NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAO VAN DE STAD EN 'T ARRONDISSEMENT AALST.
es
ZEG EENS
Donderdag 11 Februari 1892, 10 centiemen per nummer 46stc Jaar, N0 2645
Behoefte en Verdienste.
Het koninklijk Referendum.
DE DENDERBODE.
ABONNEMENTPRMS
Jit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is 6 frank 's jaars
fr. 3,25 voo zes maanden fr. 1,75 voor drij maanden, voorop te betalen.
De inschrijving eindigt met 31 December.
Men schrijft m bij C. VAN DE PUTTE-GOOSSENS, Korte-Zoutstraat,
N° 31, en m alle Postkantoren des lands.
ANNONCENPRIJS
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen, fr i,00 Vonnissen op
3® bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
dijnsdag en vrijdag avond. De onkosten der kwitantiën door de Pos
ontvangen, zijn ten laste van den schuldenaar.
Calque na aai.
AELST, 10 FEBRUARI 1892
Politiek overzicht.
In een artikel over Leopold II, ziet de
Voltaire achter het referendum en de her
ziening de kwestie van het afschaffen der
monarchie in Belgie.
De Schoolwet. De liberale pers in
Pruisen doet al wat zij kan, om te ver
hinderen dat de nieuwe schoolwet ge
stemd worde.
De Nat. lib. Corr. bidt en smeekt dat
men, als alle pogingen tot eene verstand
houding met gematigd conservatieven en
gematigd liberalen vergeefsch zijn, zal
trachten de wet te beperken tot regeling
van stoffelijke zaken, als toelage of be
giftiging, onderwijzerstractementen, ver
deeling der lasten tusschen Staat en
Gemeente, Schoolbouw, enz. Maar in
geen geval mag de confessioneele school
ingevoerd worden door de helft plus één.
ZÓ6 redeneeren de heeren th ns, nu zij
in de minderheid zijn; maar in 1872 had
den zij er volstrekt niets legen dat hut
Schulau/sichtsgesetz, 't welk met de Prui
sische overleveringen brak, door slechts
197 tegen 171 stemmen werd opgedron
gen In hun angst voor eene godsdiensti
ge volksschool bekennen zij reeds open
lijk, aan darwinisme den voorkeur te
geven, Prof. Üalin van Breslau schrijft in
eene brochuur, welke door de National
Ztg. warm ter verspreiding wordt aan
bevolen, dat Pruisen met het Ontwerp-
Zedlitz terug zou keeren naar de XVI«
eeuw en tot spot zou worden van Fran-
schen, Engelschen en alle beschaalde
natiën.
Even krachtdadig, zegt hij, als de
Duitschers in 't jaar 70 van Memel over
Sedan en Parijs naar hel Kanaal zijn
doorgedrongen, even nadrukkelijk zullen
wij ons verdedigen en het bewijs leveren
dat de t'uitsche beschaving niet meer op
het Oude Testament, de geloofsbelijdenis
van Athanasius, het duivelsgeloof van
Luther, de genadekeus van Calvijn, de
predestinatie, het Concilie van Trente,
den Syllabus en de Onfeilbaarheid berust,
maar veeleer op.... Lessing, Kant, Schil
ler, Goethe en Darwin
De Germama vraagt, of de Duitschers
van 't jaar 70 niet allen juist onderwezen
waren in de confessioneele school, en
ziet overigens in deze brochuur alweer
een staaltje van de steeds meer op den
voorgrond tredende scheiding der geesten.
En inderdaad, deze wordt met den dag
duidelijker. Zoo had op I februari te
Frankfort a/M. eene vergadering plaats
van vrijzinnigen, democraten, nationaal-
liberalen en socialisten.
Natuurlijk schreeuwden zij als een man
tegen de schoolwet, maar die vergade
ring had één goeden kant, namelijk dat
men er ronduit voor ongeloof en godde-
(15® Vervolg).
En nog minder past het u voor kruidje-roer-
mij-niet te spelen, voegde hij cr met toornige
oogen en gefronste wenkbrauwen bij. Doe toch
niet, als ware ik een meisjesjager, omdat ik een
maal de vrijheid genomen heb, een oogslag onder
uwen hoedschrrm te slaan. Dat was toe te sebrij-
ven aan den tiek in de menschclijkc natuur, die
naar het verborgene haakt. Wie weet, of niet deze
of geno mijner vrouwelijke bekenden mij meer
belangstelling had ingeboezemd, indien zij de kunst
bad verstaan, door liet aangezicht te maskeeren,
mijne nieuwsgierigheid op te wekken. Nu, laat
g(j nu de zon vrij uw voorhoofd beschijnen en gij
hebt dus geen reden mij, als een beeldstormer
of God weet welk een misdadiger, uit den weglte
gaan... Toch zou ik wel eens willen weten, wat gij
later met uwe afgcloerde salonmanieren zult aan-
loosheid uitkwam en niel op den pot
draaide, zooals de Ilamb. Nachrichten, de
Freisinnige Zeil., het Berliner Tageblalt,
enz.
