Donderdag 4 October 4900 3 centiemen per nummer. 34ste Jaar 3308
Bill VAN M SCHOUT
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
D E
De vriesganzen.
w
Alle middelen t/ZUt
DE DENDERBODE.
Dit blad ▼•rachijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
digteekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
roor de Stad 5 frank; met de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
liidigt met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont-
nngen zijn ten laste van den schuldenaar
Hen schrijft in bij O. Van de Putte-Gooasens, Korte Zoutst.raat. N. 31,
id in alle Postkantoren das Lands.
Cuique guum.
Per drukregel. Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1,00; Vonnisse op
5* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
Heeren notarissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk legen den
dijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen xicb te wenden ten Bureele
van dit blad
Aalst, 3 October 1900.
Er is noch hemel noch hel. (Den
ier galm 15 - 7 - 1900).
Mirakels zijn onmogelijk want het
bovennatuurlijke kan niet bestaan' .(Den-
'irgalm 15 - 7 - 1900).
Daaruit volgt dat er noch God is, noch
de mensch een ziel heeft.
Pie Daens durft zulke menschen nog
goede christenen noemen
Dat is maar een begin. Hier is wat
krasser. De Béforme 24 Juli 1891 schrijft:
Hoe kan het gebeuren dat een voor
uitstrevend blad er is spraak van
de Chronique en die nooit als bij
zonder wreed is doorgegaan, zulk eene
afgrijselijkheid heeft afgekondigd. (Die
afgrijselijkheid is het herinvoeren der
lichamelijke straffen).
Waarschijnelijk omdat in zake van
boetstraffelijk recht wij nog in het em
pirisch metaphysisch tijdstip blijven,
omdat dit recht aan niets beantwoordt,
geheel en gansch gesteund zijnde op een
VOLKOMEN VALBCH BEGBIP, DAT VAN DB
VEBANTWOOBDBLIJKHEID EN VAN DEN
YBUEN WIL.
Valsch begrip de verantwoordelijkheid!
Valsch begrip de vrije wil
De mensch is dus niet vrij Als hij niet
vrij is waartoe dienen de tribunalen, de
rechtbanken Zij moeten afgeschaft wor
den Wat gaan de socios lachen I
Wy overdryven niet, lezer de Béforme
vervolgt
In wezenlijkheid is de mensch
nooit vrij. Zijn wil is bet voorbrengst
van bewustelooze krachten van zijno
natuur, van de erfelijkheid, van het
midden, van de opvoeding. Hij handelt
miD of meer met bewustzijn hij werkt
min of meer tegen zijne drifteD maar
de vrije wil is eene onmogelijk
heid. -
Wij gaan die ezelarijen niet weêrleg-
n. Men behoeve slechts zijn geweten te
raadplegen om te weten dat men vry is.
Ehwel, lezer, wat blijft er voor de geu-
zerij nog over vaü de catholieke leerstel-
Is
Niets, niets, niets I
Kan men de partijgangers van zulke
leerstelsels nog goede christenen noe
men Kan men ter goeder trouw nog
liberaal stemmen als men de kerkvervol
ging, niet wil zien heerschen Want geu
zen, die zoo kras goddeloos zijn, lijk de
schrijvers van Dendergalm en Béforme
kunnen niet anders wenschen dan de
PBIESTEBS AAN DE DEÜB VAN 'T LAND TE
zetten. m(DendergalmSeptember 1891)
Het een vloeit uit 't andere.
Schaamteloos liegen.
Om het volk tegen ons kiesrecht te kun
nen ophitsen zegt het groen blauw en rood
mengelmoes dat zonder Z. A. S. er geene
volkswetten kunnen wezen.
Dat is nu eens oprecht belachelijk. In
Frankrijk bestaat Z. A. S. sedert eene
halve eeuw en meer dan eens hebben onze
zuiderburen onze maatschappelijke wet
ten letterlijk afgeschreven.
Dat is nu weêr eens het geval met
de werkersraden. Frankrijk, land van
Z. A. S. heeft onze wet over dit punt,
zooeven ingevoerd.
De minister Millerand zegt in zijn ver
slag aan den voorzitter der Republiek
Onder de voorbeelden dat de ondervin-
ding onzer naburen ons oplevert, zal ik
op bijzondere wijze dat van België in-
- roepen.
