41ste Jaar
ZondagIS November f8tt«S.
/V 2044.
STAP VOOR STAP.
I.IZEKENWEG.— VERTREKUREN IJST AELST AA A IS
VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN
Encycliek van Leo XIII
Landbouw en koophandel.
DENDER-BODE.
ABONNEMENTPRIJS6 KRANKS 'S JAARS. De inschrijving eindigt met 51 December.
Gyso»em, Audegem, uendermonde, Zclc en Lokeren 4-56
6-36 8-45 11-09 3-07 4-35 «i-45 9-18.
«echelen. 4-561 6-361 7-30.1 8-1 ld Exp. 1-3* kl. 8-4d/
14-0l'd l-04d Exp 1® 2* 3* fel. 2-51d 3-07/ 6-45/
9-48./ 40-18d Exp. le i* 3* kl.
4-iuv 4-561 n-3fw 7-30d 8-lldËxp. 3 kl. 8-45/ 1-04<i Exp.
1* 2* 3* kl. *2-5ld 3-07/ 5-58d 6-45/ 9-48/
10-18d Exp. 1* "2* 3e kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 25 7-30 8-II b 3 kl 8-36
10-2 dir. 12-00 1-04 E 3 kl. "2-51 4-44 E 3 kl
5-18 des ".oud 5-58 en 8-49 direci 9-19 10-18 E 3 kl.
Leuven, Tbici.cn, l.uik. Vervier» 4-ïfid 4-56/6-36! 8-Hd
E 3 kl. 8-45/ 8-36d i2-00d l-04d Exp. 1° *2» 3' kl.
2-51d 5-58d 849d direct 9-19Ü 10 18 E 3 kl.
Gont (5-00-s vrijn 7ü4dir. 7-55 E 3 kl. 8-45 9-41
1*2-40 0-00 dir. 3-08 3-37 E 3kl. 6-01 6-39
9-50 10-32 Exp 3 kl. en des zondags 12-39
(i) NotaDe letter beteekeut laDgs Tennonde en d
Brugge, Oostende. 7-55 Exp. 3 kl. 9-41 12-21
1*2-40 "-00 dir. 3 08 E I" 2* 3* kl. 6-38
Doornyk, Mouseron, Kortryk, Ryssel (langs C.end) 8-45
12-21 12-40 3-08 3-37 Exp 6-0-1 6-39
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. langs Ath5-52 7-30 8.11
E. 3 klas lot Denderleeuw 12 00 2-51 58^
Ninove, Geeraerdsbergen, Lessen. Alb 5-5*2 7-30 8-11
E 3 kl. lol Denderleeuw 12-00 2-51 5-58 9-16
Bergen, Quiévrain 5 52 7-30 8-11 E 3 Kl. lot Denderleeuw
12-00 2-51 5-58
Enghien Braine, Manage, Charleroi, Namen langs Gemierd*,
bergen 5 52 7-30 8-1 1 E3 kl. tot Denderleeuw 1*2-00
2-51 0-00 5-58
Herzele, Soltegem, Nederbrakel en Ron3se, langs brpe-
Meirc. 5.03 7.35 12.15 6.03
Moorsel,0pwyck,Meclielen,Antwerpen 5,03 9,08 3,19 6,16
letter d langs Denderleeuw.
ANNONCENPRIJS, per drukregel: Gewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op bladz.50 cenl.
U'uiqtie SudiQ.
NAAR ABLST UIT
Ath 6.48 10.24 1.18 4.06 7.57 9.15
Antw. 5.15 6,29 9,13 E 3 kl. 9.53 10.50 E. 3 kl. 12-22
1.10 en 3-07 E.3 kl. 4.15 5.54 6.50 en 8-25 E. 3 kl.
