m
Donderdag 6 October 1898. 5 centiemen per nummer, 54sle Jaar 5302
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Bekentenissen.
VERLOREN EER
De Belgische Ziel.
DE DENDER
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan istweemaal ter week
voor de Stad 5 frankmet de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij O. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
en in alle Postkantoren des band.
Guique suum.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00 Vonnisse cp
3e bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
•accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
dijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voer de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad.
Aalst, 5 October 1898.
Bevordert de vrijdenkerij het socialism?
er- Zijn de socialisten, vóór alles, vrijden-
jen kers
Alle menschen van goede trouw zullen
uls zich een denkwijze kunnen vormen over
deze beide vragen met de hieronder
l#r staande verklaringen te lezen gedaan op
't congres van Antwerpen en getrokken
uit het officieel bulletijn der nationale
Federatie van do Belgische vrijden
kers
M. Dons (jaarlijksch verslag.) Ver
leden jaar, op 't congres té Luik, besta-
tigde ik dat de liberale burgerij zich min
om min bekommert met de vrijdenkerij,
terwijl de socialistische werklieden, in
massa, 't getal komen vermeerderen der
1 verdedigers van 't vrije onderzoek. Die
toestand is onveranderd gebleven.
De nieuwe groepen die sedert een jaar
ingericht zijn geworden, hebben hunne
meeste aanhangers aangetroffen bij de
socialistische syndicaten en werkersbon
den deze laatsten worden kweekerijen
van vrijdenkers.
De vrijdenkerij en het socialism zijn
dus wel onscheidbaar, zooals gij het in
verscheidene congressen besloten hebt.
M. Conreur. In het centrum, zijn
de burgers, de nijveraars vijandig aau de
vrijdenkerij, terwijl de socialistische
werklieden ze krachtd&dig ondersteunen.
Aldus, de coöperatief van Jolimont moe
digt de rationalistische werken aan en
namelijk de feesten der jeugd zij komt
in princiep eene jaarlijksche toelage van
1000 fr. te stemmen ter ondersteuning
e Tan het rationalistische weezenhuis van
Forest bij Brussel. (Toejuichingen.)
M. Terwagne (Antwerpen M.
Dons geeft aan 't socialism eene zeer
groote vatbaarheid en eene zeer breede
uitlegging die de liberalen doordrongen
van grootmoedige gedachten kunnen bij-
1 treden. Deze liberalen zijn socialisten
zonder het te toeten en zullen zich later
bij de verdedigers van 't socialism rang
schikken.
M.D.Haenens stelt voor een wensch
uit te drukken de Besturen uitnoodi-
gende aan de diensten der kloosterlingen
te verzaken en van de opleiding van
wereldlijke ziekendieners aan te moedi
gen en in te richten.
M. Deluc. De inrichters van het
rationalistische weezenhuis hebben ten
i doel gehad eene school te stichten die tot
model zal dienen voor de scholen in de
toekomst, voor de scholen die zullen ge-
een verhaal naar het hoogduitsch.
23° VERVOLG.
Er waren reeds harde woorden tnsschen de
echtgenooten gevallen. Dora had later gezwe
gen wanneer haar man zijn kwade luim tegen
haar lacht gaf na zweeg ook hij, buiten
zgne zaken scheen hem alles onverschillig
geworden te zijn.
Hij pochte er niet meer op, dat hij den
molen spoedig verlaten en naar de stad trek
ken zou de schoone droomen, die hij destijds
gekoesterd had, schenen zich niet te willen
verwezenlijken.
Dora vraagde er hem niet naar doch
menigmaal, wanneer zij hem ter sluiks be-
Bchouwde en den harden trek om zijn mond
en de voren in zijn voorhoofd zag, zweefde
haar de bede op de lippen, dat hij zich zou
vergenoegen met hetgene hij bezat, de zorgen
van zich afwerpen en zich geheel aan zijn
molen wijden, dien hij naar hare meening te
veel veronachtzaamde. Maar zy waagde het
niet deze bede uit te spreken een gevoel van
angst bekroop haar, wanneer zij de gloeiende
oogen zoo dreigend op zich gericht zag.
Er kwam ook niemand in den molen, met
wien zij over de zaken baars mans had kunnen
sticht worden als de socialisten zullen
meester zijn van 't onderwijs.
