Donderdag 26 April 11)00. 5 centiemen per nummer. 54ste Jaar 5465
Schooldwang
IIEIII m DEN SCHOBT
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
DE
Vergoeding der
Geestelijkheid.
Communisten
en Commuards.
Vrienden van het onderwijs.
DE DENDERBODE
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
voor de Stad 5 frank met de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwHantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat. N. 31,
en in alle Postkantoren des bands
Cuique suum.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen fteklam^n fr 1,00 Vonnisse cp
te bladzijde 50 centiemen Dikwijls te herbalen bekendmakingen luj
iccoord. Niet opgenomen handschriften word 'n •■iel teruggestuurd.
i leer en notarissen moeteD hunne inzendingen doen, uiterlijk legen den
•njnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Kiire*le
van dit blad
Aalst, 25 April 1900.
In haar nummer vau '20 M^art 11. legt
de moedige Gazet van Antwerpen uit
waarom zij tegen <ku school!waug is.
Onze lezers moeten dat aitikel over
wegen, daarom drukken wij het over
Waarom wij tegen den
schooldwang zijn.
Niet omdat wy vrcezen dat het ver
lichte volk tegen ons, catholieken,
keere.
Dat behoeven de socialisten te duch
ten, wij niet.
b Inderdaad, zij vinden hunne r/elrou-
tcen grootendeels onder lieden die noch
geleerdheid, noch redeneering bezitten
onder koolgravers, fabriekwerkers, dok-
arbeiders. eDZ. Dezulken zijn het die men
gemakkelijk wijsmakeu kan dat kiekens
hooi eten, en 's lauds schat welhaast
onder hen zal verdeeld worden.
b Wie is 't die bij kieziug en manifes
tation tegen ons en onze eigendommen,
tegen kerken en kloosterlingen wordt
opgejaagd Eet is het ongeletterd, onna
denkend grauwdat slechts vraagt kwaad
te doen, schade te plegenen met een glas
genever zich genoeg beloond acht.
Dergelijk goedje, zullen wy nooit
onder onze kiezers tellen. Dezulken zijn
en blijven het uitsluitelijk deel der par
tijen van wanorde eu omwenteling. Onge
letterd, zijn zij tegen ons, en zij zullen
het blijven, al pompte men hun zelfs
Latijn eu Griekach in.
Neen de reden onzes tegenweers ten
aanzien van den schooldwang is elders
gelegen. Hoor
Indien de uitvoerende macht nog
ooit in liberale banden komt, zal de
officiëele school opnieuw vergoddeloosd
worden.
Het vrij onderwijs zal zich alle hulp
geld zien weigeren, en kan wellicht het
voortbestaan onmogelijk worden gemaakt,
of minstens zeer vermoeilijkt.
b Aldus zouden wij zelfs de wet tot
stand hebben gebracht, die ons dwingt
onze kinderen aan een ongodsdienstig
onderwys te vertrouwen.
En of de liberalen wel zullen han
delen gelijk boven gezegd is
i) Leest daarover La Liberté, het bab-
belkind van 't liberalismus dat al de ge
heimen der partij op straat brengt. Zie
hier wat wij er verledene week in vonden
De klerikalen willen de vrij
heid van onderwijs goed, die
vrijheid zullen wij hen geven. Zij
E MARLITT.
(NA VERTELD).
31,l< VKRVOLG.
Maar daartoe zou hij ternauwernood den
tijd gehad hebben zij scheen eensklaps tot
zichzelven gekomen te zijn, had met vlugge
hand het deksel over de vlam gelegd en was
met een schotel dampende spijs achter de
naastbij zijnde deur verdwenen.
De man buiten waa nog een oogenblik
blijven staan daarop bad hij, zich hoog op
richtende, als het ware het stof van zijne
voeten geschud en was met vasten stap langs
ds vensters verder gegaan, zoodat de hond
achter de huisdeur zich nu luid deed hooren.
