^22
Donderdag 29 September 1898. 5 centiemen per nummer. o4s,e Jaar oo00
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
VERPLICHTEND
ONDERWIJS.
VERLOREN EER
1)1
Bestuurbare
luchtballen.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
veor de Stad 5 frankmet de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar
Men schrijft in bij O. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
en in alle Postkantoren des band.
Guique Huum.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00; Vonnisse cp
3* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften word m niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingon doen, uiterlijk tegen den
dijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uil vreemde landen zich te wenden ten Btireele
van dit blad
Aalst, 28 September 1898.
Het vraagstuk van 't verplichtend on
derwijs is dozer laatste weken druk be
sproken geworden 1° op 't Congres der
officieele onderwijzers ofte schoolpedanten
te Mechelen 2° op 't Congres der vrij
denkers te Antwerpen; 3° op 't Neder-
landsch Congres van tol- en arbeidswet
geving ook te Antwerpen.
Wie kan er een oogenblik aan twijfe
len dat de geusche schoolpedanten hun
ne voorkeur hebben uitgedrukt voor bet
verplichtend onderwijs, in andere woor
den, voor den schooldwang, maar op voor
waarde dat bet uitsluitend wereldlijk en
officieel weze.
En als voorbeeld om na televen, wijzen
zij aan 't gene onder dit opzicht bestaat in
Argentina, eene republiek van Zuid-
America.
De Argentinscne regeeriug voert, vol
gens de officieele schoolpedanten, het
hoogo woord over 't onderwijs de in
richting en hot bestuur der officieele
scholen berust in bare handen en het be
staan der vrije gestichten maakt ze om
zoo te zeggen onmogelijk. Natuurlijk het
onderwijs is onzijdig, of beter gezegd,
ongodsdienstig.
En daar 't onderwijs er verplichtend
is, zoo wordt aan vele ouders alle recht
ontnomen hunne kinders op te voeden
volgens hun eeweten. Dus do catholieke
ouders moeten daar hunne kinders, tegen
wil en dank, als godverloochenaars laten
opleiden.
Ziedaar 't ideaal dat de Belgische
officieele onderwijzers voor ons Land
droomen.
Maar ze wezen gerust, het vrijheids
lievend Belgische Volk verstoot die droo-
merijeu het houdt aan zijoe rechtdn en
voorzeker zal het ze zich niet gemakkelijk
laten ontrooven.
De socialisten op hun Congres hebben
ook besloten dat de vrijheid van onder
wijs in België moet verdwijnen. Het on
derwijs moet ongodsdienstig rationalist
zijn geen godsdienstige zedeleer meer
inde scholeu.
En er mogen geene afzonderlijke scho
len meer zijn voor jongens en meisjes; de
beide geslachten moeten in de zelfde
school vereenigd zijn, en al te samen eu
ondereen onderwezen worden gelijk iu 't
verkenskot te Cempuis.
De roode heeten dat stelsel: het on
derwijs van de ontvoegding,van den voor
uitgang.
een verhaal naar het
22' VERVOLG.
Hij waa haastig opgesprongen, zijne oogen
flikkerden en eeno krampachtige siddering
ging door zijne leden.
Hoort gij het riep hyop de schuur
wyzende, uit welke de lustige toonen
een galop klonken. Wat zij tieren in dwazen
overmoed, wat zij juichen en gillen van ple
zier Ik geloof dat het de eerste en ook de
laatste gelukkige dag op dit erf is er znllen
vele droevige op volgen.
Hy wilde heengaan, de sohaapherder trad
hem haastig in den weg.
Gij hebt iets tegen den mnlder, zegde
hij gij voert iets tegen hem in nw schild.
Ten slotte denkt gij nog dat ik den
brandstichter ben grijnsde de knecht. Het
is goed, dat ik destijds niet hier was, men
heeft toch gezien hoe iemand in verdenking
komt. Wees niet bevreesd, ik zal mij aan den
mnlder niet vergrijpen integendeel, ik denk
door hem een vermogend man te worden.
Hij ging den schaapherder haastig voorbij
en was weldra in den molen verdwenen.
