IS «OORMAiRS
Donderdag 23 Mei 190! 3 centiemen per nummer. 33ste Jaar 3374
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
De vrije wil
L x v
Cartel
De olifanten-brigade.
Land- en Tuinbouw.
DE DENDERBODE.
t blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week, onder
eekening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week
de Stad 5 frank; met de Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
iden; fr. 1-75 voor drij maanden, voorop te betalen. De inschrijving
met 31 December. De onkosten der kwitantiën door de Post ont-
en zijn ten laste van den schuldenaar
n schrijft in bij O. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, N. 31,
alle Postkantoren des Lands
Cuique HUiim.
Per drukregel, Gewone 15 centiemen Keklamen fr. 1,00; Vonnisse op
3* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij
accoord, Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd.
öeeren notarissen moeien hunne inzendingen doen, uiteriijk legen den
dijnsdag en vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten Bureele
van dit blad
Aalst, 22 Mei 1901.
bebben reeds in korte woorden ge-
dat Dendergalm niet wist wat bij
toen hij de vrije wil van den menscb
m.
heeft daar een feit erkend hij eal
ik de noodzakelijke gevolgtrekkingen
ut feit aannemen moetenwil bij met
eken consequent zijn.
lal hij tegenover zijnen vrije wil
elen lijk bij het doet tegenover zijne
ilooze verklaring over de mirakels
'illen zeggen of hij ze dood zwijgen
it ons een oogenblikje redeneeren
vrije daad veronderstelt bij het on-
•rp die ze verricht, het vermogen te
Jgen.
de overweging is een teéken van
lelijkheid. Zij bestaat hierin dat
zijne daad als voorwerp neemt,
regen is zijn eigen denkbeeld denken,
gaat de macht van allo stoffelyk
te boven.
i stoffelijke daad veronderstelt twee
oen of twee deelen van lichamen
is van het een op het andere, van
do deel op bet andere dat de wer-
ebeurt, een werker brengt de wer-
voort, een voorwerp, verschillend
id werker, ondergaat zo.
in de overweging, wie overweegt
niet op een andere maar op zich
het onderwerp denkt zijn eigen
'ld.
stoffelyke natuur, de voorgaanden
zynde moeten de gevolgen achter
imen en kunnen niet uitblijven,
t princiep steunen al de natuur
wetenschappen,
als er kwestie is van een vry onder-
i de noodige voorgaande gesteld
t, kunnen de gevolgen achterblijven,
natuur van de stoffelijke wereld is
fczelfdo niet als die van een vrij
rwerp.
koder woorden de mensch heeft eene
iep dat niet stoffelijk is. Wij, catho-
b, heeten dat de ziel.
in waar is die onstoffelijke, geeste-
tiel in de wereld gekomen
Istof kan toch een geestelijk wezen
fcortbrengen. Zeg, Dendergalmvan
[is de ziel gekomen of liever, als gij
boord ziel niet gaarne boort, dat
liep met vrije wil begaafd
{dat eens
|mand geeft wat hij niet heeft. Dus
DE ZOON
naar het Engelech.
20"* vervolg.
pen zaterdag avond ging Rusbbrook
»e herberg, vast besloten om met Fur-
wist te zoeken, llushbrook beschimpte
boodanig, dat hij zich niet kon inhon-
.Hat eeuo woord volgdo op het andere,
Irneas Rushbrook uitdaagde naar buiten
Ben om te vechten. Dit was juist het-
iKushbrook verlangde, en na een half
berd Furuess naar huis gedragen, lam
|®n on verscheidene dagen niet in staat
p te verlaten.
|dra hij zijne wraak genomen had, pakte
kook, dio reeds lang dit voornemen
fckoesterd, alles bij elkander en verliet
Prp, terwijl niemand wist waar hij en
lieentrokken. Fnrness, die alle middelen
PMtaan verloren had, deed hetzelfde
tijd daarna, en ook van hem wist nie-
1 waarheen hij was gegaan.
'het besluit, hetwelk majoor M. Shane
lien had, is het niet te verwonderen dat
kan de stof den geest niot voortbrengen,
'k wil zeggen, dat princiep met vrijen wil
begaafd.
