NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAO VAN DE STAD EN T ARRONDISSEMENT AALST.
EEN VOERMAN.
Donderdag 7 November 1889, 10 centiemen per nummer. 44.8U Jaar, N° 3410.
ABONNEMENTPRMS
ANNONt ENPRIJS
Polilick overzicht.
Vrede of oorlog.
Di' Y!'Ms!a<ï isi de loeitomsl.
De haring.
DE DENDERB0DÈ7
jit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
jagleekening van den volgenden dag. De prijs ervan is 6 frank 's jaars
fr. 3,25 voor zes maanden fr. 1,75 voor drij' maanden, voorop te betalen.
De inschrijving eindigt met 31 December.
Jlen schrijft in bij C. VAN DE PUTTE-GOOSSENS, Lange-Zoutslraat,
10, nabij de Groote Markt, en m alle Postkantoren des lands.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen, fr. 1,00 Vonnissen op
3e bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
dijnsdag en vrijdag avond. De onkosten der kwitantiën door de Post
ontvangen, zijn ten laste van den schuldenaar.
Calque Sa
UIST 6 NOVEMBER, 1889
Voor hem, die met gespannen aandacht
ie politiek der verschillige europische
üogendheden volgt en de woorden en
je daden der moderne Staatsmannen
wikt en weegt, rijst voortdurend het
illes overheerschende vraagpunt voor
oogenZullen we den vrede behouden
n we langzamerhand den oorlog
legemoet
Voorwaar, moeilijk is het daarop een
afdoende antwoord te geven. Wie is er
zeker van den dag van morgen Wie
kent de geheime bewegingen der inter-
nationale Staatkunde
Twee merkweerdige artikels over het
vraagpunt van oorlog of vrede hebben
niettemin dezer dagen liet licht gezien
teleerste in de New-Yorker Forum, van
de hand van hoogleeraar de Laveleye;
Let tweede in de Pall Mall Gazelle, van
dehand eens onbekenden schrijvers, die
teekenleen oude Staatsman.
Is die a oude Staatsman niemand
anders dan Oulidamos, de schrijver van
tel geruchtmakende artikel over® Italië
eo het drievoudig verbond», niemand
anders dan M. Gladstone in eigen per
soon Wij weten het niet. In alle geval
indien liet «iet de grand old man zelf is,
dan is het toch iemand,die zijne gedachten
deelt en iemand die weet wat er gebeurt
de schermen van het tooneel,
waarop de hooge politiek wordt gespeeld.
M. de Laveleye ziet de toekomst al
zoo zwart in als de oude Staatsman.
Beide voorspellen een vreeselijken oor-
zooals geen levend wezen er ooit
gezien heeftde zaak is enkel wan
neer die zal beginnen.
Er zijn in Europa twee bestendige
«uui belli, twee altijd durende oorzaken
ran oorlog in het Westen Elzas-Lotha-
ringen en in het Oosten de Balkanstaten.
Men heeft, bij hel sluiten van den vri -
de in 1871maar eene fout begaan, en
liet is juist die, welke ons sedertdien
pen gerust uur meer heeft gegeven. Men
iad Elzas-Lotharingen een onzijdig
rondgebied moeien maken. België,
uxemburg, Elzas-Lotharingen en Zwit
serland hadden aldus eene onzijdige
strook lands gevormd, een dam, die
Frankrijk geheel afscheidde van Duitsch-
1 nd.
Neen, M. Bebel, de socialistische afge-
lerdigde van den Rijksdag sloeg den
Bal niet mis toen hij, verleden woensdag
Elzas-Lotharingen als een brandpunt van
gevaar aanwees.
Dreigt er nu echter van dezen kant
"middellijk gevaar Met. M. de Laveleye
gelooven wij 't niet. De innerlijke toe-
DE LOTGEVALLEN
VAN
het was een koude en mistige morgend in
Haart 477C. Het sloeg 6 ure op den kerktoren, toen
Mn voerman de herberg van Barbézieux verliet,
w«r hij zjjne paarden oenigc rust, en ziclizclvcn
«nu goede plaats aan den warmen baard cii een
duditig glas brandewijn vergund bad. Klappend
'waaide hij zijne zweep cn vervolgde al lluitend
fijnen weg naar Fngoulème. De zwaar bevrachte
'Heu bewoog zich, in spijl van de paarden die
tem trokken, slechts langzaam voort. Jozef Mar-
"n zoo heette de voerman ging naast zijne
pïrden, en deelde bun, nu en dan, een zweepslag,
hu ceu aanmoedigend woord toe.