De oude man keerde in eene afgetrokken
stemming tot de gasten terug de toespelin-
Op het Congres van tol- en arbeidswet
geving werd het vraagstuk van 't ver
plichtend onderwijs vooral op pvactische
zijde behandeld. Men ging de uitslagen
na welke het heeft opgeleverd in de on
derscheidene landen waar het reeds in
voege is. De uitslag van dit onderzoek is
niet van aard om het dwangstelsel aan
te bevelen.
Immers het verplichtend onderwijs
heeft nergens aan de verwachtingen zijner
inrichters beantwoord. Bij voorb. in vele
plaatselijkheden vau Frankrijk is de wet
die den schooldwang voorschrijft eene
doode letter geblevenhier omdat talrijke
plaatselijke hinderpalen er de uitvoering
van bemoeilijken,daar omdat het hatelijke
stelsel van inkwisitio waartoe de strenge
toepassing zou aanleiding geven, onder
de bevolking te veel ontevredenheid eu
opschudding zou verwekken.
Een gekende Fransche schrijver, M. F.
Sarcey, die voorzeker geen klerikaal is,
bestatigde het onlangs in Le Figaro
Het schijnt, schreef hijda in zokere
departementen een derde der kindereu
de school niet bijwonen of er slechts
bij tusschenpozen heengaan. De bur-
gers welke gelast zijn de plichtigeu op
te zoeken, kwijten zich slechts met
tegenzin van die taak, zoo zij zo vervul-
len. Zij hooren er thuis en maken zich
niet geerne vijanden. Anderen gaan
krachtdadiger te werk, maar zij komen
in botsing met de trage en onoverwin-
nelijke tegenkanting van den landman:
zij zijn die nuttelooze pogingen beu ge-
n worden eu laten thans alles zijnen gang
gaan.
Ilot blijkt hieruit ten klaarste dat de
schooldwang een zeer twijfelachtig mid
del is ter uitbreiding van 't onderwijs.
En waarom zou het in België dieneu
ugevoerd te worden
De overgroote meerderheid der Belgen
verstooten den schooldwang
Vooreerst omdat alle dwangstelsel ten
allen tijde hatelijk is geweest bij de Bel
gen. Van hem wordt immers gezegd: Het
zijn trouwe onderdanen maar ze verdra
gen geene slavernij.
Ten tweede omdat het hier te lande
zoo min als in Frankrijk vruchten zou
opleveren.
Ten derdeen dit is 't grootste punt,
omdat het in de oogen van zijne voor
staanders, gelijk het overigens op 't Con
gres te Antwerpen werd verklaard, een
wapen in de handen van den Staat wezen
zou, om desteboter het godsdienstige eu
vrije onderwijs te bevechten en eindelijk
te doen verdwijnen.
Neen, neen, 't kan niet zijn, wij, catho
lieke Belgen, willen van den schooldwang
niet en onze leus onder dit opzicht blijft:
Leve de Vrijheid
Den dijnsdag 7 november 1893 gebeurde
er te Barcelona, eeno groote stad in
Spanje, eene schrikkelijke misdaad.
't Was in de comedie. Anarchisten sme
ten er, uit do bovenste gaandery, twee
dynamietbommen op de toeschouwers
van beneden. Eeue bom ontplofte. 23
menschen wierden op den slag ge
dood en een zeer groot getal anduren
werden zwaar gekwetst.
Hot blad waarin onze roode socia
listen schrijven en ter welks eere zij nog,
deu 14 oogst laatstleden, to Brugge, een
Congres hielden,Het Volksrecht bij name,
sprekende over dien aanslag drukte de
volgeude schrikkelijke woorden
Zijn wij dan nietals socialisten,
voor de omverwerping der be
staande maatschappij P En moeten
wij niet aUe middelen ter hand ne
men om die omverwerping te be
spoedigen P
Wij geloovenj& en iedermaal er eene
geweldige daad gebeurt-hoeveel
slachtoffers zij ook maakt of wat
gevolgen zij ook hebben mocht,
moeten wij daarin de daad eerbiedi
gen van energieke personen die
durven. Wij weteu wel dat eene ontplof
fing hier en eene geweldige daad daar,
geene gevolgen heeft die doortastend zijn
voor heel de menschheid, maar zij bren
gen schrik onder de bezitters, en overwe
ging en denken bij de armen, en dat is
reeds veel.
