Donderdag 29 December 1898 5 centiemen per nummer. 54b Jaar 5526
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
De valsche
Demokraten.
Eene nieuwe religie.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
VERLOREN EER
De catholieken tellen niet!
Rechtuit gebiecht.
DE DENDERBODE
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
voor de Stad 5 frankmet de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maaiden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwiUmtiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goosaens, Korte Zoutstraat. N. 31.
•n in alle Postkantoren des band
Gulque «uuni.
Per drukregel. Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00; Vonnisie cjg
3' bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den
iiijusdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen sioh te wenden ten Bunele
van dit blad
Aalst, 28 December 1898.
De geleerde pater Casteleio, S. J., be
spreekt in de Revue Générale de - laatsto
verklaringen van Rome nopens de maat
schappelijke kwestie, o
Pater Castelein wilt, gelijk M. Woeste,
de eenheid der catholieke partij en is
tegen hare verdec-ling in zelfstandige groe
pen. Maar hij is verdraagzamer wegens de
demokraten en neemt aau dat men móet
verschil maken tusschen de verschillige
soorten van demokraten.
Hij begrijpt, zegt hij, alle demokra-
ten niet onder de demokraten van
s 't Recht en consoorten. Onder de alge-
b meene benaming van demokraten zijn
b er zeer verschillige strevingen, meenin-
gen en gedachten maar dikwijls be-
b staat er onder deze eene beklagelijke
- gemeenschap welke de gematigste de-
mokraten dikwijls niet kunnen afwee-
ren. D
Die woorden zijn geenszins toepasselijk
aan de democraten die deel maken van
den Belgischen Volksbond. De Planc-
quaertisten hebben er nooit deel van
uitgemaakt't Recht en consoorten
kennen den Volksbond maar om er meê
te spotten gelijk met alleu die de katho
lieke zaak getrouw blijven.De Daensisten,
die van den Volksbond eenigon tyd deel
uitgemaakt hebben om met zijn vaandel
hunne scheurmakerij te dekken, wierdcn
door den Volksbond verzocht hunne te
genwerking tegen de katholieke belangen
en don strijd tegen <!e geestelijke Over
heid te staken. Zy gaven geene voldoende
antwoord en wierden uit den Volksbond
gesloten.
Pater Castelein bewijst klaarblijkende
dat die verdwaalde demokraten recht
streeks tegen de begeerten en bevelen
van Z. H. den Paus opstaan en hy be
spreekt en legt de drij laatste verklarin
gen uit van Leo den XIII.
In den pauzelyken brief Tan 10 Juli
1895 aan de Belgische Bisschoppen leest
men het volgende Men moet, met al-
len behoorlijken eerbied, voor de op-
b perste raadslagen van God buigen, die
gewild heeft dat er, in de eenheid van
't mensebdom, eene verscheidenheid van
standen weïj en onder deze standen
eene soort van gelijkheid, komende uit
b eene vriendelijke samenwerking zoo
dat de werklieden in geener wijze den
n eerbied en het vertrouwen mogen ver-
een verhaal naar het hoogduitsch.
Den vorigen keer waren het 5000 mud
mevkte de schaapherder op schamperen, bij
tenden toon aan. Gij hebt toch altijd een on
gemeen grooten voorraad.
Wat gaat n dat aan
Niets maar het moet iemand tot in de
■iel leed doen, dat er sooveel schoon koren
verbrandt.
Waarom hebt gij het niet gered spotte
Hagen.
Daarnaar vraagt gij, doeh naar uwe
vrouw vraagt gij niet.
De mnlder haalde de schouders op.
Ik denk, dat zij tijd genoeg gehad heeft
om het huis te verlaten, antwoordde hij. Daar
staat de onde Brigitte bij het veeals lij heeft
kannen vluchten, heeft mijne vrouw het ook
kunneu doen.
Maar lot nu toe heeft niemand haar ge-
aien, en BrigiUe weet ook niet waar uwe
vrouw is.
Verschrikt kromp Hagen ineen aan de
mogelijkheid dat zijne vrouw kon omgekomen
■ijn scheen hij nog niet gedacht te hebben.
