc Pourcq Eugeen, 22 jaer, koster en cath.
onderwyzer te Woubrechtegem.
M. Willeguet. Mynheer, zyt gy gediplomeerd?
De P. Mynheer dit is gekend in de normael-
school van Sl. Nicolaes.
M. W. Zyt gy gediplomeerd?
De P. Mynheer, dit zyn myne zaken.
M. W. Zyt gy gediplomeerd?
De P. Mynheer, 't is T zelfde of gy my
vraagt: zyt gy bekwaem. Dit is eene appreciatie
die gy niet te maken hebt. Ik wil u wel zeggen
dat ik geen diploma van den Staet bezit. Ge
tuige heelt 92 leerlingen in zyne school.
M. W. Hue groot is uwe jaerwedde.
De P. Dit is eene zaek tusschen 't scboolkomi-
mileit en my.
M. W. Ik wil welen hoe groot uwe jaer
wedde is.
De P. Ik antwoord op deze vraeg niet.
M. W. Weel gy hel niet
De P. Ik wil het niet weten.
Uaelterman August, 59 jaer, werkman tol
Ilerzeele, verhaelt dal de onderpastor geweigerd
heeft de laelstc HU. Sacramenten te bedienen
aen zyne vrouw indien zyn kind uil de liberale
school niet gelrokken wierd. Getuige heeft het
er uitgetrokken.
Dooreman, over acht dagen gehoord, biedt
zich op nieuw aen. Hy zegt eene les op die hy
voorzeker van buiten heeft geleerd, om te zeg
gen dal de leerlingen met den vryen wilder
ouders naer de off. school worden gezonden. Hy
zegt dat dc hueraers der liberale eigenaers
hunne kinders naer de cath. school zenden de
hueraers der familie Van Wayenberghe zenden
er 33 naerloe. Ily wil, niet spreken van de eigen
dommen dezer familie te Ilerzeele gelegen. (Men
bevestigt dat deze familie geen duim grond bezit
builen Herzeele.) Dooreman slingert eenige vuige
beleedigingen naer 't hoofd van den heer onder
pastor. M. Willequet aenhoort ze met voldoe
ning en maekl gebaren van goedkeuring. Getuige
treedt alsdan in eene lange pleitrede ten voor-
deele van M. Lippens, aen den welken M. Gell-
meyer over acht dagen zyne brieven errinnerde.
M. Lippens voegt de handen samen en zit te luis
teren als nen arduinen bisschop. Dooreman
zegt dat de cath. hulp-onderwyzer onbekwaem
is en behandigl eenen brief vol* fauten, zegt hy,
aen den voorzitter. Deze brief wierd hem gege
ven door de tante van den hulp-oudei wyzer.
Dc catholieke hoofdonderwijzer neemt het
woord.
De brief, zegt hy, is in 't fransch grschrtvcn.
Myn hulp-onderwyzer is zeer bekwaem in 't
vlaemsch; dit is voldoende voor de lagere klas
welke hy bestiert. Gy kunt hem niet meer ver-
wyten hel fransch niet volmaekt te kennen
dan het spaensch.
Dooreman. Camiel Delatle, bedeelcr van
't Armbestuer, heeft twee hemden aen de wed.
Van den Berghe geweigerd, omdat hare kinderen
de oflicieele school van Merlens by woonden.
De Meyer Xaveria, 60 jaer, vrouw Van Hecke,
zonder beroep te St. Joost-ten-Noode, is de
persoon die den brief waervan vroeger kwestie,
aen Dooreman heeft behandigd. Zy zegt dat zy
aen haren neef nooit zyne intrede in de cath.
school zal vergeven.
De cath. onderwyzer is verwonderd dat Doore
man zyne school aenrandl. Ik heb, zegt hy, off.
onderwyzer geweest te Burst, in dezelfde voor-
waerden als ik heden in de cath. school van
Herzeele ben. Nu, by den laelsten off. kamp-
stryd, hebben de 4 leerlingen die ik had aenge-
boden, twee eerste pryzen, den derden en den
vierden, behaeld. Als Merlens en Dooreman er
zooveel zullen kunnen over zeggen, zal ik er met
hen over spreken.
De cath. onderwyzer heeft van Renneboog.
hueraer von M. Van Waeyenberghe, vernomen
dal hel hem wel speet zyne kinders naer de cath
school niet te kunnen zenden, daer zynen
eigenaerhel hem niet toeliet. Nu, Dooreman
kwam juist te verklaren dat Renneboog zyn>
kinders naer de cath. school zondt.