Men zal ons tegenwerpen dat er zeer
dikwijls onschuldigen worden ge
troffen ja, dat is treurig maar daarvoor
kunnen zij die voor die daad zijn toch
niet laten van op de monsters los
te gaan.
Waarom gaat men altijd de anar
chisten aan met zooveel brutaliteit, dat
het aan het ongelooflijke grenst
Is hun streven niet edel,
grootsch Telt die partij niet haar
leger martelaren die zich als helden
De slachtoffers van Chicago, Xérès,
enz., komen al de listen vernietigen die
men die mannen toewerpt. Was het ge
drag van den gewezen luitenant Moineau
niet heldhaftig dat van de anarchist
Palaz, vier weken goleden door de spaan-
sche inkwisiteurs vermoord, niet al wat
grootsch en edel was Zulke tij-
pen met zooveel moed en wilskracht
zijn zeer hoog te schatten in plaats
van ze met drek te besmeuren, n
Wat zegt ge daarvan Kan men klaar
der zeggen dat de anarchisten gulijk heb
ben van onschuldige meuscheu in stukken
en brokken te doeu spriDgen, alleen uit
haat tegen de samenleving
Kan men duidelijker de begeerte te
kennen geven van zulke moorderijen te
zien toenemen
En merkt wel op dat Het Volksrecht,
de tolk, de Monifeur is van de socialisten
van Westvlaanderen.
Om wel te toonen dat de socialisten
overal dezelfde zijn, ziehier wat Vooruit
deuzelfden zondag drukte, in zijuou strijd-
penning
BRUGGE. Een vrijzinnige burger
alhier heeft nu uitgevonden om eigen-
dommen te veruieleo bij middel vau
een tuig dat men werpt op dakingen,
door vensters, in kelders, enz., 0,50.
Het tuig ontvlamt door den val zon-
der gedruisch en een brand volgt oogen-
blikkelijk, leve de uitvinder, 0,05.»
Is dat geen anarchistentaai Is het
niet ophitsen om alhier de gruwelen uit
te lokken die meu elders ziet gebeuren
Hebben wij geen gelijk van eene partij
die zulke dingen doet drukken te be
stempelen met den schandnaam van DE
MOORDENAARSPARTIJ
Is het misschien geen moordenaarswerk
dat zij ophemeli en begeert
Troostelijk is het somtijds de staat
kundige woelingen mogen van kant te
schuiven om het oog te slaan op datgene
wat wezenlijk den vooruitgang van het
menschdom onder stoffelijk oogpunt be
werkt, en de nieuwe uitvindingen te
bepeinzen die op alle gebied worden
voortgebracht.
Nooit is er een tijdstip geweest op het
welk de nijverheid en de handel meer
vooruitgang hebben gedaan dan op onze
dagen wij trekken nut uit dezen vooruit
gang, somtijds zonder het zelf te weten,
en genieten van den zwaren arbeid ou
slapelooze nachten die de zookers zich
getroosten om immer en immer onze
onvolmaakte instellingen te verbeteren.
Iedere nieuwe uitvinding heeft zijn
weêrklank op de menschelijko betrek
kingen, oefent zijnen invloed uit op onze
staatkundige inrichting, doch Diets zal
meer den tegenwoordigen toestand om
verwerpen dan het verwezenlijken van
hetgeen tot heden toe als eene hersen
schim wordt aanzien, namelijk het prak
tisch gebruik van den bestuurbaren
luchtbal.
Jaren eu jaren reeds, van af do ge
broeders Montgolfière, vaD af zoovele
roekelooze luchtreizigers dio zich op de
vleugelen van een broos en licht vaartuig
dat immer hooger wilde, waagden, stout
en somtijds ouhezonuen om den damp
kring dezer aarde te onderzoeken, en
gen van den rossen Hans hielden zijn geest
nog lang bezig zij vormden, bijeengenomen,
een raadselachtig geheel, hetwelk hij niet
vermocht op te lossen.