Men had het gerammel van een venster ge
hoord, zeker had iemand naar buiten gezien,
maar M. Markus ging reeds voort op den
rijweg, als ware hy een van de voetgangers,
die het huis links lieten liggen, zonder er
mogen scholen openen naar onze
voorschriften, maar geenen cent
subsidie krijgen zij nog. n
Welke catboliek zal, ten aanzien van
zulke tegenstrevers, zoo deloyaal, zoo
haarzak zoo sectaris, welke catholiek
zal door bet wettigeu van den school
dwang, den eersten stap willen zetten op
den afschuwelij keu weg, die het verplich
tend goddeloos ouderwijs heet
Ziedaar waarom wij tegen den school
dwang zijn. Vergeusd en verbeest men
later bet onderwijs van den werkman
wéér, wij zullen, zoolang de schooldwang
willekeurig blijft, dezen laatste kunnen
toeroepen
- Houdt uwe kiudereu thuis bon-
derdduizendmaal lever geen onderwijs,
dan datgene gesteund op do miskennis
van God de eenige bronne van licht en
beschaving.
Onze bemerkingen.
Sedert de Gazet dit schreef is de toe
stand duidelijker geworden. Niet alleen
de Liberté van Brussel maar al de geuzen
hebben verklaard de verplichte en god-
delooze school te stemmcu.
Een groot gevaar dreigt dus de catho-
Heken een vreeslijk onweder hangt
boven de hoofden der catholieke ouders.
Wij mogen niet vergeten dat de onge
lukswet van 1879 onzaliger memorie met
eene stem meerderheid is gestemd ge
weest eD wat rampen zij aan het land
heeft gekost.
Wordt de geuzerij meerderheid dan
wordt in oos land de goddelooze verplichte
school ingevoerd.
Gij, kiezers, die dwaas genoeg zoudt
geweest zijn naar de bedriegelijke be
loften der geuzerij to luisteren, zoudt van
ilieu ougelukkigen toestand de verant
woordelijkheid dragen en weest er van
overtuigd gij zult tranen van bloed
storten.
Ouders, ziet toch uit uwe oogeu.
In de beraadslaging over 't wetsontwerp
van vermeerdering der vergoeding aan de
Geestelijkheid, gaf M. Picard, de mil-
lioenrijke socialist, een schoon voorbeeld
van verdraagzaamheid en tevens eene les
aan do blauwe eu roodo bassers tegen de
priesters.
Naar aanleiding van de vermeerdering
der vergoeding voor do mindere Geeste
lijkheid gevraagJ, zegde hij
Vroeger heb ik verklaard dat ik de
jaarwedden voor lagere geestelijken te
acht op te slaan. Neen, hij mocht niet langer
de jammerlijke speelbal van den rampzaligen
drift zijn, die zijn hoofd benevelde. Alles
moest voorbij zijn, als ware het roode huis
met degenen die er in warenin een afgrond
gezonken De sterren waren Blechts bleek
aan den nog tamelijk lickten hemel opgeko-
maar zij Bikkerden toch door de toppen
der hoornen, zij stonden op baren post en
zagen neêr op den voortsnellenden man, zoo
als ze reeds voor jaren op zijn kinderhoofd
hadden geschenen.
Zoo was de leste dag dezer ontstuimige
week, de Zaterdag, gekomen, en met dezen
de bouwmeester, die «le schets van de nieuwe
pachthoeve bracht. Hij moest op den molen
zijn, waar M. Markus hem vergezelde, en
bleef op den Hertenkamp eten. Maar nauwe
lijks was zijn rijtnig uit de poort verdwenen,
of zijn gastheer giug de trap af, om de schets
naar de pachthoeve te brengen.
Daar zag hij nn niet tegen op hij was
immers sedert gisteren avond volkomen kalm
geworden, zoo kalm, alBof zijn hart nooit
ontstuimig geklopt had.
