NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAD VAN DE STAD EN 'T ARRONDISSEMENT AALST.
Zondag 29 April 1888,
10 centiemen per nummer. 42ste Jaar, N° 225«>.
ARONNEMENTPRMS
ANNONCENPRIJS
Politiek overzicht.
Vernietiging van 't Volks
onderwijs.
De schallen van den Paus.
Landbouw,
DE DENDERBODE.
Jit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is 6 frank 's jaars
fr. 3,25 voor zes maanden fr. 1,75 voor drij maanden, voorop te betalen.
De inschrijving eindigt met 31 December.
Men schrijft in bij C. VAN DE PUTTE-GOOSSENS, Lange-Zoutslraat,
N° 10, nanij de Groote Markt, en in alle Postkantoren des lands.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen, fr. 1,00 Vonnissen op
3' bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
dijnsdag en vrijdagavond. De orikosten der kwitantiën door de Post
ontvangen, zijn ten laste van den schuldenaar.
Calque Sunn.
(ti:«,ST, 28 APRIL «888,
Frankrijk. Manifest van tien graaf
van Parijs. Ziehier den inhoud van
een manifest dat de graaf van Parijs komt
te sturen aan eenige politieke mannen,
waarmee hij zich onderhouden heelt
over den toestand in Frankrijk.
«De krisisis ernstig men moet haar
echter koelbloedig inzien, daar zij on
vermijdelijk was ik heb deze reeds
verleden jaar voorspeld in mijne inlich
tingen aan de vertegenwoordigers der
monarchistische partij.
De gebeurtenissen hebben mij gelijk
gegeven.
Innerlijke twisten slaan de regee
ring der republiek met machteloosheid.
Hatelijk en dwingend in 't binnen
land, is zij zonder macht en zonder naam
in Europa.
Het radicalism aan 't bewind, brengt
het land geheel en al op den dwaalweg.
De leste en schitterende betooogin-
«zen van het algemeen stemrecht zijn de
uitdrukking van den wil van Frankrijk,
dat het tegenwoordige stelsel moede is
en zucht naar verlossing.
Deze beweging is het natuurlijke en
logieke gevolg der gewelddaden en schan
dalen, die de openbare meening verpnt-
weerdigd hebben nietsisrechtveerdiger
dan, met de ontbinding eener onbevoegde
Kamer, de herziening te eischen eener
grondwet, welke aan de natie de macht
ontzegt haren wil te doen kennen.
De monarchisten hebben van den
begin af deze herziening gevraagd.
Het is mijn plicht te waarschuwen
dat de leste beweging in het land
nutteloos zoude blijven of Frankrijk naar
den afgrond leiden, indien het land ge
loofde dat een naam alleen, welke luj
ook zij, eene oplossing beduidt.
Welnu, er moet eene oplossing ko
men. Om deze te bekomen moeten alle
konservalieven ze vragen, niet aan onbe
kwame en verdeelde vergaderingen,
waarin zij de minderheid vormen, maar
aan het land zelf, aan den volkswil.
Op hel gegeven oogenblik, zal het
land verslaan dat die oplossing niets
anders kan zijn dan de monarchie, zoo
als ik die versta en lot wier herstel ik al
mijne krachten wijdt.
Alleen dit regeeringstelsel kan aan
het volk de noodige rust en zekerheid
brengen, de macht stellen boven partij
twist en aan Frankrijk de rust van bin
nen, den vrede van buiten verzekeren.
Op dien dag zal de monarchie, aan
genomen door alle goede burgers, welk
ook hun politiek verleden moge geweest
zijn, een oproep doen tot aller opoffering
om, met Godes hulp, tot de heropbeuring
van Frankrijk te werken.
De graaf van Parijs sluit zich dus aan
bij hel beroep op het volk. Wat zullen de
grondwettelijke monarchisten zeggen
MM. Laisant en Michelin, de Boulan-
gistische afgeveerdigden van Parijs,
hebben, in antwoord op het manifest
hunner kollegas, aan deze lesten het
voorstel gedaan gezamentlijk hun ontslag
in te dienen en het volk van Parijs te
laten oordeelen.
MM Laisant en Michelin zegen dat zij
alle cesariaansehe gedachten bestrijden,
doch dat zij de ware republiek verlangen.
De Lanteme schrijft
Wij bieden 100,000 fr. in wedding
aan, uit te deelen aan de armen van
Parijs, dat de algeveerdigden der Seine,
het voorstel van onze vrienden Laisant
en Michelin niet zullen aannemen.