Brussel 6.20 direct 7.18 E 3 kl. 7.31 9.00 11.08
11 55 1-56 3.00 E 3 kl. 4.53 5.58 dir. 7.19 8 40
9.5*2 E. 3 kl. (des zondags 11.46)
Dendermonde 4 10 'szaterd. 7.07 9.4*2 11.34 2.27
5.28 8.26 9.14.
Geeraerdsbergen 7.27 11.05 2.00 4.50 8.39 9.51
Gent 6 35 7.39 E 3 kl. 7-46 9 43 1 1.07 1 *2.31 E 3kl.
1 58 4 14 (4.39 's zondags) 5.06 8.11 dir. 8.26 9.45 E 3 kl.
Lessen 7.09 10.45 1.42 4.29 8.24 9.35
I.okeren 6.33 8.43 10.57 1.46 4.44 7.55 8.45
Ninove 7.55 11.33 2.28 5.18 9.07 10.19
Oostende 5.35 6.20E.3 kl. 9.08 H 12 H.56 en *2 53 E 3 kl.
6.05
uit Gent naar
Moorlzeele, Soltegem, Geeraerdb., Enghien, Braine-
ït Corale 5.52 8.12E 8.52 11.18 2.20 5.40 6.59
UIT GBERABttDSBERGKN NAAR
Maria-Lierdo.Sollegem, Moorlzeele en Gent, 5.15 vryd.
7.24 8.35 dir. 9.54 11.58 4.48 5.50 E 8.51
uit Dbndbrleeuw naar
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenaerde, ADsegem
Kortryk, 6.03 0.00 9.01 12.55 6.11 7.20 direct,
uit Sottegbm langs denderleeuw NAAR AALS7
(5.38 's Zaterd.) 7.5C 12.06 1.28 5.00 7.51
Uit Soltegem langs Srpe-Meire. naar Aalst (5.38 *s x.
8.00 12,50 4.46 9.20
Uit Ronsse langs Nederbrakel, Soltegem, Herzele ea
Erpe Meire naar Aalst 7.10 12.00 3.40 8.12.
uit Antwerpen (zuid) naar Opwyck, Moorxel en
Aelst: 5,45 10,04 4,17 7,12
AELST, 14 NOVEMBER 1885.
De encycliek waarvan, sedert eenige dagen,
veel gesproken wordt, lieelt voor litel de civi-
talum conslituione Christiana (over de cbrisiene
instelling der Staten).
De encycliek is in drie deelen
4° Het eerste gedeelte bevat in zich de grond
beginsels van den christen godsdienst te dezen
opzichte. De grondbeginsels hebben al het noo-
dige in zich, om de volkeren het geluk te ver
zekeren doch om hierin te slagen moeten zij
de Kerk erkennen, zooals zij gesticht is door
Christus, dal wil zeggen als eene volmaakte
en zichzelf regeerende samenleving, opdat zij
vrij haren weldadigen invloed opde burgerlijke
samenleving kunne verspreiden.
2° Het tweede gedeelte doet zien dat de
samenleving, die van deze ohristene grondbe
ginsels is afgeweken die gevestigd is op
grondbeginsels, strijdig niet alleen met de
veropenbaring, maar met de natuurlijke rede
zelve dat deze samenleving in plaats van het
geluk der volken te bewerken, niets heeft be
werkt dan de rampen en de verstoringen,
waaraan zij nu lijdt.
3° In het derde gedeelte wijst men de levens
regels aan, die door katholieken gevolgd moe
ten worden, verplicht in deze samenlevingen
te verkeeren. Die regels zijn de leiding van
hunne daden, zoowel in het bijzonder als in
het openbaar leven. Men vindt er practische
raadgevingen in, opdat de katholieken zouden
vereenigd zijn in het verdedigen van godsdienst
en vooral wordt die eensgezindheid aanbevolen
in de katholieke pers.