Een redacteur der Frankf. Zeilung zeg
de er onder andere
Wij hebben het volle recht, niet te
gelooven en goddeloos te zijn. De mi
nister heeft gezegd dat de geheele strijd
geleverd werd lusschen christendom en
goddeloosheid. Ik had gewenscht dat
iemand in den landdag als eerlijke god-
delooze dien strijd had aangenomen.
Hoeveel geloovigen zijn er van de 400
in den Landdag Maar de Godsdienst
moet den armen man leeren zich te on
derwerpen en aan gezag te gelooven,
Wij zouden tegen ons verleden zondi
gen, indien wij ook slechls eene iota van
on/eeischen voor vrijheid en godsdieust-
looze school opgaven.
Die houding is ten minste rechtzinnig,
en wanneer de vijand met open vizier in
het strijdperk treedt dan hebben de ka
tholieken hem niet te vreezen.
Engeland. Stanley candidaai. Er
is vroeger wel eens gemeld dat Stanley
zijne candidatuur zou stellen als lid voor
het engelsch parlement. Dat gerucht
scheen voort te spruiten uit het gesprek,
dat een australisch dagbladschrijver had
gehad met Mad. Stanley.
Te Londen wordt thans verzekerd dat
Stanley inderdaad zal optreden als libe
rale candidaat voor de omschrijving Den
bigh, Wallis, bij de aanstaande alge-
meene kiezingen.
In een vorig schrijven hebben wij reeds
de tegenstrijdigheid van het grondbegin
sel doen uitschijnen volgens het welk in
den socialisten Staat der toekomst de
vruchten van den arbeid zullen uitgedeeld
worden, door Vooruit en Bebel uiteen
gezet en verdedigd.
Als men zich over den grondsteen zelf
van hun toekomend prachtig gebouw niet
't akkoord kan stellen, wat zal het zijn
met die inrichtingen van 2eo rang
Elk' zal hebben naar zijne behoeften,
zegt Vooruit, en om het te bewijzen roept
hij de rechtveerdigheid in Het zou
onreclitveerdig zijn dat ieder kreeg naar
zijne werken, naar zijnen afgelegden ar
beid grondbeginsel door Bebel verde
digd.
Hoe zal er getwist worden als dit eens
op het tapijt zal komen en aangenaam
zal het om liooren zijn hoe beide partijen
de voorschriften van recht en rechtveer
digheid zullen inroepen
En daar zij tegenstrijdig zijn, kunnen
beide grondbeginsels toch niet reclitveer-
dig zijn
Vooruit wil van de kapitalistische sa
menleving niet omdat de nijverheidsba-
vangen.
Zij was blijven staan, en hoe gekrenkt zij ook
zijn mocht, nu onderdrukte zij eenen glimlaeh.
Laat dat aan mij over goede manieren
schaden ook eene dienstbare niet... Later Zij
haaide de schouders op en zag hem met een kul"
blik aan. Ik geloof dat iemands beslaan ook
wel een weinig van hem zelf, niet gchocl van het
lot afhangtdat geloof zal mij niet licht den moed
zinken, bovendien ben ik jong en gezond en voor
mij zelve geheel voorbereid op het oogenblik, d.it
wij van hier zij wees over de heg nuar de deur
den muur van de voorplaats moeten trekken
met den staf in dc hand.
Om het bosehwachtcrshuis binnen te stappen,
waar dc taak van huisvrouw u toelacht, voegde hij
n zichzclven bij, terwijl hij gramstorig de
rechterhand tot vuist samentrok. Wio weet of hij
niet boosaanlig genoeg geweest was, deze gedachte
uit tc spreken, indien met een plotseling geraas
op het vojrplein het gesprek had afgebroken. De
hond blafte als een bezetene, de duiven vlogen
verschrikt op de daken en eene diepe, krachtige
mannenstem riep herhaaldelijk Hola, kind I en
vervolgde dan misnoegd Waar zon ze toch zit
ten
Het meisje was reeds naar de traliedcur gesneld
en stiet dia open.
zen zich ten koste van den werkman en
met dezes zweet verrijken. Hij dondert en
buldert tegen de bestaande instellingen,
omdat de werkman de gHieHe opbrengst
van zijnen arbeid niét heeft en dat een
deel zijner vruchten den weg inslaan der
coffres forts van de rijken.De werkman is
een loonslaaf omdat hij een deel van de
voortbrengsten van zijn werk verliest ten
voordeele van dezen die zijnen arbeid
betalen.
