m M Zondag 24 Juli 11104 3 centiemen per nummer. Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst GODSDIENST. HUISGEZIN. EIGENDOM. VADERLAND, TAAL, VRIJHEID. De Zondagrust. w 3D IE IMi-A TT met den Witten Baard. 0 Het werkmansleven in België. Zwavelzure ammoniak of Sodanitraat voor Loof Stad Aalst. DE DENDERBODE Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee- kening van den volgenden dag. De prys ervan is tweemaal ter week voor de Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes maanden fr. 1-75 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving eindigt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont vangen zyn ten laste van den schuldenaar. Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, Nr 31, en in alle Postkantoren des Lands. CUIQUE SUL'M. Per drukregel. Gewone 15 centiemenReklamen fr. 1-00 Vonnissen op 3de bladzyde 50 centiemen. Dikwyls te herhalen bekendmakingen by accoord. Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlyk tegen den dynsdag en vrydag in den voormiddag. Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten bureele var dit blad. AALST, 23 JULI 1904. Op welk standpunt men zich ook plaatse, niets is billijker dan aan den werkman een regelmatigen rustdag te verzekeren, en geen anderen dag kan gekozen worden dan de Zondag. Die dag dringt van zich zeiven op. Ook hopen de catholieken, hopen al de werklieden dat, in den aanstaande zittijd, de verplichte zondagrust zal worden ingevoerd, dat de Regeering een perel te meer aan de kroon van hare zoo schoone en verdienstvolle maatschappelijke wetgeving zal hech ten. Als wij zeggen verplichte Zondag- rust, dan moet die uitdrukking juist begrepen worden de persoonlijke vrijheid moet niet besnoeid worden ze moet alleenlyk aan allen, leest wel aan allen, dus ook aan de werklieden, worden verzekerd. De fabrieken en werkhuizen die, menschelijk gespro ken, kunnen staken, moeten dien dag voorde werklieden gesloten blijven. Wij meenen dat de patroon het recht niet hebben mag, op gelyk welke wyze, door gelijk welke middelen zijne werklieden te dwingen des Zondags te arbeiden. Daartoe is eene wet vereisclit die de poorten der werkhuizen sluit op een en zelfde oogenblik voor al de werk lieden van de inrichting. De overtre dingen moeten gemakkelijk kunnen vastgesteld worden en het nazicht zon der moeite gebeuren. Om verscnillige reden kan alleen de Zondag gekozen worden. Die dag is dan ook aangenomen door de catho lieken en door de socialisten. Dat wil echter niet zeggen dat het wetsontwerp, welke wij in ons num mer van 10 Juli 1.1. hebben afgekon digd, zonder tegenstand zal doorgaan. Wy voorzien integendeel eene hard nekkige oppositie van wege de libe ralen, de gekende vijanden van alle maatschappelijke wetgeving, van alle staatsinmenging in de economische toestanden. Het woordeken zondag- rust jaagt hun de koorts op liet lijf en hunne schuld is het dat wij in ons geliefd Vaderland, nog geene wet be zitten lijk er reeds eene bestaat in het meerendeel der Europeesche landen. Alle hunne pijlen hebben zij op de zondagrust afgeschoten alle drog reden doen gelden tegen eene zoo menschlievende hervorming. Bijzon der schermen zij met een artikel der Grondwet, waarbij de vry beid van den eeredienst wordt uitgeroepen en be paald dat niemand verplicht kan worden aan hare rustdagen deel te nemen. Voor ons zijn de grondwettelijke vryheden een heiligdom nooit zullen wij er aanraken,want het is een schild O IOe VERVOLG. Paul glimlachte. Jim Cart is een veel te rechtschapen man om aan zoo iets te denken, zegde hij, ik geloof veeleer, dat hij voor goed afscheid van haar neemt. Hij is