T Advokaelje Dooreman aenhoort beschaemd
weg de forraeele logenstraffing van den cath.
onderwyzer, zonder een woordje te durven rep
pen niettegenslaende de aenmoedigende oog
wenken van M. Willequet.
Üe Mecrleere Camiel, 35 jaer, klompenmaker
tot Herzeele herhaelt 'l feit 't welk Mertens acht
dagen geleden kwam uitkramen.
Coppens Jheophile, 55 jaer, landbouwer lot
Herzeele,zendt zynekinderen naer de off.school,
omdat zy uit de cath. school werden weggezon
den. Onbeduidende getuigenis,aeneenschake-
ling van kinderachtigheden. By voorbeeld, ge
tuige zegt dat zybe kinders niet meer van de
looverheksen benauwd zyn, sedert zy de liberale
school bywoonen.
De zitting wordt om 42 1/2 ure geheven en
hernomen om 2 ure 15 muniten.
Van Eempoel Theoplnlc, 55 jaer, cantonale
inspecteur tot Sollegem,geeft eenige inlichtingen
over zyn ressort, te Borsbeke en te Ressegem
staen de ofiic. scholen byna ledig. In iedere dezer
gemeenten telt men maer 5 leerlingen. Te Wou
brechtegem zyn er 4. In deze laetste gemeente
bestond eene bewaerschool, maer ik lrad be
merkt dat de onderwyzeres catho
lieke boeken gebruikte in hare klas.Ik
heb haer aengeklaegd en onmiddelyk heeft zy
haer ontslag gegeven. De heer Burgemeester
heeft haer verdedigd en heeft my gelaekt, in een
verslag aen den lieer Góeverneur. De getuige
verhaelt 't geen reeds door de verklaring van
De Graeve gekend is.
Te St. Lievens-Essche en te Segelsem is er
niet eene leerling in de off. school, 't Bestuer
van Sotlegem beslrydt de off. onderwyzeres.
Toen ik opzichter benoemd wierd, heeft M.
Beatse my den opzeg van myn huis gedaen. Het
Bestcer van St. Maria-Hoorebeke bevecht den
calvanisten onderwyzer. De gemeente Segelsem
oordeelende dal het dwaes is hel huis te onder
houden van eenen nulleloozen onderwyzer, laet
het vervallen. Te Eist heeft men eene persoon
van slecht gedrag cn reputatie onderwyzeres
benoemd; dit wierd gedaen om de off. school te
ontvolken. De hoofd-onderwyzer is in den grond
vyandig aen 't officieel onderwys.
de Kerchove Raimond, 33 jaer, Burgemeester
te Woubrechtegem, zegt dat de wel van 1879
den toestand van 't onderwys radikael veran
derd heelt. Wy hebben ons vele opofferingen
voor 't onderwys getroost; de wel van 1879
heeft zc onvruchlbaer gemaekt met onze gewe
tens gevoelig te komen kwetsen. De aenkondi-
ging der uitvocring'van de wet was voldoende,
om zonder bidden of dreigen, de off.school byna
gansch teGntvolken. De cath. school wierd met
haestc ingerichtin 't begin liet zy te wcnschcn
over, doch hedc-n gaet zy goed vooruil. Pcr-
soonlyk ben ik niet vyandig aen den offi. onder
wyzer, maer ik beslatig dal zyn gedrag een der
oorzaken is van de onlvolkiDg zyner school. Hy
levert zich aen de dronkenschap overzoodra
hy uitgaël komt hy zat 'l huis cencn nacht
kwam hy 'l IihIs over einde zetten van den
eersten Schepen; eens zegde hy openbaerlyk,
ik vacg myn botten aen den Inspecteur. Dikwyls
heeft hy slechts twee leerlingen in zyne school
en d.m geelt hy les in dc keuken. Zekeren dag
veranderde hy die geimproviseerde klas, in
een gemakhuisje. Zyne vrouw wil met hem niet
alleen verblyven; eens loebakte hy haer af en
ik hei) proces-verbael legen hem moeien op
stellen, maer dit proces-verbael wierd natuerlyk
in de scheurmande geworpen.
M. Willequet.Welke maolregelen heblgygeno
men om in dien staet van zaken le voorzien
M. de Kerckhove. Welke maetregelen heeft de
inspecteur genomen
M. W. Verschooning vraeg niet, antwoord
op myne vragen.
M. de K. De inspecteurs moeien toch tol iets
dienen, denk ik.