Dat zult gij NOOIT, NOOIT, NOOIT I 1 1
De schepping kuDt gij niet aannemen,
want de schepping is een mirakel en gij
hebt alle mirakel onmogelijk gebeeten.
Mirakels zijn onmogelijkschreeft gij
den 15 Juli 1900.
Wij wachten u met uwe fameuze we
tenschap die volgens u eenige halve ge
leerden verpersoonlijken.
Hij zit in de klem, het groot genie.
Hij roepe nu ter hulp de vermaarde uit
legger der geuzenrevue Revue de Bel-
gique», die een artikel van de Laveleye
uitleggen kon zonder ooit dat artikel van
verre of van nabij te hebben gezien I
Fameuze geleorde, die zijn woorden of
doodzwijgen moet of ze intrekken.
Arme Dendergalm welke schryver-
kens zijn er toch aan uwen wagen gespan
nen. Grijpt uwe zweep, Mr le Rédacteur,
uwe vleiers brengen u in aardige, koddige
toestanden. Gedoog Diet dat gij langer om
hunne dwaze sprongen rood worden moet,
of moet hij, de fiere Sicamber, ook reeds
nu al het hoofd bukkeu.
Studeert nog wat, heeren of liever gaat
nog wat met de knikkers spelen, daar
zyt gij beter op uwe plaats en zult ge
misschien weten en begrijpen wat gij
zegt.
Zouden do liberalen edNle socios weêr
te zamen loopen Het hangt in de lucht.
Ze gaau storm loopen voor Z. A. S. en
E. V Het ordewoord voor de catbolieken
moet dan ook zijn zich dicht scharen on
der het goede vaandel.In dien strijd zullen
wederom veel woorden den nek gebroken
wordeD, maar of die beweging iets goeds
zal voortbrengen voor den werkman, dat
is de kwestie. Te oordeelen naar hetgeen
wy thans onder oogen hebben, mag men
gerust antwoorden NEEN.
Ioderdaad, wat belet tegenwoordig dat
vele werkmanswetten in de kartons moe
ten blijven Alleen de houdiDg der socios
die veel last verkoopen, veel schreeuwen
in de Kamers, maar ook daardoor veel
tijd verspillen die anders heel goed zou
kunnen gebruikt worden.
Nu met het A. S. zullen er nog wat
meer schreeuwers en lawijdmakers in do
Kamers komen en dat zal alles zijn. De
volkswetten zullou dus achteruit hlyven
nog meer dan nu, en de werkman zal
weêr de gebroken potten betalen.
Ook onze radikalen zullen later aardig
hij, geduiende de terugreis, Job op alle moge
lijke wijzen over zyn vorig leven ondervroeg.
Jos gaf hem op alle vragen een oprecht ant
woord, nitge.iomen over de geschiedenis,
waarin zijn vader zoo ernstig betrokken was
hij gevoelde, dat hy verplicht was niets te
openbaren hetwelk met den moord op den
marskramer in betrekking stond. M. Shane
was voldaan, en zonder eenig ongeval kwa
men zij te Londen aan. Zoodra M. Shane zijne
vrouw omhelsd had verhaalde hij haar al zijne
lotgevallen en vergat niet den kleinen Jos to
prijzen gelijk hij het verdiende. Madame
Shane was vol dankbaarheid en daarop ont
wikkelde de majoor zyne plannen ten op-
zichto van den knaap. Gelijk hy verwacht
had, was zijne goede vrouw met dit godacht
zeer ingenomen. Derhalve werd besloten dat
Jos naar eene kostschool zou worden gezon
den om eene goede opvoeding te genieten.
Nochtans deelden zij hunne plannen niet
geheel en al aan den jongeling medemen
zegde hem alleen dat hij naar school zou ge
zonden worden, en hij onderwierp zich gaarne
doch de drie eerste maanden wilde M. Shane
noch niet van hem scheiden bij iedere nieu
we school, welke hem genoemd werd, had
hij eeDige opmerkingen. Al dien tijd liep
Jos ledig, want hij had niets te doen. Zijn
eenig tijdverdrijf was de nieuwsbladen te
doorsnuffelen, welke voor de bezoekers op
tafel lagen. Op zekeren dag, terwijl hy eenige
opkijken want het is geenszins zeker dat
de socios de E. V. in de grondwet zullen
willen schrijven. Want terwijl men te
Brussel op E. V. pinkoogt, tiert en don
dert men er tegen in den Borinage. Mee
tingen worden er tegeD gegeven en mani
festaties ingericht.