er wel de man voor om zich op te offeren voor zijnen plicht en ik twijfel er zelfs niet aan, cf hij besloten is naar Indië terug te keeren. Moeder en zoon hadden evenwel gee- nen tijd, zich verder in vermoedens te verdiepen, want de deur van het salon werd geopend en de beide verloofden traden met van geluk en vreugde stralen de gezichten binnen. Jim zegde Eindelijk is er eene uitkomst geko men, mevrouw Verity. Men heeft mij eene goede predikantsplaats in Engeland aan geboden en wanneer gij er niets tegen hebt Maud naar Nothshire te laten gaan, dan kunnen wij toch gelukkig worden. Maar gij hebt toch altijd gezegd, dat gij niemand kendet, die u aan zulk eene plaats zou kunnen helpen, zegde Paul. Ja, dat dacht ik ook, maar mijne oude vriend Jaak Ford, is uit Inditf terug dat ons beschermen zal tegen den overmoed en de dwingelandij zucht van onze geuzen. Wij minnen de vrij heid vóór alles, omdat, in de dagen van ongeluk, zij onze sterkte en onze beschermster zijn moet. Is het wetsontwerp dat de zondag rust invoeren zal tegenstrijdig met onze Grondwet? Wij gelooven het niet. Een klein onderscheid maakt de kwestie duide lijk. Persoonlijk zal de patroon arbeiden lijk hij willnj zal den Zondag door brengen kunnen volgens zyne be liefte hij zal rusten mogen of arbei den volgens hij begeert. Doch hij zal zijne werklieden niet dwingen kunnen naar zijn werkhuis te komen De patroon immers kan dwingen op aller hande wijzen, tegenover zijnen wil is de werkman niet genoeg beschut, de werkman is niet sterk genoeg en daarom moet de wet er tusschen ko men en de gelykheid herstellen. Zij zal dit met het gemeenschappelijk werk in de fabrieken te verbieden. Evenmin als aan den baas is aan de werkman de verplichte rust totaal op gelegd. Persoonlijk wederom zal hij doen wat hij wildoch om de belan gen der algemeenheid, van zijne mak kers en gezellen niet te krenken, zal hij niet arbeiden daar waar door zulke daad de vrijheid uiterlijk zou kunnen geschonden toeschijnen. Dat ligt voorzeker in den geest der Grondwet. Deze immers kent geene werkbazen noch werklieden zij kent alleen burgers, om het even op welke wijze deze hun dagelijkscli brood ver dienen. Na lijk vóór zal de burger vrij zijn des Zondags te doen wat hij wil; doch als patroon, als werkman zal hij niet handelen, dat is arbeiden. Doch de liberalen, zegt men, hebben, bijzonder sedert eenigen tijd, eene meer demokratisr.he tint aangenomen. Zij beweren thans zekere hervormin gen in te voeren waartegen zij zich vroeger hebben verzet. Wij zullen zien, maar gelooven zulks niet, De volksgezindheid dei- geuzen, hunne genegenheid voor wet telijke staatsinmenging komt ons te verdacht voor dat vloekt met ganscli hun verleden, dat vloekt met het zoo gezegd grondprinciep hunner partij. En geven zij soms den brui aan de vrijheid, trappen zij haar met den voet, toch houden zij eraan op economisch gebied. De reden dier houding vindt ge in 't belang welke zij er by hebben; belang blijft immer bij de geuzerij den barometer van hunne edelmoedigheid en volksgezindheid, lees liefde voor hervormingen Toch w eten wij reeds wat onze Aal- stersche blauwe held in de Kamers gekeerd en heeft mij bij zijnen neef, den graaf Chatterly, aanbevolen en deze schrijft mij, dat hij eene plaats voor mij open heeft als predikant in eene gemeen te, waarover hij het patronaat heeft. De jaarwedde bedraagt 2000 fr. en de graaf zegt, dat het een zeer aangename werk kring is. Mijn beste Jim, ik wensch u van harte geluk, zegde Mevr. Veritij, terwijl zij hem de hand drukte. Paul daarentegen zegde nog niets, maar toen de nieuwbenoemde predikant heenging, bracht zij hem naar de