Donderdag 5 October 1905 5centiemen per nummer. 50sle Jaar 5401
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
O neen ze zijn
de religie niet
De Lijfrentkas
in de School.
HET GEHEIM
De forten van Antwerpen
DE DENDERBODE
Pit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee-
keoing van den volgenden dag. De pry's ervan is tweemaal ter week voor
de Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden fr. 1-75 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont
vangen zyn ten laste van den schuldenaar.
M m schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, Nr 31,
en in alle Postkantoren des Lands.
CIIIQÏIE «IIL'M.
Per drukregel. Gewone 15 centiemenReklamen fr. 1-00 Vonnissen op
3d* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen by accr ord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota
rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dijnsdag en vrijdag
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemds landen zich te wenden ten bureele v, n
dit blad.
AALST, 4 OCTOBER 1305
TEGEN
Hoort ze schijnheilig weg over de daken
uitbazuinen
Wij zijn niet tegen de Religie....
Ja, dat bazuinen gedurig uit de mannen
die noch van God, noch van zijn gebod
noch van kerk of kluis willen weten
Ja, dat bazuinen zij gedurig uit zij die
de Fransche Combisten bewonderen
Zij die de kerk- en kloostergoederen
willen inpalmen, of liever, rooven
Zij die den laatsten Bisschop, Priester
en Kloosterling tot ballingschap zouden
vtroordeelen.
Maar wat ze ook uitbazuinen, die schijn
heilige volksverleiders, 't is dat ze voor-
staanders zijn van 't verplichtend onzij
dig onderwijs. En waarom
Omdat het verplichtend onzijdig staats
onderwijs het beste, het doeltreffendste
-middel is om de Religie te bevechten.
Nu reeds kan men bcstatigen wat in de
zoogezegde onzijdige scholen gebeurt.
La Gazette de Liége deelt hierover
een schrijven meê dat wij willen laten
volgen
Wie is er nog die niet weet dat, bui
ten de zoo rare oogenblikken, dat de
priester in de onzijdige scholen komt, in
die scholen een onderwijs zonder God en
zonder Religie wordt gegeven
Hier en daar kunnen er nog eenige
meesters er nog eenige meesteressen zijn,
die in hun hart nog gelooven en in hun
privaat leven nog catholiek zijn.
B Maar zijn zij niet, zoodra zij in hunne
klas zijn, gehouden en verplicht door re
glementen, inspecties en circulairs, zich
alle gebed te ontzeggen, tot het minste
woordje godsdienstig moraal te verzwij
gen, en op vele plaatsen boeken te ge
bruiken waar zelfs de naam van God niet
■meer mag in genoemd worden, niet meer
f meer mag gesproken worden van toekom
stig leven, van de ziel, van den hemel
f «En naast die meesters en meesteres
sen zijn de meesten of vrijmetselaars, of
ongeloovigen, of gepatenteerde versprei
ders van ongeloofdikwijls menschen die
zelfs met voor de kerk getrouwd zijn
velen die socialist zijn of openlijk of te
minste in het geheim.
Onzijdige meesters Verleden
jaar was er te Luik een die in de grofste
bewoordingen een kind beleedigdc omdat
het zich voorbereidde tot zijne Eerste
Communie in het bijzijn van al de kin
deren had hij den spot gedreven met de
Eerste Communie. Liberalen en socia
listen spanden samen om hem te excu-
seeren en toen het Gouvernement hem
strafte, kwamen liberalen en socialisten
wederom bijeen om te beraadslagen over
eene schadevergoeding die zij hem wilden
geven omdat hij gestraft was
Zij hebben hun congres wederom ge
houden die onzijdige meesters en wat
werd daar gestemd Dat de onderwij
zer aan geen geloofspunt moet onderwor
pen zijn zij juichten Demblon toe, die
hetzelfde herhaalde en nog meer eenen
Franschman die verklaarde dat het on
derwijs moet gegeven worden buiten alle
geloofspunt hetzij godsdienstig punt, het
zij pliilosophisch punt, hetzij pedagogisch
punt. Het heel Congres draaide hier op
uit een onderwijs voor te bereiden zon
der God of Godsdienst.
u Zoo werken zij mede, die onzijdige
onderwijzers, met de liberalen die alles
in 't werk stellen bij de ouders opdat deze
hunne kinderen ook zouden ontslaan van
de les van Godsdienst en Catechismus in
de lagere school en in het Atheneum.
