IJ
Zondag I Januari 1895.
40 centiemen per nummer.
Jaar X. 375"
NIEUWS- E i! f.' (KONOIGINGSBLAD Vi»8 OE STAD EN 'T ARRONDISSEMENT HALS;
Nieuwjaarwensch
Politiek overzicht.
MIJNHEER JUDAS
Openbaar onderwijs.
Bedreigingen.
Eei d
DE DENDER-BODi
ABONNEMENTPRWS
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is 6 frank 's jaars
fr. 3.25 voor zes maanden fr. 1,75 voor drij maanden, voorop te belaien
De inschrijving eindigt met 31 December.
De onkosten der kwitantiën door de Post ontvangen, zijn ten laste van
den schuldenaar
Men schrijft in bij C- VAN DE PUTTE-GOOSSEMS, Korte-Zoutstraat,
N. 31, en in alle Postkantoren des lands.
y.t
- -
\DVERTE 1MTIË1VPHIJS
Per drukregel. Cewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00 nr..- n
3' bladzijde 50 cenliemen. Dikwijls te herhalen bekend akinv-
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet terug!.-
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterli.j tog'
dijnsdag en vrijdag avond. Voor de adverlentiën uit W
zich uitsluitend te wenden lot de Agencie llavas, te Brussel.
Straat en te Parijs, 8 Beursplaats. (Paris, 8 Place de la Bon
Cuique suum.
VAI.Sr, 31 PECK1HBI K tu«2
AAN ONZE GEACHTE LEZERS
't Zij veel vreugde of ongeval
't Nieuwe j-t.u ons schen:.-n
Gaan wc pad met vaste ?cl den
Zij 't mei distelen ook begroeid
Smadend niet tic bloem verlred' t
Die zoo vaak bij doornen bleeii
Dat Gods mildst"
IJ geschonken tot
leide op uw we?
U gelukkig wezeu
doet
En dan, mijn beste vrienden
Hoop ik dat, toekomend jaa-,
Wij onsallon wederviruien
Zoo gezond als voor of naar t
F ia nier ijk. - Panama*' ndaal.
- l-onder sensatie-nieuws vergaai er nu
'Cf'-.dag meer te Parys. Zoo insinueerde
.ierdag de Goulois dat baron de Rei-
.ctV, door Dr Herz kon vergiftigd zijn,
aar o v.o twee jaar geleden zelf bijna het
iachloüïer geworden v. as van eene op
bepproei'de poging tot «rgifüging
- baron" de Reinach
igaro luid ook al gehoord, dat Dr
ar .1 by lijkschouwing iot de ont-
bi-.-ai was gekomen, uat de vergiftiging
uii de Rei na cli zeven vy r zijn dood
s: plaat', gei a'id ifkben. Aan al die
jig, beschuld gingen werd nu
slagen door
riit'ftuling dat bij gerech lelijke
touwingge-u enkel spot; van vergif"
i ia, Modat |e aron das 10 het
ebecl niet 'vergiftig-., wa» noch door
ichxelven, noch door anderen.
fïr-; is v. u.oehc niet weerd,
j. l.v trei m -> l ezig
ie houden want. geRjk. het Journal des
Débats opnmrkt. Com-Hus t!-wz i; voor-
naods een eel belang", ekkei tier persoon,
nu men weet dat hi] b >or Reinach
-deeds volledige l&ten van de gepleegde
mkoopingen liet geven et. dan rtauw-
eurig van de parleaientslodt-n en andere
iiocuo personagies. die var -ten ■'anama-
oek 'geproefd hadden, boek hield, ten
inde op "en gegeven' genblik meester
e worden van den toestand.
Hij, de vreemdeling, laat nu door An-
irieux het zweerd van Damocles boven
120 afgeveerdigden ophangen, en naar
zijn belang het ine&rengt, zal liet op
dezen en genen neerkomen. Volgens de
Cocarde zullen Jules Ferry en Joseph
Reinach, redacteur der République Fruti-
qaise, het eerst aan de beurt zijn om door
Andrieux onthuld te worden.