statie en sprak onderweg Gij moet niet denken, Jim, dat ik uwe vreugde wil storen, maar ik moet u toch ergens voor waarschuwen. De graaf van Chatterly staat bekend als een zeer onaangenaam en heerschzuchtig man en wanneer die plaats u in eenig opzicht van hem afhankelijk maakt, neem ze dan lie ver niet aan. Ik heb een brief van Ford ontvan gen, tegelijk met dien van den graaf, en ik geloof dat mijn vriend deze bedenking had voorzien, antwoordde Jim Cart, ten minste liij verzekerde mij nadrukkelijk, dat de graaf zich nooit in kerkelijke zaken mengt en dat ik als predikant zeer goed met hem zal kunnen overeenkomen, als ik maar nooit voor het een of ander doel een beroep op zyne beurs doe, want zijn ergste fouf is zijne te ver gaande gierig heid. doen zal. Hij zal tegen het wetsont werp donderen, tieren uit al zijne macht. Hij immers deelt het gedacht van den arintierigen Dendcrgalm welke daarover schreefZondagrust-'t ware te dom indien het niet bespottelijk was. Werklieden, houdt het oog open en ziet toe er is middel vrienden en vij anden te kennen. Wie u genegen is, zal u een vastbepaalde rustdag geven, een rustdag die men u niet onttrekken kan, onder 't een of 't ander ydel voor wendsel, een rustdag door de wet vastgesteld en waaraan de patroon niet kan veranderen, waartegen, in geval van kwade wil, hij totaal mach teloos staat daar do Staat u beschermt en uw verdediger is geworden. Vijan den zijn het die u dat weigeren zeifs indien zij u daartegen den wekelijk- schen rustdag kwamen aanbieden. Timeo Danaos, vreest de Grieken, roepen wij u toe, zelfs als zij u ge schenken aanbieden. Zij willen, achter dat masker van vriendschap en toege vendheid, slechts hunnen arglist en hunne kwaadwilligheid verduiken. Ziet toe De dag is thans niet meer bepaald hij hangt af van de patroon hy laat u vrij als gij er geen lust toe hebt, als de andere omstandigheden, do rust en vrijheid en genot in de familie, met vrouw en kinderen, in den schoot van het huisgezin, als uwe godsdiensti ge overtuiging een anderen rustdag eischen. Het verspringen van dien dag, de willekeur in zijn bepalen, maken het nazicht uiterst moeilijk en zullen sleclitgezinde werkbazen toelaten u degeweuschte rust te ontfutselen. De bescherming van den Staat wordt ver lamd en verijdeld. Werklieden, gedenkt verder aan wie gij die verbetering te danken hebt want een onschatbare verbetering is het 't fabriekleven een dag te schor sen en u toe te laten eenige vrije uren met echtgenoote en kinderen door te brengen. De catholieke partij is het die zulks tot goed einde zal brengen. Een lange bange strijd is er reeds voor gestre den, want de tegenkanting van libe rale zijde was groot. Doch de aanhou der wint, zegt net spreekwoord en dat zal weer in deze omstandigheid waar heeten. De catholieken, spijts alle oppo sitie, zullen aan den werkman zijn vrijen zondag verzekeren voor de rust en de herstelling zyner lichamelijke krachten, voor de vrede en het genot van zijn hert door het geluk in zijn huiselijken kring, voor het geestelijk lieil van de ziel voor hen die zoo ge lukkig waren en zijn het hoogste goed, don kostelijksten pand, het geloot, een levendig geloof, te bewaren. Bravo Catholieken, alle oprechte werkmansvrienden juichen u toe De brief, dien Chatterly aan zijnen neef geschreven had, was een duidelijk bewijs van zijne schraapzucht. De graaf schreef aan Jaak, dat hij de plaats wel aan dien beschermeling zou willen geven, maar dat hij haar reeds aan eene andere had beloofd. Evenwel, wanneer het Jaak Ford 2000 frank waard was, dan zou hij toch diens beschermeling willen aanstellen en den teleurgestelde kandidaat dat