Donderdag 19 Januari 1899
5 centiemen per nummer.
54ste Jaar 3352
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
DE ZONDAGRUST.
VERLOREN EER
De vader van de petrol.
WEDSTRIJD
Belgische missies in
China aangerand.
Een en ander.
Meeting te Brugge.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
voor de Stad 5 frankmet de Post verzonden'6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maandenvoorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. - De onkosten der kwHantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat. N. 31,
en in alle Postkantoren des band
Cuique auum.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00 Vooniwe op
:p bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worde?» niet teruggestuurd.
fleeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen deD
iiijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad.
Aalst, 18 Januari 1899.
Hot Ministerie van nijverheid eu arbeid
heeft zijnen vierden bock uitgegeven van
het onderzoek nopens het zoudagwerk.
Men virfflt er bijzonderlijk iulichtingen in
over de schrijvers eu andere bedienden
van grootc winkels. De toestand is daar
veel slechter als voor de werklieden.
Die zaak besprekende, zegt de Revue
sociale catholique dat die toestand spoe
dige eu krachtdadige wettelijke maatre
gels vereischt, want dat Zoudagwerk ver-
krenkt in erge mate de vrijheid van vele
burgers. Het ontneemt hun de vrijheid
van hunne godsdienstige plichten te kwij
ten en de vrijheid van ceue wettige rust
onder het huisgezin te genieten. Wij
golooven niet dat het sluiten van rueost
al de winkels 's Zondags een groot onge
mak zou veroorzaken voor de werklieden,
noch voor do landsliedeu het gebruik
van 's Zondags to gaan koopen is al zeer
vervallen velen koopen den Zaterdag
avond of de andere werkdagen, 's avonds.
Ten andereu, dö wet zou kunnen toelaten
's Zondags te verkoopen in de handels
huizen waarvan de houders maar op de
feestdagen winuinge kunnen doen, of in
do wiükels welke iedereen alle dagen van
doen heeft.
't Zijn er die beweeren dat het on
wettelijk is het werken "of handeldrijven
te verbieden aan lieden die in hun huis
en voor hun eigen werken. Dat kan
betwist worden, en alleszius moet die
opwerping niet beletten eene wet te ma
ken voor de huizen die betaalde bedien
den gebruiken.
Wij verhopen dat er, ten gevolge van
het onderzoek, spoedig eene wet zat vo-
rengesteld worden die de Zondagrust zal
voorschrijven.
Wij verhopen het ook maar wij vreezen
dat de tegenwerking van velen, nog tal
rijke moeilijkheden zal veroorzakeu. En
nochtans wilden de menschen een weinig
de zaak onderzoeken, zij zouden moeten
getuigen dat 't gene bestaat in Engeland,
in Holland, in Duitschland, waar de han
del gildig zoo bloeiende is als t' onzent,
ook in ons land zou kuuueu bestaan eu
dat het voor iedereen verlichting zou bij
brengen in den strijd voor 't leven.
Als men die wet maakt, 't is te hopen
dat men ook den soldatendienst, zoo vele
mogelijk, eu het lastig burgerwachtspel,
's Zondags zal afschaffen.
Degroote jaarmarkt van paarden,
op de zuid- en slachthuislaneu te Brussel,
zal plaats hebben deu woensdag 1 Fe
bruari 1899, vau 9 uren 's morgons tot
3 uren nanoen.
een verhaal naar het hoogduitsch.
38® VERVOIX5.
Abraham Schreiner wordtin 'tplaatske
zijner geboorte, iu Galicië, vader der
petrool genoemd. Hij heeft den grondslag
gelegd tot die uitgebreide nijverheid van
onzen tijd, die het raffiueeren en reinigen
der aardolie meebracht. Schreiner deelde
het lot van de meeste uitvinders en wel
doeners der menschheid. Hij vermeer
derde den rijkdom der maatschappij met
ontelbare millioeneu, hij legde deu grond
tot de onmetelijke vermogens van enkelen
en bleef zelf arm.
In de Vereenigdo Staten van Noord-
Amerika werd de eerste ruwe petrool
verkocht iu 1854. Evenwel bracht Schrei
ner, zooals uit officieele documenten in
Weenen bewezen kan worden, reeds licht
gevende petrool voort een jaar vroeger.