Catholieke ouders, herinnert u dit alles
En gij, catholieke kiezers, herinnert u dit
als de liberalen met hunne leugens van
wij eijn niet tegen do Religie u een»
stem zullen komen afbedelen voor man
nen die maar céne school kennen de
school zonder God en zonder Religie.
Het laatst verschenen jaarlijksch ver
slag over de werkzaamheden der Alge-
meene Spaar- en Lijfrentkas, meldt ons,
dat op een totaal van 5o53 maatschap
pijen van Onderlingen Bijstand, heb
bende tot cp einde 1904 in de Lijfrentkas
eene som gestort van 5,971,075,17 fran
ken, er 744 schoolmutualiteiten zijn die
sedert hun ontstaan stortingen deden voor
n bediag van 519,486,00 fr.
Deze laatste cijfers zullen wel ee-nigs-
sins de verwondering, en tevens ook de
bewondering wekken van diegenen welke
bekend met het feit, bestatigd op het laat
ste Congres der Union Nationale, terecht
mcenen dat in de groote Vlaamsche stad,
waar bedoeld Congres plaats greep, en
ook nog in vele andere groote steden, alle
propaganda ten voordeele van de Lijf
rentkas in de school, volkomen nutteloos
en ondoeltreffend is.
De vraag rijst hier onwillekeurig op
hoe komt het, dat, niettegenstaande het
o
77® Vervolg.
In de Dangerfieldstraat. Tegenover
het huis van Sint-Alba.
Zij is dus bij hem geweest, zoo, zoo,
prevelde Jacob Stanley in zichzelf. Dan
zal ook wel alles in orde zijn.
Deze tijding scheen hem eenige v
lichting te schenken en zijn gelaat kreeg
een vriendelijker trek.
Gij hebt mij innig gelukkig ge
maakt, dokter, zegde hij. Thans ben ik
een weinig gerust gesteld, nu ik weet,
dat zij leeft en wel is. Zij is niet sterk en
zwaar werk zou haar er spoedig onder
brengen. Maar het zal wel gaan,- als hij
voor baar zorgt, bromde hij, troost put
tende uit dat denkbeeld. Als zij hem maar
opzoekt, dan zal hij haar wel voor gebrek
behoeden.
Gij zoudt gelukkiger zijn, als men
u den brief gaf, vermoed ik? vroeg Robert
na een poosje.
Ik zou er een wereld voor geven
antwoordde de Zigeuner opgt wonden.
Ik kan niets beloven maar als uw
gedrag goed is, zei Robert, dan zal ik het
voor u probeeren. In ieder geval zal ik
hooge erkende gezag, én als mutualist,
én als redenaar, én als openbaar fonction-
naris van den persoon welke op zich ge
nomen had op den Landdag in kwestie,
eene voordracht te geven over de Lijf
rentkas in de school, er zich geen enkel
onderwijzer, noch onderwijzeres van
de talrijke stadsscholen, gewaardigd had
de schriftelijke uitnoodiging te beant
woorden en waarem men verzuimt
mutualiteiten op te richten in duizenden
scholen, waarom men niet practisch toe
past hetgeen men theoretisch den leerlin
gen aanleert, waarom men geene stortin
gen ontvangt voor de Lijfrentkas evenals
voor de Spaarkas
De onderwijzer, zal antwoorden ik
heb geen tijd, 'k heb overlast van werk,
mijne jaarwedde is te gering. Vrijwillig
doe ik niets ten voordeele der Lijfrentkas,
en gedwongen zal ik het met tegenzin
doen. Wij hebben al meer dan te veel
werk met de Spaarkas. Geef mij hooger
loon, minder 't huiswerk en dan.... dan
zal het misschien gaan.