De algemeene pauselijke brief beslaat niet
minder dan veerlig bladzijden. Eenige dezer
hebben ons in het bijzonder getroffen
Op de bladzijde o lezen wij
Het h'oogere gezag is niet noodzakelijk ver-
bonden aan eenen bepaalden gouvernements-
vorm.... welke ook de gekozene vorm moge
zijn, zij die regeeren, moeten God en de
eeuwige wet vooroogen hebben. Dien ten
gevolge moeten zij op eene rechtveerdige en
vaderlijke wijze, en niet op eene willekeurige
wijze regeeren.... In deze voorwaarden, zijn
de bestuurden hun onderworpen cum qiiadam
similitudine pietatis quee liberorum est erga
parentes.... Üe oproer tegen het gezag is strij-
dig met de wet Gods en hel welzijn der
samenleving.
Op bladzijde 14
In de Staatkundige en burgerlijke orde
moeten de wetten streven naar het welzijn
des lands. Zij moeten ingegeven worden
door de waarheid en het recht, en niet door
bedriegelijke denkwijze der menigte... Zij
b moeten de maat in het gebod niet te buiten
s gaan. De gehoorzaamheid van den burger,
van zijnen kant, moet gepaard gaan met een
zeker edel gevoel vol weerdigheid, omdat zij
b niet alleenlijk de onderwerping van den
b mensch is, maar gehoorzaamheid aan den
souvereinen wil Gods uitgevoerd door tus-
schenkomst van den mensch (quia non est
hominis ad hominem servitussed obtemperan-
tia voluntati Dei regnum per hominem cxeicen-
tis.)
Hier stelt de Encycliek al de weldaden voor
die uil deze grondbeginsels, ten gunste der
samenleving, voortvloeien
Op bladzijde 21.
Wat aangaat-bet volksbesluur dat men als
recht in de menigte wil doen heerschen, tee-
nemaal afgescheiden van God, het is zeer
geschikt om al de hartstochten te vleien en
te ontvlammen maar voor de rede is het
b onmogelijk dit te rechtveerdigen. In daad is
het onbekwaam om de openbare rust te
b verschaffen en eene duurzame en vreedzame
b orde van zaken daar te stellen. In waarheid
b zijn, tengevolge van dit stelsel, de zaken
zóó ver gekomen, dat hel schier als regee-
ringswaarheid wordt aangenomen, dat de
oproer een wettig recht is. Vandaar ook die
aangenomen en valsche denkwijze, dat de
gouvernementen niet auders zijn dan een-
voudige afgeveerdigden, gelast met te doen
wat het volk wil. Hier uit trekt men dit
gevolg dat zij kunnen weggejaagd worden
naar de grillen van dat zeilde volk. In deze
voorwaarden is het bestaande orde altijd
een gevaar.
Op bladzij 2o
Uil hetgene voorgaal blijkt dat, door zich-
b zelve, geen enkele vorm van gouvernement
b strijdig is met den katholieken godsdienst en
s dat ue vormen allemaal, indien zij wettelijk
worden toegepast, de Stalen kunnen doen
bloeien. Wal meer is, niets belet dat liet
d volk, in eene min of meer ruime maat, deel-
neme aan hel gouvernement, en er zijn om-
standigheden, waarin de deelneming niet
alleen nuttig, maar verplichtend is voor de
burgers.... Men kan dus de Kerk niet be-
schuldigen te eng of te nauwgezet te zijn.
Men kan dus ook niet zeggen, dal zij vijan-
din is der ware en wettige vrijheid.
Op bladzij 26
Die ware vrijheid is vveerdig altijd te
worden opgespoord. Indien de burgers haar
toepassen volgens de orde, zal zij hun alle
mogelijke voordeelen aanbrengen en de
b Slaat beschermen tegen alle willekeurigheid
(despotism Altijd heeft de Kerk dit verde-
digd. In hominibus enim mater et custos
oplimce liberlatis Veritas estVeritas liberabit
vos.