Het roode spel is dus dubbelzinnig
spel. Alles laat voorzien dat die beweging
op een sisser zal afloopeu, maar er zal
veel tijd worden verloren, veel geld ver
spild en scboone volkswetten op den ach
tergrond geschoven.
Geen ijdele strijd dus, maar werk, veel
werk, goed werk dat moeten de werklie
den eischen. Dat is immers veel voordee-
liger, veel nuttiger.
Het EDgelsche militaire blad - Regi
ment doet eenige meedeelingen over de
olifanten brigade in Engelseh-Indië,
welke door de handigheid der Birmanee-
zen om met die omvangrijke dieren om
te gaan, tot een hoogen graad van ont
wikkeling is gebracht.
Voor iemand, die goed bekend is met
de hoeveelheid arbeid, welke de olifanten
kunnen verrichten, is het moeilyk hun
Diet naar waarde te schatteD, maar men
moet niet denken, zegt Regiment, dat
hunne waarde afhangt van natuurlijke
eigenschappen. Deze is geheel afhanke
lijk en te danken aan de wonderbaarlijke
behendigheden der inboorlingen in het
africhten der zware beesten, en het doen
bedwingen van hunne natuurlijke neigin
gen. Die bekwaamheid kan niet genoeg
geprezen worden.
Toch zyn aan hot omgaan met olifan
ten ook moeilijkheden verbonden, waar
van niet de geringste is om ze te vervoe
ren.
Van zijn eigen is een olifant niet heel
slim beweert genoemd blad verder
maar men kan hem merkwaardige dingen
leeren van veel waarde. Hij moet echter
voortdurend een behendig leider bij zich
hebben.
Tot zelfs het instappen in een spoor
wagen, waarmee hy vervoerd moet wor
den, moet hem aangeleerd worden. MeD
slaat dan een strik om een zijner voor-
pooteu en een ry inlanders gaat dan aan
de koord trekken om hem duidelyk te
maken, dat hij dien poot moet verzetten
om den eersten stap in den wagen te
doen.
Is dit gelukt, dan volgen de andere
slappen vlugger. Nog meer moeite kost
het den olifant kalm te houden als de
wagen voortgaat. In zijn ongewoon ver-
blyf is het beest toch al wat onrustig,
maar komt daarin beweging, dan wordt
het hang en het vreemde van het geval
l is, dat, al maakt hij voor de honderste
maal een rit in een spoorwagen, de oli-
F fant nog even onrstig is als bij den oer-
jj sten keer. Hij steekt zijn snuit omhoog en
S doet een geluid als dat vau een trompet
t hooren, hij zou den wagen gaarne veria-
Ij ten en komt niet tot kalmte voordat deze
weor stilstaat.
Nog lastiger is het, om olifanten over
zee te vervoeren. Zij worden opgebescben
om aan boord gebracht te worden en dan
spartelen zij met pooten, snuit en zelfs
met hunnen staart. Eenmaal aan boord
wennen zij, als zij maar niet de zee om
zich been kunnen zien. Om ze van het
schip af te krijgen worden ze eenvoudig te
water gelaten. Zij zwemmen dan gaarne
naar het strand, al ligt dat mijlen ver.
De Hooiwagen (Opilio parietinum).
Dit dier wordt ook wel eens herder
genoemd en wordt door velen als eene
spin aanzien.
Het is om rede dees nuttig dier alles
zins met den dood wordt gestraft, dat wij
er ons willen mee bezighouden. Hij be
hoort wel tot de spinachtige dieren, maar
niet tot de eigenlijke spinnen.
Ily wijkt daarvan af door dat aan zijn
achterlijf duidelijk eene venleeling in ge
ledingen te zien is. De hooiwagen maakt
ook geen web.
