Donderdag
6 Juni ï89o. 5 centiemen per nummer. 49s,e Jaar 2987.
El
KT KRUIS VAN SINT JAN.
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Congokwestie.
De inkomende rechten.
Over de wettige inrichting van
het lager onderwijs in Holland.
Openbaarheid.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
voor de Stad 5 frank; met de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 4-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
en in alle Postkantoren des Land.
-V-
y.'^jiïrï'z
Cuique suum.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00; Vonnissen op
3e bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk legen den
dijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad.
Aalst, den S Juni ISOö.
De Congokwestie kwam dezer laatste
dagen weer eens te berde en wekte te
recht de algemeeno aandacht. En geen
wonder de overname van den Congostaat
is eene allergewichtigste zaak voor België.
Op 't onverwachts komt zij zulkdanigen
ommekeer te ondergaan dat zij gansch
van aanschijn is veranderd en zelfs eene
kleine ministcrieele crisis verwekte.
De bijzondere Commissie van 21 leden
der Volkskamer gelast met het onderzoek
der aanhechting van den onaf hankelijken
[Congnstaat aan België, vergaderde op
zaterdag 18 mei jl.,onder Voorzitterschap
van M. Beernaert.
Twee der invloedrijkste leden der Com
missie, de heeren De Lantsheere en
Woeste, verklaarden zich vijandig aan de
(onmiddelijke overname van Congo. En
alhoewel van meening verschillend over
den duur van het te bepalen uitstel, ble
ken beiden van gedacht dat het noodig is
zekere voorloopige schikkingen te nemen
om in de dringende geldelijke noodwen
digheden van den Congostaat te voor
zien.
En met dit doel werd door elk hunner
een voorstel gedaan, waarvan de bespre
king en stemming in eene volgende ver
gadering zou plaatsgrijpen.
Deze tweede vergadering heeft plaats
gehad op vrijdag 24 mei.
Na eene langdurige beraadslaging
waarin verscheidene dagorden werden
voorgesteld geraakte men eindelijk 't ac
coord op den volgenden tekst door den
heer Hellcputte opgegeven
De Commissie, zonder in het minst
r uitspraak te willen doen over den grond
der zaak, overwegende dat het haar
i) onmogelijk is voor 1 juli het door haar
begonnen onderzoek te voltrekken,
r roept de aandacht der regeering in op
i) de noodzakelijkheid van voorloopige
maatregelen op te sporen door den toe-
)i stand vereischt.
Deze dagorde werd gestemd met 15 stem.
tegen 2 en 3 onthoudingen.
De regeering ziende dat de dadelijke
overneming geen kans van lukken had,
trok op aanraden van Z. M. den koning
1 haar voorstel in, om het waarschijnelijk
te vervangen door eene vraag van toe
lagen,die den Congostaat zouden toelaten
zijnen financieelen toestand naar be-
hooren te regelen.
De heer de Merode, minister van bui-
ieniandsche zaken, oordeelende dat hij
i persoonlijk te zeer in de kwestie der
onmiddelijke overname betrokken was,
daar hij reeds in dit vooruitzicht mctFran-
krijk een verdrag had gesloten, kon zich
al
(Verhaal uit de XVI eeuw.)
2s* Vervolg.
11
Zoohaast haar meester was vertrokken, hegon Mi
chelle zijne kamer op te schikken en was gansch
Ontsteld van op zijn bed den sleutel zijnor geldkas tc
vinden. Wat gaat lijj ongerust zyn, dacht zijcn
omdat die kostelijke pand niet zou verloren gegaan
zijn, bond zij hem onder haren voorschoot aan het
lint vast, dat haar tot gordel diende. Bonaventuur,
dien de koopman met verscheidene boodschappen
gelast had, vertrok zonder dien dag nog weder te
komen Het was, zoo wij reeds gezegd hebben, den
34 februari. Ten 5 ure, alhoewel het nog niet donker
*as, sloot Michelle met de grootste zorg de deuren,
en verrichito, zonder gerucht te maken, hare kleine
bezigheden zij strikte twee uren lang aan kousen
voor haren ïneestcr, en wanneer het op den abdijlo-
ren negen uren sloeg, begar zij zich naar gewoonte
'e bed, na haar avondgebed gelezen te hebben, cn
bet goede meisje was welhaast ingesluimerd onder
hel lezen van haren paternoster.