bedrag als schadeloosstelling toezenden. Jaak Ford begreep zeer goed dat die teleurgestelde candidaat alleen in de ver beelding van den graaf bestond, die op eene dergelijke wijze zichzelven met 2000 frank verrijken wilde. Toch zond hij zij nen neef met een aanbevolen brief met eenen wissel van 2000 frank. In den namiddag van denzelfden dag ontmoette hij de gravin en deelde haar mee, dat Reginald aan zijn verzoek had voldaan, maar van de 2000 frank sprak hij geen woord. Zij wandelde een eind ver en de kleine Philis huppelde voor hen uit. Ik ben zooeven op Copslei geweest, zegde Jaak. M. Hurst vertelde mij dat hij een buitengewoon vrijgevigen huurder heeft gevonden en verzocht mij, M. March, zoo heet hij, zoo voorkomend mogelijk te behandelen. En hebt gij den nieuwen bewoner al gezien vroeg Gertruda. Ja, ik heb een vol uur met hem in Werkmanspensioenen. In den Moniteur van Woensdag wordt het koninklijk besluit meegedeeld, waardoor bepaald wordt dat de uitkeering der toe lagen van 65 frank, door art. 9 der wet van 10 Mei 1900 voorzien, zal geschieden in ééne jaarlijksche storting en in handen der belanghebbende of van hunne ge machtigden zal plaats hebDen door de tusschenkomst van het postbeheer. Dat er nog werklieden zijn die, ten gevolge van werkloosheid, ziekte of andere ongelukken in nood verkee- ren, is ontegensprekelijk. Dat bewijst dat de christelijke liefdadigheid er altijd noodig zal zijn en altijd gelegen heid zal vinden liare liefdewerken te oefenen. Maar dat de algemeene toestand der werkende klas sedert eenige jaren merkelijk verbeterd is, dat blijkt uit dc volgende inlichtingen, welke wij aan een Brusselsch blad ontleenen. Volgens een statistiek, opgemaakt door net bestuur der Spaarkas dooi den Staat gewaarborgd, zijn er op 724,086 nieuwe aangeslotenen bij de Spaarkas, 541,506 zijnde 87 ten hon derd. die tot de klas der handenarbei ders behooren. Wat de Lyfrentkas betreft, het getal der boekjes bedroeg, op 31 December 1903, 636,670. Op de 512,653 nieuwe boekjes, van 1893 tot 1903 gemaakt zijn er 88 ten honderd op naam van personen die tot de arbeidende klas oehooren. Men weet van den anderen kant, dat de staat in 1903, voor 13,975,000 fr. ouderdomspensioenen heeft uitgedeeld aan 215,000 werklieden. De onderlinge bijstand beeft ook een ontzaglijken vooruitgang gedaan. In 1883 waren er 196 maatschappijen van onderlingen bijstand, met 29,126 aangeslotenen, aan welke de Staat 600 frank hulpgelden toekende. Op 't einde van 1903 telde men 6,490 erkende maatschappijen, met 380,276 aangeslotenen, en de hulpgelden van den Staat bedroegen 2,913,241 frank. Voegen wij daarbij de 30 frank per maana vergelding aan de milicianen, welke voor de werkmanshuisgezin nen eene aanzienlijke verzachting uit maken, in elk ander land onbekend. Dat zijn, in cyfers gebracht, de bijzon derste bestanddeeleu van bet stoffelijk bestaan in 011s land. Zij toonen aan hoe de toestand der werklieden ver beterd is in den loop der laatste eeuw, hoeveel dragelijker die toestand nu is, vergeleken bij dien van vroeger. Als men daarbij in aanmerking neemt dat de bevolking der lagere den hof van Copslei gewandeld. Hij is de onderhoudste man dien ik ooit ont moet heb, heeft de halve wereld doorreisd en is niettemin zoo eenvoudig als een knaap. Morgen komt bij bij ons middag malen. Is hij gehuwd Neen M. Hurst geloof dat hij we duwenaar is, maar mij komt hij meer als een man voor, die zich nooit den tijd ge gund heeft om aan een huwelijk te den ken. Hij herft Copslei van nu tot Maart gehuurd en in dien tijd zal hij trachten hier of elders eene villa te koopen. Ik geloof zeker dat hij u goed zal