"ij moest Barbézieux on trent anderhalf uur
zieh hebben, toen hij zonder oostcltcnis,
eene boom aan den weg, een man in matroo-
1«dracht, met een pakje onder den arm zag lig-
stand van Frankrijk laat het niet toe op
eenen oorlog te denken, terwijl Duitsch-
land er geen belang bij heeft, dien uit le
lokken.
De oostersche vulkaan is dreigender.
Iedereen weel dat het daar een strijd
op leven en dood is om den invloed, tus-
schen Oostenrijk en Rusland. Het minste
incident in Bulgarie of in Servie kan de
lont aan het kruit zetten.
Men zal hier tegenwerpen een oorlog
tusschen Rusland en Oostenrijk is nu
juist geen europische oorlog. Dit is juist;
maar het drievoudig verbond
zou, in zulk geval, Duilschland en Italië
verplichten hunnen bondgenoot ter hulp
te komen, indien de algeheelheid van
dezes grondgebieds werd bedreigd.
Er bestaat ook reden om le gelooven,
dat Frankrijk niet wachten zou tot
i uitschland en Italië, Oostenrijk ter
hulp waren gekomen, maar zelf den oor
log zou verklaren aan Duilschland, van
hel oogenblik dat de russische legers de
oostenrijksclie grens waren getrokken.
Deze redeneering is logiek, klaar en
duidelijk.
Nu blijft Engeland nog over.
Engeland heeft geen de minste belan
gen te verdedigen in een europischen
oorlog en wij kunnen niet aannemen dat
markies Salisbury, hoe vriendelijk gezind
hij ook jegens Duitschland zij, het drie
voudig verbond is bijgetreden.
Slechts dan wanneer de russische kei
zerlijke standaard, te Constantinopel, de
halve maan zou vervangen en Rusland
aldus de Middellandsche-zee en het Suez-
kanaal beheerschen, dan zou Engeland
er belang bij hebben op te treden, want
dat zou het niet kunnen dulden.
Men ziet het, indien de v oude Staats
man die dat schrijft niet M. Gladstone
is, dan is het een zijner geestverwanten,
want dat zijn volkomen de gedachten van
den grand old man.
De jeugd van den duitschen keizer en
dezes oorlogzuchtige omgeving, mogen
niet minder als zwarte wolken aan den
staatkundigen gezichteinder beschouwd
worden.
Ook de houding van Italië is enkel ge
schikt om onrust in te boezemen.
De rol van Italië in de tegenwoordige
politiek is ver van eerlijk en schoon. Het
is een onbetwistbaar feit, dat Crispi het
drievoudig verbond is bijgetreden, omdat
hij hoopt door eenen oorlog Italië van
het dreigende bankroet te redden.
De oude Staatsman is niet vriende
lijk voor den italiuanschen eersten mini
ster.
Crispi, zegt hij, is een parvenu
wiens hoofd totaal op hol is geraakt dcor
het bondgenootschap met Bismark. Hij
is een soort van ra/.enden Joe Chamber
lain en alles te samen genomen, de on-
verdragelijkste van alle Staatslieden.
gen. De koude was snijdend, en plaals cn tijd
sleciit gekozen om zieh onder den blauwen hemel
te slapen te leggen. Bij liet naderen van den voer
man stond hij nochtans op, trad nader cn vroeg
waar hij naartoe ging, en gaf daarop voor, dat hij
ook naar RiefTec moest, om daar nog eene oude
tante te zien, van wie hij hoopte le erven. Daar hij
echter binnen kort te Bordcau terug moest zijn'
reisde hij dag cn nacht door, om weer daar te
wezen, voor dat de korvet Briixant, waarop hij als
onder-stuurman diende, de ankers lichtte. Aan de
koude, zeide hij, was hij lang gewoon sinds hij
twee reizen naar de spitsbergen en eene naar
Labrador gedaan had, had die geen invloed meer
op hem.
Jozef had aanvankelijk gevreesd, het met een
landlooper te doen te hebben; doch de ronde taal,
de waarschijnlijkheid van liet verhaal des zcemans
verdreven zijne onrust. Zij staken heide hunne
pijpen aan, en slapten al klappende een halve uur
naast elkander voort. De landweg leverde liet
beeld van volslagen eenzaamheid en verlatenheid
op. Toenmaals verlevendigden nog gcenc diligen
ces, omnibussen en andere rijtuigen het landschap,
en men had acht dagen voor eenen tocht noodig,
die tegenwoordig Dauwclijks één kost. De weg
liep door een klein bosch, dat de wandelaars juist
betraden, toen zich op eenmaal een snel, aanhou
dend fluiten hooreu liet. Jozafs makker beant
woordde dat dadelijk, wierp zich op den veerman,
Het is Bismark, die gelukkig heer en
meester is van het drievoudig verbond
zoo niet zou Crispi's baat legen Frankrijk
reeds lang een-bloedig avontuur hebben
uitgelokt.