Reide lieeren zouden in Juli 1887, in
overleg met Leo Say, getracht hebben
Christophle, directeur van hot Crédit
Fonder300,000 fr. af te persen voor
genoemd blad.
Volgens den Gaulois is het gevaar
voor Freycinet's aftreding weer geweken,
nadat hij met Carnot een persoonlijk on
derhoud had gehad, en Andrieux hem on
schuldig verklaard heeft.Hij had namelijk
rechtstreeks aan Andrieux laten vragen,
welke bewijzen men tegen hem kon overleg
gen, omdat hij niet wilde dat een minister
van oorlog onder verdenking zou blijven.
De Upinione meldt dat Dr Herz inder
tijd ook getracht heelt, van Crispi de
Italiaansche ridderorde van de HH. Mau
ritius en Lazarus machtig te worden, het
geen dan ook gelukt zou zijn, indien
Crispi niet juist ware afgetreden.
Dat er te Parijs tal van republiekein-
sche grootheden lang niet op hun gemak
zijn, spreekt van zelf. De Loi.densche
Financial Times wil dan ook weten dat
er velen ernstig aan uitwijking la Cor
nelius Herz denken, en te Londen reeds
belangrijke inkoopen gedaan hebben.
Aan eenen dagbladschrijver te Lyon
verklaarde Jules Ferry, dat de politieke
toestand slecht is en de verantwoordelijk
heid daarvan rust op MM. Floquet en
Bourgeois, die met lichtzinnigheid zijn te
werk gegaan. Men heeft nutteloos het dis-
crediet op de Kamer geworpen en wanon-
de gebracht in de Ropubliekeinsche rangen.
Engeland. Tunnel onder het Ka
naal. Eene vergadering van de Kanal-
tunnel Compagnie heeft plaats gehad,
De voorzitter sir Edward Watkin,
zegde dat men nu mocht hopen dat
regeering en parlement hunne goedkeu
ring zullen verleenen.
Spreker meldde dat men, zoo langs de
Engelsche als langs de Fransche kust,
2000 meters tunnel heeft gegraven en dat
die proeneming wonderbare uitglagen
heeft opgeleverd.
Een wetsontwerp zal bij het parlement
worden ingediend, tot uitvoering der
werken.
De Morning Post zegt datde regeering
de- gevraagde toelating met kan verleenen
om... strategieke redens.
3° Vervolg.
- !k beken, antwoordde de dokrr, met eenigc
aarzeling in de stem, ik beken dat dit gdacht zich ook
aan mijnen geest hectl opgedrongen eiik uit dc doos
drie pillen lot onderzoek cn ontleding eb genomen.
Welnu, uit die ontleding blijkt ten slclgste dat die
pillen ónmogelijk de dood hebben kunnet.vcroorzakcn
Algemcene verbazing. Men had wel ce muts kun
nen hooren loopen in de zaal.
Waarom vroeg de coroner op bwtldcrden
toon.
Omdat deze versterkende pillen arsotc bevat-
ten er is geen greintje opium of ntorpbina n te vin-
den' Ware de overledene gestorven aan c-ie over
dosis van deze pitten, dan zou ik zeker sporen,an den
arsenic in dc maag hebben ontdektdoch,laar hg
stierf aan dc gevolgen van morphina of opium - voor
het oogcnblik kan ik nog niet stellig zeggen va «elk
der twee hebben deze versterkende pillen nils te
De bespreking der begrooting van open
baar onderwijs heeft ons klaar en duide
lijk onder oogen gebracht waarom zekere
liberale gemeentebesturen den priester in
de lagere school toelaten.
Waarom laten zij den toegang der school
den priester toe
Is het om aan de kinderen de christene
leerstelsels in te boezemen?..
Neen, duizend maal neen, want de libe
ralen verstooten de leering der R. K.
Kerk. Zij verachten den Godsdienst en
verfoeien hare dienaren.
Waarom dan laten zij den priester in j
de school binnentreden
Eenvoudig om de staatstoelagen te
kunnen blijven opstrijken.
Voor de geldkwestie spelen de liberalen j
dus den schijnheilige
In zijne redevoering haalde de heer j
minister eenige voorbeelden aan die aan- j
toonen hoe zeer de liberalen het gods
dienstig onderwijs verachten.