Nu wat gebeurt volgens het stelsel van
Vooruit 1
Alle behoeften zijn dezelfde niet, verre
van daar, en ieder werkman legt op den
zelfden tijd de taak en arbeid niet af. Een
handige werkman heeft geringe behoef
ten, zijn maat, een vadsigaard, is de
grootste doorjager der wereld. Volgens
Vooruit hebben beide dezelfde rechten,
wat meer is de vadsigaard geniet zelfs
meer dan zijn knappe en kundige mak
ker.
Dat vindt 't bladje van de Garenplaats
te Gent heel rechtveerdig
Verliest in dit geval,en raar is dit niet,
die goede werkman niet een deel der
vruchten van zijnen arbeid
De socialisten beweren wel dat met
hun opvoedingstelsel, de menschen allen
even handig zullen zijn en de hoeveelheid
der maatschappelijke voortbrengselen van
allen omtrent dezelfden zullen wezen. Ditis
eene dwaasheid die in het oog springt en
al onze lezers zullen het tegenstellige
door ervaring reeds opgemerkt hebben.
De volgende reken van Bebel zijn leer
rijk om het aantal gevolgtrekkingen de
eenen dwazer dan de anderen,waaraan zij
onderhevig zijn.
Hij schrijftDe Vrouw, bl. 334, door
Sylvia volgens de 9e uitgaaf zeer gebrek
kig vertaald
De maatschappij is achter het geheim
van haar wezen gekomen, zij heeft rfe
wetten harer eigen ontwikkeling ontdekt
en past deze met bewust zijn voor hare
ontwikkeling toe.
Terwijl de maatschappij thans ('t is
te zeggen bij de socialisten) in het uit
sluitend bezit van alle arbeidsmiddelen is,
maar de bevrediging van behoeften zon
der arbeid niel mogelijk is en geen en
kel gezond en tot arbeid geschikt mensch
heeft te verlangen, dat een ander voor
hem arbeide, zoo is gelijke arbeidsplicht
win allen zonder onderscheid van geslacht
de eerste wet der maatschappij. De bewe
ring van kwaadwillige tegenstanders, de
socialisten willen niet werken, zoo mo
gelijk den arbeid afschaffen op zich
zeiven reeds onzin is geheel op hen
zeiven toepasselijk. Luiaards /.ijn slechts
mogelijk, waar anderen voor hen wer
ken. De/.e ellendige toestand bestaat
thans (in de tegenwoordige maatschappij)
en wel bepaaldelijk ten voordeele van de
ergste tegenstaanders der socialisten.
Deze laststen (de socialisten) stellen op
dën voorgrond Wie niet werkt zal ook
O zoo, hebt gij wat voor de keuken gehaald I
klonk de stem van zoo even, maar veel kalmer
Z<*g eens kind, voor de poort loopt al wel vijf minu
ten lang een vreemde kerel, die kerel met zijn bij
de politie verdachten baard hindert mij. Geef hem
een stuk brood en deze twee penningen, meer
wordt er op de pachthoeve iu dezen miserabelen
tijd niet gegeven zeg hem dat.
De heer Markus was intusschen ook de deur in
de heg genaderd, maar bleef tocli aarzelend tus
schen de frambozen staan. Hjj kon van terzij den
scherf Iqgezaktcn voorgevel van bet woonhuis met
zijne verweerde ruiten zien.
Op den dorpel van dc buisdeur stond een rijzige,
schrale oude beer. In dc rechterhand had hij eene
lange pijp en met de linker steunde by op eenen
stok. Hij had een krachtig getcckcnd edel profiel
cn moest als jong mensch zeer schoon geweest zijn.
Nu echter bedekte eene gerimpelde, gele huid liet
aangezicht cn dc donkere oogen lagen a!sgloeiende
kolen in dc diepe holten. Dat moet hij zijn de spe
ler cn brasserhet verwoestende inwendige werk
der driften trad in deze trekken helder in liet
licht.