De Encycliek na aangedrongen te hebben op
liet karakter dezer vrijheid, de vrucht der
chrislene beschaving, gaat voort
Wat de Kerk bestrijdt, 't is de losbandig
heid, zoo nadeelig aan de burgerlijke, als
aau de huiselijke samenleving. De Kerk is
de vriendinne van allen vooruitgang en men
d lastert haar als men haar voorstelt, vijan-
b dig te zijn aan de hedendaagsche instellin-
gen en aan alle ontdekkingen, die door het
menschelijk genie tot op onze dagen wer-
den gedaan.
Op bladzij 29
Het is in hel belang van den openbaren
voorspoed dat, wal aangaat de plaatselijke be-
langen, de katholieken een zoo groot aandeel
nemen in de stedelijke zaken als mogelijk
is. Evenzoo, hunne werking uitbreidende,
is het heilzaam en nuttig dat zij hunne
werkdadigheid ten dienste stellen van de
EEN VERHAAL NAAR
L- A. OHOAN
*2* VERVOLG.
Do vasle toon waarop zij sprak, bracht beiden aan
het twijfelen. Frans lag met ingehouden adem en
luisterde. De gewonde arm deed hem zwaar pijn
dit deed hem eene beweging maken en veroorzaakte
geritsel in het stroo.
Een der jagers had dit gehoord.
Zouden wij niet eens op den zolder zien
Het meisje verschrikte het oog van den vrager
had doordringend op haar gerust; nu keerde hij zich
naar de leer.
Zij ging voor hem staan.
Wat wilt gij boven Ik zeg u, daar is niets.
Wij kunnen toch eens nazien. Als er niets is,
wat houdt gij ons dan tegen Hij drong haar op zij
zij wilde hem vasthouden, doch hij maakte zich los
en ging naar boven.
De arme meid bedekte het gezicht met de handen
en viel op een stoel neêr Frans had boven alles ge
boord. Zijn hart klopte. Hij zag naar eenen uitweg
ombij mocht zich niet laten vatten wat zou dan
van zijne arme moeder geworden. Hij kroop zoo
zachtjes mogelijk naar het dakluik en zag uil. Het
algemeene belangen van den Staat. Indien
zij het niet deden zouden zij zich nutteloos
maken en, door hunne fout. aan de vijanden
der zielen toelaten alléén liet gezag uit te
oefenen, ten nadeele der hoogere belangen
b van den godsdienst.
De Encycliek legt hier uit in welken geest
de katholieken de staalkundige rechten uit
oefenen, welke hun door de hedendaagsche
instellingen worden toegekend non enim
adeunt (rempublicam) neque adire debent ob earn
caussam ut probent quod est hoc tempore in rerum
publicarum rationibus nou honestum, sed ut has
ipsas rationes, quoad fieri potest, in bonum publi
cum transferant, sincerum atque verum destina-
tum animo habentes sapientiam virtutemque ca-
tholicoe religionis tanquam saluberrimum succum
ac- sanguinem in omnes rei publico: venas inducère
want zij houden zich niet bezig met de
zaken en moeten dit niet doen, om goed te
keuren wat in onze dagen niet rechtveerdig
en juist is in de grondbeginsels der openbare
belangen maar zij moeten zóódanig handelen
dat diezelfde grondbeginsels lot het algemeen
welzijn keeren, aangezien zij het ware en op
rechte doel hebben om gelijk sap en bloed, de
wijsheid en de kracht van den katholijken
godsdienst te doen dringen in al de aders van
hel openbare leven.
Men ziet aan den bovengemelden korten
inhoud, hoe grootsch, hoe belangrijk deze
herderlijke brief is. Hij stelt de waarheid an
dermaal op hare rechte plaats en wijst den
weg aan, die regeerders en regeerden te vol
gen hebben, willen zij niet reddeloos verloren
gaan. Sedert het verschijnen van den Syllabus,
is er geen merkweerdiger document versche
nen dan deze Encycliek.
