Donderdag 3 Mei 1900.
3 centiemen per nummer. 34ste Jaar 3463
Uit de oogen zien
MEID VAN Dl SCHOUT
Geuzenvrijheid
Waarlijk gek
Onderwijs.
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
DE
DE DENDERBODE.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
dagteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
voor de Stad 5 frankmet de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwitantiëa door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar
Men schrijftin bij O. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
en in alle Postkantoren des Lands
Cuicfue «uum.
Per drukregel. Gewone 15 centiemen Reklamern fr. l,üü; Vonnisse cp
V bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk legen den
uijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad
Aalst, 2 Mei 1900.
Kiezer, sta een beetje en overweegt.
De aspirant-candidaat der geuzerij heeft
gesproken tegen wil en dank maar bij was
gedwongen door de artikels van Dender -
Hij zegt wat hij schikt te doen met uwe
kinders. Als de geuzen meester zijn: zul
len zij ze sleuren naar eene onzijdige
sohool.
Weet gij wat de onzijdige school isP
In zulke scholen zal er noch van God,
noch zijn gebod, noch over ziel en toe
komstig leven gesproken worden. Nooit
zal men er een woord reppen over den
godsdienst; en wij, catholieken, zullen ons
mogen beloven als onze godsdienst niet
bevochten wordt, wat het gewoon ge
val zal zijn.
Is de onzijdigheid wel mogelijk Zou
meu een kind kuunen opbrengen zonder
dat de eene of andere zaak den onderwij
zer verplicht God of een ander bovenna
tuurlijk gedacht of wezen in te roepen 1
Het kind stelt zoo dikwijls de vraag
Waarom P En wat zal de onderwijzer
dan antwoorden
Neen, iemand die oprecht is antwoordt
aanstonds volstrekte onzijdigheid
is onmogelijk. Er zyn duizend dingen
die ze onmogelijk maken.
Wij weten heel wel dat onze aspirant-
candidaat niet rechtzinnig zal antwoor
den wy hebben reeds genoeg ondervon
den wat de Dendergalmers zijn, en hij is
opsteller van Dendergalm, die blauwe
vodde.
Nochtans ander geuzengazetten vaD wat
hooger gehalte van ouze armtierige vodde,
hebben de onzijdige school veroordeeld,
voor onmogelijk gehouden.
Ziehier wat de Liberté van Brussel zegt
een geuzerij blad.
Een onderwijs, dat noch gods-
dienstig noch ongodsdienstig zij
dat geen enkele wijsgeerige of
«bovennatuurlijke vraag aanvat,
n is wellicht eene hersenschim
eene onmogelijkheid.
Dat is rechtzinnig geantwoord onze
armtierige heeft zooveel edelheid van ge
voelen niet.
IJskoud is de leer en noodlotting in
hare gevolgen, zij die altyd tot den geest,
nooit tot het hart spreekt. In het verede
len van hel gevoel, niet in het verfijneren
der bestaande gewoouteD, in het verrij
ken van den geest alleen, bestaat de be
schaving.
E M A R L I T T
(NA VERTELD).
32"* VERVOLG.
XII.
Hij hield de hand aan de deur van het hek
ken geslagen, opdat het bij het dichtvallen
niet knarste en bleef een oogenblik onbe
weeglijk in het lommer van de frambozen
staan, omdat het daar zoo koel was... En
daar zag hij het meisje op de afgemaaide
grasplek staan, op het oogenblik dat zij zich
oprichte en den zakdoek van de gonvernante
uit den zak haalde, om er haar aangezicht
mede te bedekken de intimiteit tusschen
meesteres en dienstboden, strekte zich dus,
naar het scheen, ook tot gemeenschap van
goederen uit.
Zy stond met don rug naar hem toegekeerd
en aan de beweging haror schouders zag hij,
dat zy «nikte. Bijna in hetzelfde oogenblik
stond hy naast haar.
Eet gevoel erkent het rechtde geest
immer niet. Dat bewijst do oorlog tus
schen Engeland en Transvaal en die oor
log is een schande voor de beschaafde
wereld. Had men aan Chamberlain, Rho
des en anderen wat meer rechtveerdig-
heidsgevoel ingeplant, die schande zou op
ods niet wegen
Welnu, rechtveerdigheidegevoel
geeft de geleerdheid niet. Onze arm
tierige weet niet in bijna alles is hij
zoo dom dat bij het opbrengen der
jeugd twee dingen moeten in het oog ge
houden worden: de opvoeding van het
hart, de wetenschap van den geest.
Het onzijdig onderwijs scheidt beiden
het verrijkt den geest, geeft geleerdheid,
maar verwaarloost het hart, het
gemoed, het gevoel. De opvoeding
blijft achteruit en daarom is de onzij
dige school eene pest.