Het huis, welk aan hare zorg was toevertrouwd
bij de zienswijze van 't ministerie niet
aansluiten en nam zijn ontslag. Men
weet de rest.
Volgens de verklariDg door liet kabi-
netshoofd in de Kamer gedaan, wacht de
Regeering nog slechts naar de officicele
mcdedeeling der wenschen door de Com
missie uitgedrukt, om aan de wetgeving
de voorstellen te doen welke zij noodig
oordeelt.
Het is dus klaar dat de ommekeer die
inde kwestie der aanhechting van den
Congostaat komt te ontstaan, bet ontslag
van minister de Merode ter zijde gelaten,
hoegenaamd uiet to betreuren valt. Wij
mogen ons integendeel gelukkig achten
dat die zoo belangrijke kwestie welke eene
bron van moeilijkheden dreigde te wor
den, tot later is verdaagd geworden.
Intusscben zal men vele duistere pun
ten kunnen ophelderen, zullen vele onge
kende bijzonderheden geweten en talrijke
twijfelachtige zaken door de ondervinding
opgelost zijn.
Wanneer men dan eene eindbeslis
singen zal moeten nemen, zal men met
meer kennis van zaken kunnen uitspraak
doen in plaats van, gelijk nu heden, eenen
sprong in de duisternissen van 't zwarte
laud te moeten wagen.
Eene buitengewone vermoeidheid vai
altijd 't zelfde te hooren, een vurig ver
langen om met het protectionistisch debat
gedaan tc maken ziedaar de keersckende
stemming.
Voeg daarbij de onzekerheid, die over
den einduitslag zweeft, 't schrikbeeld der
nog niet gestemde budjetten,de nog druk
kender bezorgboid over zooveel ernstige
kwesties waarmee de dagorde overladen
is, en gij zult een denkbeeld hebben van
het leven onzer ministers in den tegen-
woordigen tijd.
Zeker, in dergelijke voorwaarden is de
uitoefening van het bewind gelijk een
hunner het zegde een harde taak, eeue
loopbaan waarin de roozen ongelooflijk
veel zeldzamer zijn dan de doornen.
Zal het gouvernement zijnen slag thuis
halen in de kwestie der inkomende rech
ten Men weet er niets van, ik herhaal
het, en 't is zelfs twijfelachtig dat men er
meer van wete na de vergadering der
rechterzijde.
Die vergadering heeft niet voor doel
zooals eenigen gemeend hebben, de kabi
netskwestie te stellen, maar om nog eens
de stemmen te tellen.
Men zal eerst overeenkomen over de
noodzakelijkheid van bet debat te sluiten.
Dit punt zal geene moeilijkheden aan
bieden m de rangen der rechterzijde. Eu
't is zelfs waarschijnlijk, dat de motie,
wanneer zij in de Kamer zal voorgesteld
worden, aan de linkerzijde niet veel ver-
beslomi heneden uit eens eetzaal, ccne keuken en een
groot magazijn, en hoven langs den kant van de
straat uit twee kamers, de eene van Ballhasar en de
andere van Simeon cn zijnen vriendlangs den kant
van den hor lelde men nog twee andere kamers door
eenen brecden gang van de eersten gescheiden de
eerslc was een groot kantoor, waarop zich de geldkas
bevond en de tweede, die veel kleiner was, was de
slaapkamer van Michelle.
In weerwil des winters, liet zij hare deur half
open, om des noods de honden te hooren en de gebu-
ren tc kunnen oproepen, met aan de vensters haars
meesters te loopen. De twee honden, Nassau cn
Mulcy, die een wreed voorkomen hadden, sliepen in
het magazijn. Maar de deur slond open, zoo dat zij,
bij den eersten noodkreet, naar boven konden snellen
en hulp bieden, in geval dat er dieven langs de bovcu-
ensters poogden in huis te driugen hetgene overi
gens niet gemakkelijk zou geweest zijn mils zij allen
met sterke ijzeren kolommen bezet naren.
Ten 11 uren des avonds, lag Michelle in eenen
diepen slaap verzonken, wanneer een hevig geblaf
der honden haar plotselings ontwaakte. Zij sprong
aanstonds het bed uil, zonder te weten hoe hial hel
maar een weinig gerust gesteld door der. maan
schijn cn daar de honden zwegen, begon zij zich in
te beelden dat zij niet dan tegen voorbijgangers ge
blaft hadden, wanneer zij zeer duidelijk hoorde dat cr
aan de deur werd geklopt. Zij deed eene van Baltha-
sar's vensters half open en vroeg wie daar klopte
Wij zjjn het, Michelle.