De Belgische wet van 1887 heeft de
werkersraden ingericht. Wij hebben de
oudervinding van onze geburen ten pro-
fijte gebracht.
Wat zegt ge daarvan groenen en roo-
den T
De wet die de Franschen overnemen is
weêr eene gemaakt en in voege gebracht
door die verstokte bewaarders van catho-
liekon.
Wanneer heeft men gehoord dat een
naburig volk eene Belgische wet over
neemt opgemaakt door de geuzen
Zeg, wanneer
Nooit, niet waar want grooïere vijan-
dan de geuzen hebben de werklieden
nooit gehad. Laat gaan wat gaat, zeggen
ze, en daarmeê moeten de arbeiders ge
lukkig zijn 1
Socialistische zwanze.—Onder de
tallooze dwaasheden die op het interna
tionaal socialistisch congres te Parys ver
teld zijn, weet ik niet of er eene groolere
zou te vinden zijn dan deze
- België is bet land waar de socialisten
het bewind het meest nabij zijn.
E M A R L I T T.
(NA VERTELD
52"* YHRVOI.O.
ij haalde de schouders op en zag haar
glimlachend in het gelaat, dat angstige span
ning verried.
Dat weet ik niet, dat moet gij aan juf
vrouw Agnes vragen.
Zij stond als versteend en liet toe, dat hij
hare twee handen vatte en een oogenblik
vasthield. Hij verhaalde haar, hoe hij bij toe
val den laatsten wil zijner tante gevonden
had en haalde het notitieboek van de overle
den houtvesterin uit zijnen borstzak.
Tranen van aandoening vloeiden over hare
wangen bij het zien van het schrift, maar zij
nam het aangeboden boek niet in de hand,
integendeel zij stiet het zacht weg.
Maar dat is geen testament, dat in
rechten geldig is, mijnheer, zegde zij, hare
aandoening onderdrukkende, op vasten toon.
Niemand ter wereld zon daarop een schijn
van recht aan de bedoelde erfgename toe
kennen.
Niemand herhaalde hy. Wat heeft u
toch de arme wereld gedaan, dat gij haar
vol spitsboeven denkt Het is mogelyk, dat
Spijtig dat onze dagbladen deze onge
rijmdheid niet beter hebben doen uitko
men zij zou op een kolossalen schater
lach onthaald zijn van Oostende tot
Aarlen.
Indien deze woorden niet werden uitge
sproken door een der Belgische afveer-
digden, zijn zij niettemin den weergalm
vap de stoefferijen, welke door de pel
grims van Vooruit en Maison de Peuplc
te Parijs in massa zijn aan den man
bracht.
Wanneer men ze hoort, zijn ze reeds
do invloedrijkste partij in de Kamer, daar
het van hen afhangt het parlementaire
werk stil te leggen.
Zij verklaren ook, dat zij binnen kort
het zuiver, eenvoudig algemeen stemrecht
zullen bezitten; als 't noodig is, zullen zij
daarvoor eene revolutie wagen, en dan,
voegen zij er bij zullen zij zeker de meer
derheid hebben in de Kamers.
Wat de monarhie betreft, deze zal
volgens die praatmakers het nauwe
lijks nog eenige jaren uithouden.
Wacht tot wij onze roode vlaggen op de
stadhuizen hebbeu geplaatst en dan hoe
ven wij nog enkel den vinger op te heffen
om de republiek te doen uitroepen: de
troon zal ineen storten als een kaarten
huis.
Indien de Fransche socialisten die
dwaasheden ernstig nebben opgenomen,
zullen zij erg teleurgesteld zijn, wanneer
zij 2ullen zien dat onze bevolking morgen
prins Albert zal toejuichen, wiens geluk
kig huwelijk een onderpand is voor de
toekomst van ons nationaal stamhuis.
Corresp. Handelsblad.