M. W. Laet toe....
M. de K. Kortom, 't is genoegzaem dat eene
gemeente eenen maelregel neme om hem dade-
Ivk le zien verbreken. De inspekteur is verwit
tigd geweest en hy heelt zyne plicht niet gekwe
ten. Wy hebben de onze gedaen met den onder
wyzer te laken en hem de grootste straf toe le
passen die de wet ons toelael de amblopschor-
sing voor 15 dagen.
BI. W. Hebt gy den onderwyzer persoonlyk
verwittigd
M. de K. Neen, maer hy kent al de feilen. Ik
weet en bevestig het.
M. W. liet bewys.
BI. de K .Myn woord is voldoende.
M. W. Gy moest den inspecteur, uwen overste,
verwittigen
M. de K. De inspecteur myn overste? Wat
worden de kiezers dan Mynheer, ik alleen
oordcel over myne plichten en heb van u geene
lessen te ontvangen.
M. W. Wy hebben er niet meer van u le ont
vangen, Blynheer, maer gy moest uwe plicht
kwyleu en deze was gansch ufgeteekend.
M. de K. Ik alleen, Mynheer, ben rechter
over myne plichten. Waertoe dient het iels be
kend te maken of ons te beklagen, de onderwy-
zers mogen al het ongelyk der wereld hebben,
zy krygen altyd gelyk.
M. W. Gy hebt een zonderling gedacht over
de school-overheid.
M. de K. Het is verdiend.
M. W. (Met eene donderende stem 't Is niet
verdiend.
M. de K. Ja wel, 't is verdiend. Ik weet het.
Overigens, indien ik myne plichten, of 'l gene
gy myne plichten heet, verwaerloosd heb, heeft
de inspecteur 0"k de zyne miskend. Welke be
risping ontving hy
BI. W. Gy maekl van dit alles eene persoon-
lyke kwestie.
M. de K. Verschooning ik mack van dit alles
eene kwestie van openbare zedelykheid.
BI. de Kerchove zegt dal de onderwyzer geld
ontving om de klas le verwarmen, en hy hel niet
deed. Óm die rede hebben wy 't krediet op de
helft verminderd.
Wat de benoeming der onderwyzers voor
'1 handwerk betreft, deze werd ambtshalve ge
daen. Wy hebben vooreerst inlichtingen over
die bediening gevraegd. Men heeft ze geweigerd.
Dan heeft men eene onbekwame persoon be
noemd en ons verzocht haer in bediening le
stellen. Alles was gedaen toen wy den brief ont
vingen. 't Is proper!
De Graeve zegt dat de heer burgemeester hem
nooit in dronkenschap verkeerende, heeft gezien.
Men zegt dat ik een zatlap ben, wal weet inen
ervan? (Gelach.)
BI. W. De zaek is ernstig en ernstiger dan gy
wel denkt.
De Graeve loochent zich gewoonlyk aen dron
kenschap over te leveren. Gansch de gemeente
zal zeggen dat ik gelyk heb, nietlegenstuende
men dikwyls het tegenslrydige geloofde. Ik
loochen alles, lot zelfs het feit in de keuken
voorgevallen. E°n vloed van woorden doet
de lachspieren van 't publiek ontspannen en
verwekt ongeduld by BI. Willequet. Onmogelyk
is 't ons die vloed van onsamenhangende tegen-
strydighede woorden, die zicli gedurig legen-
spreken, ja en neen, wil en zwart op de zelfde
kwestie in 't zelfde oogenblik zeggen, hier weer
te geven.
De Graeve bekent twee jaren geleden door
't Gemeentebestuer te zyn berispt geweest,
BI. de K. verhaelt dat de Graeve zekeren dag
zoo dom dronken van eene confereneie terug
keerde, dat hy zyn deurgat niet vondt.
Dc Graeve. Ik was ziek, ik had 't koliek.
BI. W. Hebt gy nooit gezegd dat gy uwe bot
ten aen den inspecteur vaegde?
De Gr. Ik errinner het my niet, Mynheer,
a!s u 't belieft, ik errinner het my niet meer,
ik had 't koliek, ik errinner het my niet meer.
BI. de K. De Graeve was dronken, en hy wilde
dopn zeggen dat hy afwezig was. 'I Is alzoo dat
de zaek voorviel.
BI. W. De heer burgemeester heeft gezegd dat
uwe zallappery u in oneenigheid heeft gebracht
met uwe vrouw?