En al vond hij, dat de zon niet meer zoo
helder de aarde bestraalde, dat het zoo onge
woon stil om hem heen geworden was, even
alsof de donkere aarde alle leven, alle vroo-
lijke bedrijvigheid had opgeslurpt, hy moest
sering achtte. Hier te lande is de gods-
dieust, op maatschappelijk en zedelijk
gebied eene overgroote macht voor de
meerderheid des volks is de godsdienst
eene behoefte voor de ziel ingegeven
door de innige overtuiging dat eene on-
bekende macht oos beheerscht zie-
daar h°t geloof.
n Welnu waar de godsdienst aldus be-
staat, daar is het plicht dat de Staat er
zich meê bekommere, inzonderheid
wat betreft de bezoldiging der geeste-
- lijken. Sommigen verlangen dat de ge- j
loovigen in de behoeften van hun eigen
eerediepst voorzieu. Maar uat stelsel
ware in strijd met aloude overleverin- I
geu of gewoonten. Wat bestaat kan men
- zoo maar niet op eens afschaffen, want
dan houdt de wyzigiog geen stand.
Overigens naar luid der Grondwet is
het noodzakelijk dat de Staat voor-
zio in de noodwendigheden van den 1
eeredienst, en moeten de burgers zich
aan de wet onderwerpen en ze eerlijk i
aannemen, b
M Picard stemde dan ook de vermeer-
dering aldus logiek blijvende met zijn
programma vau loonsverbetering voor al
dezen die onvolooeude betaald zijn.
De socialisten Bertram! en Vauder-
velde bekenden dat <le vergoedingen der
mindere Geestelijkheid belachelijk gering
wareD, maar stemdcu niet miu tegen,
onder 't belachelijk voorwendsel dat zij
voorstaanders zijn der scbciTiug van
Kerk en Staat. Belachelijk voorwendsel
voorwaar als men bekent dat de vergoe
ding te klein is, moet men den moed heb
ben te handelen gelijk M. Picard.
Lijk de vorige jaren hebben de socia
listen, die vredelievende mannen, de ha
telijke, bloedige tooneclen opgehemeld,
gevierd en bezongen, die over 29 jaar te
Parijs plaats hebben gegrepen.
De socialisten, die beweren dat zij voor
vrede rust en voorspoed zijn, hebben da
gen herdacht van oorlog en wreede woe
lingen, van moord en vernieling. De Com
mune van Parijs is voor hen een toon
beeld de communards zijn de helden
wier daden zij later in ons arm landeken
zullen navolgen 1
Zulke handelwijze van wege dio fa
meuze sociaalhervormers, moet het hart
vaD eiken weidenkenden burger met
droefheid eu wee, verachting eu misprij
zen vervullen.
Over 29 jaar beleefde Parijs rampvolle
dageu. Het schuim was er volop meester
en baas het voerde er den hoogen toon.
Moord, brand en diefte, was er aan het
orde van den dag.
zich daarover heen zetten beter in een graf
te zien, dan zich door betooveriug te laten
misleiden en zichzelf tot spot te worden.
In den hof van de pachthoeve was men
begonnen het gras te maaien tot op het
smalle pad lagen de met bloemen doormengde
bosjes verspreid. Maar er lag ook een zak
doek M. Markus raapte hem op Mejuf-
vrouw de gouvernante had hier gewandeld,
en bet was zeer wel mogelijk, dat hy baar
ginds in het prieel met haar werk of een boek
<n de band verraste. Dit liet hem echter ge
heel koel hy verlangde haar niet te ontmoe
ten en zon in bet voorbijgaan eenvoudig den
hoed afnemen, maar ook dit bleef achterwege.
De maister stond aan de tafel in bet lom
mer der linden. Zij had waarschijnlijk, ver
moeid en verhit, voor eenige oogenblikken
de koele schaduw opgezocht. De sikkel lag
voor baar op het steenen tafelblad naast een
handvol gras, waaruit het meisje de bloemen
trok.
Zonder te groeten legde de heer Markns
den gevonden zakdoek op de tafel en zijn oog
zag spotachtig op de smalle bruine handen
hij dacht onwillekeurig aan de nieuwe meid,
dio met zwarte werkhanden de bekoorlyke
bezigheid van het bloemtuilmaken voortzette.