Wie heeft er nooit in zijn leven, de
oogen luchtwaarts gericht, en met eene
eene straal van voldoening die wonderba
re vogels-landverhuizers onze streken
zien voorbij vliegen, gerangschikt op re
gelmatige wijze gelijk een leger in slag
orde, en dragende alhier bij het volk den
algemeenen naam van vriesganzen 1 Wie
heeft er alsdan niet in zijn hart de begeer
te voelen ontstaan om dien vogel van na
derbij te leeren kennen om te weten wie
hij is, aan welke vogelfamilie bij behoort,
van waar hij komt, waar hij naartoe trekt,
op welke manier hij leeft, welk nut hij
oplevert, welke figuren hij in de lucht be
schrijft en waarom De volgende regelen
zullen deze vragen kortbondig beantwoor
den.
er menschen zijn, voor wie de laatste wil van
een hunner bloedverwanten niets beteekent,
wanneer er niet zooveel en zooveel en zooveel
in kt kladden onder staan de rechtsgrond zij j
hun gegund, maar naar mijn begrip is deze
eerbied voor de wet in zulk een geval niet
anders dan ontduiking van het recht. Neen,
neen, sohud het hoofd niet over mijne be
grippen, als behoorden zij in een vertelselland
't huis. Al zijn zij wat zwaar op de hand, gij
weet, dat ik niet vlug van opvatting ben en
in goed vertrouwen het ongelooflijke voor
goede munt heb opgenomen, toch pleit voor
hen de opperste, onfeilbare rechter het ge
weten.
Zij was bij zijne toespelling op de rol van
gedupeerde, waarin zij hem tegen haar wil
had moeten laten, diep blozende en met snelle
etappen voortgestapt, en hij was ar.n hare
zijde gebleven. Het geboomte lag achter hen
en de tuin van de hoeve kwam in he' gezicht.
De vondst in den werkzak mijner tante
was mij in zoo verre alles beha] ve aange
naam, dat ze my met de noodlot .ige nicht
van den schout in persoonlijke aanraking
moest brengen, ging hij. na eene setonde ge
zwegen te hebben, voort, en de hunnr, die
zijn aangezicht zoo verhelderen kon, kwam
nu in vollen glans te voorschijn. Ik b-acht
echter mijn plichtsgevoel, hoe zondig, tot
zwijgen en overreedde mij zeiven, dat mijn
advocaat de zaak wel kon afmaken, indien
ik het Uertenveld achter den rug had. Maar
daar kwam plotseling ook een zoon van den
schout binnen myn gezichtskring, en nu werd
't geval moeilijker. Ik zag mij gedwongen,
den staat van zaken op de hoeve uader te
onderzoeken, indien ik niet in den blinde
wilde handelen. Ik moest mij afvragen, waar
om de testeerder een meisje als voogdes en
verzorgster der beide oude lieden wilden be
noemen, terwijl deze toch een natuurlijken
beschermer, hun zoon, hadden.
Ik begrijp de lieve oude vriendin vol
komen, antwoordde het meisje, die aan zijne
zij liep. Otto was steeds goedhartig en toe
geeflijk tot zwakheid toe. Tegenover zijn ge
biedenden vader ontbrak het hem, evenals
zyne arme moeder, aan moed en wilskracht.
Maar thans, nu het leven hem zulke bittere
lessen gegeven heeft, nu hij weet, hoe de
honger pijnigt en dat hij slecht door spaar
zaamheid, door kracht tegenover de bekende
verkwistiDgziekte, den avond des levens zij
ner ouders onbezorgd kan maken, nn.
Gij wilt zeggen, dat ik de beschikking
in dit boek te zijnen gunste meet wijzigen
Zij zweeg een oogenblik en sloeg de schoo-
ne, glinsterende oogen vol dankbaarheid
naar hem op.
Nu dan, ja antwoordde zij op vasten toon,
als ik mij veroorlooven mag, u in deze onge
hoorde edelmoedigheid te versterken.
Hy lachte en stiet de tuindeur open, waar
voor zij juist waren aangekomen.
Dan kan ik n niet uitnoodigen, nn
uwen eigen grond te betreden, zooals mijn
voornemen was, gij hebt van uw reeht af
stand gedaan.
Met onuitsprekelijke blijdschap sprak
zij binnentredende, terwijl zij het hoofd naar
hem toekeerde. Ik heb niets noodig, en dat
Vriesgans is de ware naam van dien
vogel niet, zijn ware naam is wilde of
grauwe gans. De hoofdkleur van do wilde
gans is donker bruin met purperen weer-
schiju. Het aehterste gedeelte van den
buik en de onderste veerea van den steert
zijn wit, de overige deelen zijn grijsbruin,
bij de ouden afgewisseld door onregelma
tige zwarte plekken.