De Gr. In dc school, mynheer? Ja, ik leef in
oneenigheid met myne vrouw, maer zy heeft
zich laten opwinden door vriendinnen, door
vriendinnen, door vriendinnen
BI. W. Uwe vrouw heeft hulpgeroepen en er
werd proces-verbael tegen u opgesteld
De Gr. Myne vrouw heeft my aengeklaegd, ik
ben vervolgd geweest, maer de zaek wierd in de
scheurmande geworpen. Ik had een glazeke te
veel gedronken.
De Graeve verhaelt met veel omstandigheden
een huiskrakeel dat by hem voorviel, 't Publiek
lacht dal het schokt.
De Inspecteur verklaert dat hy De Graeve
nooit in staet van verregaende dronkenschap
zag. Hy voegt er by dat de broeder van Schepen
De Bracckeleer hem eens van de gewoonlyke
zallappery van De Graeve kwam verwittigen." Ik
geloof, besluit hy, dat hy plichtig is, maer toch
zoo plichtig niet als de heer Burgemeester het
zegt.
BI. Lippens treedt nopens de benoeming der
onderwyzeres, in breedvoerige uitleggingen over
de plichten door de wet van 1879 aen de ge
meentebesturen opgelegd.
BI. de K. Dit alles is zeer wel, maer men brieft
ons een bevel over, wy vragen inlichtingen en
men antwoordt door een akt van geweld. Eene
deftige antwoord kost toch zoo duer niet.
BI. Lippens. De overheid heeft geene inlich
tingen te geven; gy moet alles door u zeiven
weten; men weet het wel te Bloerbeke.
M. W. Zoo is 't. De wet is daer, en indien zy
.•t klaer is, men moet ze niet uitleggen. Trek
u uit den slag.
BI. de K. volherdl in alles wal hy verklaerde.
Hy heeft een volledig dossier der zallappery van
Dc Graeve opgesteld en overhandigt het aen de
inkwisiteurs. Deze laelsle weigeren het aen 't
proces-verbael le hechten.
BI. YV. laet aen De Graeve een streng verwyt
hooren en spelt hem eene harde les voor.
De Graeve begint met le loochenen dat hy in
november lest opgeschorst of berispt wierd hy
eindigt mei het te bekennen, lot groote veront-
weerdiging van AI. Willequet. Zyne antwoorden
worden langs om meer onsamenhangend. Het
publiek lacht meer en meer BI. YV. wordt meer
en meer in verlegenheid gebracht.
BI. de K. Ik heb brieven van de Graeve in
myn bezit, in de welke hy zyne gewoonte van
zallappery bekent.
De Gr. bekent het.
BI. \V. Openhartigheid en deftige houding
ontbreken u, BI. De Graeve. Dit is onvereen-
baer met uwe bedieningen van onderwyzer.
BI. de K. De onderwyzer heeft zyne ambtsop-
scliorsing aengenomen hy is in beroep niet ge-
gaen.
BI. de K. voegt er by dat de inspecteur die
over dit alles de waerheid kon weten met zich
tot de gemeente-overheden te wenden, zich
nooit tot haer heeft gewend. Dus wilde hy de
waerheid niet kennen.
Ik bestalig, ging BI. de K. voort, dat men
noch legen de calholieken, docIi legen het ge
meentebestuer het geringste feit van drukking
heeft kunnen inbrengen. In tegendeel, ver
klap^ ik dat de leerlingen door drukking naer
de oflicieele school worden gezonden. Namelyk
de notaris Breckpot van Aelst heeft de twee
familiën jtevens en De Stock gedwongen.
BI. YV. Is 't waer dal gy geweigerd hebt
de plakkaet van BI. Rolin te doen aenplakken
BI. de K. Ja, omdat ik van gevoelen ben
dat de gemeentebesturen zich moeten onlee-
ren met zich tot politieke werktuigen van 't
ministerie te verlagen.
M. YV. Gy zyt dus de verdediger der wcltelyk-
heid niet
BI. de K. Van uwe wet van 1879, toch zeker
niet.
De Ryclc, de oud-koster, geeft eenige uitleg
gingen over 't gebruik der galden voortkomen
de van de offeranden.
Bveynaert Josephina, huisvrouw Van den Ber
ghe, winkelierster te Herzeele verklaert dal de
onderpastor by haer heeft oengedrongen om haer
te doen besluiten hare kinders uit de geuzen
school le trekken.
Dc Cocn üippoliet, 59 jaer, schoenlapper lot
Herzcele.zegt dat hy opde communiebank wierd
overgegaen.