GÜ jaag* mij nutteloos schrik aan, sprak
liezen wegens de bazen en dat er aan
n dezen niets mag ontbreken van eene
s oprechte goedheid en welwillende be-
b zorgdheid wegens do werklieden. n
Wat hebben de demokraten van Het
Recht en hunne aanhangers gedaan
Wat dóen zij nog geheele dagen. Haat c-n
wantrouwen preken tegen allen die bezit
ten, spotten mot allen die de verbetering
der toestanden door vriendelijke samen
werking behartigen 1 De gekozenen die
niet buigen willen onder <lo roode van
Hei Reelit, worden uitgekochte en slaven
gebeeten, en slechter nog, de werklieden,
die aan 's Pauzen woord gehoorzamen,
worden niet min schoon behandeld.
De Paus schreef nog Om die moei
lijkheden gelukkig te effenen, moeten
r allen, met verecnigde en broederlijke
harten, trachten, volgens hun vermogen,
de medehulp van hunnen ijver en van
hunne werking bij te brengen dat de
geestelijken het voorbeeld geven, want,
- zij bijzonderlijk moeten op hunne hoede
zijn als er zake is van nieuwe gedach-
ten, zij bijzonderlijk, de hulpe van deu
godsdienst inroepende, moeten trachten
de geesten te bevrèdigen cn te verzoe-
nen en aan elk de plichten van den
christen burger in te boezemen, b
En als de geestelijken, gehoorzamende
in de raadgevingen van den Paus, hen
op hunne hoede houden tegen de nieuwe
gedachten, welke eenige ruizemakers uit
heersch- en baatzucht willen opdriDgen,
al de geestelijken, met de Bisschoppen
aan 't hoofd, worden verweten en herver-
weten dat zij hun gezag onteeren en den
godsdienst verraden om er een wapen
van te maken ten voordeele der ryken en
dat zij den godsdienstigen invloed gebrui
ken om schandelijke en onrechtveerdige
voorrechten te behouden. Ja, die demo
kraten durven schrijven dat al de vlaam-
sche priesters, op drie, vier na, uitge
kocht zijn eu onweerdig, omdat zij de
raadgevingen van den Paus' en van de
Bisschoppen volgeü 1
De brief van Zijne Heiligheid zegt nog
De katholieken moeten ben vast ver-
- eenigen om hunne bedoelingen en al
- hunne krachten te keeren tegen de dwa-
- ling van het soeialismus, waaruit blij k -
b baar de grootste kwalen en de grootste
gevaren voortspruiten. -
Spreekt daarvau aan die valsche demo
kraten 1 Doet Het Recht open, en zoekt
er een woord, een letter in tegen het so
eialismus dat de H. Vader de bron der
grootste kwalen en der grootste gevaren
noemt 1
Tegen de katholieken valt Het Recht
onbeschoft en hatelijk uit, tegen priesters
en paters, tegen de katholieke werken,
en bijzonderlijk tegen deze dio meest het
welzijn des volks bedoelen I
hij opgewonden, terwijl hij haastig naar de
dienstmeid liep mijne vrouw ia geen hulpe
loos kind zij moét deu brand vroeg genoeg
Hij stond vlak voor de oude meid, die hem
uitdagend aanzag, alsof zij vragen wilde hoe
hij het wagen durfde haar aan te spreken.
Waar is mijne vrouw vraagde hy.
Ik weet het niet, luidde het antwoord,
ik heb genoeg te doen gehad met het vee.
Maar gij hebt haar toch gezien?
Ja, toen de brand uitberstte, naderhand
niet meer.
Waar was zij toen gij haar voor het
laatst zaagt
Voor het huis.
De mulder haalde diep adem, als was hy
van een drukkenden last bevrijd.
Of zy daarna weêr in huis gegaan is om
iets te redden, weet ik niet, hernam de oude,
die er een duivelachtig genoegen scheen in te
vinden, het hart van den mulder te pynigen.
Ik heb baar niet meer gezien.