To Gent zegde men - De priester in
onze scholen, wat maakt ons dat Als hij
er uit is, zet men de deuren open en men
ontsmet ze.
Te Cureghem roept men Wij laten
den priester in de school toe, omdat wij
weten dat het hem zedelijkeren stofl'elijker
wijze onmogelijk is er binnen te treden.
De beheerder-toezichter der Genlsche
Hoogschool verklaarde het volgende
Als de regeering katholiek is, mag men
den priester in de school toelaten om
er hem wat peper te laten snuiven.
Te Hoei en te Leuven waren leeraars
van godsdienst ter middelbare school aan
gesteld en de bestierende commission heb
ben zich verhaast de ouders te verwittigen
dat deze leergangen niel verplichtend wa
ren, en dit wel, in zulke bewoordingen
om ze aan te sporen deze leergangen
door hunne kinders niet laten volgen.
Aan dien toestand, zegde de heer minis
ter,moet kost wat kost een einde gebracht
worden. De wet van 1884 op 't lager on
derwijs en deze van 1850 op 't middel-
onderwijs moeten veranderd of herzien
werden.
Natuurlijk zal het slechts kunnen ge
beuren na de herziening, doch van heden
af licett hij het stelsel doen kennen datjhij
wil invoeren.
Dit stelsel is ontleend of liever door
drongen van de beweegredenen die onze
achtbare vertegenwoordiger, M. Woeste,
deed gelden wanneer hij reeds van verlo-
denejaar en vroeger zelfs, aankondigde
dat hij dienaangaande voorstellen zou
neerleggen.
De volkomene vrijheid van onderwijs
zou uilgeroepen worden iedere school
zou eene toelage van den Staat genieten,in
verhouding van 't getal barer leerlingen,
lijk het, met goed gevolg, in Engeland en
Holland gebeurt.
Natuurlijk zouden die seholen aan zeke
re voorwaarden moeten beantwoorden en
waarborgen leveren.
Wij willen doen opmerken dat De
Denderbode reeds van over meer dan 40
jaar, de algeheele vrijheid van T onder
wijs heeft voorgestaan en er de noodzake
lijkheid van bewezen in 't belang van ons,
katholieken, welke aan onze kinderen
eene godsdienstige opvoeding willen ver
zekeren.
Meer dan eens werden de heer Ad. Bijl,
onze voorganger, en wij, door onze poli
zien in zijne dood.
Deze stellige verklaring sloeg de jury uit h«t lood.
De overledene as gestorven aan eene te groole dosis
opium of morphina en dc pillen hielden slechts arse
nic in daar het aldus duidelijk hewezen was dat de
pillen buiten de zaak waren, moest de overledene op
eene of andere wijze morphina of opium hebben ver
kregen.
Sergeant Spills werd terug geroepen, op het ge
dacht dat de overledene wel eens zich het vergif bij
den drogist van Jarlchester mocht hebben verschaft.
In zijn antwoord verklaarde echter Spills dat hij, op
aanwijzing van Dr Drewey. reeds een onderzoek had
ingesteld en dat de drogist hem verzekerd had, den
afgestorvene nooit in zijnen winkel te hebben gezien.
Men had eveneens heel de kamer onderzocht en
noch kruiden, noch medccijnen. waren gevonden bui
ten de bewuste doos met pillen, nu voor de jury. Er
was volstrekt niets dat aanwijzen kon hoe de arge-
storvene aan zijne dood was gekomen. Men wist wel
dat hij van eene overdosis morphina was gestorven,
maar hoe die in zijn bezit was gekomen, dat bleef een
ondoordringbaar geheim.
Alle getuigenissen, die men had kunnen bekomen,
nu afgelegd zijnde, gaf de coroner zijne mecnlng te
kennen in eene redevoering, die toonde hoe weinig
hij in den grond bekend was met dc waarheid van het
gebeurde.
a lk geloof, mijnhecrcn, dat gij het met mij
tieke vrienden, als utopisten of droomers
uitgekreten; ja,door hen.die nu heden ver
klaren dat de schoolkwestie, die gedurige
twistappel tuss' hen de partijen, slechts
door de v rijheid kan opgelost worden.