Ondervraagt één stadsonderwijzer, on
dervraagt ze allen, overal hetzelfde ant
woord.
En moeten wij, mutualisten, daar zoo
maar het hoofd bij leggen en geduldig
blijven aanzien dat er geene verandering
gebracht wordt aan di.?n onuitstaanbaren
toestand Wetnoe, ik r.eo verscneiucue
kinderen boven de zes jaar, ik '.age gaarne
dat zc wekelijks naar de school hun eigen
centje zouden meêdragen tot vorming
van hun eigen pensioen, en bier in de
groote volksstad, is het mij onmogelijk
aan de verlangen te voldoen
De 744 schoolmutualiteiten bestaan
grootendeels in de buitengemeenten zij
zijn gesticht, zij worden beheerd door
onderwijzers, vaak aan het hoofd van
klassen, tcMnde 5o, 60 en meer leerlin
gen door onderwijzers meestal werkende
voor eene spolwedde velen hunner zijn
gezegend met een talrijk kroost zij heb
ben niet minder last, niet minder hoofd
brekingen, niet minder diensturen dan
hunne collegas uit de stad en nochtans,
vol toewijding en zelfopoffering, leiden zij
het kind op de wegen van vooruitzicht en
spaarzaamheid
Mij dunkens, slechts ééne oplossing is
mogelijk de gemeentebesturen, welke
nu reeds in hunne schoolreglementen
schreven dat de onderwijzers verplicht
zijn de gelden te aanvaarden voor de
Spaarkas, zouden hetzelfde moeten bepa
len wat betreft de stortingen te doen door
leerlingen, ten voordeele van hun pen
sioen.
Eene voorwaarde zou daarbij kunnen
gesteld wordenhetzelfde kind mag slechts
aangesloten worden bij ééne instelling,
ofwel bij Spaarkas, ofwel bij Lijfrentkas.
Meer werk zou de aangeduide verplich
ting niet meêbrengen, aangezien de stor
tingen gedaan door leden van school- en
andere mutualiteiten slechts drijmaande-
lijks moeten overgebracht worden in de
Lijfrentkas, terwijl de stortingen in de
Spaarkas wekelijks gebeuren.
Tegen het systematisch tegenstribbelen,
tegen den vastgestelden onwil van de on
derwijzers, de opvoeders van de jeugd
moet worden gewerkt. Alle mutualisten
dienden zich de zaak ter harte te nemen,
want het betreft hier de opleiding tot
eene verzekerde toekomst van het opko
mend geslacht, het geldt hier de ontwik
keling van de vooruitziende gevoelens
onzer kinderen dringen wij in onze
mutualiteiten aan opdat er voetstappen
aangewend worden bij de gemeentebe
sturen, ten einde de voorgestelde hervor
ming in te voeren, en dra zullen wij er
mogen wijzen op de verkregene uitsla
gen.
Vergeten wij niet dat de schoolmaat-
schappijen van Onderlingen Bijstand, de
voorposten zijn van het groote, machtige
mutual'stenleger.
(De Mutualist).
De Oostenrijksche regeering heeft voor
een half millioen Gouvernant van Edm.
Blanc aangekocht. Gouvernant heeft tot
hiertoe op 26 koersen 16 overwinningen
behaald en 725,000 fr. verdiend.
De Patriot* deelt breede uittreksels
mede uit eenen brief uit België, versche
nen in het blad la Liberté van Freiburg
(Zwitserland) welke brief zegt onze
confrater waarschijnlijk voortkomt van
een lid der Belgische Kamer.
In dien brief wordt het regeeringsont-
werp betreffende de werken van Antwer
pen breedvoerig besproken. Wij deelen
er hier het slot van mede dat, onzes in
ziens, eene heilzame waarschuwing bevat.