Zij herkende aanstonds de slem van Simeon. Hij
zet zal ontmoeten. Men is het nagenoeg
op alle banken eens, dat het debat is uit
geput indien eenige socialistische dwee-
pers het toch wilden voortzetten, om
obstructie te maken, zouden zij niet ge
volgd worden.
Het gouvernement weet dat het lot van
het ontwerp geheel in hauden is van de
rechterzijde het weet ook dat de inko
mende rechten in hare rangen overtuigde
tegenstrevers telt, en die niet zouden
toegeven, zelfs indien de kabinetskwestie
gesteld werd.
Dat is eene reden om zo niet to stellen.
Wat ontegensprekelijk het slimste en
behendigste zou zijn voor de ministers,
ware zich te wenden tot do vurigste pro-
tectionistcn, eu ze te bezweeren uit geest
van verzoening hunne amendementen op
te offeren.
Bij 't einde zijner grootc redevoering
beeft M. de Smet de Nacyer reeds die
houding aangenomen. Hij beeft aan de
leiders van den protectionistischen veld
tocht doen verstaan, dat zij Jzich moeten
tevreden stellen met de door bet gouver-
ment voorgestelde maatregelen, en niet
moeten hopen verder te gaan.
Het ministerie heeft begrepen, dat de
eenige kans,die het heeft om zijn ontwerp
te doen doorgaan, is, het tot de nederigste
afmetingen te herleiden.
Het schijnt nagenoeg zeker dat de
Brusselsche afveerdiging over ,de kwes
tie zal verdeeld zijn. Men weet evenwel
niet, hoe de 18 steramen zich zullen ver
deden, welke, indien zij allen langs den
zelfden kant helden, zeker de bal au:
zouden doen doorslaan.
De Brusselsche afveerdiging heeft, ge
durende de bespreking, eene voorbe
houding in acht genomen, die het veld
vrij laat aan alle veronderstellingen.
(Bijz. brieftciss. Handelsblad.)
Immers, het grootste deel der lezers
gaan, te goeder trouw, op de gezegdons
van hun blad voort, gelijk de bladen zei
ven te goeder trouw bandelen. Men kan
bun niets verwijten van het oogenblik
dat men stelselmatig met geheimzinnig
heid te werk gaat, en dus de dwaling in
de band werkt in plaats van alleen de
rechtzinnigheid en de waarheid te doen
heerschen.
Is die verkeerde handelwijze af te keu
ren iu eenvoudige politieke of partijza-
keu, zij is ook slecht en nog meer gevaar
lijk in bestuur-en gezagszaken. De min
achting door stilzwijgendheid uitgedrukt,
is hier voldoende om den slechten indruk
weg te nemen, dien valscke of ongegronde
geruchten of beoordoclingen kunnen na
laten.
Het is bovendien in 't belang der be
trokken overheden en partijen, dat do
openbaarheid geheel en onverduisterd
moet gebruikt worden, want dikwijls
komen zij zei ven in moeielijkheden door
hunne stilzwijgendheid of minachting
tegenover de drukpers. En die onaange
naamheden komen niet altoos dadelijk,
zij verschijnen soms jaren nadien, wan
neer zij niet meer of zeer moeilijk kunnen
verholpen worden.
handen krijgt, nu het lichtgeloovige volk
zoo gemakkelijk kan misleid en bedrogen
worden.
De drukpers is machtig, maar zij zou
nog machtiger zijn, in den goeden zin,
wanneer zij over de middelen beschikte
om altoos de waarheid te herstellen waar
deze door laster of logen zou gekrenkt
zijn. Nu echter is zij dikwijls niet vol
doende gewapend, om met welgelukken
de waarheid te doen zegevieren.
Vlaamsch Heelal.)
Onder dien veelbelovenden titel komt
onze jeugdige stadsgenoot en vriend de
H. advocaat Roh. Motbbsoen, eene
grondige studie toe te wijden aan de be
staande wetgeving van 't lager onderwijs
in N. Nederland.