Zékere liberalen overigens erkennen de
rechtveerdigheid van dit stelsel.
Het Journal de Gand onder ande
re drukte er zijne zienswijze over uit in
de volgende woorden
Scholen, in do welke men zich met
het geloof der kinderen niel bezighoudt,
voor dezen, die oordeelen dat de Gods-
dienst in de kerk of in den tempel moet
onderwezen worden en christelijke
scholen voor dezen die willen dat er
een godsdienstige dampkring in heer-
sche, ziedaar de oplossing die alle wen-
schen schijnt te bevredigen.
n De Staat is ongeschikt om het gods-
dienstig onderwijs in te richten, dus
zal hij zich moeten bepalen de scholen
van dien aard, welke de bijzondere
initiatief heeft tot stand gebracht, met
toelagen te ondersteunen.
Hij (de Staat) zal ze door zijne ambte-
naren doen onderzoeken, om zich te
verzekeren dat het werkelijkondcrwijs-
gestichten zijn, waaraan staatstoelagen
verleend worden
Het katholieke land heeft akte genomen
der beloften van den heer minister de
Burlet. Eene wet in dien zin is hoogst
noodzakelijk en dit werd meer dan eens
door onzen achtbaren vertegenwoordiger,
M. Woeste, in de Kamer bewezen.
De katholieke scholen hebben zooveel
recht dan deofflciëele op de staatstoelagen
en dit recht moet wettelijk bekrachtigd
worden.
Wij herhalen het wanneer men het
zoo zer zal gebracht hebben, dan alleen
zal de schoolkwestie voor goed opgelost
wezen.
Wij hebben donderdag 11. eenige rege
len meègedeeld over het socialistisch con
gres dat te Brussel werd gehouden.
De algeineene revolutionaire werksta
king, dit is te zeggen, de werkstaking
met oproer en wellicht brandstichting,
gelijk in 1880, werd onbewimpeld en
stoutweg beslotenindien met het alg#
meen stemrecht niet uitroept.
De waalsche socialisten willen van
geene hongerwerkstaking meer het al
gemeen stemrecht roepen zij, moet men
ons geven of 't is er op, 't is volle revo
lutie!
En 't is gemeend,want verscheidene con
gressisten verklaren dat zoo men den op
stand niet beslist, de werklieden niet zul
len volgen.
Gent, schrijft Vooruit van vrijdag,
heeft altijd de algemeene werkstaking
bestreden. Wij doen het. niet meer.
Dc Genlsche afgeveerdigden stemden
maandag onder de leiding van den lan
eeus zult zijn om te bekennen dat deze zaak buitenge
woon geheimzinnig is. De overledene is van Londen
naar hier gekomen, (bewezen door de getuigenis van
Joseph Staggers) met het doel hier eenige dagen rust
te genieten (getuigenis van Miss Chickies.)
Hij geeft gecncn naam op en men vindt noch
naam, noch naamletters op zijn linnen, op zijnen
reiszak of op zijne kleum. Er is zelfs geen brief of
eene kaart, die eenig licht werpt op zijne identiteit.
Ganscli onbekend komt hij dc deur van dit huis
binnen gansch onbekend sterft hij den volgenden
dag, hel geheim van zijnen naam cn van zijne posi
tie in dc wereld in hel graf meenemende.
x Volgens dc verklaringen van onderscheidene ge
tuigen, zag hij er oprecht levenslustig uit en naar al
len schijn ik kan hier niet zeker zijn naar allen
schijn, koesterde hij geenszins het voornemen zoo
plots ccnen zelfmoord te plegen.
Wanneer men de zaak oppervlakkig aanschouwt,
mijnhccren, dan moet mcu het gedacht aan oenen
zelfmoord spoedig ter zijde stellen doch wanneer
men haar aanziet onder mijn oogpunt, dan zal
weldra bemerken dat zelfmoord er in 't geheel niet
vreemd aan is.