Ons aanbod is geldig tot 15 Mei.
De Paus en Ierland. De Daily News
ontvangt van haTen Weenerkorrespon-
dent de volgende t ijding
Een telegram, alhier uil Weenen
ontvangen, bericht dat binnen eenige
dagen de Propaganda van het Geloof een
manifest zal uitveerdigen, waarin het
Plan of Campaign en tiet Boycottage in
Ierland streng veroordeeld worden.
Het telegram verzekert verder dat de
Paus op deze wijs hoopt aan deengelsehe
regeering de verzekering te geven, dat
hij ernstig wenscht een einde te zien
stellen aan de revolutionnaire bewe
ging in Ierland.
De Daily News en wij eveneens
betwijfelen grootelijks de juistheid dezer
lijding.
Wanneer de onderwijswet van 1884
werd voorgesteld, riep M. Graux, de
gewezen liberale minister die ons zulke
drukkende belastingen op den rug heeft
geladen, uita Thans bestaan er in Bel
gië 4.722 gemeentescholen en 3.800 vrije
scholen. L)ie 3.800 vrije scholen zijn zoo
veel mededingsters tegen de gemeente
scholen opgericht. Het onbetwistbaar
doel van het wetsontwerp is de gemeen
tescholen te doen verdwijnen of in den
grond te booren.
Deze verklaringen van M. Graux heb
ben sedertdien tot thema gediend aan de
liberale redenaars en drukpers. Op alle
tonen hebben zij dit liedje onophoudend
herhaald en dit menigwerf met heete
krokodillentranen aan den sleutel.
En men voege daarbij hunne veront-
wcerdigde verklaringen en hunne einde-
looze jeremiasklachten over 't ongeluk
kig lot der officieele onderwijzers die
ten gevolge der afschaffing van tal van
scholen zonder leerlingen met een vet
bol aald wachtgeld rentenieren.
Vele lieden hebben al dat liberaal ge
jammer over de verwoesting van 't on
derwijs als ernstig opgenomen en er
geloot aangehecht... Maar men veroor-
love het ons te zeggen, ze waren kort
zichtig, ze zagen niet verder dan de
lengte van hunnen neus.
De beraadslaging over de begrooting
des ministeries van openbaar onderwijs
gaf aan de liberalen andermaal de gele
genheid om hun reeds afgezongen deuntje
over die verwoesting af te geven. Doch
zij hadden zonder den weerd gerekend,
vertegenwoordigd door M. Jacobs
oudminister en verdienslrijke vertegen
woordiger van Antwerpen. Het viel den
heer Jacobs niet moeilijk alle de liberale
verdichtsels en vertelliugskens van dui
zend en eenen nacht in duigen te slaan
en zelfs de verwaandste liberale duivel-
jagers den bek te snoeren.
Halen wij hier de cijfers aan door M.
Jacobs opgegeven tot bewijs der onge
grondheid der liberale jeremiaden
In 1884, op het oogenblik van den val
der liberalenwaren er 4.772 gemeen
te-scholen met 345,687 leerlingen. Een
aantal dezer scholen stonden ledig of
bevatteden nauwelijks eenige kinderen.
Eenmaal de wet van 1884 gestemd,
verdwijnen al deze nuttelooze scholen.
En den 30 November 1887, bleven er
slechts nog 4.018 scholen.
Maar in die 4.018 scholen waren er
76.396 leerlingen meer. De officieele
schoolbevolking, op 30 November laatst
leden, was van 422083 leerlingen.
Dat is nog alles niet.
Indien 889 gemeentescholen afgéscha'.t
werden, hebben de gemeenten daarente
gen 1.450 vrije scholen aangenomen,
welke eene bevolking hebben van 164.226
leerlingen.
Zoodat op dit oogenblik er 5.468
scholen en 586.309 leerlingen zijn, aan
de inspectie onderworpen, hetgeen 696
scholen en 240.622 leerlingen meer
maakt dan in 1884.
Ziedaar hoe ons katholiek en vrijzin-
Historische Schets uit de ijzingwekkende
Jaren- Veertig
door P. P. DENYS.
(8e Vervolg.)
VIII.
(iezegend zij de Hemelheer die deijselijkc Jaren
Veertig mei hunnen sleep van rampen en kwalen
sedert lang in het verleden deed zinken en die
aan het trouwe en werkzame Vlaanderen, na zulke
harde beproevingen, weder rijkdom en welvaart
hcaft geschonken.