Hij bezat een stuk land in bet dorpke
Beryslaw, waar in den bodem een vettige
teerachtige vloeistof gevonden werd, die
door de landlieden in den omtrek sedert
onheugelijke jaren als geneesmiddel voor
wonden en tevens voor wagensmeer ge
bruikt werd. Schreiner kwam op de ge
dachte, dat deze vloeistof wellicht ook tot
andere doeleinden kon gebezigd worden, j
Hij kneedde het taaie deeg tot een bal
deed een pit er in eü zag, dat deze met
eene roode vlam goed brandde, totdat
alle vette zelfstandigheden uit het deeg
verdwenen waren. Dit is waarschijnlijk
de eerste petroollamp, of liever, kaars
geweest, welke gebrand heeft.
Doch hoe kon nu uit dit taaie slijk met
zooveel onreinheden de eigenlijke petrool
verkregen worden Wellicht had do een
voudige Schreiner iets geboord van disti
lleren of 't waarschijnlijk in een aard
appelen branderij gezien. Zoo besloot hij
ook door distillatie uit dit slijk, eeoe
brandbare vloeistof te verkrijgen. Hij
kocht eeu grooten ijzeren ketel en richtte
dezen, zoo goed het kon, tot een distil
leerketel in. Daarna vulde bij deze met
dc vettige aarde en zette hom vervolgens
op bet vuur, om de distillatie te doeu
aanvangen.
Dit ging echter sneller dan hij zich
had voorgesteld, want na eenige verwar
ming ontplofte de olie uit het slijk eu de
ketel sprong in duizend stukken door de
lucht. Daar stond do uitvinder, door
schrik verlamd, met brandwonden over
dekt. Toch gaf hij den moed nog niet
verloren. Zoodra hij weer genezen was,
zette hij de proefneming voort. Zijn toe
stel had hij verbeterd en bij eeneu apo
theker had hij de geheimen der distil-
leerkunst leeren kennen. Zoo verkreeg
bij eindelijk een produkt, dat op sterk
riekende, vuile olio geleek.
De petrool was uilgevonden 1 Hij deed
de vloeistof in flesscben en de eerste
petrool werd in 1853 door eeuen apothe
ker in Drohobyez(in Galicië, Oostenrijk)
Verlaat mij niet tot het gedaan is, krennde
dn stervende, laat geen vreemde hand mij de
oogen toedrukken.
Wat ik u voor het altaar beloofd heb,
blijf ik getrouw, antwoordde Dora.
Ik laat u niets na, üora gij bezit nog
slechts het huiske uwer moeder.
En twee gezonde armen Bekommer u
niet om mij, wees er niet bezorgd over, ik zal
wel mijn brood verdienen. Denk aan u zei
ven.... zal ik den pastoor halen
'Neen, gij niet, zegde de mulder haastig,
zend iemand anders.... Ja, ik wil met hem
spreken maar gij moogt mij niet verlaten.
De schaapherder bood aan den pastoor te
halen en ging heen.
Indien ik het geld ontvangen had. wa
ren wij naar Amerika gegaan, nam llagen na
een wijl weêr liet woord op, ik zou daar nog
alleen voor u geleefd hebben.
Meent gij dat gy daar ginds rust gevon
den zoudt hebben vraagde Dora. Uw slecht
geweten zou u vergezeld hebben.
Laat hem in vrede sterven, duisterde de
verkocht.Aldus was Schreiner niet alleen
ootdekker, maar ook de eerste, die pe
trool in den handel bracht.
De nijverheid van Schreiner werd,
nadat zijn nieuw produkt meer beleend
was geworden uitgebreid. De scheikun
dige Nikolasj, in Lemberg, reinigde de
petrool tot een heldere vloeistof. Op som
mige spoorwegen in Oostenrijk werd ze
tot verlichting reeds aangewend. Einde
lijk was de natuurlijke opborreling van
dat vocht niet meer voldoende voor de
behoefte eu in 1856 werd de eerste Gali-
cische petroolbron geboord. De gebouweu
tot distillatie werden vergroot, bet geluk
begou Schreiner to begunstigen, doch in
1866 werden zijne fabrieken door braud
vernield.