Ziehier wat Nothomb, minister van
binnenlandsche zaken, zitting van 8 oogst
1842, zegde
«Wij willen van geen uitsluitend bur-
gerlijk lees ODzydig onderwijs;
n wij verkonden luid dat de geleerdheid
onafscheidbaar is van de opvoeding.
Wij willen een volledig onderwijs en
wij vinden geen volledig onderwijs dan
- in het onderricht met de. zedelijke en
godsdienstige opvoeding vereenigd.
Onzijdig onderwijs zegt evenveel dan
verwereldlijkt onderwijs.
De uitslag is dezelfde. Wij hebben Jat
te Geüt gezien. Een meisje van nog geen
vyftien jaar oud, stierf er als vrijdenkster,
den priester hardnekkig weigerend. Die
overtuiging had ze in de school
opgedaan
Wat belieft er u, heeren geuzen
Dat moeten noodlottiger wijze de
vruchten zijn eener onzijdige school.
Ziehier wat de socialisten er over den
ken: Wij geven de woorden door Vander-
velde uitgesproken op eene meeting vaD
20 September 1894.
Toen de liberalen het onzijdig onder
wijs ingericht hébben, dan hebben zij
meêgeiverkt om den godsdienst uit te
roeien dien wij juist als eenige hinder
paal aanzien tegen de bewerkstelliging
van onze verlangens.
Wie heeft er het woord van Aoseele
vergeten Zegde hij ons niet dat de offi-
cieele, onzijdige scholen van Gent broei
kassen van socialisten waren geweest
Ouders, de onzijdige school door onze
»euzen gedroomd, is slechter dan de pest.
Uwe kinderen toevertrouwen aan zulke
scholen is ze werpen op den weg van het
verderf.
- Waarom weent gij vroeg hij «pottend,
half onrnatig.
Het meisje gaf een kreet van schrik en liet
onwillekeurig den zakdoek van het aangezicht
vallen. Ja, de oogleden waren rood van het
weenen, maar uit de oogen flikkerde den vra
ger de diepste verontweerdiging tegen. Zij
antwoordde niet en nam de sikkel van den
grond op, als ware zij van plan, haar werk
te hervatten, zonder van hem of zyne vraag
rekening te honden.
- Krijg ik geen antwoord vroeg hij ver
der met aarzelende stem.
Zij was blijkbaar met ziohzelve in twee
strijd.
- Niet eer, voor ik u bewijzen kan, dat gij
mij zwaar beleedigd hebt, klonk het gedempt
tusschen de tanden door, die zij op elkaar ge
klemd hield.
- Ziet gij kans, dat te bewijzen Hij
lachte. Ik zon wel eeos willen weten, hoe gij
dat zoudt aanleggen. Maar dit zeg ik n, zijn
toon sloeg eensklaps om en werd driftig, ik
sou n op de bloote knieëo om vergiffenis wil
len vragen, indien gij mij overtuigdet.
Zij zag verrast, met twyfelendan blik op en
werd gloeiend rood, daarna liet zij het hoofd
op de borst zakken, als ware sy zich inder
daad van schuld bewust.
Ik wist het wel, zegde hij by dezen aan
blik verachtelyk, gij waart gisteren avond
in het Gravenhont.
Leert ze de deugd kennen en liefheb
ben, dat is hun geluk. Maar weet wel dat
de deugd uit de onzijdige school wordt
gehouden want dit woord voert aanstonds
tot God aan wien de oorlog is verklaard.
Ouders 1 wacht u van onzijdige scholen,
wacht u van geuzenscholen, zoo gij uw
eigen welzijn en het geluk uwer kinderen
betracht I
Waarin bestaat de vrijheid voor den
geus Een hoogleeraar van Brussel gaat
het ons zeggen, 't is M. Herman Perga-
meui der faculteit van wijsbegeerte
Verliezen wij onzen tijd niet
met onze tegenstrevers te willen
overtuigen. "Wij gelooven gelijk
te hebben, dat is genoeg.
Ten anderen, de strekking «le
vrijheid van kant te laten als
helpster in den maatschappe-
lijken strijd dringt zich meer en
meer op.
Neen, indien de liberalen hun
land en hunne gedachten willen
redden, moeten zij tot krach t-
dadigere middelen hunne toé-
vlucht nemen.
Nog eens de vrijheid, de ver-
draagz tamheid, de vrije rede-
twist en de onschuldige sehim-
pen onzer voltarianen zullen ons
geen duim grond doen winnen.
Men moet den dwang weten te
gebruiken.
De waarheid 't is wij die ze
scheppen de maatschappelijke
noodwendigheden 't is wij die
ze bepalen.