Hij bleef in de deur staan, terwijl het mei«je
voor hem heen in het buis liep, om brood voor
den bedelaar af te snijden. Nu cu dan deed bij
ee nen trek uit zijne pijp en blies dikke rookwolken
niet eten. Alleen de arbeid zal niet
slechts arbeid d. w. z. niel alleen
werkzaamheid zijn, (Pak vast
Vooruit met uwe knechten en meiden en
persoonlijke diensten.) maar ook
nuttige productieve ar
beid. De nieuwe maatschappij verlangt
dus, dat ieder eene bepaalde bezigheid in
de nijverheid, het handwerk of in de
landbouw verricht, en als zoodanig eene
zekere hoeveelheid pro-
(lukten ter bevrediging der beslaan
de behoeften helpt voortbrengen. Zonder
arbeid geen genot, geen arbeid zonder ge
not.
Deze aanhaling bevat eenige nootjes
nog al hard om kraken voor Vooruit,want
het vergruist onder vele oogpunten zijne
eigene zienswijze. Dit bewijst eens te
meer dat de zoo fel beschrevene harmo
nie in de socialisienwereld een herssen-
schim is, een droom maar goed om een-
voudigen te verleiden. Hoe zal het volk
eens zijn als de leiders, de hoofden niet
'takkoord kunnen geraken over het
grondbeginsel dal den grondsteen uit
maakt van het stelsel
Over verschillige bemerkingen die uit
die reken vloeien komt üenderbode in een
volgend schrijven terug.
Volgens de socialisten is het algemeen
stemrecht eene onfeilbare remedie tegen
alle kwalen waaraan de samenleving lij
den kan.
Hieraan twijfelen mag men niet, want
de socialistische belhamels hebben het
reeds meer dan duizend maal op hun
woord van eer(?) bevestigd. En liegen 'of
bedriegen zouden ze alleens niet durven.
Doch jammer is 't dat de Vorwartz het
socialistische orgaan van Herlijn ons
meêdeell, dat er op 't oogenblik te Ham
burg zoo maar omlrent de 40 duizend ar
beiders zonder werk loopen en bijgevolg
gebrek lijden.
En nogthans het algemeen stemrecht
bestaat te Hamburg.
Hoe komt het zeg eens Vooruit of Den-
dergalm, dat het algemeen stemrecht te
Hamburg die kwaal niet genezen kan, ja,
die werklieden uit dien ongelukkigen
toestand niet redden kan
't Woord is aan Vooruit of Dcnder-
galm
liet Referendum dat Z. M. de Koning
in onze Grondwet verlangt te zien schrij
ven, verwekt op 'l oogenblik veel op
schudding in ons land-
Wal beieekent het Referendum
Het Referendum, gelijk Leopold II het
verstaat, is eenvoudig de macht welke
hem zou verleend worden om een beroep
op de Natie te doen over deze ol gene
in de geurige morgcndlui-lit, terwijl liy naar den
vreemden kerel rondzag, die zich aan een onder
zoek scheen te hebbeii onttrokken.
Onder een opkomend vermoeden zocht ook M.
Markus naar den verdachte. De deur van het
voorplein tegenover die van het woonhuis, stond
half open Mijnheer von het Hcrtenvcld kon van
zijne plaats zeer gord zien, hoe achter den gesloten
deurvleugel zich een mensch wegstuk cn met liet
aangezicht tegen de planken gedrukt, onafgewend
door eene der breede reten van het houtwerk
leerde.
Die kole jas, dien gcdeuklen hoed cn die geruite
doek had M. Markus reeds gisteren gezien, en
toen nu het meisje met een stuk brood in de hand
weer uit bet huis kwam, rees ook het hoofd achter
de deur op het was de jonge mannenkop met
den langen, rossigan baard en de ziekelijke ge
zichtskleur, dien hij gisteren in de soidatenkamer
eene ligplaats had helpen bereiden.
De ongelukkige man zag er lieden nog erbarme
lijker uil hij scheen zich nauwelijks op de oc-
ten te kunnen houden. Zijne ontsnapping door
het venster moes'. Iieui bovenmeiischelyke inspan
ning gekost hebben, en neet het oog op deze blijk
bare zwakte en hulpeloosheid was liet belachelijk
te onderstellen, dal de vluchteling eerst nog als
dief de kamers doorsnuffeld cn de pronkdukaat
wet of maatregel die hij zou willen zien
invoeren, afschaffen of verwerpen.
