Donderdag 20 Augusti 1896. o centiemen per nummer. 50ste Jaar. 5112.
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Liberaal of onzijdig
Onderwijs.
Schreeuwende
misbruiken.
De uitvoer van peerden.
Een en ander.
DE DENDERBODE.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal Ier week
voor de Stad 5 frankmet de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
en in alle Postkantoren des Land.
Cuiquo »uurn.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00Vonnissen op
3e bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
üijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad.
Aalst, 19 Augusti 1896.
Eeu slechte boom kan niets anders
dan slechte vruchten afwerpen, ziedaar
eene waarheid die door de dagelijksche
ondervinding bewezen wordt.
De dagelijksche ondervinding leert ons
nog dat het onzijdig of ongodsdienstig
onderwijs aan eenen slechten boom moet
vergeleken worden.
Wie kan er ontkennen dat het onder
wijs zonder God eene der grootste kwalen
is onzer tijden Neen, niemand gelooven
wij tenzij, hij die in godverloochening is
vervallen, hij, die op aarde de vertegen
woordiger van Satan is geworden.
Ja, het ongodsdienstig onderwijs is
eone der grootste kwalen onzer eeuw en
het is de plicht niet alleen van de katho
lieken, maar ook van al wie het behoud
onzer huidige samenleving betracht het
uit alle zijne krachten te bevechten.
Gezel Anseele, de leider der Gentsche
socialisten, heeft het ons gezegdDc libe
rale of onzijdige scholen zijn kweehiestcn
van socialisten en anarchisten....
Vele katholieken, talrijke behoudsge
zinde liberalen verliezen dat al te veel uit
het oogzij beseffen de gewichtigheid niet
van den strijd tegen die groote kwaal
onzer eeuw.
Om hun te overtuigen van de gevaren
voor onze samenleving die aan 't ongods
dienstig, ja, soms goddeloos onderwijs
verbonden zijn, willen wij hier meêdeelen
hoe M. Jules Simon, een liberaal en ge
wezen republikeinsche minister van
onderwijs in Frankrijk er over oordeelt.
In een artikel van La vie contempo
raine treffen wij dit oordeel in de vol
gende treffende regelen aan
LUISTERT
Ge zet den priester aan de deur het
volk besluit daaruit dat gij hem govaar-
lijk oordeelt. Hoe zoudt go willen dat
het volk-er anders over oordeele?
't Is een volk het heeft niet zoo als
gij de gewoonte van een hair in vier te
klieven. Het ziet dat gij den priester
als een vijandig, als eeu gevaarlijk
wezen behandelt, en dan van de twee
zaken gebeurt er één ofwel het blijft
den priester getrouw en onsteckt in
gramschap tegen u, ofwel het wordt
woedend op hem.
- In zijn geheugen vindt het volk da-
delijk al die dwaze beleedigingen tegen
den priester. Het volgt den priester
van de school waaruit men hem ver-
jaagt naar de kerk waarin men hem
opsluit. Deukt ge dat het volk er met
hem zal binnentreden om zijn sermoen
HET
te aanhooren en zijnen zegen te ont-
vangen Neen, het zal in laster en
beleedigingen uitvaren en den eere-
dienst en het geloof bespotten.
In tegenwoordigheid van vrouw en
kinders jubelt het over zijne zegepraal 1
't Is gedaan met het bijgeloof en het
x fanatism I We keeren terug tot de
schoone dagen der Rede Ik zeg niet
x dat het goed redeneertmaar zoo redc-
neert het.
De priester, in de kerk, zal aan de
x vrouwen het sermoen op den berg
n prediken u Menschen bemint elkau-
der en de leider in den club of in de
herberg zal aan de mannen de anarchie
prediken....
Eindelijk besluit M.Jules Simon aldus
Geeft ons scholen vau den Staat die
vrij zijn, waar elkeen den Godsdienst
zijner familie, het Geloof zijner moeder
x wedervinde Geeft ons geene onzijdige
s scholen, want ze zijn slecht Stelt
x tegenover de anarchistische leer noch
x God, noch meester de menschelijke
x leer God, VaderlandVrijheid
Ziedaar hoe een uitstekende liberale
geleerde over de ongodsdienstige scholen
oordeelt.