Granen. Wij ontleetien de volgende be-
zonderheden aan 't verslag der Maatschappij
van handel en nijverheid van Antwerpen voor
1884.
Zij zullen vooral dienen om aan onze geachte
lezers een gedacht te geven over de groote
hoeveelheid granen welke, gedurende 1884,
langs de haven van Antwerpen, in ons land,
zijn iugevoerd
Tarwe 9,175,043 hectoliters
Rogge 1,647,641
Gerst 2,005,780
Haver 2,945,557 d
Maïs 897,698
Boekweit 16,469
Bovendien wierden nog ingevoerd 205,177
zakken tarwemeel.
De Vereonigde Staten van Amerika leveren
ougeveereen derde deel der bij ons ingevoerde
tarwe en rogge.
De invoer van vreemde granen, langs de
haven van Antwerpen alleen beloopt dus tot
16,669,519 hectoliters. In min dan zeven jaren
is deze invoer verdubbeld.
Is het dus te verwonderen dat de prijzen
der granen gedurig dalen, wanneer men in acht
neemt de groote uitbreiding die, in de over-
zeesche landen, den bouw der granen heeft
genomen en de verbeteringen aldaar aan alle
middelen van vervoer toegebracht
was niet zoo hoog, maar toch zag bij tegen den
sprong op Daar kraakte de leer onder den voetstap
van den jager hetmoest zijn. Hij waagde den sprong
en kwam op het gras neêr. Terstond sprong hij op
en liep over de vlakle, om het bosch te bereiken,
doch de jager die beneden was gebleven had hem
gezien.
Daar loopt hij.' Kom gauw beneden riep hij zijnen
makker toe, die nog op óe leer stond. Beiden grepen
hunne buksen en snelden de deur uit, zonder zich
verder om het meisje te bekommeren, dat met klop
pend hert aan het venster trad om den vervolgde na
te zien.
Frans vloog als een gejaagd wild voort, doch zijne
krachten waren zwak hij voelde, dat hij de vervol
gers niet kon ontkomen hij zag dat de tusschen
ruimte minder werd hij wist niet wat hij deed. Snel
greep hij de pistool, dat hem nog in den gordel stak,
spande in het loopen den haan, keerde zich toen om
liet schol viel, hij zag den eenen tuimelen, den
andere hij den gevallene nefirknielen, verder zag bij
niets meer. Dood moede en uitgeput kwam hij tegen
den morgend hij zijn eigen huisken aan.
Vol angst zag de moeder in hel bleeke gezicht
van den zoon, wien het bloed van de hand neërliep,
want het verband was losgeraakt.
Om Gods wil, Frans, gij bloedt, gij waart met
de smokkelaars uit God, mijn God
Wees bedaard, moeder, 't is maar eene vleesch-
wond.
Kind, mijn eenig kind, waarom hebt gij dat
gedaan Waarom gezegd dal gij om geld uitging
God dankt dat ik u terug heb
llij wierp zich aan de borst zijner moederzijn
hart kromp ineen, hij wist dat hij niet veilig nvas
men zou hom spoedig uit bare armen komen rukken,
De Argentijnsche Republiek welke nog over
een tiental jaren, verplicht was vreemde gra
nen in te voeren voor hel verbruik barer be-
volkingen, heeft reeds, in 1885, 60 millioen
kilogr. tarwe en 5 millioen kilogr. meel uit-
gevoerd.
Engelsch Indië die, in 1874-75, nauwelijks
53,455,000 kilogrammen granen en zaden uit
voerde, heelt zijnen uitvoer, in 1883-84, tot
1,047,300,000 kilogr. zien klimmen.
Onze Belgische landbouwers zullen zich, j
door deze bezonderheden, kunnen overtuigen
van den uitgestrekten uitvoer van granen en
zaden in de andere werelddeelen en er uit be
sluiten dat het hoogst geraadzaam is den
bouw der granen zooveel mogelijk te vermin
deren en hem met dezen van anderen grond-
vruchten te vervangen.