Gelijk wij gezien hebben was de liefdadigheid
het eerste middel dal men in 't werk stelde, om
Vlaanderen uit zijde ellende te doen opstaan.
Nochtans de liefdadigheid, werfke steeds eene
groote deugd is, mag maar bij brood of werkgemis
gebruikt worden, wil men niet dat zij de werkloos
heid en de schooierij, die noodlottigerdan de ellen
de zelve zijn, doe geboren worden.
Hel was zekerlijk een diep maatschappelijk
vraagstuk, hoe Vlaanderen voor zulke ontaarding
en verval te redden was.
Gelijk de geschiedschrijver zegt, men bemerkte
or reeds de wezcntlijkc teekens der burgerlijke
ontbinding het veriaten van den huiselijke» haard,
de gewoonte der bedelarij, den afkeer voor het
werk eindelijk eene merkelijke vermindering van
trouwen cn geboorten, terwijl de sterfgevallen,
door uitgeputheid en typhuskoortsen veroorzaakt,
gedurig toenamen.
Het staatsbestuur nam op zich Vlaanderen uit
zijne ontzenuwing te doen opstaan, en betrok de
eer des lands in deze maatschappelijke taak.
Minister Rogier, zijne belofte willende uitvoeren,
stelde den Koning voor een raadgevend komiteit
bij het ministerie van 't Inwendige in te richten,
gelast met de middelen uit te denken cn te onder
zoeken, welke dienden genomen te worden om
Vlaanderen te redden.
üil koinilcit werd bij koninklijk hcsluit tan 2"2
October 1847 ingericht.
Dcnzclfdeu dag richtte de Koning uit Saint Gloud
den volgenden brief lol den Minister
Mijn geliefde Minister,
Hel is noodzakelijk dat men eerst cn vooral de
ware gesteltenis van een deel der Ylaamschc be
volking nauwkeurig onderzoeke, om een redmid
del cr aan te vinden. Eertijds bestond er in Vlaan
deren een gemengd werk, dat zeer gunstig was
aan dc bevolkingen, en eindeloos verkiesbaar aan
den enkelen staat van fabriekwerker.
Den inval der inckanieken heeft dezen hciizamen
slaat van zaken vernietigd, zonder dat men tot
den dag van beden iets evenwaardigs heeft kunnen
vinden.
Tijdelijke maatregelen nemen, toelagen ver-
schaliën voor weinig nuttige werken, die luttel of
niets zullen opbrengen, is liet stelsel aannemen der
aalmoes van een deel des lands, welk bezit, aan
een ander, dat niets voort cn brengt. Zulk stelsel
leidt tot den ondergang des lands.
nig gouvernement het openbaar onder
wijs vernietigd heeft
Zeer belangrijk is liet de veranderin
gen te onderzoeken, voorgevallen ten
gevolge de wet van 1884.
Van de 800 gemeenten die officieele
scholen afgeschaft hebben, zijn er slechts
225 die geene gemeenteschool meer
hebben.
Van de 575 overblijvende, hebben de
eene (250) de officieele jongensschool en
de officieele meisjesschool vereenigd, de
andere (325) hebben de school van liet
gehucht afgeschaft, terwijl zij die van het
centrum behielden en omgekeerd.
Er zijn meer dan 225 katholieke ge
meenten, die de vrije school aangeno
men hebben zonder de gemeenteschool
af te schaffen.
Blijven 1,500 gemeenten die enkel ge
meentescholen hebben.
Tusschen hen zijn er 500 die tot ver
zoening zijn overgegaan, met de vrije
school en de officieele school in een te
smelten.
Thans een woord over het onderwij
zend personeel.
De liberalen hebben oprechte Jere
miasklachten laten hooren over het droe
vig lot dat dè wet van 1884 aan de on
derwijzers maakt.
En nochtans deze wet bepaalt op 1.200
franken minimum de jaarwedde van den
onderwijzer, terwijl de oude wet dezelve
op 1.000 franken vaststelde.
Zoo wij het midengetal der jaarwedde
nemen, zien wij dat in 1875, toen het
leven duurder kostte dan hedendaags, zij
1.372 franken beliep. In 1878, was het
middencijfer van alle jaarwedden, die
der groote steden medegerekend, 1.497
franken. In 1888 is dat der verminderde
jaarwedden alleen 1.494 franken.