Zij zal naar het dorp gegaan zijn, meende
Hagen met bevende stem. Zy verwachtte my
eerst morgen terug, maar ik vond geen rust
stad ik had een voorgevoel van een
ongeluk.
Dan ware zij ons tegengekomenzegde
de soliaapherder. Wij komen toch regelrecht
uit het dorp, maar niemand van ons heeft
haar gezien. Wat aytgij voornemens te doen?
Liegen, bedriegen en lasteren Bis
schoppen eu priesters te keere gaan,
twist en tweedracht zaaien, vermaningen
van den Paus verdraaien en verwaarloo-
zeu, dat is 't werk, 't cenigste werk van
die valsche demokraten.
De liberale senator Solvay heeft eene
nieuwe religie uitgevonden die de leering
van Christus moet vervangen.
Die nieuwe uitvinding betitelt hij met
den naam van Deter mi tiis mus.
Dctertninismus hoor ik u vragen, wat
is dat voor een aardig ding
Luistert hoo de nieuwe Messias zijnen
catechismus, dio deu ouden catechismus
en de tien geboden Gods moet wegcijfe
ren, en die in de scholen zou moeten aan
geleerd worden, voorstelt en uitlegt
Het Determinismusschrijft hij is
eene leering, volgens welke de mcnsch
geen vrijen wil meer heeft, maar slechts
handelt gelijk een redeloos dier, onweer
staanbaar medegesleept door den drang
der omstandigheden waarin hij zich be
vindt. Doet hij goed, bij heeft er geene
verdiensten van doet hij kwaad, bij kau
er niet aan doen, evenmin als zijne kat of
zijn houd hij is maar een machien, de
speelbal van het noodlot en van zijn in
stinct, eene «oort van weerhaan op eenon
toren, voor wie-bet noch goed noch
kwaad is noord- of zuidwaarts te draaiëu.
Hoe schoon, hé
Gy ziet het, geen vrije wil meer. Dus,
geene verantwoordelijkheid meer geen
goed of geen kwaad meer gene zedelijk
heid, geen gebod en verbod, geene wet
ten, geene rechters meer I Onnoodigouk
aan de kinderen voortaan van plicht en
geweten te spreken I Oude liedjes, och
God 1 versleten prullen, ijdele kinder-
schrikkeu
Dat alles is afgeschaft tot groot genoe
gen der heeren dieven en moordenaars,
schelmen en schavuiten van alle soort,
die er toch niet kunnen aandoen dat zij
dieveu, moordenaars, schelmen en scha-
vuiton zijn, eu die bijgevolg ongehinderd
hun schoon stieltje zullen kunnen uit
oefenen
Nu weet gij, vriend lezer, wat het
Determinismus is.
Nu keutgij de nieuwe liberale leering,
die, in de plaats van den versleten Cate
chismus zoo zy zeggen deu school
kinderen zou moeten opgedrongen wor
den, om van dezen deterministen te maken
van de lievo soort der schurken en ban-
dicteu die, na de plaag van vader en
moeder geweest te zijn, eindigen met in
een rasphuis opgesloten te worden.
Is 't dat wat de ouders verlangen
Is 't dat wat de samenloving moet redden
en in een Luilekkerland varanderen
O I Wat al gekkenpraat toch. wat al
onbegrijpelijken onzin, wat al noodlottige
dwaasheden een mensch er zooal uit
kraamt die meer verstand wil hebben
dan Christus en, door blinden drift ver
voerd, do geboden van God en de wetten
der Kerk wil afschaffen
't Is waarachtig om niet to gelooven I
Moest een eenvoudige domper zulken
rimram verkoopen, men zond hem zon
der vertoeven naar Gheel.
Maar een verlichter Een geleerde
determinist, die, onder den drang der
liberale omstandigheden en door zijn in-
stinctmatigcn godsdiensthaat tneêgesleept,
de zielen aan de Kerk wil onttrekken en
onmeêdoogend van onze kiudcrs ellende
lingen wil maken, die man wordt in de
liberale wereld vereerd eu hooggeschat 1
't Is een groote hervormer, een uit
muntend vat van wijsheid I
Voor ons is die man een fanatieke
droomer, een gevaarlijke afbreker, een
'"aa* I (Gas. van Lier.)