Maar de opgeruimdheid, die rondom hem
heerschte, verdreef allengskens die sombere
gedachten, welke hem bezig hielden hy
vergat het zielelijden der arme vrouw, den
geheimen wrok van den mulder, den gevan
gene die geen vrengde meer kende en de ge
heimzinnige woorden vau den knecht, die
zich niet meer onder de gasten liet zien.
Laat in den avond nameu de leste gaston
hun afscheid, het jonge echtpaar bleef met de
onde Brigitte alleen achter.
Dora legde den krans en het krnisbeeld af,
om de pronkkamer op te ruimen zij kon
het niet dulden, dat het gebruikte tafelgoed
op de gepolijste tafels bleef liggen reeds van
den eersten dag af toonde zij zich eene zorg
vuldige huisvrouw.
Hagen verzocht haar dit werk aan de meid
over to laten en het ergerde hem, dat zij aan
dit verzoek niet wilde voldoen hij ging ont
stemd naar buiten, om te zien of de schuur en
de stallingen zorgvuldig gesloten waren.
Hier ontmoette hy den knecht deze kwam
uit de sohuur, die Hagen zelf gesloten meende
te hebben.
Wat doet gij nog hier beet de mulder
hem op driftigen toon toe. Wat hebt gij zoo
laat in de sohuur te doen
Zijt gij soms bevreesd, dat ik ze in
brand zou steken antwoordde de knecht.
Ja, als er vijf duizend mud koren in lagon,
dan was het eene winstgevende zaak niet
waar
Hagen deinsde verschrikt een stap achter
uit, zijn blik ruste staroogend op het aange
zicht van den rosharige, waarop de maan
haar bleek licht wierp.
Spot niet zegde hij met bevende stem;
een ongeluk kan zich niet zoo licht her
den
Was het een ongeluk grijnsde Hans.
Ik denk, dat het voor u geluk was.
Wat durft gij zeggen bulderde Hagen.
Hoe durft gij het wagen op dezen toon met
mij te spreken Weet gij niet....
Ik weet meer dan u lief kan zij viel de
knecht hem met gedempte stem in de rede
maar ik zal zwijgen, gelijk ik tot dusverre
gezwegen heb, indien gij mij bewijst, dat mijn
zwijgen weerde voor u heeft. Denk daarover
na ik wil u niet haasten, maar ik hoop, dat
gij mii spoedig een antwoord zult geven, dat
mij bevredigen zal.
Stom en roerlooB van ontsteltenis zag de
mulder den rosharige na, terwijl dezo lang
zaam op den molen afgiog toon hief hij den
arm op en schudde dreigend de vuist, alsof
hij zeggen wilde dat hij hem te gelegener tijd
een ander antwoord toedacht dan hij wel
verwachtte.
somtijds met den dood hunne eervolle
poging bekochten, heeft men naar de
oplossing van het geheimzinnige raadsel
gezocht.
En nochtans, zie, reeds vond men het
stoomtuig met alle zijne onschatbare
uitwerksels, de electricitett nog zoo jong
van jaren eu zoo ongelooflijk machtig en
uitgebreid door zijue toepassingen, de
waterworktuigen die met de natuurlijke
krachten alleen wonderen verwekken,
reeds vond men in deze laatste honderd
jaren duizende nieuwe toepassingen van
de kennissen die onze voorouders bezaten,
en alleen het bevaren der lucht, alleen
het uitvoeren van een bevaarbare lucht
bal laat zich meer en meer wachten en
schijnt eene hersenschim te blyven die
onze krachten nooit zullen bereiken.
Hut is alsof God in zijne algroote wijs
heid eene onoverkoombare hinderpaal
gesteld had aan de menschelijke pogingen
om bezit te nemen van het gebied der
lucht, alsof hij eene grens had getcekend
aan onze neigingen nooit voldaan eu die
altijd meer en verder willen en alles
zoeken te doordringeu wat voor onze
verborgen blijft.
En zie, nochtans zijn geene pogingen
gespaard gebleven, Duitschlaud, Frank
rijk, Rusland, Engeland, België en meer
andere onzer streken hebben sedert jaren
geld noch moeite gespaard om een prak
tisch luchtschip te vervaardigen. De
pogingen van Berlijn, Brussel, Parijs zijn
nog beschouwd als de hardnekkigste
krachtinspanning van het menschelijk
verstand.