In-en uitvoer. 't Is somwijlen nog al
curieus om na te gaan wat een land ver
bruikt, wat het van elders trekt of naar
elders voert. Alzoo is Engeland een land dat
veel uitvoert in zake van nijverheid, maar dat
veel van vreemde landen trekt in zake van
voeding.
M. Amelin, bureeloverste bij het ministerie
van landbouw, nijverheid en openbare werken,
heeft een verslag uitgegeven over de markten
van Londen, in betrek met den landbouw. Een
gewas waarvan men daar op de markten den
overvloed niet vindt, is de witte ajuin, en die
vrucht kan uit ons land ginder aan winstge- j
vende prijzen verkocht worden.
Boter, eieren en pluimgedierte uit vreemde
lauden, worden op sommige markten van
Londen, onder andere op de Smitlifield markt
en de Deaden-hall veel verkocht. Nogthans,
het is België niet dat den grooten aanvoer
doel. Een Vlaming, M. Constant Vanderhaege,
die hier in Vlaanderen over eenige jaren op de
markten veel boter, eieren en konijnen kocht,
is nu, in alle koopwaren van dien aard, con-
signataris te Londen. Hij zegt dat het te ver
wonderen is hoe Belgie zoo weinig pluimge
dierte, vooral kiekens naar Londen zendt, üe
belgische kiekens worden er nogthar.s hoog
geprezen en duur betaald. Iu Belgie zou men
j moeten kiekens vetten niet alleen voor het
binnenland, maar ook \oor den vreemde, en
dat op grooten voet, zoodanig dat een scheep
vaartdienst er voor zou kunnen ingericht
worden.
's Winters zenden Italië en Hongarie veel
pluimgedierte naar Londen, en alhoewel de
hongaarsche kiekens klein en mager zijn, wor
den zij nog van fr. 2.50 tot fr. 3.25 per kop
i verkocht.
Belgie heeft geene eieren genoeg voor zijn
verbruik. Het is door cijfers bewezen, dat er
in ons land voor meer dan 3 miljoen vreemde
eieren gebruikt worden. Zij komen meest al
uit Italië. Die 3 miljoen zouden kunnen in het
land blijven, indien onze landbouwers het
meer op den kweek der hoenderen hielden.
Eene zoo breekbare koopwaar uit het verre
Italië naar hier overvoeren, moet toch ook
geld kosten.
Van italiaansche eieren zijn de londensche
markten opgepropt, en de Engelschen koopen
zegeern, niet omdat ze beter zijn van kwali.
teil, maar omdat groote en kleine, versche en
oude niet al dooreen gemeugeld liggen. Meu
wil ze al even versch hebben en omtrent gelijk
van grootte.
Velen waren van gedacht dat er in Belgie
yeel meer boter gemaakt werd dan er noodig
is voor het verbruik. Dat is niet waar. Eene
berekening zegt dat er gedurende hel jaar 1883,
voor meer dan 25 miljoen franks boter is in
gevoerd, en dat er maar voor iels gewillig 15
miljoen franks is weggetrokken naar andere
landen.
In Engeland begint men zeer veel kunstboter
te gebruiken. Deze boter wordt reeds zoo goed
gemaakt, dat zij in het geheel niet meer te
misprijzen is.
In 1885, zond Belgie meer dan 2 miljoen en
half kilos boter naar Engeland. Hollaud zond
er 20 maal, en het klein Denemarken 7 maal
zoo veel als wij. De boter van Denemarken
wordt in Engeland hoog geprezen; zij is van
veel betere kwaliteit dan deonze en wordt zoo
gauw niet sterk. Ook hebben de deensche
landbouwers eene bijzondere manier om haar
te bereiden.