Nadat zij weêr opgebouwd waren, trof
deu armeu mau spoedig weêr hetzelfde
noodlot cn thans was hij voor goed gerui-
neerd. Het noodlot had de krachtdadig
heid van den reeds ouden man vernietigd,
de bion van welvaart werd de oorzaak
van zijne armoede.
voor werkmanswoningen.
Dank aan dc edelmoedigheid der gra-
viu van Ylaandereu is een wedstrijd
geopend voor plans van 't zij eene bui
tengewoon goedkoope werkmanswoning
voor eon huisgezin, 't zij een hui» bevat
tende verscheidene woningen.
D» plans moeten vrachtvrij gezonden
worden aan M. den minister van nijver
heid en arbeid, met op den omslag het
opschrift Plan bestemd voor den wed-
strijd voor den prijs, ingesteld door H.
K. H. Mevr. de Gravin van Vlaanderen.
De plan» moeten voor 15 mei ingezou-
deu zijn zij mogen geene aanduidingen
dragen, die den maker doen kennen, doch
eene keuspreuk bevatten herhaald op
eenen gesloten en gezegeldeu omslag,
die den naam van den maker melden.
De plans (voorgevel en doorsnee) moe
ten gemaakt zijn op een» schaal van 2
cent. per meter.
Opgave moet gedaan worden van de
hoedanigheid en de herkomst der bouw
materialen, en de inzending zal rnoeton
vergezeld zijn vau een bestek en plan»
der onderdeden vau 5 c per meter.
De kosten van het huis voor ééne fami
lie mag de 2500 fr. (grond niet meegere
kend) niet overtreffen.
De uitgeloofde prijs is 1000 fr. in voor
komend geval te verdeden naar beliefte
van den jury.
De jury bestaat uit 5 leden, waarvan
drio aan te duiden door bet bureel vau
het congres, iu 1897 te Brussel gehouden,
de vierde wordt aangeduid door de mid-
deumaatschappij vau bouwkunde eu de
waard haar in het oor hij zal daarboven zijn
loon ontvangen.
Het slechte geweten herhaalde de mul
der met matte, haperende stem. Het heeft mij
nacht nog dag rust gelaten, hot heeft mij
voortgezweept als een furie, maar ik meende
het wel tot zwijgen te zullen brengen. Zie,
daar komt de zon, het zal wel de laatste maal
zijn dat ik ze zie.
Een zonnestraal viel door het venster op
het bed van den stervende. Hagen verzocht
om eeu glas water de waard ging heen om
het te halen.
Waar is mijn jas vraagde de mulder
met koortsachtige haast. Als ik dood ben,
neem dan de brieveutesch, die in de borstzak
steekter zijn 2000 daalders in. Behoud die
en koop er een stuk land voor. Neem ze nu
dadelijk, Dora.... snel eer Stam terugkomt
het is niet noodig dat iemand het weet.
Het is uw geld niet, antwoordde Dora
ernBtig.
Jawel, ik heb het verdiend, het is mijn
eigendom.
Dan zal ik het aan degenen geven, wien
gij geld schuldig zijt ik wil het hun niet
onthouden.
Maar denk toch aan uwe armlede
Zij is lichter te dragen dan de schande
en ik ben in armoede opgegroeid. Neen, Pe
ter, ik wil niemand bedriegen indien ik er
vijfde door de meedingers zelf, bij middel
vau eenen naam, dien zy in de envelop
steken, welk hunne inzending vergezelt.
Elk bekroond plen blijft eigendom van
den maker.
Verdere inlichtingen te bekomen van
M. Dubois, bestuurder van het Arbeids-
ambt, rue Latérale, te Brussel.
Een Missionnaris vermoord.
Erge tijdingen komen uit China.
P. Jos. Delbrouck, geboren in 1870 te
Wihogne, Luik, waar zijne moeder nog
woont, is vermoord door de heidenen.
De rebelleu zijn reeds meester in twee
provincies en droogen binuen iu Hu Nan;
zal het de beurt worden in Hu Pe.
In Su Tchueu hebben zij op een avond
bij honderdtallen de residentie van tweo
missionnarisseu aangevallen. P. Fleury
werd vastgebonden en opgesloten in eene
mijn, waar hij mishandeld werd zijn
gezel beeft niet minder dan 200 kardoe
zen verschoteu en dan, met reuzenkracht
zijn geweer om xich heen sl lande, baande
hij zich eeuen weg, sprong in een moera»
dat hij doorwaadde en bereikte langs
vei laten wegen drie dagen later Toenchin.