In Duitschland bezit de drukpers in de
politieke wereld eene groote macht, niet
alleen door den invloed, dien zij op de
menigte uitoefent of kan uitoefenen, maar
bijzonderlijk omdat zij op do hoogte wordt
gehouden van alles wat de leiders in
gemeen overleg beslissen. Voor baar heeft
men gceue geheimen en zij maakt er ook
geen misbruik van.
In België is dat heel anders gesteld. De
drukpers wordt bier niet genoeg op do
hoogte der zaken gehouden, en zoo ont
staan dikwijls valsche geruchten die zelfs
niet eens gelogenstraft worden.
Die geruchten worden dan -waarheid
bij de menigte en doen aan de partij, aan
't bestuur of aau 't gezag, het grootste
nadeel.
kwam van Brussel met zijnen vriend. Als een bliksem
snelde zij naar beneden om hun de deur le openen
en vroeg
Wat uur is 'tal
Ho, het is nog maar elf ure. Is mijn vader reeds
slapcu
Hij is naar Aalst.
Op zijn beste, hernam Thcodoor, wijl de meid
vuur sloeg en de twee honden hunnen jongen meester
streelden.
Wanneer zjj hare lamp had aangestoken, bemerkte
zij het blceke en ontstelde gezicht der twee jonge
lingen, en vroeg hun met angst wat cr scheelde.
Och, niets zegde Theodoor. De koude en de
last der reis hebben ons afgemat, en de rust zal ons
verkwikken.
Wilt gij iets gebruiken hernam het goede
meisje. Gij moet geweldigen honger hebben cn er
slaat nog een koud kicken.
Ik dank u. Geef ons enkcljjk een glasje gene-
Gij hebt ongelijk van geen avondmaal te nemen,
antwoordde Michelle zijl gij dan ziek
Neen, wij hebben tc Aalst het avondmaal geno
men. Wij hadden er gemakkelijk vader kunnen ont
moeten.
De meid bracht twee roomers en eene flesch gene-
ver, de twee jongelingen zetten zich neer voor de
kachel hunner slaapkamer, die Michelle kwam aan te
maken, cn begonnen lustig te drinken. Michelle trok
vol angst naar hare kamer weder, légde zich opnieuw
te bed, maar koa niet in slaap meer geraken.
Veel twist en tweedracht zou eveneens
in de partijen zeiven vermeden worden,
door do drukpers in alle zaken op de
hoogte der toestanden te brengen, want
achter de drukpers staat het volk, de
groote menigte, dat geen ander middel
heeft om ingelicht te zijn.
Heeft men dan zelfs eenen hekel tegen
de drukpers, een hekel die dikwijls
misplaatst en ongegrond is, men diene
dan toch rekening te houden van het
volk, dat volkomen recht heeft om goed
ingelicht te zijn zoowel door de openbare
besturen als door de partijen.
Geheel het openbaar leven kan
slechts bij winnen. Twist en tweedracht
zouden grootendeels verdwijnen of onmo
gelijk worden. Er zou weldra een duide
lijk onderscheid gemaaktworden tusschen
kwaadwilligheid en goede trouw, en de
bladen die zich geleiden lieten door
kwaadwilligheid, zouden alle achting eu
waarde verliezen.
Hetgeen in Duitschland bestaat bij een
volk dat door taal en zeden, door werk
zaamheid en vlijt zoo weinig van bet onze
verschilt, zou bier te lande dus evengoed
kunnen ingericht worden, 't Is zells drin
gend noodig, nu bet kieskorps zoo uitge
breid is cn allerhande nieuwsbladen in
Twee uren later nogtans, begon de slaap haar naar
het hoofd te klimmen, wanneer zij er andermaal werd
uilgetrokkcn door een klein gerucht dat zij hoorde
zij stond aanstonds op, denkende dat Simeon ziek
was en om hem geene vrees aan te jagen, verliet
zij zonder gerucht te maken hare kamer. De twee jon
gelingen waren op de hunne niet meer te vinden
maar zjj hoorde ze stillekens klappen in de kamer
waar zich de geldkas bevond. Zij werd door een
schrikvol gevoel overvallen, naderde zachtjes en
meende te sterveu bjj het schouwspel dat zich voor
hare oogen ontrolde
De twee jongelingen hadden te Brussel verspeeld
al wat zij hczaien en daarenboven hadden zij nog
op hun woord verloren, en waren in allerhaast weder
gekomen.