Zoo ais men ziet, is iu zake van boter onze
uitvoer merkelijk kleiner dan hij door 't volk
geschal wordt; ook moet er wel middel zijn
om op dit punt meer te doen. De Hollanders,
die ons in dezen uitvoer verre overtreffen,
gaan zelfs nog om les. Sedert korte weken
heeft de Landbouw V-weeniginq van Friesland
drie barer leden naar Denemarken gezonden,
om daar het gevolgd stelsel van boterberei-
ding na te gaan.
Met de engelsche zijde nijverheid staat het
zeer slecht. Vijf-en-twintig jaren geleden waren
i er in de londensche wijken Epitalffelds en
Bethnal Green 15,000 zijdewevers, en thans
zijn er niet meer dan 1500. Ook elders, te
Macclesfield, Congluton, Derby, Notthingham
en Glasgow is het niet beter gesteld. De me
dedinging van andere lauden Amerika,
Duiischlarid, China en Japan, is oorzaak van
dien achteruitgang.
De zijdewevers, die onlangs eene vergade
ring hielden in het Victoria-park te Londen,
willen den toestand verbeteren door bescher
mende rechten en een tolverbond tusschen
Engeland en zijne kóloniën. Deze lesten zijn
ecliter daartoe niet genegen, en het is ook
zeer te betwijfelen of de voorgestelde maat
regel helpen zou.
Oogst. Reuter seint uit Washington
Het maandelijksch verslag van het land-
bouwbesluur zegt, dat de maïsoogst beter is
dan sedert 1880 het geval was. Üe oogst is
iets gunstiger dan de gemiddelde in tien jaren
lijd. Üe hoedanigheid is zeer goed in het zui
den, middelmatig in het westen en in de
midden-provincién; in hel noortien is zij een
weinig ongunstig.
Hel verslag omtrent den katoenoogst zegt
dat de opbrengst geraamd wordt op eene
grooter hoeveelheid dan zij in de twee leste
jaren bedroeg, maarzij is ver beneden die van
1880 en 1882. Vooral in Texas en Georgia is
de oogst toegenomen.
Gedurende de maanden Augusti en Septem
ber was de toestand ongunstig. In Arkansas
en Tennessee ontstond daardoor eene vermin
dering van den oogst.
waut had hij misschien niet eene moord op zijn ge
weten De oude vrouwe haalde alles aan om hem
le verkwikken en te versterken hij moesi haar he
ioven, nooit meer dien weg in te gaan. Hij deed dal i
gewillig
Tefeen den avond volgde de wondkoorts. De trou
we moeder week niet van zijne zijde zij verkoelde
zijn brandend hoofd zij bad voor hem, haren laat-
sten, eenigen steun. De volgende dag verstreek en
de patiënt werd rustiger. Ook de volgende nacht
ging voorbij de koorts was geweken en zijne anders
gezonde natuur hield hem niet lang op het ziekbed.
Er verliepen weêr twee dagen Frans voelde zich
beter hij ademde ruimermisschien had men hem
niet herkend.
Zoo zal hij tegen den avond bij zijne oude moeder,
en besprak met haar, hoe en waar zij leven zouden,
als de mulder zijne harde bedreigingen vervulde
de zoon nog altijd onrustig en gejaagd, maar hel
moederhart vol geloovig Godsvertrouwen.
Houd uw geweien zuiver, Frans, zegde zij,
dan zijl gij rijk genoeg voor al hel verdtre zal
onze goede God zorgen. Hij die zelfs de dieren des
velds niet verlaat en nog veel minder, die tol hem
bidden.
Daar werd geklopt. Frans schrikte. Op betBin
nen der moeder traden twee grensjagers iu huis
Zijt gij Frans Slarke, wever
Die ben ik Zijne slem beefde
Gij zijt verleden woensdag met smokkelaars
betrapt, en hebt opde vlucht op een onzer kameraden
geschoten. Gij zijt onze gevangene
De oude vrouw stond roerloos met gevouwen han
den en zag haar zoon aan
Is liij dood bracht deze met veel moeite uit
Neen, hij is er met eene wonde in den schouder
afgekomen.