M. Sosset. Het rationalistische
onderwijs moet zich doordringen van den
geest onzes tijds. De godsdienstige en
bovennatuurkundige zedeleeren moeten
verbannen worden.
Het rationalistische onderwijs moet
aannemen dat de beide geslachten te
samen opgevoed worden, 't gene goede
uitslagen heeft opgeleverd in Noorwegen,
inde Vereenigde Staten en tcCempuis.-
Daar ligt de hoeksteen der samenleving
van morgen.
Het moet aan de kinders toonen dat
het vaderlandsch gevoel samengesteld is
uit haat tegenover den vreemdeling en
de oude vooroordeelen.
M. Sosset stelt de verschrikkelijke
gevolgen voor der schijnheilige zedenleer
der hedendaagsche liefde en van het
huwelijk. Het huwelijk is voor ons geen
dogma meer. De vrije vereeniging is het
ideaal van morgen.
De heer Godfried Kürth, leeraar aan de
aatshoogeschool van Luik, is een uit
stekend geschiedkundige, als zoodanig
gekend en gewaardeerd zoowel in het bui
tenland als in België. De geschiedenis is
voor hem geene enkele opvolging van
feiten, oorlogen, traktaten, veroveringen,
ryksverdeelingen en wat diens meer
neen, hij dringt tot in den grond der zaken
door, verbindt de gevolgen met hunne
oorzaken, wikt en weegt de tijdsomstan
digheden waarin de feiten zich hebben
voorgedaan, doorgrondt den aard der per
sonen en volkeren die hunne rol in de
geschiedenis gespeeld hebben.
M. Kürth moest dan ook eene bijzou-
dere bevoegdheid hebben om te antwoor
den op deze vraag welke de Revue Mauve
aan hem en eenige andere schrijvers ge
steld heeftWelke is de Belgische
ziel n
Het antwoord van den geleerden pro
fessor is merkwaardig en verdient door
nog andere lezers dan die der Revue
Mauve gelezen te worden.
Helaas, antwoordt hij, ik weet er
niets van, en weet zelfs niet of er eene
Belgische ziel bestaat, en het is slechts
op uw vereerend aandringen dat ik waag
te zeggen... wat ik niet weet.
Mij dus in de veronderstelling der
Revue plaatsende dat de trekken die het
dik wij 1st bij hare leden werden waarge
nomen de samengevatte ziel eener natie
uitmaken, zal ik zeggen welke, naar mijn
oordeel, de meest kenschetsende en de
zekerste karaktertrek is van die ik bij de
Belgen waargenomen heb.
spreken nu en dan kwam wel eens de oude
herder bij haar binnen, om eeu oogenblikske
met haar te praten, maar wat verstond deze
van zulke zaken
Bij hare moeder vond zij evenmin heul of
troost wanneer zij de oude vrouw hare zor
gen klaagde, bekwam zij steeds ten antwoord,
dat Hagen een degelijk mensch was, die zeer
goed wist wat hij kon wagen, en dat het de
vrouw niet paste zich met de zaken van haar
man te bemoeiën. Zoo hij in de stad meer kon
verdienen dan in den molen, dan kon nie
mand het in hem misprijzen, dat hij aan
groote winsten de voorkenr gaf. Doru moest
hem stil laten begaan en hem niet door hare
inmenging vertoornen. Dat was alles, wat de
oude vrouw tot haar zegde voor Dora lag
daar geen vertroosting in, en zoo moest zij
den ganschenzwaren last barer zorgen alleen
dragen.
Zij ontwaarde aan den duister bewolkten
horizon haars leven geen enkele ster, waar
naar zij hoopvol kon opzien, zij zag slechts
nacht, diepen zwarten nacht om zich heen,
geen lichtende streep in de verte verkon
digde, dat op dezen nacht een nieuwe dag
volgen zou.
Dikwijls zou zij gaarne met hem naar de
stad gereden zijn, om eenige afwisseling in
de gelijkvormigheid van haar leven te hebben
en verstrooiing te zoeken, waaraan zij be
hoefte had, maar zij durfde hem haar verlan-
Leve Christus die de Franken bemint
Dat verbeven woord, door een grooten
onbekenden dichter aan het hoofd der
Salische wet geschreven, is de eerste
kreet waarmede do Belgische ziel zich in
de geschiedenis geopenbaard heeft.