Als men op deze wijze de kwestie on
derzoekt, ziet men spoedig dat het li
berale geschreeuw en gekerm niets dan
eene grap is, en dat deze die er zich
laten door beet nemen bij de uilen mogen
gerangschikt worden
—raa«ocpoMattr->T'
Men kent het deuntje der geuzenbla-
den: «De millioeueu siroomen naar Home,
de Paus zwemt in 't goud en de armen
vergaan van honger
En de liberalen, die niets aan den Paus
geven, bepalen zich met hel schrijven
van lange boterhammen in hunne gazet
ten, welke helaas! den honger der armen
niet kunnen stillen, die liever wezenlijke
boterhammen zouden hebben.
Gij moet dus trachten op eene bestendige manier,
cn voor een zekere toekomst, ecu voortbrengend
erk in te richten, welk het kapitaal des lands
verhoogend, de vragen naar werk kan doen aan
groeien.
Ik geloof dat dc tegenwoordige Minister in staat
is de noodzakelijke middelen tc beramen, om dien
handel van uitlevering daar tc stellen, welken
België niet bezit, en niet bezitten zal, lot dat bet
Staatsbestuur deuzelven zal ingericht hebben, en
op de rechte baan geleid.
De bijzonderen zullen er later bun voordeel uil
trekken, maar zij hebben nog de stoutheid niet, urn
deze moeielijkc taak op hunne eigene kosten en
gevaren op zich tc nemen.
Ik wensch dat dc kommissie goede uitslagen be
kome, en rektn op uwen ijver.
LEOPOLD.
Algemeene toejuichingen begroetten liet ontwerp
van dit opbeuringswerk, toen dc Minister van het
inwendige hatzelfdc aan de Kamer der volksverte
genwoordigers, in zifting van 4 December I8i7
verklaarde. Het is niet mogelijk koelbloedig de
ellende te aanschouwen, waarin verscheidene
dislrikteu van Vlaanderen, eertijds zoo bloeiend,
thans vervallen zijn. Zij moeten uit dien staat van
ondergang opgebeurd worden. Het geldt de eer
van Vlaanderen, het geldt dc eer vim Jt Land en
van liet Staatsbestuur
Gelijk gij ziet, geëerde Lezer, het ongelukkig
Vlaanderen werd onder dc höoge bescherming van
den Staat en van den Koning genomen cn van
dat oogenblik af was zijne redding, zijne opbeu
ring verzekerd.
Er werden dus eene licele reeks middelen uitge
zocht cn toegepast. Het bijzonderste cu krachtigste
dezer middelen was dc inrichting der model-werk
huizen, waar de jonge werklieden een verdiept
onderricht, in de kunst van weven cn toebereiden
van alle slacli van slolfcn ontvingen.
In de beide Vlaanderen werden er luchtig model-
werkhuizen, waarvan zevcn-en-vijftig in onze
provincie alleen bestaan, iugcricht. Allcugskcns
hernam de linnennijverheid in Vlaanderen, en is
heden geheel en ganscli hersteld van dc krisis die
haar zoo geweldig geschokt had.
Dc nieuwere werkwijzen zijn thans in zwang,
i de huishoudelijke inrichtingen gewijzigd.
De werktuigkundige spinnerij heeft, op eenige
uitzonderingen, spinnewiel en rok voor imbier
vervangen de wever is zelf geen ondernemer of
fabrikant ineer, gelijk eertijds, maar ontvangt
keten cn inslag van den grootcn fabrikant, wien
hij het stuk linnen inlevert, en die liet vervolgens
in den handel zendt.
De landbouw heeft ook groote verbctcringén
ondergaan. Men heeft ondervonden dal men den
grond, zonder uit tc putten, zooveel mogelijk mort
doen opbrengen. Vandaar de vernieuwing dei-
zaden cn plantenvandaar dc verbetering der
mcststoflcn cn liet inbrengen der guano en schei
kundige vetten vandaar ook de Landbouwmaat-
scliappijcn. zooals deze van lepcrcu en Roeselarc,
welke den landbouw opdc baan der verlichting en
des voorspoed geleiden.
Het volksonderwijs heeft ook oneindig veel ter
opbeuring vun Vlaanderen medebracht.
De verlichting, dc beschaving is tot in de kleinste
Wat er nu waar is van al het geld dat
de Paus te Rome ophoopt, dat bekent ons
de liberale Gazette van Brussel, in eenen
aanval van rechtzinnigheid.