Welke zijn de kansen van de partijen,
die bij eenen algemeenen oorlog, in hel
strijdperk 20ude;i treden
De oorlogspartij werkt er op, om Rus
land in botsing te brengen met Oostenrijk,
waardoor Duitschland de handen vrij
zou hebben tegen Frankrijk.
Die berekening zou juist uitkomen, in
dien Rusland heel zijne legermacht tegen
Oostenrijk noodig bad. Maar dal is zoo
nieteen klein deel van het russische
leger is voldoende om op te treden tegen
Oostenrijk, terwijl bet gros in Duitsch
land kan vallen.
Dit gedacht zal vele oorlogsdrijvers
tweemaal doen nadenken
Duitschland zal ook niet vergeten dal,
wanneer liet Rusland aanvalt, het ook
Frankrijk te bestrijden heelt
Moge dit alles den vrede verzekeren,
zoolang dit maar eenigzins mogelijk is
Vorslen en staatslieden zijn groot en
machtig zij beschikken naar goeddun
ken over het lot en de toekomst der vol
ken. Doch hunne macht is slechts van
deze aarde en daarom is zelfs op hen het
oude spreekwoord toepasselijk De
mensch wikt, maar God beschikt
Door eenen officier is onlangs eene
beschrijving van eenen veldslag der toe
komst gegeven, waarbij het buskruit zon
der rook gebruikt wordt. Het gevecht zal,
zooals gewoonlijk, met het ontplooien
der troepen beginnen op eeri afstand van
1600 meters, lot de partijen elkaar op
ongeveer 1000 méters genaderd zijn.
In 1870 waren op zulk een afstand de
soldaten nog voor het vijandelijk vuur
veilig, want het fransche Chassepot-
geweer, dat. zooals bekend is, beter was
dan het duitsche Zundnadel-geweer,
droeg slechts ruim 500 meters.
Daarin is nu eene groote verandering
gekomen, want de nieuwste geweren van
klein kaliber, zoowel van Mauser en
Mannlicher als van Lebel, treffen reeds
op een afstand van 2000 meters. Daaruit
volgt dat bel kruid zonder rook reeds bij
het ontplooien der troepen gevaarlijk
zal zijn, omdat de kogel van afstanden
komt die met het bloote oog niet zijn
waar te nemen, en niet meer gelijk thans
de buskruitdamp de plaats zal aanduiden
van waar gevuurd wordt.
Ah nu de troepen voorwaarts rukken,
zullen zij dus op eenen afstand van
1000 tot 500 meters reeds midden in het
gevecht zijn.
Maar de beteekenis van het nieuwe
buskruit wordt vooral duidelijk op af
standen van 200 tot 500 meters, omdat
en hield hem dc handen aan het lichaam vast. Drij
of vier mannen, in matrozcnkleeding, spiongen nu
van achter ccnc kleine hoogte te voorschijn, waar
zij in hinderlaag gelegen hadden, en maakten zich
meester van den armen voerman, die vruchteloos
tegenstand beproefde. Hij werd neergeworpen, ge
kneveld, om de heenen werd hem een kooi d, voor
de oogen een dichte doek gebonden, en een ba'
met geweld in zijnen mond geduwd. Zoo lag hij
nu op den rug, buiten staat, om een lid tc roeren,
toen eene zachte stem hem in het oor fluisterde
Doe gecne vergeefschc pogingen om ons te ont-
ontkomenals gij u niet stil houdt, vliegen u da
delijk drij kogels door den kop. Verroert gij u niet,
en blijft gij rustig, dan zal u geen haar op het hoofd
gezengd worden. Anders mijn geladen pistool is
geencn duim breed van uwe hersenpanzie
maar....» En de spreker schoof Jozef s blinddoek
even op, en liet hem ook werklijk een pistool zien,
dat hij in de hand hield. Niettegenstaande zijne
zeer verklaarde ontroering, en de snelheid, waar
mede dc doek weer werd verschoven, had Jozef
toch opgemerkt dat dc hand, welke hem dat drci
gend wapen voorhield, zeer blank en fijn gevormd
was, en onmiskenbaar niet aan een gewonen
gauwdief, aan een matroos, of aan iemand, uit de
lage volksklas toekwam. In deze overtuiging ver
sterkte hem niet minder een prachtige ring met
heerlijk schitterende steenen, welke de vreemde
aan den kleinen vinger zijner rechterhand droeg.
dan voor het gelukken van den aanval er
veel van afhangt of elk schot raak is..