Dat is de kreet dien beel de natie niet
heeft opgehouden to herhalen, hem van
eeuw tot eeuw voortzeggende als het
ordewoord der beschaving.
Hij is de leus geweest van Clovis en van
Karei den Groote, van die machtigon die
den Frankischen d. i. den Belgischen de
gen gesmeed hebben en die van ons volk
bij den aanvang der hedendaagsche we
reld, den goeden sergeant van Jesus-
Christus gemaakt hebben.
't Is voor Christus, 't is voor het catho-
liek geloof dat onze voorouders vau ge
slacht tot geslacht ziju rechtgesprongen.
Het was de levendige geest van hun
geloof die het aanzijn gaf aan de kruis
tochten; 't was die zelfde geloofsgeest, die
op de lippen van den grootsten onzer
helden dat grootmoedig woord legde
Ik wil geene koningskroon dragen daar
waar de Verlosser der menschen eene
doornen kroon gedragen heeft.
Do Kruistochten zijn vooral een Bel
gisch werk geweest. YVij ziju er de eerste
naar opgetogen met Godfried van Bouil
lon, en ziju er de laatste gebleven met
Karei V en don Juan van Oostenrijk.
In al de groote omstandigheden was het
een der onzen dat Europa daarginder
hetzij te Jerusalem, hetzij te Constanti-
nopel op den post des gevaars en der eer
plaatste. En van al het christen bloed dat
in de heilige oorlogen op de slagvelden
van Azië en Afrika gestroomd heeft was
er geen zoo overvloedig als het bloed der
Belgen.
Maar niet slechts met den degen heb
ben wij het geloof gediend zuiver en on
gedeerd hebben wij het door den loop der
eeuwen bewaard en nooit door hetzelfde
welke ketterij den oorspronkelijkeu glans
ervan laten verduisteren. Van al de secten
die ooit de Kerk beroerd of bedroefd heb
ben is er geen enkele die op onzen bodem
ontstaan is.
Onze nationale leus mocht die der stad
Mechelen zijn In fide constans, Stand
vastig in het geloof. Ten allen tijde was
ons grondgebied een bolwerk van het
Catholicism in de wereld.
Ten koste van ons bloed hebben wij het
verdedigd tegen zijne vijanden tegen de
dwiugelandij der koningen, tegen de ket
terij, tegen de vrijmetselarij.
Om het getrouw te blijveu hebben wij
ons in de XVIdo eeuw afgescheiden van
ouzo Hollandsche broeders die onze natio
nale vrijheden versmolten met hetprotes-
tantismus.
gen niet kenbaar maken en uit zich zeiven
vraagde hij nooit, of zij hem vergezellen
wilde.
Menigmaal zat hij tot diep in den nacht
voor zyn secretaire en bladerde in akten en
boeken dikwijls hoorde zij hem zuchten en
steunen, dan weêr tieren en vloeken, maar
zij waagde het niet hem te vragen, wat hem
zoo zwaar drukte.
Het was een treurige echt, een troosteloos
leven, geen hartelijkheid, geen vertrouwen,
geen openhartigheid, geen deelneming hun
beider wegen waren gescheiden en liepen met
den dag verder uiteen.
Inmiddels waren de gure herfstdagen geko-
komen, en aan de oude zorgen paarden zich
nieuwe.
Dora's moeder was bedenkelijk ziek ge
worden, zij lag in het kleine huisje naast den
molen, hetwelk door de onde Brigitte na den
brand gedurende den wederopbouw van het
huis bewoond was geweest. Dora verpleegde
haar met opofferende liefde al was zij ook
Sikwijls boos geweest op hare moeder, thans
waB alles vergeten. De mulder toonde geen
belangstelling hij vraagde niet eens naar
den toestand der zieke zelfs het vermagerde
gelaat en de roodgeweende oogen zijner vrouw
konden geen woord van deelneming ontlok
ken.
Hy was des morgends naar de stad gere
den. Dora zat aau het sterfbed der oude
Om het getrouw te blijven, ziju wij iu
de XVIII® eeuw opgestaan tegen de Habs-
burgers, die wij evenwel beminden.