beval- len. Het is niet zeker dat ik in de gelegenheid zal komen, kennis met hem te maken, antwoordde Gertruda. Regi nald bezoekt nooit vrienden, zooals gij weet. De kleine Phillis, die een gedeelte van het gesprek tusschen hare moeder en hare neef had opgevangen, riep nu plot seling uit M. March is een lieve man, ik heb hem gisteren in het Park ontmoet. Frido had eenen doorn in zijnen poot getrapt en die heeft hij er uit getrokken. De graaf van Chatterly was zoo gierig dat hij niet eens eene gouvernante voor voor zijn kind had. Gertruda moest haar dochterke zelf onderwijzen en haar bezig houden en wanneer zij daarin verhinderd was, dan scholen, onder toezicht van den Staat, thans bij de 850,000 kinderen bedraagt en dat er thans 012 beroepsscholen van allen aard over ons klein land verspreid zijn, mogen wy waarlyk tier zyn over dén stoffelyken en verstan delijken vooruitgang in België ver wezenlijkt ten voordeele van den wer kersstand. Ook zal het voor ons geen geringe eeretitel zijn, toekomend jaar te gelegenheid der vijf en zeventigste verjaring onzer onafhankelijkheid, aan den vreemde te mogen toonen welk gebruik het kleine, spaarzame, nijverige er. eerlijke België van die onafhankelijkheid heeft gemaakt. De Grondwetsherziening. De provinciale Raad van Brabant heeft zich diesdag bezig gehouden met een wensch ten voordeele der grondwetsherziening, door de radikalen en socialisten voorge steld. Een wensch om de vrouwen van het stemrecht uit te sluiten, werd aange nomen, linker tegen rechterzij de socia listen onthielden zich. De wensch ten voordeele der grondwetsherziening werd aangenomen met 53 stemmen tegen 23. Weldra zullen de landbouwers de pik gaan wetten en stellen om den oogst neèr te vellen. En daarop volgt heel het Vlaamsche land door, liet zaaien van loof, of rapen. Hierby is geenen tijd te ver liezen, want hoe eerder het loof ge zaaid, hoe meer tijd het heeft om te groeien, en acht dagen vroeger of la ter gezaaid, kan grooten invloed heb ben op den opbrengt. Daarvan is elke landbouwer ten volle overtuigd. Doch hierby ryst onvermijdelijk de vraag op -• hoe en waarmeê ga ik mijn loof vetten Stalmest is opperbest, beir insgelijks, maar het stalmest zal beter van pas komen en moet bewaard worden voor de win terzaaitijd en beir heeft men niet genoeg om de maximum op brengst van loof te verzekeren. By het lezen dezer regelen zullen vele landbouwers reeds onwillekeurig in hun zeiven zeggen wat is dat nu .- we zullen chimiek gebruiken zooals in voorgaande jaren Wij zijn ten volle't akkoord, vriend, doch ge moet welen chimiek en chimiek is twee en 't is juist daar over dat we thans een woord uitleg willen geven. Het meerendeel der landbouwers gebruiken voor deze belangryke na- vrucht sodanitraat en superfosfaat. Dit zyn twee uitmuntende meststoffen, wier naam reeds lang gemaakt is. ging Phillis wel eens wandelen met hare meid. Mevr. Chatterly antwoordde haar doch terke op zacht straffenden toon Maar Phil, gij moogt geene vreemde menschen op den weg aanspreken, dat past niet. Hé ma, hij was zoo aardig tegen mij, vraag het maar eens aan Dora, her nam de kleine met een pruilend lipke. Hij heeft geen kleine meisjes thuis, ik heb hem er naar gevraagd en toen zegde hij Neen. Hij scheen zoo bedroefd dat ik medelijden met hem had. Na een oogenblik stilzwijgen, voegde Phillis er glimlachend bij Het is toch zonderling dat M. March die zooveel van kleine meisjes houdt, er geen enkele heeft, terwijl papa, die er niet van houdt, nu juist mij moet hebben. Tranen welden in de oogen van Ger truda op, Phillis daarentegen scheen zich weinig om de liefdeloosheid van haren vader te