En hij ging voort als ware 't prieel volko
men ledig geweest. Brusk had de boBch-
Pas was do commune geboren, of op de
muren van Parijs kou men bet volgende
dekreet lezen
-Aangezien de priesters bandie
ten zijn, dat hunne kerken moord
kuilen zijn, waar zij de menigte
zedelijk vermoorden, bevelen wij
de sluiting der kerken en de aan
houding van de priesters en ge-
loovigen.
Die verordening wierd ten uitvoer ge
bracht, geen priester was te Parijs veilig
en zoover ging hun haat, dat zelfs de gijze
laars aan hunne dolle cn uitzinnige woede
wierdeu geslachtofferd.
Wie gevonden werd, werd onmecdoo-
gend door den kop gestooten.
En zulke minnen worden door onze
socios gevierd, worden door hen als toon
beelden tot navolging vooruitgezet I
De burgers evenmin, waren vrij en
veilig. Dorsten zij verroeren, de geweren
der bloeddorstige commuoards waren
op ben gericht.
- Wij burgerlijke gedelegeerde, bevelen
van door de wapcDS ter dood te brengen,
elke persoon «lie zou pogeo uit Parijs te
gerakeD.
Geteekend Ch. Riel.
Was hun leven bedreigd, hunne eigen
dommen waren het niet min. Den 28
Maart, zegde Ferré in volle Brad
Als het noodig is zullen wij Parijs
in brand steken: ik beken dat het sterk
is, maar de nood dwingt, b
Die onmenschelijke bedreiging, wierd
dan ook gedeeltelijk ten uitvoer gebracht.
Don 23 Meide commune was alsdan
op haar einde beval Bergeret: al de
gebouwen der Tuileriën met pe
trool i e doorweeken en er ontplof
bare stoffen neer te leggen. De wie
ken zullen op zulke wijze aange
stoken worden, dat de brand en de
ontploffing te gelijk uitbarsten,
Terzelfder lijd, zond ook hetcomiteit van
Openbare Iiedding het volgende bevel
aan het opgeruimde schuim: Verbrandt
en doet het ministerie van zeewezen
springen.
Boeken zyn er geschreven over de
ijselijke daden der communards, dio niets
eerbiedigden, noch weerlooze wezens,
noch de grijze hairen van afgesloofde
ouderlingen. Een onmenscbelijk vermaak,
schepten dio monsters in de klachten en
weeroepen van ongelukkige vrouwen in
een brandend gebouw opgesloten.
Minachtend zegden die wreedaards
Het zijn maar de wijven der gendar
men -
Zulke mannen durven ouze communis
ten verheffen cn vieren 1 Zulke gedach-
tenisseu ziju hun duurbaar Naar zulke
tooubeelden, zullen zij hunne werkingen
richten I
Lieve lezer is het wreed genoeg
wachter hem genoemd, en dat was hij op het
oogenblik in zijn geheele doen, brnsk en
een voornaam heer voor wien de dienst
boden van het huis, dat hij bezocht, niet be
stonden... Maar reeds op de voorplaats stapte
hij als een gewoon tuensch. De oude damo op
bet ziekbed mocht niet bemerken, dat hij een
onverwinnelijken afkeer van de pachthoeve
had.
Hy spreidde de teekening op baar bed uit
en 't deed hem innig genoegen te ontwaren,
met welk een blijde verrassing zij 't ontwerp
van 't schoone gebouw beschouwde. Ja, daar
waren schoone hooge vensters on glazen deu
ren, die op de veranda uitkwamen. Een wilde
wijnstok zon zich om het ijzeren traliewerk
en de kleine pilaren der veranda slingeren,
en in de plaats van de kale voorplaats ver
toonde de schets eene schoone met accacia's
bezette grasvlakte.