Men berekent zegt zij dat dit bui
tengewone jaar eens voorgoed liet pause
lijk budjet in evenwicht zal brengen, 'tis
te zeggen dat het kapitaal van den Paus
hem een voldoende inkomen zal bezorgen
om het jaarlijks te kort van liet budjet der
Kerk aan ie vullen.
De Paus heeft dus lot nu toe niet ge
noeg ontvangen om de kosten van het
beslier der Kerk te dekken en toch
schreeuwen al de geuzenbladen dat het
te veel is.
Zoo ging het vóór 1789. De kerken en
de priesters trokken niéts van den Slaat,
doch het was aan de geloovijen toegela
ten door giften en stichtingen iu hun on
derhoud te voorzien.
De sansculotten vonden ook dat het te
veèl was. Daarom plunderden zij de ker
ken en sloegen de kerkgoederen aan. De
geestelijken ontvangen, in vergoeding
van dien diefstal, eene kleine jaarwedde
van den Staat en nog schreeuwen de
geuzen, opvolgers der sansculotten, dat
het te veel is.
Wat zij wezenlijk Wen sofa en dat is
Paus, bisschoppen priesters en gods
dienst van de wereld le zien verd wijnen
en de vrijdenkerij in de plaats te stellen.
Daar zullen zij nog lang naar wachten,
maar waarom daar alzoo langs omwegen
naartoe gegaan Waarom het niet recht
uit gezegd
Licht, immers licht
?*«s3>C385E><S3-«
Vergiftiging door de ge&chotene
aardappelen.
Vele buitenlieden vergelen of zelfs
weten niet dal de aardappel, wanneer
hij aan het schieten is. eene giftaclitige
zelfstandigheid beval welke men solanina
noemt en welke erge ziekten te weeg
brengt waarvan men dikwijls de echte
oorzaak uiet vermoedt zoo is hei dat
soms bij hei einde des winters vergiftigd
worden zwijnen en hoenders welke op
hoven en velden rondzwerven.
Het vergiftigde dier sterft niet nood
zakelijk, docii het verflauwt en vermagert
altoos, hetwelk natuurlijk een groot ver
lies aan den kweeker oplegt.
Men kan dus niet genoeg er voor zor
gen van de kiemen of jonge scheuten af
le rukken en te delven van al de aardap
pelen welke men weg werpt.
Het is immers in die kiemen ot jonge
scheuten dal zich de giftachtige sloffe
bijzonderlijk vermaakt.
Science pour lous).
vlekken binnengedrongen, en heeft er dc zucht
naar verbetering cn den geest der onderneming
doen ontstaan.
Alle ambachten hebben krachtige cn behendige
handen gevonden, terwijl een aantal vlaanischc
werkmans-en burgcrskindcrcu, na zich door Werk
zaamheid cn vernuft onderscheiden te hehhen, in
handel of nijverheid, den welstand hebben gevon
den, of de hooge ladder der verlichte sam nlcving
beklommen.
Laat ons den Heer voor zooveel heil en welvaart
danken bidden wij IIciu dal Hij hel opgebeurde
Vlaanderen in dc toekomst zegene cn voor alle
rampen en geest-Is bewaredal Hij zyunllijd trouw
volk in .deugd, beschavingen welvaart late. voor
uitgaan, opdat heel de aarde nog eens getuige dai
het werkzame cm-cciitzinuige Vlaanderen groot is!
En nu, om le eindigen, mij denkt ik hoor meni-
gen lezer vragen «Leeft het gelukkig paar Hen
drik cn Lcnora nog Wie is die Hendrik Groen
land!, en wie, die goede Lcnora
Voor alic antwoord zal ik zeggen dat deze familie
zeer wel gekend en door eenieder hemind is, dat
zij zich in de laatste tijden des rampspeeds, door
incnschenliefdc heeft onderscheiden, cn dal dc heer
Gmenlandt zelf mij de gebeurtenis vertelde, welke
ik kom neèr te schrijven.
Ik zal er bijvoegen dat de oude heer Groenland!
in den dageraad van laanderen's opbeuring over
leden is, en dat Hendrik en Lcnora verscheidene
zonen hehhen, welke in de Samenleving voorname
plaatsen hekleedcn, en cCuc dochter Laura ge
noemd, die door hare deugd en schoonheid het
evenbeeld harer moeder is.
- EINDE.