Voor de lichaamsgestalte gelijkt de gans
ten deele aaa de zwaan en ten deele aan
de aande zy behoort dus toe aan de fa
milie der zwemvogels. Veel min sierlijk
van vorm, kleur en wijze van zwemmen
dan de zwaan, is de gans, alhoewel zij in
andere opzichten veel overeenkomst heeft
met de zwaan. Het lichaam der ganzen is
gedrongen van bouw, de pooten zijn hoo-
ger, de bek is korter dan die van de
zwaan. Zy vliegen snel, bewegen zich vrij
vlug maar niet sierlijk op het water, en
houden meer dan de zwanen hun verblyf
op het land. Behalve door de grauwe gans
wordt ons land nog door andere soorten
bezoahtonder die soorten zijn do riet
gans, de holgans, de brand of dondergans
die zich van de overige door haar zwar
ten bek en pooten, hare witte keel en ge-
spikkerd wit en zwart onderscheidt de
roodhalsgansdie schooner pluimagie be
zit. dan al de andere, en de rotgansdie
vooral aan de kusten van Denemarken
verblijft.
De vriesganzen verblijven meest in kou
dere streken zy bewonen binst den zo
mer de Noorderstreken, zooals Zwedon,
Noorwegen, Denemarken, enz.; tegen den
winter verplaatsen zy zich uit het noor
den, waar zy meest allen broeden, naar
warmere gewesten. Eenige blijven hier in
ons land, en verre het meeste getal trek
ken verderop, naar het zuiden van Vrank-
rijk, Spanje, Portugal en Afrika. De tijd
op welke zij het noorden verlaten is door
gaans in 't begin van November, dus dat
wij dit zonderling schouwspel binnen kort
in de lucht wederom zouden kunnen ge-
ware zijn.
Hot voedsel van de wilde gans bestaat
uit zaden, gras en waterplanten. Zij bouwt
haar nest aan de oevers van meren en
moerassen, en gebruikt daarvoor gras en
dunne takjes, die zij van binnen met plui
men belegt. Het is een vogel die leeft bij
benden en met schildwachten er bij, die
waken en elkander verwittigen als er ge
vaar is.
De vriesganzen vliegen zeer hoog in de
lucht, en dat op twee lijnen die elkander
naderen. Wauneer de gans, die aan het
hoofd vliegt, vermoeid is, gaat zij aau den
steert, en geeft hare plaats aan degene die
weet ik lij sloeg vurig de handen op de
borst samen, waarheen ik ook ga, hier zal
mijn vaderland zijn, hier zal ik mogen ko-
wanneer ook ik eens het zoete genot
van het 't hnis zijn smaken wil.
Mij dunkt, dat gij dit reeht moeilijk
genoeg verworven hebt. Maar weet gij dan
niet, dat de man, indien hy in de waarheid
hoofd van het huisgezin is, het niet dolt, dat
zijne vrouw een tweede huis naast het zyne
heeft
Zij ging van hem af met eene bittere uit
drukking op haar verbleekt gelaat.
Dat zijn omstandigheden, die ver van
mijnen levensweg liggen, antwoordde zij
somber. Mij zal nooit een man hebben voor
te schrijven, wat ik doen of laten moet. Zondt
gij denken, dat ik eene enkele beet broods
van de tafel eens mans zon kuunen eten, die
voortdurend in zijn binnenste streed met de
verdenking, dat niet de liefde, maar het ver
langen naar eene positie in de wereld mij in
zijne armen gevoerd had Neen, daartegen
is het zelfverdiende brood der gouvernante
zoet en eervol. En ik zal het eten, zoo lang
mij het leven en de kracht tot werkeu blijft.
Agnes Hy had bare twee handen
gevathy hield ze ondanks haar tegenstreven
vast en trok ze tot zich. Zondt ge wezenlijk
den overmoedigen knaap zoo wreed willen
straden, die van een oordeel uitgaaude, door
de waan misleid, zelf niet wist, wat hij deed
Een lachje speelde om zijn mond.