Mocht zijn oordeel door zijne partij
genoten gedeeld worden en mochten zij
eindelijk begrijpen dat het eene maat
schappelijke plicht is geworden het onzij
dig of ongodsdienstig onderwijs, de kwaal
onzer eeuw, krachtdadiglijk te bestrijdeu 1
Men leest in het Journal de Bruxelles,
de volgende opmerkingen
Er bestaan iu België drie belangrijke
socialistische samenwerkende maatschap
pijen Brussel, Jolimont en Gent. Deze
samenwerkiDgen drijven handel in brood,
aardappels, wijn, bier, vleesch, kruide
nierswaren, schoenen, kleérstoffen, kolen,
enz., enz Zij hebben al de takken van
den kleinhandel in beslag genomen en
breiden zich meer en meer uit, eene
noodlottige concurrencie doende aan de
ambachtslieden on winkeliers.
Welk is het doel dezer samenwerkin
gen Volgens de wet moeten zij gesticht
zijn in het belang der werkersklas en,
als dusdauig, betalen zij slechts een ge
ring patent, geenszins in evenredigheid
met het cijfer harer zaken en met hare
winsten en genieten groote voordeelen.
Volgens de socialistische leiders zijn
zij vooral bestemd om geld te bezorgen
aan de propagandekas der partij, voor de
kiezingen. Wij aarzelen niet het te zeg
gen dergelijke instellingen, welke zich
openlijk verwijderen van het doel, haar
door de wet aangewezen, zijn een ge
waar.
wonderlijke avonturen van eenen Zeeman
«2»»
8e vervolg.
Alles was mij duidelijk geworden, nu ik het plan
der beide onverlaten om het schip te doen stranden,
kende. Zij hadden er in de dok water in laten loopen,
opdat het den schijn zou hebben, alsof het flink be
vracht wo».
Hun plan gaf nu ook eene verklaring va.) de oude
zeilen en de slechte tuigage. De reden, waarom zij
aan de bemanning de rhum onthouden hadden, was
nu ook verklaaid, zij dachten er niet aan, het scheeps
volk te betalen wezenlijk hadden zij er zoo over
gesproken, alsof het hun plan was, ze te laten ver
drinken.
Wat zou ik doen
Ik liep het dele op en neêr, in diepe gepeinzen ver
zonken. De matrozen waren in den bak met elkaar in
gesprek, de timmerman stond een weinig van hen af
te luisteren met eene pijp in den mond en met de
armen over elkaar gekruist.
Ik overlegde bij mjj zelf, of ik hem al dan niet
openhartig zou vertellen, wat ik had gehoord. Maar
als ik dit deed, zou hij er de matrozen zeker meê
bekend maken, en tien tegen één, dat zij de beide
schurken zouden opsluiten en mij noodzaken, de brik
naar het vaderland terug te brengen, ten einde het
schip en hunne levens te behouden.
Dat zou zeerooverjj, en muiterij zijn. Wat kon ik
bewijzen 1 De twee mannen waren twee handen op
één buik zij zouden er een eed op doen, dat ik on
gelijk had, en ik had geen bewijzen in handen. Zeker
zou de inhoud van het ruim hen van hun bedrieglijk
opzet kunnen overtuigen. Maar zoolang de brik niet
gestrand was, zouden de schurken zeker rechtens
niet van schuld kunnen overtuigd worden.
Ik liep het dek op en neêr, ten einde ernstig over
de zaak na te denken. Zouden de twee schurken er
eeuig vermoeden van hebben, dat ik hen beluisterd
had Zij dachten misschien, dat ik voor een oogen-
blik naar mijne hut gegaan was en niets anders ge
hoord had dan het geluid hunner stemmen.
Maar aangenomen, dat zij wel dachten, dat ik met
hun geheim bekend was, wat dan Zouden zij mij uit
den weg ruimen 1 Daarvoor koesterde ik geen vrees,
Ik wist nu wel is waar, dat het schurken waren
maar ik hield er mij tevens van overtuigd, dat het
lafaards waren, die zeer onwaarschijnlijk hun leven
in gevaar zouden willen stellen.
Ik zag niet» van hen gedurende een half uur nadat
ik de hut verlaten had. Cadman kwam teen onder bet
neurifin van een deuntje naar boven en ging naar
bet kompas toe bij zag naar de zee, zonder het minst
eenigc gejaagdheid te laten blijken. Ik sloeg hem van
ter zijde gade, en na verloop van eenigen tijd gevoelde
ik mij volkomen zeker, dat hij er geen vermoeden op
had, dat ik een woord van het gesprek had geboord.