Vroeger werd door de schoten van
duizende wapenen het slagveld in eenen
sluier van kruitdamp gehuld, zoodat het
zeer moeilijk was raak te schieten. Ont
breekt in de toekomstige gevechten die
buskruildamp, dan valt het ook gemak
kelijker te treffen. Zoo zullen de tucht,
het gevoel van plicht en de doodsver
achting aan den soldaat in de gevechten
der toekomst oneindig hoogere eischen
stellen dan vroeger, toen de kruitdamp
de verschrikkelijkheden van een gevecht
aan het gezicht onttrok.
De uitwerking van het snelvuur op
zulke geringe afstanden en de onophou
delijke salvo's, waarbij het oog niet door
kruitdamp gehinderd wordt, moeten hel
cijfer der dooden en gewonden belangrijk
doen stijgen. In den oorlog van 1870
verloren vriend en vijand ongeveer 45
ten honderd aan gesneuvelden en ge
kwetsten, in de toekomst heeft men uit
gerekend dat dit verlies wel driemaal
groot er-/.al zijn.
Maar niet alleen het buskruit zonder
rook, ook de belangrijke verbetering der
verschillende oorlogswapenen /al tot dit
treurige resultaat bijdragen.Daarenboven
heeft de kunst om oorlog te voeren in de
leste 20 jaren zulke vorderingen gemaakt,
dat ook daardoor het aantal slachtoffers
moei toenemen.
De eenige troost welke het volkomen
maken van het vernielingswerk oplevert,
is dat zij, die over het lot van Europa te
beschikken hebben, nog veel moeielijker
dan vroeger tot een oorlog zullen over
gaan.
Maar wee als zij eens beginnen
Onder de visschen die, sedert eenige
eeuwen, op de tafel der rijken, zoowel
als op die der armen verschijnen, neemt
de haring voorzeker de eerste plaats in
bij valt in ieders smaak, hetzij hijversch,
geroookt of gepekeld wordt geëten, en
dat in den heeten zomerals in de koude
winterdagen.
Keizer Karei, de machtigste vorst van
zijnen lijd, in wiens Staten de zon nooit
onderging, bracht eens eene openbare
hulde aan de nagedachtenis van eenen
man, die het eenvoudig beroep van vis-
scher had uitgeoefend. Uit Brussel begaf
hij zich naar het dorp Biervliet, nabij de
schelde gelegen, om het graf te bezoeken
van Willem Beukelzoon, den uitvinder
van het haringkaken, den man, die voor
het welzijn der groote maatschappij on
eindig meer heeft gedaan dan eene reeks
Staats- en krijgslieden in deeeuw, waarin
hij leelde, te zamen genomen.
Het kaken van den haring, door Beu-
kelsz, uitgevonden en in zwang gebracht,
heeft de gelegenheid geopend om den ha
ring, die vroeger versch moest worden
Hij bad dus niet met gewone roovers of afzetters
te doen, maar met lieden, die hem waarschijnlijk
voor ecu geheel anderen persoon hielden, dan hij
werkelijk was. Er bleef hem niets overig, dan
zich lijdelijk in zijn lot tc schikken en dit poogde
hij dan ook te doen een der mannen, die hem
gevat hadden, laadde hem op den rug en droeg
hem nu vooruit, dan achteruit, dau in een kring
rond, zoodat dc gevangene op T einde elk spoor
van de richting verloor, welke mcu met licin in.
sloeg. Ten laatste wierp men hem in een rijtuig,
een man nam aan zijne zijde plaats, het portel
werd toegeslagen, en op het voorwaarts I van
zijn begelijder, ging het voort in galop. Dc pijn,
welke de tusschen zijne tanden ingewrongen ba|
den ongclukkigeu Martin veroorzaakte, werd wel
dra ondragelijk elke stoot van den wagen deed
zijnen mond bloeden ;hij kon niet nalaten hard te
klagen en poogde te stamelen,zoodat de onbekende
medelijden kreeg en vroeg, of bet hem erg pijnig
dc, cn hem dan eindelijk van den hal bevrijdde.
De arme voerman was bijna verstikthij hijgde
eenige oegenhlikken naar dc lucht, en was huilen
staat om ecu woord tc spreken.
--- Wees stil, en laat geen woord hooren fluis
terde men hem toe. Ik zal u de prop uit den mond
laten, als gij geen gerucht zoekt le mukcu, wij
zjjn spoedig waar wij zijn moeten schreeuwt gij,
dan zal men u oogenbükkelijk eeuwig tot zw ijgen
brengen.
geëten, te verduurzamen waardoor deze
vischsoort tot een handelsartikel is ge
worden, dat onder anderen aan Neder
land millioenen schats beeft opgeleverd
en een zijner voornaamste bronnen
van welvaart is geworden.