bekommeren. Voordat hare moeder iets kon antwoor den, was zij weer weggesneld met Frido, den grooten patrijshond, die blaffend aan hare zijde voorthuppelde. Gij moet u niet zoo verdrietig ma ken, zegde Jaak vriendelijk tot de gravin. Misschien zijn zulke ervaringen in de kinderjaren eene goede leerschool voor eene rijke erfgename en in zijn hart moet Reginald toch trotsch op haar zijn, want Doch voor het oogenblik staat hot sodanitraat aan buitengewonen hoo- gen prijs. Die meststof schijnt in do hancien te zijn van eenige grooto han delaars die immer aan naar hooger prijzen dingen. Het staat thans aan 26 fr. Zoo auur hebben wy het nooit geweten. En velo landbouwers schijnen niet te weten dat er eene andere scheikun dige meststof bestaat die ten minste zulke goede uitslagen geeft dan soda nitraat en waarin de stikstof veel beter koop is,wy bedoelen zwavelzure amtno- niak. Die meststof staat thans aan fr. 28,50 en bevat 20 kgr. stikstof, terwyl soda nitraat slechts 15,5 kgr. stikstof in houdt. Deelen wij respectievelijk 2® fr. door 15,5 en fr. 29,50 door 20, dan vinden wij dat 1 k. stikstof in sodanitraat fr. 1,68 kost, terwyl dit zelfde voedend bestanddeel in zwavelzuren ammo niak slechts fr. 1,48 de kil. kost. Dit maakt een verschil van 20 centiemen per eenheid stikstof ten voordeele van zwavel zure amtnoniak. En is die meststof ook goed voor loot zullen wellicht sommigen vra gen. Wij zeggen gerust heel goed en wij spreken van ondervinding. Zy heeft zelfs zekere niet te miskennen voordcelen op sodanitraat, waaronder de bijzonderste zijn 1. By sodanitraat kan er ten gevolgo van eene harde regenvlaag verlies ontstasn, bij zwavelzuren ammoniak niet. 2. Sodanitraat is maar eenen zweep slag en zoo er geen oud vet in den grond zit, zijn do rapen vroeg, te vroeg rijp, zwavelzure ammoniak on derhoudt langer den groei. 3. Zwavelzure ammoniak is een uit muntend middel tegen het afeten. Wat nu het gebruik van die mest stof aangaat, aangezien ze zoovoel rijker is aan stikstof mag men er 1/4 min van gebruiken dan van sodani traat. 150 tot 200 kgr. is voor loof eene goede bemesting. Men kan den helft in ploegen enden helft op de sneden strooien. Het zal overbodig zijn te zeggen dat er superfosfaat en desnoods potasch- mesten dienen bijgevoegd te worden zooais voor sodanitraat. De Openbare Kamstrijden voor 1904 on zer stedelijke Muzielcscnool zullen plaats hebben, ter Groote Feestzaal van 't Stad huis, Dsnderdag 28 en Vrijdag 29 Juli en Maandag 1 Augustus, telkens om 9 uren 's voormiddags. Philis is het schoonste meisje, die ik ooit gezien heb. Eensklaps riep de gravin met zekere heftigheid uit Gij moest mij eens iets zeggen, neef Jaak. Wat dan Gij hebt ze beiden gekend, haatte mijn echtgenoot zijn oudsten broeder In het minst niet. Thorn en Donald gingen zeer vriendelijk met elkaar om, maar ook Reginald stond met beiden op goeden voet. Waarom vraagt gij dat Ik heb wel eens verondersteld dat mijn echtgenoot Phillis haat, omdat zij zoo sprekend op haren oom Thom ge lijkt. Zelfs ik, die Thorn nooit gezien heb, kan naar de portretten, die van hem in het kasteel hangen, zeer goed bemer ken, dat Phil zijn levend evenbeeld moet wezen. O maar het is niet mogelijk dat Chatterly haar haat, zegde Jaak op be- slissenden toon, hij is alleen wat norsch van aard, tegen haar evenals tegen ieder ander. Maak u daar niet bezorgd over, nicht Gertruda maar nu moet ik afscheid van u nemen. Hij kustte de kleine Phillis op beide wangen, nam zijnen hoed af vooi de gravin, en sloeg den koristen weg naar Lane-Ilouse is. Wordt voortgezet.

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1904 | | pagina 1