Weet men boe boog de jaarlijksche
winsten beloopen van de drie groote
socialistische samenwerkingen van bet
land Tot een balf millioen, waarvan de
leiders het grootste deel bezigen voor
hunne propagande en slechts eenige
brokkelingen in den zak dor werklieden
laat vallen.
Wij begrijpen thans hoe de socialisten,
in zekere omstandigheden, daags voor
eene kieziDg of voor eene betooging, de
steden en dorpen kunnen overstroomen
met bladen en vlugschriften, de muren
met jdakkateu overdekken, op een be
paald arrondissement eon legioen propa
gandisten afzenden, hunne dagbladen
uitdeelen op honderd duizenden exem
plaren en de verdiensten van hunne
kandidaten overal uitbazuinen.
Om de uitgaven dezer propagande te
dekken heeft men slechts te putten in de
propagandekas. Daar bevindt zich het
half millioen der samenwerke maatschap
pijen. Men kan er gebruik van maken
naar goeddunken.
Laat ons terstond zeggen dat wij niet
het princiep maar wel de misbruiken der
samenwerking bestrijden. Niemand, voor
zeker, zal beweren dat de samenwerkin-
gen, als zij eenvoudig dienen om het geld
te bezorgen voor den klassenstrijd
wat het geval is voor de socialistische
samenwerkingeneenig goed doen aan
den werkman.
In de katholieke samenwerkiugen ko
men al de winsten, zonder onderscheid,
den werkman ten goede. Zij dienen om
pensioenkassen te stichten, verzekeringen
tegen ziekte, werkgebrek, enz. Dat is
zeer wel.
Doch, niets van dat alles zien wij in de
socialistische samenwerkingen. Een ge
ring gedeelte der winsten wordt onder de
leden verdeeld, de rest is voor de poli
tieke propaganda.
Dat is een misbruik. Do samenwerking,
aldus verstaan, is niets anders dan uit
buiting der massa ten voordeele van
eenige personen. Want, wie trekt er pro
fijt uit de propagandekas? Is het de mijn
werker, die voortgaat met onder den
frond te werken Is het de fabriekwer-
er, die slechts eene voldoening heeft
alle drie maanden eenen bilan hooren
aflezen waarvan hij niets verstaat
Neen, nietwaar? De wezenlijke winst
trekkers der samenwerkingen zijn de
politiekers, die in de Kamers geraken
door middelen welke hun niets hebben
gekost en betaald werden met de centen
der werklieden.
Het wezenlijk gevaar,waarop wij wijzen,
zal nog grooter worden in de toekomst.
De socialistische samenwerkingen zoeken
den kleinhandel te dooden, om hem zei
ven geheel in handen te krijgen. Te Brus
sel, Gent en Jolimont leggen de hoofd
mannen het geld bijeen, kapitaliseercn.
Hjj haalde nu een van zjjne slechte sigaren te voor
schijn, stak die op met behulp van een phospboor-
ken, dat hy in zijnen hoed hield, en zegde overeen
komstig zijne gewoonte niets tegen mij.
Nu kwam ook Fletcher hoven en sloeg een blik op
den oceaan. Zjjne kleur was geheel teruggekomen, en
hij was nu weêr de oude M. Fletcher, zooals ik hem
te Bristol had leeren kennen.
Schoon weer, Cadman, riep hij uit.
Ja mijnheer, antwoordde Cadman. Op liet land
ziet men geene tooneelen, die hiermcê kunnen wedij
veren Hier is het beste geneesmiddel om u geheel
hersteld in de armen der uwen terug te voeren.
De eigenaar van de brik sloeg zijne oogen met eene
uitdrukking van dankbaarheid op, begaf zich toen naar
den kapitein, en beiden wandelden over het dek.
Toen aangekondigd werd, dat het avondmaal in ge
reedheid was, begaven Fletcher en Cadman zich naar
de kajuit en namen plaats aan de tafel onder het val
luik, dat open stond, zoodat ik liuu gesprek hoorde
toen ik voorbij kwam. Dit liep over verschillende on
derwerpen en droeg geheel het karakter van het
onderhoud van twee mannen, die elkaar voor de eer
ste maal ontmoeten. Ik verheugde mjj, dat geen van
de twee schurken zich, toen zy op het dek waren, tot
mij gewend had.
De uitdrukking van mijn gelaat toch zou lichtelijk
verraden hebben wat er iu mijn binnenste omging ik
had eenigen tijd noodig om mij te beheerschen.
Ik besloot mij te laten leiden door bet gedrag der
koopen eigendommen, vergrooten hunne
inrichtingen en dat alles om nieuwe ont
vangsten te vinden voor den maatschap-
pelijken oorlog.