Rccolet Rosalia, huisvrouw Souffriau, 32 jaer,
winkelierster ,tot Herzeele, wierd door den on
derpastor verzocht hare kinders uit de geuzen
school te trekken. Zy heeft niet gehoorzaemd.
Melckcbeke Pius, 32 jaer, koopman in kolen tot
Herzeele, komt vertellen dat hy te biechten is
gegoen. Hy speelde den rol van bespieder in ver
scheidene reeds gekende sermoonen.
M. De Vigne moedigt dit schoon en trcffelyk
stieltje aen. Alen kon volgens hem geene klachten
genoeg neerleggen en geene processen genoeg
inspannen legen de priesters.
De Cock Constant, 62 jaer, veldwachter tol
Herzeele, logenstraft de getuigen die verklaerd
hebben, dat hyde bewaker is in de cath. school.
En verder, dat hel valsch is dal hy ooit bedrei
gingen legen iemand liet hooren.
De Cock Pieter,25 jaer, catholieke hulp-onder
wyzer lot Herzeele, protesteert tegen debeschul-
digingen die Dooreman tegen hem ingebracht,
en die hem als onbekwaem voorstelden. Hy zegt
dat de leerlingen der off. school zyne leerlingen
mishandelen en dit onder de oogen van Mertens.
De zonen vau Merlens zyn er by, en deze laet
ste weigert er tusschen Ie konien. YVat myne
zoogezegde onbekwaemheid aengaet, zegt hy,
neem ik 't oordeel van Dooreman niet aen; myne
oversten zyn meer bevoegd dan hy. Nu, de brief
waervan er dezen morgend spraek was
BI. YV. Gy kent geen fransch.
De Cock, 't Is Merlensdie het my geleerd heeft
indien hy het zelf beter kende, zou ik bekwa
mer wezen.
BI. YV. (huilend,) Er zyn leerlingen die te dom
zyn om uil zyne lessen voordeel te trekken. Gy
zyt er eene van....
BI. YV. leest den brief in kwestie en legt hem
onder eenen vloed van beleedigingen uit.
De Cock wil uitleggingen geven.
BI. W. Ik neem geene uitleggingen aen.
Zwyg....
De Cock zwygt.
BI. YV. Gaet gy spreken.
Mertens staet op om getuige De Cock met eene
komieke lievigheid te beschimpen. BI. YV.
keurt het met de stem en door gebaren goed.
De Cock zegt dat hy de fransche tael niet
machtig is, en dat hy ze niet onderwyst. Hy
onderwyst de vlaemsche tael, die hy genoegzaem
bezit.
YVat Dooreman aengaet, hy wil hem eene ant
woord geven.
BI. YV. Ik zal niet toelaten dat gy hem ant
woordt.
De Cock. Gy hebt hem wel toegelaten my aen
le randen.
BI. W. Oh! dit is wat anders! BI. YV. gaet
voort met getuige te beschimpen, hy verwyt
hem, zich lot '1 publiek wendende, dai hy een
domhoofd. een onbekwame is, en zoekt hierdoor
eene vyandige belooging tegen de calholieken
te verwekken. BI. YV. schreeuwt en zit le spar
telen gelyk een bezetene; hy beleedigt den
veldwachter welken hy beschuldigt zyne plichten
le miskennen en stopt hem onmiddelyk den
mond om alle verdediging onmogelyk le maken.
Eenige geuzen onder 'l publiek jouwen de ca
lholieken uit. BI. YYr. lacht en rekt zich eens met
veel genoegen op zynen zetel uit.
Mertens verklaert dat de getuigenis van De
Cock Pieter valsch is, doch onmiddelyk bekent
hy er de waerheid van voor wal de bezonder-
heden betreft.
Delatte Camiel, armmcesler tot Herzeele,
calholieke getuige, wordt door BI. Willequet
niet aenhoord.
Delatte. Natuerlyk ik ben een calholieke
getuige....
De zitting wordt om 7 uren geheven.
YVy ontvangen uit Carlsburg (Luxemburg) de
volgende korrespondenlie over het kongres der
calholieke onderwyzers van Belgie, dat aldaer
verleden week heeft plaets gehad
i Zondag H september, begon het kongres-
retraile der catholieke onderwyzers, in het ge
slicht van de Broeders der Krislelyke Scholen,
te Carlsburg.De onderwyzers waren ten getalle
van 247,waeronder30 Vlamingen.De sermonen
en onderwyzingen werden gegeven door den
eervv. pater Casteleyn, van de Sociëteit Jesu