Moet ik hier in dezen ondergeloopen
tuin, u te voet vallen en om vergiffenis suiee-
ken 't Moet ik het beetje geld, waarom gij
haar volgt natuurlijk deze die van voren
vliegt moet meer den wind trotaeeren dan
deze die volgen.
Van de wilde ganz stamt onze tamme
gans af deze speelt op onze neêrboven
onder de zwemvogels de rol van het zwijn
onder de viervoeters. Het is bekend dat
de tamme gans om haar smakelijk vleesch,
het dons dat zij oplevert en ae uiterste
pennen van hare vleugels, in Europa
wordt gekweekt.
Door eene bijzondere wijze van voeding
waarby toen aan het dier zoo weinig mo-
gelijk beweging wordt toegestaan, vetten
de ganzen uitnemend zeere en hun vleesch
bijzonderlijk de lever, is voor de liefheb
bers eene uitgezochte lekkernij. Straats
burg is voor zijne ganzenmarkt gekend.
Bij het eindigen onzer beschouwingen
op de vriesganzen, kunnen wij niet nala
ten de woorden vaa den ouden Hebreeuw-
schen zanger uit te spreken
Hoe groot zijn uwe werken, oh Heor
Oij hebt ze allen met wijsheid gemaakt
om zijne tegenstrevers te bevechten en
daarom solfert hy aan zijn lezers alle
soorten van dwalingen op, zoo beweerde
hij over een drietal jaren dat de Kerk,
dat de catholieke godsdienst geen dam
was tegen het socialism.
Met die kerels is geen huis te houden,
zij sluiten de oogen voor het daglicht.
Droeve jannen zijn het die niet zien en
willen.
Toch zullen wij niet nalaten hem te
weêrlaggen en zoeken het liefst onze be
wijsvoeringen en beweegreden bij zijne
partijgenooten. Zoo lexeu wij in de aarts-
geuscbe Bevue de Belgigue von 15 Ja
nuari 1876, bl. 7.
H Is de invloed van het christendom
die de losbersting der omverrewerpende
krachten tegenhoudt en het zijn ook
zijne leeringen beter begrepen en beier
n toegepast die langzamerhand den vrede
in de maatschappij zullen terug bren-
n gen.
Het is inderdaad onloochenbaar dat het
vergeten der lessen van dea catechismus,
waarvan de armtierige met zooveel mis
prijzen spreekt,de maatschappelijke vraag
hebben doen ontstaan. Dat draagt de
geugerij op haar geweten. Zij is het die
aan het volk zijn geloof heeft ontnomen
en zyne driften losgesnoerd. De socialis
ten zijn logieke liberalen.
den waanwijzen mensch niet dnldea knnt, in
de Spree werpen Ik wil alles doen. Ik wil
den belasterden stand van gouvernante myn
leven lang op de handen dragen en voor zijne
eer in de bres springen, waar ik maar ken
Ik wil aan het gesticht voor oude onderwij
zeressen tot aan mijn einde toe bijdragen,
zooveel in myne macht staat, allee om mijie
sohnld te boeten, Agnes zijne ztem nam
weereen ernstigen, innigen klank aan, weet
gij dan niet, dat gij geeft, niet ik. Gjj epraakt
zoo even van eene positie in de wereld, trie
zegt, dat ik u die kan aanbieden. Mij vloeit
geen adellijk bloed in de aderen, ook heb ik
geen titel van openbaren, noch geheimen
commercieraad meê te sleepen. Myn goede
brave vader is met den ransel op den rag als
werkman, zoo goed en kwaad als het giug, de
wereld doorgetrokken ik ben een werk-
mauszoen en heb van jongs af aan het aan
beeld en de draaibank moeten werken, even
goed als de arbeiders, die nn onder myne be
velen staan. En zelfB nu nog, als het er op
aankomt, iete nieuws te beproeven, zou het
kunnen gebeuren, dat ik met een zwart ge
zicht in de kamer van myne vrouw kwam
zie, ik ken u beter, veel beter dan gy nie
mand kau het mij uit het hoofd klappen, dat
gij de fijn beschaafde, ontwikkelde gouver
nante, in znlk een geval niet zoudt teruggaan
maar veeleer de aporen van het handwerk
eeren heb ik gelijk, Agnee
(Wordt voortgezet).