Is het dat wat de makers der wet op de
samenwerkendo maatschappijen gewild
hebben
Bijlange niet 1
De concurrentie van Noord-Ame
rika. Bedreiging eener concur
rentie in Duitschland.
Over eenige dagen had er een gemeen
zaam gesprek plaats met eeneu Duitschen
peerdenkoopman, die de specialiteit heeft
van den uitvoer der Belgische kloeke
trekpeerden.
In 't algemeen maakt het publiek zich
geen gedacht der buitengewone belang
rijkheid van dezen Belgischen tak van
koophandel. De Vlaanders alleen verkoo-
pen jaarlijks aan Duitschland voor een
bedrag van vele millioenen peerden. De
peerdenkooper waarvan wij spreken, en
die bijzonderlijk koopt in onze omstreken,
komt regelmatig eenmaal 's jaars in Bel
gië voor zijn aandeel heeft hij gezegd,
voert hij sedert lange jaren, gemiddeld
180 peerden uit, welke hij aan den mid-
delmatigen prijs van 1100 fr. betaalt.
Deze enkele koopman laat dus elk jaar
200,000 fr. in België. Wij zijn een der
tigtal peerdenkoopmans, zegde hij, die
dus alle maand iu België komen, en wij
doen gemiddeld allen het zelfde cijfer van
zaken.
Nogtans volgens onzen tusschen-
spreker is de uitvoer der Belgische
peerden naar Duitschland reeds vermin
derd, sedert dat Noord-Amerika de con
currentie doet aan België, en het is waar
schijnlijk dat deze vermindering, i binnen
eenige jaren, nog zal aangroeien. De Bel
gische peerden ziju voorzeker de beste
welke men vinden kan voor het werk op
het land maar zij zijn duur 1
Amerika heeft een groot getal Belgische
merriën en hengsten aangekocht, en
tegenwoordig voert zij naar Duitschland
een aanzienlijk getal peerden uit van
Brabandsch ras.
Nogtans zijn deze peerden zoo verduurd
niet, zoo taai niet voor het werk dan
deze rechtstreeks komondo uit België.
Een groot getal sterven gedurende den
overtocht. Doch in evenredigheid van
hunnen lagen prijs, worden de overle
vende gauw verkocht in Duitschland.
Het getal Belgische poerden, voortko
mende uit het noorden van Amerika,
tegenwoordig geplaatst in het noorden
v,m Duitschland, beloopt reeds tot ver
scheidene duizenden. Nu gaat men in
Duitschland zelve, in de streken van
Brunswick, de proefnemingen doen voor
beide onverlaten. Als zij mij ook maar door het minste
woord te kennen gaven dat zij wisten, dit ik bun ge
sprek afgeluisterd had, dan zou ik mij naar den tim
merman begeven, alles vertellen en zijnen raad als
dion van een ervaren zeeman inwinnen.
Als het mij daartegen bleek, dat de beide mannen
er geen vermoeden op hadden dat ik hen beluisterd
had, en dat zij zich verbeeldden, dat ik voor een
oogenblik in mijne hut geweest was om iets te halen,
dan besloot ik mij stil te houden, althans voor het
tegenwoordige, daarbij altijd een wakend oog houden
de op den koers van de brik en op kapitein Cadman.
Als zij plan hadden de brik tusschen Agulhas en
Kaapstad schipbreuk te doen lijden, zou ik overvloed
van tijd hebben te overleggen boe ik in deze te han
delen had. Zoeals de zaak stond, kon ik geen ander
bewijs voor hun plan leveren dan de mededecling van
hetgeen ik afgeluisterd had, maar door te wachten
zou ik misschien in staat zijn, hunne schurkerij over
tuigend te bewijzen, en alzoo een middel vinden, mij
zelf en het scheepsvolk te rechtveerdigen, voor het
doen van stappen, die wij gewenscht mochten achten
om ons leven te redden en bet schip te behouden.
Dc twee mannen zaten in de kajuit tol even voor
zes uren. Cadman kwam toen op het dek en gaf mij
eenige bevelen omtrent bet hyschen van verschillende
zeilen. Hij zegde mij ook, dat hij wel geerne had dat
ik den volgenden morgend eens onderzoek deed naar
den voorraad versch water aan boord.