Z. M. de Koning verlangt meer onaf
hankelijk te zijn van de wetgevende
meerderheden. Immers zij willen niet
altijd wat hij wil en soms willen zij wat
hij niet wil. Bijvoorbeeld de Koning wil
de persoonlijke militaire dienstplicht
invoeren en de Kamers willen er niet
van hooren.
Het Referendum ontmoet in de Kamers
zoowel op de banken der Rechter- als
der Linkerzijde eene hevige tegenkanting.
Overal in 't land ook wordt het bestre
den.
Het Koninklijk beroep op het volk is
iets vreemd in ons land: het doet aan de
peblicisten of voiksbesluilen in Frankrijk
onder Napeleon III en Italië denken dia
de Franschen en de Italianen zulke
slechte dagen deden beleven.
Het Referendum zou aan den Koning
eene buitengewone macht geven die hij
niet noodig heeft. Onze geschiedenis be
wijst het
Het zou gevaarlijk wezen voor ons
Vorstenhuis, daar het tot oproeren en
omwentelingen zou aanleiding geven
waar door het Koningdom onvermijde
lijk zou vergaan
Het zou dc Kamers machteloos maken
en hare leden tot.den rol van polichinel
len verlagen.
Zondag II. vierde men tc Brugge de
jiibelleest van den heer baron van Caloen-
de Gourcy, als Voorzitter van den Katho
lieken Kring Concordia.
Onze achtbare en moedige Vertegen
woordiger. M. Woeste, Voorzitter van den
Bond der Katholieke Kringen woonde
bet feest bij en sprak de volgende rede
voering uit
Wij hebben een politiek program Men wil
ons in nieuwe wegen geleiden. Zonder twijfel,
het past altijd, bij den geest van vooruitgang,
den geest van behoud te voegen; maar er zijn
dingen, waaraan men niet kan laten raken.
Eo vooreerst, de openbare vrijheden.
Er bestaal eene jonge school, die volop
de lusscbenkomst van den Slaat wil in het
werk, in de persoonlijke vrijheid.
Er is 06n groot verschil lusschen wet en
Staat.
De Slaat zijn menschende wet is gemeen
lijk een overlegd werk; zij moet de persoon
lijke vrijheid aanmoedigen, helpen, onder
steunen; zij moet zich nooit in dezer plaats
stellen, nooit de vrijheid last aan doen. haar
nooit verdrukken.
Het is dank aan de openbare vrijheden dat
onze scholen, onze vereenigingen zich hebben
ontwikkeld. Het is dank aan haar dat wij dien
bloei zien van katholieke werken, die onze
kracht uilmaken.
Ik bon ervan overtuigd op den dag dat
de katholieken den rug zouden toekeeren asn
de openbare vrijheden zou hel gedaan zijn
met de katholieke partij
In de tweede plaats bet parlementair
gouvernement, 'i is te zeggen het gouverne
ment dat de natie betrekt in het bestuur der
zaken. In de plaats van dal gouvernement, wil
men hel regiem der voiksbesluilen stellen.
{Beweging).
uit hel vrraf gelepen vertrek ontvreemd had.
Het was wonderlijk, dat deze zwakke man op
uilen, die hem van naderbij bezagen, dcnzelfden
diepen indruk maakte. Hel meisje was spoedig de
voorplaats over cn buiten dc poort gekomen
op hetzelfde oogenblik deinsde zij terug
bet stuk brood in bare hand vloog over het pad
heen. cn men zag, dat l.et meisje evenals Louise,
de kleine barmhartige zuster van gisteren, zonder
zich te bedenken de araien uitstrekte 0111 den
arme te slcuuen.
Markus ergerde zieh over dezen vreemden
kerel, die zich zoo interessant in de oogen de
meisjes wist tc maken, al evenzeer als de groenrok
met zijne menschcnliefde van vrrdaeht allooi. Hij
zag eensklaps beiden niet mier buiten de poort,
ze waren achter den muur verdwenen, maar wel
boord'- hij, dat de schout zijnen slok hard op den
steencn vloer van het woonhuis stiel en met moeite
lar ue kamer strompelde.
Daarbinnen scheen hem niemand ter hulp (e
komen zijne arme vrouw zon niet zij lag ziek,
cn mejuffrouw dc gouvernante, nu, die was waar
schijnlijk bezig met toonzetten of bet schilderen
van een bloemstuk, ofwel was zij 10 liarc lezing
verdiept.
(Wordt voortgezet.)