Buiten een aalmoes, hun door 't Staats
bestuur toegesmeten, mogen de catho-
lieken het onderricht hunner kiuderea
uit eigen geldbeugel bekostigen, terwijl
de ongodsdicustige scholen heel en ganach
op Staatskosten worden ingericht en on-
onderhoudau,
Maar wat komt dat er op aan I De
catholieken zyn maar goed om geschoren
te worden, en dat do vrijdenkers zich dan
warm dekken met de wol, is immars heel
natuurlijk
't Zal beteren als 't ministerie eens
veroudert 1 riepen de (catholieken in het
jaar 80.
En nu schryven we by na 1899, en
reeds 14 en half jaar heet het ministerie
in de handen der catholieken
To Gout, zooals in de meeste steden
van ons land, groeit de bevolking besten
dig aan.
Daar mag men voorzeker uit afleiden,
dat het getal leerlingen, der scholen
minstens in gelijke mate toeneemt. Ja
wel, voor wat betreft de vrije catholieke
scholen. Maar in de lagere gemeente
scholen neemt men het tegenovergestelde
verschijnsel waar.
Zoo verklaart den heer Cambier, radi-
kaal gemeenteraadslid te Gent, dat tus
schen de jaren 1892 en 1897 de zoogezegd
onzijdige scholen van Gent met 700 leer
lingen achteruit rijn gegaan.
In eerstgenoemd jaar werden de offi-
ciëole jongensscholen bijgewoond door
5800 leerlingen, en do meisjesscholen
door 4635. Die getallen waren in 1897
gedaald tot 5525 cn 4343.
Wat bewijst dit
Dat, hoo meer uitbreiding het gods
dienstig onderwijs nemou kan, hoe min
der slachtoffers de ongodsdienstige school
maakt.
Wat bewijst dit nog
Dat de ouders meer on meer voor
hunne kinderen een opleiding verlangen;
welken den godsdienst tot grondsteen
heeft en van godsdienstzin doordron
gen is.
Maar van die gewettigde verlangens
houdt de wet weinig of geen rekenschap.
De mnlder lnisterde niet naar hem niet
staat zijne ontroering te bedwingen, ijlde j[
hij op den molen toe, de gevaren niet ach-,
teude die hem bedreigden.
Eenige boeren wilden hem volgen, maar de
gloed dreef hen terugde bezorgheid voor
hun eigen leven maakten hen onverschillig
voor het voornemen van den vermetelen man.
Do vlammen van het ontketende, verwoes
tende element konden niet heviger opllikke-
ren dan de gloed der liefde in het hart van
den mulder.
Hij had Dora bemind met de gansohe harts
tochtelijkheid zijner geaardheid, zijne liefde
was geen voorbijgaande roes geweest, sij
wortelde nog steeds vast en sterk in zijne
ziel, al had zij zich in dsn laatsteu tyd dan
ook niet meer geopenbaard.
En deze liefde deed hem thans bet doods
gevaar vergeten hij gaf zijn eigen leven
prys om de geliefde vrouw te redden. Hij
wist dat zij hem niet beminde maar zelfs
deze gewisheid had zijne liefde niet gedood
en nu was er het oogenblik niet naar om er
aan te denken.
Het was onmogelijk in het brandende hnis
binnen te dringen, een verzengende gloed
sloeg den mulder tegen, maar hy beproefde
evenwel den ingang te bereiken.
De stevige buitenmaren stonden nog reoht,
binnen woedde het vuarhet knetteren,
loeien en sissen der vlammen, hst kraken der
balken en het instorten der binnenmuren, de
dikke rookwolken die uit den gloeienden
poel opstegen, de spattende ynurregen, die in
millioenen vonken nit den zwarten rensaohti-
geu rookzuil neerviel dit alles bood een
huiveringwekkend schoon gezicht aan.