De laatste koerier uit China brengt
droevig nieuws meê. Volgens eenen brief
van Br. Didactu», is de missie van Hu Pe
verwoed aangevallen; reeds vier kerken
zouden verbrand zijn.
Br. Didactu» zegt vernomen te hebben
dat. de apostolische vicaris, Mgr Christi-
aeu», stervend ligt in het gasthui» van
Hankow, eo dat een Italiaanich pater,
die sedert 32 jaar iu China verblijft be
recht is.
P. Polydoor en Br. Victor vluchtten
bij eenen mandarijn, om aan den dood te
ontsnappen.
P, Delbrouck, die vermoord werd, had
te Thielt het kleed genomen, op 4 October
1889 on werd gewijd te Luik deu 26 meert
1894.
De jonge priester was gedurende twee
jaar en half, professor in het college van
Lokeren hij was op 13 februari 1897
naar Cbiua vertrokken. Men wacht met
ODgeduld inlichtingen over zijnen dood.
De missie van Hu Pé, iu het hartje van
China, was reeds herhaaldelijk aange
vallen.
Het is eene Belgisch» missie, die door
den H. Vader is toevertrouwd aau de P.
P. Minderbroeders vau België. Mgr
Christiaens, vau Thielt; is er de aposto
lische vicwri» van. Zij telt 5196 christe-
ueu eu wordt bcdieml door 11 Belgische
het geld toe had zou ik al uwe schulden be
talen, maar ik kau het nïet.
Zij brak af en stond op de pastoor was
binnengetreden om den stervende de laatste
troostmiddelen van den godsdienst te brengen.
Dora bleef in het vertrek Hagen wilde j
dit zoo.
Beneden in de gelagkamer was geen stoel,
geen plaats op de banken meer vrij de boe- i
ren waren toegesneld om uit den mond van
den waard en den schaapherder de verras-
sende bekentenissen van den mnlder te ver-
nemen. Ware hij gezonden krachtig geweest f
dan zouden zij hem te lijf gegaan zijn, zoo f
groot was de verbittering tegen den brand- l
stichter en moordenaar.
Eenige boeren wilden terstond naar de stad
gaan, Willem bevrijden en hem iu zegepraal
naar het dorp terugvoeren...; ware Willem
op dat oogenblik binnengetredenallen zon
den hem als hnnnen broeder in hun midden
opgenomen hebben. Zij beklaagden hem zij
noemden zijne goede hoedanigheden op en be
grepen niet hoe zij destijds zoo spoedig aan
zijne schuld geloofd hadden allen wilden
hem nu werk geven zoodra hij terugkeerde,
hem schadeloos stellen voor alles, wat hij, de
onschuldig veroordeelde, geleden had.
Maar hoe snel kan de gezindheid omkee-
ren
Een jonge boer, die den gevangene haatte,
en 9 inlandsche priesters, bijgeeta&u door
4 Belgische broeders.
De missie omvat eenige huizen van
het Werk der H. Kindschheid, waarvan
een bestuurd door 10 zusters Francisca
nessen der congregatie van Antwerpen.
Krijgsraden. Men meldt dat de
regeeriDg bereid is het voorzitterschap
der krijgsraden toe te vertrouwen aan
eenen burgerlijken magistraat, die voor
't leven zou benoemd worden. De heer
Begerem, minister van rechtswezen, zou
deze nieuwe bepaling, welke hij hoopt te
zien aannemen, voor de Kamer» verdedi
gen.
M. A.-A. Daens, gaf zondag 11., meetin-
geu te Brugge. Natuurlijk waren bijna al
de groenen en talrijke blauwen en rooden
opgekomen ou werd de gestrafte priester
luidruchtig toegejuicht.
M. Daens drukte den wensch uit dat
het verbond tusschen liberalen, radika-
leu, socialisten en democraten er zou iu
slagen, het catholiek ministerie omver te
werpen,
En dan kan er geen spraak zijn van
anti-catholiek verbond, volgens M. Daens.