Om het getrouw te blijven hebben wij
in 1830 het koninkrijk der Nederlanden
vernietigd alhoewel het van ous bijna
eene groote natie maakte.
Want boveD alles, meer dan onze vrij
heden, meer dan onze vorsten, meer dan
onze nationale grootheden beminden wij
het catholiek geloof dat de ziel van onze
ziel was.
Die zelfde catholieko ziel van het Bel
gisch volk trilde nog in de borst dier held
haftige boeren waarvan wij dit jaar het
eeuwfeest vieren en waarvan de eersten
met dit verheven ordewoord ten strijde
trokken Het gaat voor het geloof.
Niet min edelmoedig, niet min vurig
herleefde het in die menigteu die, iu
1879, de uitdaging beantwoordende die
ons door de vrijmetselarij gedaan werd,
de catholieke scholen als met eene too-
verroede uit deu grond deed oprijzen.
't Is nog dat zelfde geloof dat, pas eenige
weken geleden in de straten van Brussel
aan Jesus-Christus gcluigeuis gaf door die
H.-Sacramentsprocessie, welke cardi-
naal Vanutelli deed zeggen België is
het eenige land der wereld waar zulk een
schouwspel mogelijk is.
België geeft nog andere schouwspelen
te bewonderen. Overal elders strijden de
catholieken voor het leven bij ons strij
den zij voor de victorie. Wij zijn het
eenigste land der wereld dat een catho
lieke regeering heeft. Overal elders wordt
de wereld overheerscht door het schisma,
de ketterij of de vrijmetselarij, België
hijscht fier do vlag van Jesus-Christus.
Zonder vrees voor de bedreigingen der
eenen noch voor de spotredenen der an
dereu, Deemt het ter beantwoordiug het
groote vraagstuk op dozer eeuw Kan
het catholiek geloof met de hedeudaag-
sche beschaafdheid samengaan
Eu dat vraagstuk, het lost het op op
zegeviereude wijze. Het toont aau gansch
het heelal dat eene natie catholiek kan
zijn en aan de voorspits der natiës op kan
treden. Het geeft eene klinkende logeu-
straffiug op de legende der meerderheid
van de protestantsche volkereu. De breed
ste politieke vrijheid bloeit bij ons vau
over acht en zestig jaren, en ons volk
bewijst dat het die vrijheid waardig is.
Indien men over de welvaart van een
land kan oordeelen uaar de betrekkelijke
grootte zijner bevolking, dan is ons laud
het voorspoedigste vau geheel het wereld
rond.
Op de veelvuldige gebieden van het
maatschappelijk en het verstaudelijk
leven des menschdoms zijn er verschei
dene waarop het den eersten rang in
neemt en geen enkel waarop het het
vrouw. Zij dacht er over na, hoe haar leven
zyn zon, als de moeder op het kerkhof rustte
en zij geheel alleen stond. Al had zij ook nooit
bij de oude vrouw troost gevonden, het waa
haar toch een geruststelling geweest to weten,
dat zij in de dagen van nood en droefheid tot
dat hart hare toevlucht kou nemen.
In de dagen van nood en droefheid Zij
zag ze naderen, zij wist dat ze komen moes
ten gelijk het nu was kon het niet blijven.
Zij las op de trekken haars man, dat hij zich
in zijne verwachtingen teleurgesteld zag zij
kende deze stoute verwachtingenen plannen,
zij wist ook, dat hij alles op de laatste kaart,
zette, om ze te verwezenlijken.
Wat dan, als hij arm werd Als de schuld-
eischers hem uit zijn huis lieten zetten Kon
deze hooghartige man dieu slag overleven
Mocht men verwachten, dat hij zich moedig
in de omstandigheden schikken, den tegen
spoed het hoofd bieden en een nieuw leven
beginuen zou Dora wist dat zij deze hoop
niet kon voeden zij zag vooruit dat hij op
haar zijn ondergang wreken zon. En zij was
aan hem geketend voor het geheele leven zij
kon hem niet verlaten in deu nood, hoe diep
zij hem ook verachtte.