De overledene komt naar hier hij draagt wc-
zorg geen adres op te geven, een bewijs dat hij
wenschte dat zijne vrienden geen kennis kregen van
zijnen dood. Iljj is zeer vroolijk en spreekt over zijn
voornemen den dag daarna dc omstreken te bezoeken
delijken raad, dat eene warme propa
ganda voor de algemeene werkstaking
zal worden ingericht, zoowel te Gent
als elders.
En wat verstaan de socialisten door
eene warme propaganda
Te Luik, zegt een waal, liggen er 5
millioen in de kelders der bank en die
moet men gaan rooven.
Volgens een andere waal, moe/ men
de huizen der burgers in brand steken.
Men zal de burgers en rijken wel het
leven laten maar hunne woningen moeten
in alle geval toch vernield worden.
Maar zou men soms dezen die er zich
zouden tegen verzetten, alzoo bij loutere
ergissing. niet naar de andere wereld
kunnen zenden
Het leger zal beteer kt worden om den
oproer gunstig te zijn.
Brood zal er aan de oproermakers en
hunne gezinnen niet ontbreken. De Brus-
selsclie socialistische, bakkers-coöperatief
:al het leveren.
En als zij geen brood genoeg kan leve
ren, merkt een afgeveerdigde aan, dan zal
men de winkels der bakkers uitplunderen.
Gezel Anseele die zeer wel begm p ..at
men daar een leelijke flater had uitge
kraamd, riep dadelijk Indien de werk
staking uitberst zullen wij het brood bij
de kleine burgers niel gaan zoeken.
En dadelijk viel men hem in de rede
met deze woorden Neen, bij de grootenl
De uitplundering der bakkerijen werd
dan ook door de vergadering als eenen
onvoorzichtigen maatregel gehouden en
dus verworpen. Die beslissing zal niet
beletten dat de bakkerijen door de oproe
rige werkstakers zouden uitgeplunderd
worden, want de ondervinding heeft ons
geleerd, dat zij tot alles bekwaam zijn.
Wij willen niel verder meer aan (rin
gen op de bedreigingen die werden uitge
braakt, het bovenstaande is voldoende om
onze geëerde lezers te laten oordeelen.
t Is hoogst misdadig, ja, wraakroepend
aldus ongelukkige werklieden tot gewel
denarij, tot opstand aan te hitsen.
Wat zouden de werklieden er bij win
nen Niets, want de oproer zal des
noods door de wapens gedempd worden
de eenen zullen liet inet den dood bekoo-
pen, anderen zullen in 't gevang moeten
zuchten of nog in nog grootere armoede
vervallen.
En mochten de werklieden, tegen aller
erwachting in hunnen opstand gelukken
en het algemeen stemrecht veroverd heb
ben, dan zou hun lot toch hierdoor niet
stoffelijk verbeterd wezen.
In Frankrijk, in Duitschland enz, be
staat het algemeen stemrecht, en, wij
vragen het, is het lot der werklieden
daar toeti zoo benijdenswaardig
Voorwaar neen, want er heerscht daar
nog meer armoede dan hier te lande.
Wat ons betreft wij gelooven dat die
bedreigingen maar woordenkramerij
hij tracht een dwaalspoor te vormen, heeren
jury ik geloof het stellig.
Na eenen brief te hebben geschreven onge
twijfeld een laatste vaarwel aan eenen vriend gaal
hij rustig naar bed en den volgenden morgend
vindt men hem dood.
liet post mortem onderzoek, door Dr Drewey in
gesteld, bewijst dat hij gestorven is door het innemen
cener Ie grontc hoeveelheid morphina of opium.
Dit vergif moet hij zelf hebben ingenomen. Nie
mand anders kan het hem hebben toegediend daar
h|j onbekend was te Jarlchester cn nog slechts ma-ir
eenige uren hier vertoefde, had er niemand belang bij
hem le vergiftigen, Dat is klaar cn ontegensprekelijk.