Het lichaam hangt merkwaardig onder
het loopen te slingeren aan de dunne
omgebogen gelede pooten, welke langer
zijn dan by eenig ander dier.
Stil zittend laat het dier, als het geen
gevaar ducht, zijn eivormig lijf doorzak
ken tot bet den grond raakt, om zijne
beenen wat rust te gunnen. Men ontmoet
kleine en vry grooto hooiwagens, die wei
nig in uiterlijk verschillen.
Zij ondergaan geene gedaanteverwisse
ling, maar groeien gestadig door, her
haaldelijk vervelende, tot ze eerst na
twee h drie jaar volwassen zyn.
Hij is vooral nuttig in den tuio, op bet
veld en binnen schuren en stallen daar
bij daar jaogt op allerlei klein ongedierte,
insekten, kleine spinnetjes, die hij vooral
des nachts vervolgt en opeet.
Dit nuttig, al te weinig goed bekend
insekt, dient in plaats van gedood, be
schermd te worden. Fr. L.
Handelsblad
Leenkaasen en Boerenbond.
Do toestand der middenkas van den Boe-
oude gazetten las, viel hem het verslag in
banden over den moord van den marskramer,
met de uitspraak der gezwoornen. Hij lat al
de verklaringen, vooral die van Fnrnuss, den
schoolmeester, en dat de uitspraak was vrij
willige moord en eene belooning van twee
honderd pond sterling voor zijne gevangen
neming. Hij verstond niet goed de uitdruk
king vrijwillige moord en ging dan met
kloppend hart naar Madame Shane vragen
wat het beteekende.
Wat het beteekent, kind antwoordde
zij. Het wil zeggen dat iemand gehouden
wordt voor plicktig aan moord, en, als men
hem krygt, wordt hij opgehangen.
Maar, hernam Jos, zoo hij nu eens on
schuldig ware?
Wel, jongen lief, dan moet hij bewijzen
dat hij het niet gedaan heeft.
Maar veronderstel dat hy, alhoewel on
schuldig, dit niet bewijzen kan
Goede hemel, wat veronderstellingen
Wel, dan wordt hij toch opgehangen.
Eene week of twee na dit gesprek werd Jos
naar school gezonden de meester was een
zeer deftig man en het was een beroemd ge
sticht, waar Jos goede vorderingen maakte
en ieder half jaar voor eenigen tijd naar M.
Shane op verlof mocht gaan.
Het is moeilijk te zeggen hoe lang hij hisr
had kunnen blyven, maar hij was er
streeksch anderhalf jaar geweest, had den
ouderdom van veertien jaar bereikt en was
jnist van de vacantie teruggekeerd met drie
gaintjes op zsk, want M. Shane en zijne
vrouw waren edelmoedig en hadden hun aan
genomen kind innig lief, toen een onverwacht
voorval opnieuw het rustige leven van den
jongeling kwam storen.
Hij waB op wandeling met de andere school
jongens op eene manier, zooals alle jongens
iu deftige scholen wandelen, dat is te zeggen
twee aan twee, toen een soort van kalen heer
langs hunne rij kwam. Bij toeval ontwaarde
hij Jos en bleef staan.
Jonge heer Joseph Rushbrook, ik ben zeer
gelukkig u te zien, zegde hij en stak zijne
hand uit. Jos zag hem aan er was geen ver
gissing mogelijk het was Fnrness, de school
meester. Kent gij mij niet meer, beste jon
gen Kent gij deDgene niet meer, die uw
jeugdig verstand ontwikkelde Kent gij uwen
ouden leermeester niet meer
Jawel, sprak Jos verlegen ik ken u
nog zeer good.
Ik ben verheugd u te zien gij waart
mijn beste leerling maar wy zijn allen nu
van elkander verwijderd uw vader en uwe
moeder zijn vertrokken, God weet waarheen
gij zijt weggegaan en ik ook kon niet langer
.blyven. Welk een genoegen u te ontmoeten
Jos betuigde juist niet dezelfde blijdschap.