God zij geloofd moeder, vergiffenis, moeder
0, dal gij dit beleven moet
Hij wierp zich snikkend als een kind aan de borst
der vrouw, die hem vast omklemd hield doch geen
iraan kwam uit haar oog, geen zucht van hare lippen.
Zij zegde niets dan
Ga met God Frans ik wil voor u bidden.
De zoon werd weggeleid de moeder bleef alleen
achter. Dit ha.l haar den ooodsteek gegeven.
Overmorgen verviel den termijn, dien do mulder
gesteld had.
Ill
Wij vinden Frans in de gevangenis terug. Daar vele
verzachtende omstandigheden, zijn vroeger onberis
pelijk leven, de drijfveer lol zijn daad, dal de door
hem toegebrachte wonde niet doodelijk was, en hij
allesbekende, voor hem pleitten, werd hij lot vijftien
maanden gevangenis veroordeeld
Toen men hem dat vonnis voorlas, sloeg hij de
handen voor hel gezicht
i 0 mijne arme moeder
Nu drukte hij zijn gloeiend voorhoofd legen .het
kleine tralievenster Hij zag uit in de richting van de
lieve blauwe bergen, waarachter een trouw moeder
hart voor hem sloeg als hel nog sloeg en hij
voelde een steen op de borst. Hoe zou het moeder nu
gaan
i Dat was de spil, waarom al zijne gedachten draai
den. Dat de mulder haar in haaroude huisken gelalen
zou hebben, durfde hij niet aannemen wie zou voor
haar zorgen, wie haar voeden, de oude zwakke
vrouw
De tranen sprongen hem de oogen uit hij de ge
dachte, dat zij niet meer in leven kon zijn, en hij,
haar eenige zoon, van wieu zij zoo vast vertrouwde,
dat hij braaf en rechtschapen was, dat hij eens haar
sleun zijn zou hij had haar bedrogen, haar hart
eene wonde toegebrachi, die zij misschien nimmer
zou te boven komen. Hij verkeerde in vreeselijke
spanning met woeste drift sloeg hij de handen aan
de traliën van zijn venster.
Dat waggelde. Daar rees de gedachte aan de vrij
heid, aan do mooder op eens levendig in hem op. Te
vluchten was hem tot hiertoo nog niet m den zin ge
komen, en wijl men hem verlrouwdo had men hem
licht ook in deze weinig vasle cel gebracht. Nog eens
trok hij aan de slaven de drooge kalk brokkelde
los, licht dal wel iemand voor hem daar zijne krach
ten aan besteed had. Maar met dat schudden en trek
ken alleen, doD hij de traliën niet uit deu muur krij
gen. Hij zag naar een werktuig om Daar stond in den
hoek een kleine ijzeren k3cbel, aan wier bovenstuk
spitse ijzeren handvatsels waren. Als bij daar een
van loskrijgen kon
Hij beproefde dit aan den kant van de kachel die
naar den muur gekeerd was, opdat men niets zou
bemerken eene forsche ruk, hij hield hel ijzer in
zijne hand Hij had het wel willen loejuichen en
toch was hiermeê nog niets gewonnen. Vol verlangen
wachtte hij den nacht en eerst, toen alles in diepe
rust was, begon hij met ijzer te arbeiden. De traliën
waren aan den binnenmuur aangebracht de kalk
liet al meer los hij schudde aan eenen staaf, om die
uit te rukken, hel ging niet.
Hij trachtte enkele steenen uit te lichten al zijne
spieren spanden zich bij het aanwenden van al zijne
kracht Weldra echter voelde hij zijne krachten afne-
meu 't koude zweet kwam op T voorhoofd, als't hem
niet gelukte Hij dacht aan zijne moeder en opnieuw
en lang boorde hij zijn ijzer in de wand.
CWtrÜ vtvrkgttk).