Korte dagen nog geleden hadden nieuwe
pogingen plaats te Londen en to Parijs en
altijd... zonder goeden uitslag.
En nochtans, welke groote voordeelen
zouden niet voor het menschdom voort
spruiten uit de luchtvaart Zie, de gren
zen zijn gebroken, de betrekkingen tus-
schen de werelddeelen gemakkelijk en
zonder hinderpalen, de oorlog onmogelijk
gemaakt, de verschillende landen ver
plicht door d« omstandigheden broeder
lijk de handen in elkander te slaan, allo
oude veeten te vergeten en alles te ver
mijden wat de vredo storen kan.
Te schoon, te heerlijk zouden de gevol
gen zijn van den vooruitgang die over
onze arme menschen zouden komen door
het in bezit nemen van de lucht die wy
inademen; waarlijk zijn wij dat Eden, dat
deze uitvinding zou scheppen eerder dan
voorbrengen, nog niet waardig en zal
veel, zeer veel nog moeten verbeterd
worden vooraleer wij wezenlijk en met
recht, als eene belooning, zullen mogen
aanspraak maken op eeno uitvinding die
het gebied der menschen zal vergmoten
en hem onafhankelijk maken, als de
vogels, van het stof der aarde dat ons mot
kluisters boeit. (iOnafhankelijke
VIII.
De bloesems der lente waren in de heete
zonnestralen des zomers verdord en reeds
schudde de woeste bende der najaarsstormen
aan de hoornen om ze van haar lesten spaar-
zamen tooi te berooven.
I-'.entoonig klepperden de raderen van den
molen en de klaterende golven van de molen
beek zongen daarbij hnn niet minder eento
nig lied, en even eentoonig als dit klapperen
en klateren, was ook het leven in den molen.
De oude Brigitte sloop valBch over het erf,
de rosso Hans deed barsch eu zwijgend zijn
werk en de jonge vrouw verrichtte ieverig
en rusteloos hare bezigheden in het huis. Uier
hoorde men geen lustig gezang, geen vroolijk
geschater meer, slechts nu en daneenlnid
gesproken woord, als de mulder t' huis was.
In die weinige maanden was Hagen sterk
vorouderd zijne trekken waren scherper ge
worden, en op zyn voorhoofd toonden zich
diepe voren, aan de slapen begon het haar
reeds te vergrijzen, en de loerende oogslag
was thans nog valscher en stekender. Hij
reed dikwijls naar de stad, dikwijls bleef hij
er versoheidene dagen, en als hij na een der
gelijke lange afwezigheid terugkeerde, durfde
niemand hem genaken, of een vraag tot hem
richten.
De zorg voor den molen liet hij aan den
knecht over, die het graan in ontvangst nam,
maalde en het meel afleverde hy gaf zich
niet eens de moeite hem na te rekenen en
even zoomin vorderde hij verantwoordiging
van hem over de ontvangen gelden. Ja, hy
ging zelfs den rossen Hans nit den weg, als
hij de ontmoeting vermijden kon, trof hij
hem nochtans toevallig in huis aan, dan wis
selden hij niet eens een groet met hem.
Zijne vrouw ging hy meestentijds koel en
onverschillig voorbij eu Dora deed hem daar-
geen verwijting; gelijk gij haar naar
haar believen liet werken en huishouden, liet
zij ook hem zijn gang gaan, zonder naar zijn
doen, of laten te vragen.
In de eerste weken na de tronwing scheen
het alsof eene meer hartelijke toenadering
tusschen de jonge echteliên niet onmogelijk
ware. llagen vervulde eiken wensch zijner
vrouw nog voor zij dien uitgesproken had,
en Dora toonde hem een vriendelijk, opge
ruimd gelaat.
Maar het was slechts schyn de zelfzuch
tige liefde des mulders bezat de kracht niet
om de stormen te trotseeren, die haar van tijd
tot tijd bestookten, en Dora werd steeds afge-
trokkeuer en ernstiger, naarmate zij de
zekerheid erlangde, dat zij haar levensgeluk
verspeeld en onherroepelijk verloren had.
(WORDT VOORTGEZET).