Hy beschreef haar. die in éénen adem
weende eu lachte, de geheele inwemlige, doel
matige verdeeliug van het huis, en bleef naar
het uiterlijke te oordeelen, volkomen bedaard
bij de bespottelijke aanmerkingen en eiscben
van den schout, in wien eensklaps de groote
mijnheer wakker werd. De onverbeterlijke
stoeffer was dadelijk weêr meester van het
terrein, hij bouwde bet huis, Hy sprak van
parketvloeren, van met fluweel overtrokken
Onze tegenstrevers, vrienden van het
onderwijs met andermans geld
durven de catholieken de vijanden noe
men van het onderwijs.
De catholieken «lie op eigen kosteu
bloeiende hoogoscholeo onderhouden
De catholieken die miljoenen en
steeds miljoenen voor het volkson
derwijs ten offer brachten
Volgende statistiek aan officieele bron
nen outleend bewyst integendeel waar de
ontredderaars vau het volksonderwijs
nestelen.
In 1878, vóór den schooloorlog telden
de officieele en de aangeuomen scholen
van België te zamen 598,213 leerlingen,
In 1883, ua zes jaren liberaal gou
vernement en schoolocrlog was die school
bevolking geuaald tot 386,012 leerlingen.
Vermindering 212,201 leerlingen.
De catholieken kwamen aan het be
wind en maakten de officieele scholen toe
gankelijk voor iedereen; eenieders wijs-
geerige overtuiging werd geëerbie
digd en ua eeuige jareu keerde de in
wendige vrede in het land terug.
In 1896, na 12 jaren catholiek
bestuur telden de officieele en de
aangenomene soholen van België
643,095 leerlingen.
De vrije aanneembare, geïnspecteerde
scholen telden eene bevolking van 108,967
leerlingen.
Totaal der schoolbevolking de niet
gesubsidieerde scholen niet meêgerekend
752,062 leerlingen.
De toestand der officieele onder
wijzers werd door de catholieke
regeering merkelijk verbet-rd
Ziedaar die vijanden van het onderwijs?
Die feiten zullen de gepatenteerde leu
genaars niet beletten voort te liegen.
Alle middelen zijn hun goed 1
Oh I Zij zijn zoo eerlijk in hunne han
delwijze ouze armtierige geuzen.
De gemeenteraad vau Seraing, die ge
meente, welke zoo goed bestuurd wordt
dat do armen er zonder schuilplaats zyn,
heeft een crediot gestemd van 500 fr., om
de reis te betalon van oude werklieden
die op Zondag 29 April komen mauisfes-
teeren te Brussel, ton voordeele van de
werkmanspensioenen.
De leiders van de socialisten partij
slaan geweldig op de trom ten voordeele
van deze wandeling en kondigen aan dat
zij dien dag 80,000 worklieden te Brussel
zullen bijeenbrengen.
M. De Mot is verwittigd aau hem het
onzijdig grondgebied te doen eerbiedigen.
meubels, die hy voor het salon zon aanschaf-,
fen en had heel wat te zeggen, dat er geen
eigenlyke oprij was, die de aankomst van
eene fatsoenlijke ekwipagie toeliet. En daar-
by binkte hij in opgewonden stemming door
de kamer en sloeg zyn gelapten kamerjapon,
uit welker zak een verschoten katoenen zak
doek hiug, op majestueuse wijze als een kost
bare pels over de borst samen.
De heer van het Hertenveld glimlachte en
drukte de zieke, die hem bij deze uitlatingen
angstig aankeek, geruststeltend de band,
waarbij bij haar zegde, dat hij in Berlijn
naar een gemakkelijken rijstoel zou omzien,
waarmee zij naar zijn huis kon overgebracht
worden. Daarna stond bij haastig op. Het was
zeker de gedempte lacht der woonkamer, die
hem kloppend en prikkelend het bloed naar
de slapen joeg en hem naar buiten dreef, hy
giug alleeu, om frissche Incbt te kannen in
ademen, ja, eenigen alleeu daarom... Hij kon
ook door de poort van de voorplaats naar
huis terugkeeren maar daar brandde de zon
op den verwaarloosden, met steenen bezaai
den ry weg, terwijl de tuin met zyne boomen
koele schaduw aaubood en waarom zou hy
dus niet door den tuin gaan
(Wordt voortgezet).