Maar ontzetting moest eenieder aangrijpen,
die den roekeloozen man, voortgezweept door
de furiën van den angst en de vertwijfeling,
den reuzenstrijd met het vernielende element
zag aanvaarden
Driemaal had hij beproefd het brandende
huis binnen te dringen, driemaal had de
verteerende gloed hem teruggedreven daar
stormde hij nog eenmaal met de woede en de
kraoht der vertwijfeling op de hnisdenr aan
en een kreet van angst en ontzetting ontvoer
aan de lippen dergenon, die hem in de vlam
menzee zagen verdwijnen.
Maar het duurde slechts een omzien, dade
lijk daarop verscheen de gestalte van den
vermetolen man weêr in de dear, hemelhoog
verhieven zich de vlammen, krakend stortte
een brandende balk néér eu een reusachtige
rookzuil schoot uit deu krater op.
Waar was de mulder Geen oog zag hem
meer, de balk moest hem verpletterd hebben.
Eenige kloekmoedige dorpelingen snelden
op den krater toe, met den schaapherder aan
hun hoofd. Hij ontdekte den mulder het
eerste Hagen lag voor syne huisdeur naast
den smeulenden balk.
Ziehier hoe M. Picard, de radicaal-
socialistische senator, die goed de liberale
en socialistische dagbladen kent, die
gazetten beoordeelt De geldmacht der
- Joden, die verschrikkelijk is, heeft
zich behendig weten meester te maken
van nagenoeg geheel de Europeesche
drukpers zij houdt ze met haar geld
iu haren dienst zij gebruikt haar als
een betaald werktuig zij doet haar
spelen, werken en handelen met eene
-buitengewone stoutmoedigheid, met
eeue verbazende onbeschaamdheid in
het liegen.
Tezelfdertijd als zij van die drukpers
een der machtigsto werktuigen maakte
voor haro speculaties en beursroove-
rijen, gebruikt zij haar om het publiek
- te bedriegen over den waren wil des
volks en over den nood, dien de gevaar-
- lijke toestand, door de tegenwoordig-
hen! van zoovele Joden, die de rijkdom-
men rooven en behandelen, toweegge-
- bracht, doet ODtstaan in onze al te
- goedhertige en lichtgeloovige volke-
ren. -
Nu, die M. Pioard is geen verfoeilijke
clerikaalwel integendeel. Die M. Picard
is ecu wel geconditionnecrde vrijdenker,
een aoticlerikaal van zuiver bloed
Hebben wij wel ooit zoo iots gezegd
over de Dreyfuspers en hare Belgische
en vreemde howondoraars en voorstaan
ders
Eene oude dame bekloeg zich eens
aan tafel dat oude vrouwen weinig geteld
wordon, terwijl oude wyn zeer gezocht is.
Ei, riep een der gasten, daar weet
ik goeden raad voor.
Eu welke dan
Wel, mevrouw, laat u op flesschen
trekken I
Da sohaapherder ri«p om wat«r als het
hem gebracht werd, liet hy den emmer over
zich uitgieten, sprong op den verongelukte
toe, nam hem op en droeg hem in den boom
gaard waar hij door een drom van hoeren
omringd werd.
Hagen ademde nog, doch hij was zwaar
gekwetst door den néér vallenden balk, daar
bij waren zijne handen en aangezicht met
brandwonden bedekt.
De schaapherder maakte terstond de iu dit
geval vereischte schikkingen. Een hoeren
jongen moest het paard van den mulder be.
stijgen en naar den goneesheer rijden, die iu
een naburig dorp woonde 'vier anderen zou
den gekwetste naar de b
Om het lot der jonge vrouw kon men zioh
niet verder bekommeren do zelfopoffering
van Hagen had bij eenieder de overtuiging
gevestigd, dut Dora in het brandende huis
teruggekeerd en er in gebleven was zij
moest sinde lang verstikt zyn.
De schaapherder haalde eene ladder, die
als draagbaar zou dienen hij bracht hooi en
strooi, om den gekwetste een zacht leger te
bereiden en liep, terwijl de boeren de baar
droegen, er nuast om op te passen, dat ilagen
niet viel, ale hy uit zijne verdooving ont
waakte.
(WORDT OOB'lttiÉZLTj.