De kas stond open, de kas waarvan Michelle den
sleutel aan haren gordel had gehangen. Maar Theodoor
had middel gevonden om er den tweede van te beko
men cn de twee vrienden waren aau 't krakeelen,
mits Simeon maar eenen zak van duizend gulden,
gelijk de voorgaande kceren, wilde ontnemen, wijl
zijn medegezel hem poogde te doen verstaan dat zy
meer van noode hadden.
Wy hebben niets meer, zegde hjj eu wjj zijn
twaalf honderd guldens verschuldigd.
Wij zullen er negen honderd betalen, ant
woordde Simeonen voor hel overige uitstel vragen.
Uitstel vragen voor speelschulden, voor eere-
schulden wy waren verleren.
Mjjn vader zal het alles ondervinden dat ia
reeds vyf duizend guldens dat wy stelen.
In den loop der 135 leerrijke bladzijden
welke wij komen te doorbladeren, geeft
de verdieustvolle schrijver ons benevens
een overzicht derHollandsche schoolwet
gevingen van 1801 tot 1889, een volledig
;edacht der wet van 1889 die een einde
ïeeft gesteld aan den schoolstrijd, en dit
Iop eene wijze die, wij moeten het wel be
lijden, wat eenvoudiger en wat doeltreffe-
lijker is, als onze Belgische schoolwet
van 1884 het gedaan heeft. Vervolgens
wijdt M. Moyersoen afzonderlijke kapit
tels toe, aan de scholen, de onderwijzers,
en hunne vorming, de inspectie in 't alge
meen beschouwd, en aau dezelfde onder
werpen met afzonderlijke bijzonderheden
voor 't officieel en voor 't vrij onderwijs.
Een vergelijkend tafereel der onkosten
veroorzaakt door de wet, alsook eene
algemeeno beoordeeling over de heden-
daagsche Hollaudsche politiek in betrek
king met schoolqmestiëu sluit deze schoo-
ne studio welke te goeder ure ver
schijnt, vermits wij eindelijk van minister
Schollaert eene nieuwe schoolwet mogen
verwachten.
Wanneer wij zullen gezegd hebben dat
het werk van M. Moyersoen, de vrucht is
yanlauge opsporingen zoowel in België als
in Holland, waar M. Moyersoen dezen
winter eenige weken verbleef, en dat hij
zijne inlichtingen bij mannen gelijk baron
Mackay, de minister aan wien de Neder
landers de wet van 1889 schuldig zijn,
Dr Schaepman, de Beauffort, Borret, enz.
gaan putten is, zullen wij een kort ge
dacht gegeven hebben van de zorg waar
mede dit werk opgesteld is en van zijne
wetenschappelijke waarde in een woord:
dit werk strekt M. Moyersoen en zijne
geboortestad ter eere. Wij wenschen aan
onzen vriend van te blijven volherden in
den wog der wetenschap waar hij zoo
luisterrijk ingetreden is. L.
Eh nel, zegde Theodoor, laat ons nog vyf duizend
guldens nemen, wy zulleu onze verliezen herstellen
en liet te kort in de kas terug brengen zonder dat
men het gewaar worde. Uw vader rekent toch niet.
Maar indien bjj eens begon te rekenen t
Hij is afwezig, Morgen avond zullen wij terug
komen. U heh een plan dat ons merkelijke winsten
verzekert, maar wy hebben eene groote som noodig
om het ten uitvoer te brengen.
Maar kwamen wjj te verliezen
Onmogelijk.
Nogtans indien dit gebeurde
Dan zoudl gij naar uw vader schrijven, hem
alles bekennen en hy zou u vergiffenis schenken.
Ik kan er niet over.
Nauwelijks had hy deze woorden gesproken of Mi
chelle trad het kantoor binnen Och Mijnheer
Simeon, riep zjj uit, wjjl zjj zich voor hem op de
knieën liet vallen
Alles is vergald, viel haar Theodoor, op eenen
hevigen teon in de rede, wijl hjj twee zakken, die
hij in de hand had, liet nedervallen, de jonge Mercx
werd bleek als de dood.
Ach Mynheer Simeon, hernam de meid, wat
doel gjj daar? Wilt gij u verdoemen Laat uw vader
uw gebrek aau geld ljjden
Michelle weende, snikte en wrong zich de banden
te samen.
Wordt voortgezet)