Wat betreft de pillen die voor ons liggen, zij
werdin ontleed door Dr Drewey en bevonden enkel
arsenc in te houden wij kunnen die pillen du> bui
ten ziak stellen
lij stierf door morphina cn moet dit zelf geno
men hebben ware het hem door iemand anders
ge« toegediend, dan zou men zeker het g.-ruehj
vat .euen strijd hebben gehoord. Welnu, geen enki
kr ■-! werd vernomen en dit bevestigt mijn vermoeden
j d.i in; ich zelf doodde.
i' poor van medccijnen, buiten du pillen
j 'i; kw werd in de kamer gevonden als be
•rge int Spills, kocht h(j ni-ts by den plaatse-
- jg-si cn er blijft dus maar een enkeic vcrou-
I drrsx-iln 4 over.
zijn,of liever,so ai
om Koning Min;
schrik op' !r'
delijk op
Mei zal ui.tl-
Onbetwist"'. i*
cialistische :-vo
meer tegei
stemrecht z.
Met bedr- -1
weinig te w.nnen,
al te zeer g-- L
ten door on
Deze sod s
hij tot het :U'-ist<
noodlottig a a
dat het getal ,n>
door vermei
Valsch'
Het Slaatsb a
ten af, waai i v
aankerkfab
kerken. Gr
schrijven d
is dat hei V is
geld te vei.
kan vinden i
gunstigen, e:
Zeker is -ii<
geloofd wo
niets beters t,
dig de kath
welke zich
agens le j i l
De liberal- v.
de pastoors g "n
jenieten; da' d -
goed bij vaa 1 ■-
waar er ge -.*• n'.i.
andere gebouw
Zoo bande' -
hun bestier luTR-i
hunne eigene ken
derzoek, doer h<vei ten \-
taalde bodies "u -
de liberale p tri -elk
post moesten u n
Yalsche b- i
niet van aard -s:
vergeten.
Voor I
In de ziui'io lei K
dag laatst, 1r-.-!; d<
legenwoordig'-r in Kortr
de rechten or. -
Na vastg' t"
minister er ui' i
verbetering t«- a;.ove-
Liebaert - ai
geren de t i.,
vlakte, ofwei 'I.
pervlakte en Ih". g; •ai p
het bewezen dn h-
heetare nir
planten ops n.
lende taks k :r-
chiildiglng.
ihil-
iijze
De afgestorvene moet van Londen eene genoeg
zame liocvcelht-i'! morphina hel heu meegebracht
zich het leven te ontnemen hg nam dit zelf, geen
sporen van hel vergif na /.ich latende. Onbekend,
hemiud. zonder naam, kwam hij hier in deze plaats
en niemand dan hij zelf bezat het vergif waarmee hij
werd gedood. Gjj allen, mijnheeren, heht de verschil-
ligc getuigenissen gehoord cn gij zult een oordeel uit
brengen, In overeenstemming met die verklaringen.
Maar uit al wat is gezegd en uit al dc bijzonderheden
der zaak. blijkt naar mijr.c overtuiging, dal de overle
dene stierf coor zjjne eigen hand,
7.oo luidde dc zienswijze van den coroner, Plecht
statig vocide hij het woord, int groole voldoening de
juryleden, allen heel brave mentchcn, die niets heter
vroegen dan tc zien door den bril, waarmee M. Carr
dc zaak had beschouwd.
Gedurende heel die redevoering had een fijne op-
merker-rechter een glimlach zien spelen om de dunne
lippen van M. Panks doch niemand had oog'-n voor
den deteclivei daar men met open mond luisterde naar
de wijze woorden, die werdm uitgesproken door den
coroner.
En onder de ingeving van dezen laatste werd door
de twaalf wetsgeleerde en achtbare juryleden een oor
dcel geveld, in overeenstemming met hunne cn met
des coroners zienswijze
Dat de overledene (naam onbekend) stierf in den
t morgend van 13 november, ten gevolge cener ovcp-
- dosis van m-
i in een oogen-
Toen zij aide
hadden vol bract1
ieder zijns weegs v
van Jarlchester
Wat gekk
rimpcld vonrho»
men op de taf.-.
denken ie dat
onderzocht Ko -
hebben.
Gij gelooft
geanl Spills, g
roeoningdieM i1
Jarlchester had
Neen, ik
ten antwoordt:..
eene bliksems p i
Om welke
Spills op knorri.- n
Om welke leden
die zal ik uur
ge zoudt zc misset;
En terwijl Spil'
de volgende notas .w