O het was een duistere, trooetelooze nacht
waarin de jonge vrouw blikte, en alB hare
moeder stierf, verdween de laatst» ster, die
op haar pad een vriendelijk licht kou wer
pen.
laatste komt. Al de kunsteu van dou
vrede bloeiën in zijnen schoot. Zijue nij
verheid bevoorraadt een gedeelte der
beschaafde wereld. Zijue koophandelsstad
is de eerste haveu vau het vasteland.
Zijne kunstenaars en geleerden doen voor
die van andere naties niet onder. Mannen
en zedelijke krachten heeft het over om
niet alleen zijne enge grenzen te verdedi
gen maar ook nog om met eer naast de
grootste Staten iu het gelid te staau.
Of ziet wat groot aandeel het gekregen
heeft iu de beschaving van Afrika. Het is
op goeden weg om van den Congo een
Belgischen stroom te maken. Het heeft
een einde gesteld aan den slavenhandel
in een land bijua zoo groot als geheol
Europa. Het bevolkt het zwarto vasteland
met zijne ontdekkingsreizigers en zijne
missionnarissen. Daarenboven onder al
de hemelkringen heeft het zonen die het
Evangelie verkondigen en het rijk Gods
uitbreiden in het Rotsgebergte, in Mon
golië, in Hindoustan, in de eilanden van
Polynesië. - Ontdekt uw hoofd, gij, reizi
gers, die langs de rotsen van Molokaï
vaart 1 -
De rol die België opneemt in de alge-
meene beschaving voltrekt de kenschets
van hetgeen de Revue de Belgische ziel
noemt.
België is niet slechts bij uitstek de
catholieke natie met zijn geloof door
zijne werken te verheerlijken maakt het
de welsprekendste van al de lofspraken
van zijneu godsdienst en schrijft het in
het bock der geschiedenis eene bladzijde,
welke de volgende eeuwen niet vergeten
zullen.
Nog één, zegt het Fondsenblad. Do
Brusselsche bladen melden dat de gods
dienstige begrafenis vau den heer Doctor
Crocq, gewezeu liberalen Senateur van
Brussel. Donderdag morgend onder een
grooten toeloop van volk heeft plaats
gehad.
Doctor Crocq was dus nog een van
dezen die gelukkiglijk, op 't einde van
hun leven, verzaken aan de groote, maar
weiuig gezochte eer der liberalen en der
socialistische vrijdenkers, getrouw te blij
ven aan de.... princiepen van gansch hun
leven.
Immers, vele liberalen, die geheel hun
leven den godsdienst vijandig waren, ko
men op het einde van hun leven tot dien
godsdioust terug, terwijl men nooit ziet
dat katholieken hem op hun sterfbed
verlaten.
Zou dat somtijds het bewijs niet zijn
dat die zoo hooggeroemde liberale prin
ciepen aan hunne aanhangers maar wei
nig vertrouwen inboezemen
De onde vrouw had zich met moeite opge
richt, zij zat in 't bed en ademde zwaar. Haar
oog rustte met innige deelneming op het
bleeke aangezicht harer dochter, die zacht
met een doek over het klamme voorhoofd der
stervende streek.
Ik moet nu van u gaan, zegde zij met
matte stom, terwijl hare sidderende hand
Dora's hand zocht. Ach gaarne zon ik van
dit leven scheiden, indien gij gelukkig waart 1
Moeder, denk niet aan mij, snikte Dora,
het zal alles nog goed worden
Geloof gij dat O het ware goed, als
ik het gelooven kon, het sterven zou mij dan
niet zoo zwaar vallen. Ik weet, dat gij om
mijnentwille den mulder genomen hebt, uw
hart hangt nog altyd aan deu andere....
Ik heb hem vergeten.
Zeg dat niet, ik weet het beter. Gy
denkt slechts aan hem, en Hagen is alleen de
schuld daaraan. Indien hij u zoo liefhad,
gelijk hy destijds altijd gezegd heeft, dan
ware het heter tusschen u geworden daarop
heb ik vertrouwd, toen ik hem mijn kind gaf.
Maar hij denkt slechts aan zich zei ven, en
hst zal een Biecht einde nemen. Dora, ik heb
niet met u gehandeld gelijk eena moeder han
delen moetvergeef mij, zeg my, dat gij er
mij geen kwaad hart om toedraagt.
(WORDT VOORTGEZET).