De Hollandsche en Duitsche haringvis-
schers zijn verplicht eenen aanmerkelij-
ken afstand in zee af te leggen om de ge-
schikste vischgronden te bereiken. De
Schotsche visschers daarentegen blijven,
betrekkelijkerwijze gesproken, dicht bij
hunne kust. Op de Hollandsche en Duit
sche loggers, de schepen thans voorna
melijk voor de haringvangst gebezigd,
geschiedt dit kaken aan boord de Schot
sche visschers integendeel hebben de ge
woonte. hunne vangst nog denzelfden
dag dat zij aan boord is gehaald, huis
waarts te doen voeren, waar het kaken,
inzouten eu verpakken geschiedt
De haring is een roofvisch. Bir duizen
den millioenen trekt hij in den loop des
jaars door de Noordzee, en wel voorna
melijk langs de kusten van Engeland,
Schotland, Nederland en Frankrijk. Op
den langen tocht doet hij hier en daar de
mondingen van de rivieren en de kust
aan, om kuit te schieten, dit is, om zijne
eieren te leggen.
Het glansrijkste tijdperk der haring-
visscherij wat Nederland betreft, was
het midden der 17Je eeuw. Om dit met
een enkel voorbeeld duidelijk te maken,
is het voldoende mede te deelen, dat
destijds, in Nederland, ruim vier hon
derd vijftig duizend personen van de ha-
ringvisscherij leefden namelijk visschers,
reeders, scheepsbouwlieden, handelaren
in het artikel, enz. De waarde der jaar-
lijksche vangst werd toen geschat op
zeventig millioen gulden.
Gemiddeld genomen zijn gedurende de
jongst verloopen tien jaren vijf duizend
zes honderd vaariuigen grout en klein in
Schotland voor de haringvangst gebezigd;
de bemanning daarvan bedroeg dooreen
genomen vijf en dertig duizend kop. De
verdere werkzaamheden, het kaken,
zouten en verpakken, geeft aan de lan
dingsplaatsen dier sloepen en grootere
vaariuigen, arbeid en brood aan ruim
dertig duizend personen. De bruto waarde
der vangst schat men per jaar gedurende
dit tijdperk op ruim onderlialf millioen
pond sterling of zes-en-dertig millioen
frank.
Het jaar 1888 vooral heeft eene rijke
vangst opgeleverd ook had de pekelha
ring, in Holland om zoo ie zeggen, geene
waarde immers voor éénen cent kon
men, in Amsterdam, twee schoone vette
haringen bekomen.
De haring is dees jaar in plaats van
november, van in October in de Zuider
zee verschenen wat voor de visschers
uiterst welkom is. Bovendien voorspelt
zulke vroegere komst een goede teelt in
het najaar.
Dit alles werd op een vasten, bedaarden toon en
in zuivers taal gezegd kennelijk scheen de spre
ker zijne gewone sten» te veranderen.
Het rijtuig rolde op aleclit gebaande zijwegen
voort, dc grond was hard bevrozen, en dit ver
meerderde het schokken en stooten. Van lieverlede
was de voerman ccii weinig bedaard, alhoewel zijne
verslagenheid nog groot bleef. Wat wilde men van
hem Tot wal einde had men hem opgelicht Hij
kou volstrekt lot geen ecnigszins waarschijnlijk
vermoeden komen, toen eensklaps eene gedachte
hem ijskoud op het hert viel. Konden onder de
menigte halen en kisten op zijne kar, er misschien
ook geweest zijn, die zilverwerk, gemunt geldof
andere dingen van waarde bevatten, welke men
hem thans afnam cn om wille waarvan hem nu de
dood te wachten stond, waardoor men alle ont
dekking wilde verhoeden Waarioe anders toch
zou men hem, den armen duivel, die niets bezet en
niets verloor, op eene zoo geheimzinnige en ruwe
wijze ontvoeren Hij had inlusscheii geen tijd
om met zichzeiven te rade tc gaau, want de wagen
hield eensklaps stilmen maakte de strikken los,
waarmr.de zijne voeten gebonden waren, cn ge
bood hem te gaanhij gehoorzaamde met
weerzin van een schaap, dat zich in het slachthuis
geleid ziet, waar het bloed hij sli oomen vloeit.
Genade barmhartigheid, mijne hcereu riep
hg, op de knieën vallende.
Wordt voortgezet.