Vooruit van deze meetiDgen gewagende,
zegt met uiterste voldoening - Zij en
hebben nog niet gedaan met de Daensen.
Wij komeu hierop terug.
't 1*4 npftnpr Zondag avond
l 1» Jliupei. te Brugge stond er
voor eoue venster der herberg Het Recht
in de Eeckoutstraat,een transparant met
het portret iu levensgrootte van priester
Daeus. Binnen was er leute volop men
danste er vroolijk met begeleiding van
«enen trekorgel.
't Is bedroevend een priesterbeeld te
zien dienen als lokaas tot danspartyen 1
Socialisten-bestuur. Het socia
listisch gemeente-bestuur vau Qrivegnée
springt goed om met de centen der lasten-
betalers.
Het is begonnen met een aantal belas
tingen te verhoogen, namelijk op de
naamlooze maatschappijen, op de stoom
paarden kracht, enz. hetgeen hem niet
beeft belet eeu gat in de kas te maken
van 117,000 frank. Om dat gat te stoppeu
heeft de gemeenteraad eene nieuwe loe-
ning van 115,000 frank gestemd.
Het vorig gemeento-bestuur had geene
schulden en nog wat geld in kas. Qe ziet
wel dat de burger» geen verstand van
besturen hebben
uitte de bemerking dat Willem toch gestolen
bad, eu wie eenmaal sijne eer verloren had.
kou die nooit meer terugbekomen. Zij moch-
teu allen den veroordeelde op do handen
dragen, hij voor zijn persoon zou den dief uit
den weg gaan.
Dat was onkruid, hetwelk op een vrucht
baren bodem viel. Al verdedigden hem ook
nog verscheidene, het getal tegenstanders
nam snel toe het onkruid schoot welig op.
Men herinnerde zich nu weêr, dat Willem de
zoon was eener heks, dat hy zich aan den
boschwachter vergrepen, en den mulder met
zijne wraak gedreigd had, en zijne vyanden
wisten van de stemming meesterlyk partij
te trekken, door de guitenstreken, die zij uit
zijne kinderjaren verhaalden, als overlegde
hoosheid te doen voorkomen.
Ten Blotte was de schaapherder de eenige
die hem in bescherming nam, zoo snel was de
denkwijze verauderd, en ook hij moest zwij
gen, waut het getal der tegenstanders was te
groot.
Zoo waren eenige uren verstreken, toen de
pastoor binnentrad en den aanwezigen mede
deelde dat de mulder overleden was. Op ge
voel vollen toon, wees hy er hun ook op, dat
de misdadiger thans voor een hoogeren Rech
ter stond, om het loon voor zijne daden te
ontvangen, doch dat hy als rouwmoedig zon
daar afgestorven was. Hij vermaande hen
naar hnis te gaan en in kristelijke liefde den
overledene te vergeven, wat hij misdaan had,
daar zij niet meer gerechtigd waren hem te
oordeelen. nadat een hoogere Rechter hem
gevonnisd had. Vervolgens herinnerde hij er
hun aan, dat zij ook destijds eenen onschul
dige hadden willen vonnissen en slechts door
den moed van Dora voor de misdaad van
moord behoed gebleven waren hij knoopte
er de bemerking aan vast, dat het nn hunnen
kristelijkeu plicht was, dezen onschuldige
liefderijk op te nemen, die voor een gering
misdryf zoo zwaar geboet had.
De boeren hoorden hem zwijgend aan
zijne ernstige vermaningen konden het on
kruid niet verstikken, hetwelk zoo weelderig
in hunne harten opging. Aan de nitnoodiging
om de herberg te verlaten, gaven zij echter
gehoor alleen de schaapherder bleef achter,
om de jonge vrouw te «eggen, dat hij dien
achtermiddag naar de stad wilde gaan om den
gevangeue de vrijheid aan te kondigen.
Ik ga zelve, antwoordde Dora op een
toon, die geen tegenwerping toeliet ik moet
hem de vrijheid brengen. Mynheer de pastoor
heeft mij gezegd, dat hy meê wilde gaan, om
mij in de stad behulpzaam te zijn. Wanneer
gij mij echter den dienst wilt bewijzen, om
voor de begrafenis te zorgen, dan zal ik n
daarvoor zeer dankbaar zyn.
(WORDT VOORTGEZET).