Hoe Door de macht, 't Is de
macht alleen die in deze wereld
schept en bewaart, 't is zij die
maatschappelijke noodwendig-
heden en de regels van het recht
vaststelt; want een recht zonder
macht is een woord. Wat men er
ook van zegge, niet alleen de
macht verdrukt het rechtwat
maar weinig beteekent maar
de macht is het recht
Afgrijselijke leer 1 Zoudt gij, kiezer,
met voor zulke lieden te stemmen mede
plichtige kunnen worden van zulke hate
lijke leerstelsels
Wij kunnen het ons niet voorstellen.
Gij ook, wierp zij hem kalm tegen.
Deze bedaardheid trof hem, en daarbij
schaamde hij zich in het diepBt zijner ziel over
de wijze, waarop hij het meisje bespied had.
Ik wist niet, dat men in het boschwach-
tershuis de voorbijgangers controleerde, zeg
de hij. tussehen verlegenheid wankelende.
Daartoe heeft men in het boschwach-
tershuis tijd noeh last, hernam zij sven kalm
als pas geleden. De hand sloeg aan.
En toen zaagt gij uit naar dengens, die
't huis verwacht werd, vulde hij spottend aan.
Het avondeten was gereed hij behoefte
slechts aan de gedekte tafel plaats te nemen.
Hy heeft geen klagen Gij zyt al verwon
derlijk goed in uwe aanstaande woning.
Zij zag hem eerst bevreemd aan daarep
scheen zy hem plotseling te begrijpen. Zy
werd rood, en om hare mondhoeken speelde
een spottend lachje, dat zy met moeite be
dwong.
Wij znllen toch het hnis in het bosch
niet betrekken sprak zij half vragende.
Wij zeker niet, indien gy daaronder ook
de familie van den schoot verstaat. Ik ge
loof, datmej. Agnes er hartelijk voor sou
bedanken, bij haar gewezen kamenier onder
dak te komen.
Het bosohwachtershuis in 't Gravenhont
behoort aan den prins, hernam zij, haar glim
lach geheel onderdrukkende, maar ik weet
niet, hoe ik ooit aan het recht zon komen,
De kiezing brengt vele hoofden op hol,
vele beracDeD in de war.
Dat is het geval met de socios van
Vooruit. Die manneu zijn waarlijk op
weg naar Go eel en wij hebben er com
passie meè zooveel als zij het verdienen.
Vooruit 9 April 1900 schrijft
«Wij stemmen gaarne op de liberale
candidaten omdat zij rechtzinnige
mannen zijn.
Neen, Vooruit, dat is bet niet waarom
gij ze verkiest boveD de catholieken die
nochtans veel doen om het lot en den
toestand der werklieden te verbeteren.
De liberale candidaten spreken van
den schooldwang. Zij willen de verplichte
school, de onzydige en goddeloozo school.
Zulke scholen zijn broeikassen van socia
listen. De leerlingen van zulke scholen
zijn of worden socialist.
Dat is het Vooruit.
Wat die rechtzinnige mannen betreft,
gij weet heel wel wat geuzen rechtzinnig
heid beteekent.
Weet gij wat gij vroeger daarover
schreeft Leest hier
Wannéér de liberalen trotsch zyn op
de vrijheidsliefde waarom beminnen
zij de vrijheid niet genoeg om van haar
»-hun levensdoel en hun regeeringspro-
gram te maken
Maar neen, zij hebben met de
vrijheid gehuicheld en zijn als
schijnheiligen, als leugenaars
door de bevolking verlaten en
veracht.
Wat belieft er Vooruit Dat schreeft
ge den 17 November 1891 op uwe eerste
bladzijde in de 2C kolom.
Nog een uittreksel uit uw nummer van
11 Mei 1897
Razend van onmacht, achteruitge-
dreven door de papen die hun de bur-
gerij afoamen,veracht door de boeren
die zij uitscholden en sloegen,
verlaten door de werklieden,die huuuen
buik niet wilden vullen met vrijheids-
a woordenkramerij weten die tering-
b lijders (de liberalen) niets anders
meer dan gal en venijn te spu-
w wen.
Rechtzinnige mannen die niets anders
kunnen dan gal en venyn spuwen I
Kom, kom de hoogste is af Vooruit is
er meê weg.
De vrijbeidswoordenkramerij betreft het
princiep der geuzen dat luidt Laat gaan
wat gaat in ander woorden hun ijskoud
maucbesterianism die bestaat in Geen
bescherming voor den werkman. Die
daarover te beschikken. De ben overigens den
langsten tijd in Thnringen geweestwanneer
Jufvr. Agnes FranB gaat, dan verdwijn ik
ook, om myn brood in de wyde wereld te
zoeken.
In stomme verbazing staarde hij haar aan.
Ik soa u gelooven, zegde hy langzaam,
zonder zijnen blik van haar af te wenden,
indien ik niet wist, dat gij valsch zyt.