Het stilstaan van de jongens had eenige ver
warring veroorzaakt en een der onderwijzers,
renbond is zeer bloeiend. De Boerenbond
stichtte de eerste leenkas in 1892, te Kil
laar. Op 31 December 1900 waren er in
geheel het land 234 Raiffeisenbassen,
waarvan 171 aangesloten zijn bij de mid
denkas van den Boerenbond.
Tot biertoe werden al de gedane lee«
DiDgen regelmatig terugbetaald volgens
do geslotene overeenkomsten.
In 1900 heeft de middenkas een kapi
taal van meer dan 2 millioen verhandeld.
Om een gedacht te geven van het goed,
de Raiffeisenkassen aan de landbouwers
doen zullen wij het voorbeeld aanhalen
van de kas van Berthem (Brabant).
Deze kas, gesticht op 18 October 1896,
telde den 31 December 1900, 203 leden
en had 299 leeningen in omloop. Gedu
rende deze 4 jaren bedroegen de verhan
delde geldsommen rond de 565,000 fr.
Gedurende het jaar 1900 alleen heeft
zij 985 werkingen gedaan.
Zij heeft stortingen van spaargeld ont
vangen voor, 36,168,80 fr.
Zij heeft terugbetaald voor 20,2 4,93
Zij heeft leeniugen toege
staan voor 83,113,00
De ontleeners betaalden
terug 34,377,31 -
De leeningen sedert de stichting toege
staan hebben gediend voor den aankoop
van 90 koeien, 12 stukken land, 3 paar
den meubels voor 10 jonge huisgezinnen,
3 naaimachienen, J afroomer, 3 wagens,
6 varkens, zaaigraan, meststoffen, vee
voeder, enz.
56 leeniogen werden toegestaan om wo
ningen te bouwen of te verbeteren, 14
om te kostelijke hypotheken af te leggen,
enz.
De ziel dezer inrichting die alles in 't
werk heeft gesteken, is de eerw. h. Kuyl,
pastoor van Berthem. Onze beste geluk-
weDschen aan dien kloeken en ieverigen
priester.
Rechterlijke politie. De minis
ter van justitie heeft by wjze van om
zendbrief de gouverneurs der provincie
herinnerd dat do eigenaars en vruchtge
bruikers vau huizen, goederen of hunne
lasthebbers verplicht zyn, wanneer zij
kamers of appartementen verhuren, tel
kens de gemeenteoverheid te verwittigen
wanneer huurders vertrekken of inko
men.
Vroeger was die maatregel enkel toj-
pasbaar op hotel- en logementhouders
vandaag is zy dit voor elkeen, zelfs pa
troons of andere personen, die inwonende
werklieden of dienstboden hebben.
welke achteraan liep, kwam nu zien wat da
oorzaak daarvan was.
Dit is mijn oude leerling of liever mijn
jonge leerling, maar toch de beste, welken ik
ooit had, zegde Furness den hoed afnemende.
Ik ben verheugd hem te zien. Zon ik mogen
vragen wie nu voor den braven knaap zorg
draagt.
De onderwijzer gaf hem het adres der
school op, en na het opgeteekend te hebben,
drukte Furness Jos opnieuw de hand, zegde
hem goeden dag en ging heeD.
Jos was gedurende de verdere wandeling
g.heel in verstrooidheid over het gebeurde
en slechts toen zij 't huis gekomen waren,
was hij in staat eens na te denken. Dat Fur
ness bij het onderzoek als getuige was opge.
treden, wist hij, en hij was slim genoeg, toen
hy het las, om te begrijpen dat Furness vol
strekt niet verplicht geweest was zulks te
doen. Hij wist ook, dat eene belooning van
twee honderd pond sterling voor zijne aan
houding was uitgeloofd en terwyl hy na
dacht over de schijnheilige vriendelijkheid
van Fnrness tefl zijnen opzichte en dat hij
niets gezegd had over eene zoo erge zaak als
den vrij willigen moord, kwam hij tot de
overtuiging, dat Fnrness zoo gehandeld had
met het inzicht hem gerust te stellen, en dat
hij hem ongetwijfeld den volgenden dag zou
laten aanhonden om de belooning te verdie
nen. (Wordt voortgezet).
3Q
de*