De vaten zijn onder bet groote luik neergelegd,
zegde hij, er is dus gemakkelijk bij te komen. Hebt gy
Madera wel eens aangedaan T
de wedervoortbrenging der Belgische
peerdeu eeu landbouwsyndicaat heeft
er beslist iu de Vlaanderen een dertigtal
jonge merriën en twee of drie jonge
hengsten aan te koopen, die zullen ge
plaatst worden niet ver van Fallersheben.
Daar verhoopt men 't einden een tiental
jaren, zich te kunnen vrijmaken van de
noodzakelijkheid zich op de markten van
Vlaanderen te voorzien.
Indien het landbouw-syndicaat van Fal
lersheben zich kwam te verwezenlijken,
is het klaar dat een belangrijke uitweg
van België zou ontsnappen. Alhoewel
Brunswick maar een klein gedeelte van
NoordrDuitschland uitmaakt, is het een
uitsluitend landbouwkundig land. Het is
waar dat men zal moeten zien of het Bel
gisch peerd niet zal veranderen in Noord-
Duitschland op dezelfde wijze als in
Amerika, en of eindelijk de groote Duit-
sche landbouwers geen meerder voordeel
zullen vinden met de Belgische peerden
duurder te betalen dan deze van Duitsch
land.
Oordjesbijters. De liberalen van
Kortrijk hadden tot hiertoe ook eene libe
rale school rechtgehouden, maar ze heb
ben ze nu laten schieten.
De school is opgevouwen.
De liberalen zijn de vrienden van het
ouderwijs als anderen het betalen.
Zeiven scholen stichten en onderhou
den, dat is maar goed voor de vijanden
van 't onderwijs, zooals de tjeven.
Dat is even klaar als pompwater, niet
waar?
Belangrijke proefneming. Ver
leden woensdag namiddag heeft achter
het Park van het Jubeljaar te Brussel
eene belangrijke proefneming plaats ge
had. Een huisje van 5 meters lengte op 4
breedte en 4 hoogte, gebouwd met de on
langs ontdekte stof van eenen Duitscher,
den heer Voltz, en in twee kamers ver
deeld, was gedeeltelijk vol hout, met
petrool doortrokken gevuld. Men liet ge
durende een uur het hout branden. De
vuurgloed was zeer hevig.
Gedurende al dien tijd bleef het ver
diep volkomen onaangetast, zoodanig dat
het publiek er kon wandelen. In den
vuurgloed had men twee ijzeren pilaren
geplaatst, waarvan een met do nieuw
ontbrandbare stof bedekt was. De eene
ijzeren kolom was gansch gebogen do
overdekte bleef ongeschonden. De uit
vinder van de nieuwo bouwstof bevestigt
dat zij zoowel ondoordringbaar is voor de
koudeen het geluid als voor de hitte.
Huizen met de nieuwe stof gebouwd zijn
brandvrij.
Neen.
Dit behoort aan de Porlugeezen, niet waar T
Die Porlugeezen xijn de grootste oplichters dis
er te vinden zyn. Zij hebben mij eens schandelijks
streken to Lissabon gespeeld. Houd u altijd op eeu
afstand van ben. Als wij eens een paar vaten met
versch water vuldon Zou men mij die op Madera
voor een shilling per vat willen leveren Zyt gy ook
met de Salvages bekend 1
Ik heb ze wel eens in de verte zien liggen, ant
woordde ik, terwijl ik zijn uitvorscbenden blik met
koelheid gadesloeg.
Ik verbeeld mij, dat daar wel versch water te
krijgen zal zyn, maar ik weet het niet met zekerheid.
Zij zyn onbewoond, geloof ik.
Zoo zegt men althans. Des te beter, men vult de
vaten en er is niets te betalen.
Toen hij dit zegde, werd juist bet sein gegeven, dat
de avondmaaltijd gereed was. Cadman keerde zich om
en keek door het valluik naar Fletcher, en ik ging naar
beneden. Ik vond Fletcher bezig met het maken van
aanteekeningen. Hij stak zyn boek terstond in den zak
en als uaar gewoonte, richtte bij tot mij eenige vragen
over het weer, over den wind, over den gang van bet
schip enz. Hij verliet mij na eenige minuten, zoodat
ik mijn avondmaaltijd alleen nuttigde.
Het kwam mij nuvoor.dat de beide mannen mij
ongemerkt wilden gadeslaan, ten einde uit mijne blik
ken of mijne gesprekken op te maken of ik hen beluis
terd bad. Ik gebruikte mijn avondmaal in gedachten
verdieptik verkeerde in een zouderlingen toestand.
Wordt voortgezet.