Hare lippen beefden, maar zij nam de be
schuldiging schijnbaar kalm op.
Ik spreek u niet tegen, waartoe zou ik
vergeefsche moeite doen Gij ziet door een
beslagen bril en ik mag geen vinger uitste
ken; om u de waarheid te doen zien... Al
leen spijt het mij, dat gij in één opzicht het
recht hebt, mij ook later te verwijten, dat ik
een valsch spel speelde.
Ja, hst onverantwoordelijke spel van
vrouwelijke behaagzucht, zooals gy het uwe
volleerde dame hebt afgezien.
Neen, tot die bekentenis zal ik nooit
komen. Zy zegde dit op vasten toon, terwijl
zij hem vrijmoedig in de toornige oogen
staarde.
Hij glimlachte ongeloovig. Ik zon wel
eens willen weten, hoe de man in het bosch-
wachtershnis daarover denkt.
Die denkt en zegt iederen dag opnieuw
Goddauk, dat de treurige tyd op de hoeve
achter den rag is. Hy heeft het gelukkige ge
voel van verlossing, evenals ik.
strekking sprak de baron van 7* Septem
ber M. Buis in de volgende woorden uit
Wij hebben geenen tijd om ona
met de werklieden onleidig te
houden en M. Bara toen hij uitriep
Er bestaat geene maatschappe-
lijke kwestie. -
Kiezers, wat dunkt u van die hanswor
sten Zijn zij belachelijk genoeg Wie
van beiden moet gij het meest verachten
Dendergalm vaart hevig uit tegen het
aanleeren in de school vao den Catechis
mus. Als hü zal baasspelen zal dat ge
daan zijn. Hij wil immers den school
dwang hij wil de kinderen van christene
ouders sleuren naar onzijdige en godde-
looze scholen.
Welke middelen zal hij gebruiken
In de logie van Aalst zijn zij uit een
gedaan. Men zal zyne toevlucht nemen
tot de vermaningen, boet en gevang.
De candidaat der geuzen, hij die weet
wat er in die logie omging ^*1 dat niet
loochenen.
Waarom zoo hevig tegen den Catechis
mus donderen
De logie van Antwerpen zegt het ons
De tusschenkomst van den priester in
het onderwijs, als overheid, vernietigt
noodzakelijker wijze do werking van
den onderwijzer, verlamt ze en berooft
de kinderen van alle zedelijk, logiek
en rationeel onderricht. Het a&nlee-
ren van den Cathechismus is de
grootste hinderpaal voor de ont-
- wikkeling der vermogens van
het kind. Het menschelyke verstand
bevryd van dien hoop dingen dio het
vervalschen, zoojuister worden recht-
veerdiger en redelijker.
Daar hebben wij het, de Catechismus
is de grootste hinderpaal tegen het ver-
geuzen van de jeugd.
Ouders, vergeet die woorden niet, prent
ze in uwen geest. Wilt gij uw kind zien
opgroeien in eer en deugd stemt dan
tegea de partijgangers der onzydige
goddelooze school, tegen de socios.
M. Vandenpeereboom heeft niet,
zooals beweerd wordt, den eigendom te
Cortenberg gedocht, om zich geheel aan
het buitenleven te wyden, zegt de Gazette,
maar wel een naamgenoot van den oud
minister.
Ook zou hij zich niet geheel aan het po
litiek leven onttrekken, maar zich door
West-Vlaanderen tot provinciaal senateur
laten kiezen.
En met dezen troost zal hij er zich spee-
dig over heen zetten, dat gij wreed met hem
gespeeld hebt.
Het meisje wierp trotsch het hoofd in den
nek men kon zien, dat haar een scherp ant
woord op de lippen zweefde, maar zy be-
heerschte zich en vroeg heel bedaard
Noemt gij den zwaren, harden veldar
beid, dien wij als esn paar trouwe kameraden
op ons genomen hebben, een spel Frits We
ber is een brave, edele jongen, dien ik myn
leven lang dankbaar zal zijn. Daarom hsb ik*
hem ook beloofd een schalksche trek ver
scheen en verdween snel op haar schoon ge
laat in persoon zijne bruiloft meê te vie
ren, al zou ik over de zee moeten komen.
Over twee jaar zal hy in staat zyn, zyne
trouwe bruid uit zyn gewezen garnizoen
Maagdenborg als vronw zjjn huis binnen te
leiden.
De trekken van den landheer verhelderden.
En daarvoor zoudt gy over de zee komen
Wil mejufvronw de gouvernante haar fortnin
aan de overzij van den oceaan beproeven.
Zy haalde de schouders op.
Misschiou zegde zij lakoniek en streek
daarby met hare ranke vingers over het
staal van de sikkel, als wilde zy er een vlek
afdrijven.
(Wordt voortfezet).