Het luidt als volgt
Een onloochenbaar feit is dat de aan
bieding van die ontwerpen, in de omstan
digheden waarin zij heeft plaats gehad,
eene politieke fout is. Een niet minder
onloochenbaar feit is dat zij, in de catho
lieke partij eene groote opschudding heeft
veroorzaakt, dat zij bij de eenen verbitte
ring en bij de anderen ontmoediging heeft
verwekt en bij allen oneenigheden heeft
goed woord voor 11 doen, want ik heb
geen plan u hard te behandelen. Tracht u
nu maar goed te houden.
Naar de ir.eening van den inspecteur
had het gesprek voor dezen dag lang
genoeg geduurd. Het was tegen de regels
om met de gevangenen te spreken en het
was niet voorzichtig het geduld van den
opper-cipier op een te zware proef te
stellen. Daarom opende hij de celdeur
weder en ging den gang op.
Toen Robert hem verliet, zag Stanley
hem vragend aan.
- 't Is toch wel zeker, dat gij niet met
mij speelt zegde hij. Gij ziet er niet
naar uit, maar ik kan mijn geluk nauwe
lijks gelooven. 't Is natuurlijk herhaalde
hij, met het hoofd schuddende, want ik
heb zulks niet aar. u verdiend.
Maar Robert was reeds weg, eer Stanley
die op ruwen toon uitgesproken woorden
had voleindigd, cn de gevangene, weder
overgelaten aan de eenzaamheid "van zijn
cel, bedekte het gelaat met de handen en
bleef verzonken in diepe gedachten, tot
het teeken gegeven werd om weder naar
de werkplaatsen te gaan.
XXIX.
Er verliepen eenige dagen, maar Ro
bert Power vond het lever, in de gevan
genis niet eentoonig. Een man, die een
bepaald doel h' eft, stoort zich niet aan
enkele ongemakken en aan een onaange
name omgeving. De plaats en de too-
neelen, waarvan hij dagelijks getuige
was, hadden voor hem al het aantrekke
lijke der nieuwheid. Hij vervulde zijne
plichten trouw en zijne slimheid, luim en
werkzaamheid vielen zeer in den smaak
van den hoofd-cipier. Met zijn kameraden
kon Robert zich ook goed verstaan. Hij
had behalve Jacob Stanley, nog een groot
aantal andere veroordeelden leeren ken
nen. Onder anderen ontmoette hij twee
inbrekers, die door zijn toedoen te Sand
bank aangehouden waren, om welk feit
hij was verhoogd.
Deze sinjeurs herkenden hem dadelijk.
Het waren beiden personen van zeer op-
gewekten, zelfs vroolijken aard en zij
groetten Robert zoo vriendelijk, dat hij
geheel verbaasd was, daar hij het toch
was, aan wien zij hun tegenwoordig ver
blijf in de gevangenis te danken hadden.
Maar zoo is dat volkje zij erkenden ten
volle, dat hij zijn werk even goed gedaan
had, als zij het hunne. De fortuin had
hun parten gespeeld en niets meer.
Een van hen riep, zoodra hij Robert
zag wat weerga, kameraad zijt gij daar
Dit is een alleraangenaamste verrassing.
Hoe is het met uw schouder Ik hoop
toch dat gij er niets kwaads van over ge
houden hebt
De andere grijnsde met den mond van
het eene oor tot het andere en hij maakte
eenige danspassen, tot hem dit belet werd
door een nijdigen cipier, die hem bij de
teweeggebracht welke het onmogelijk is
te beletten.
n Eene zaak schijnt te vr nezen te zijn.
Indien M. De Smet de Naeyer zegepraalt
over den tegenstand van een gedeelte
zijner meerderheid en indien het hem
gelukt zijne ontwerpen te doen aannemen,
dan is het de catholieke partij die voor
hem zal betalen, die bet bewind zal ver
liezen in eene aanstaande kiezing en die,
verdeeld en ontredderd, weer minderheid
zal worden.
Al die vooruitzichten zijn valsch I roe
pen vastberaden de zeldzame ondersteu
ners van het ontwerp welke man in de
rechterzij aantreft. Laat ons aan het kie
zerskorps den tijd geven tot inkeer te
komen en te erkennen dat het zich be
drogen heeft liet zal eensgezinder en
sterker dan ooit tot ons terugkeeren.
Gevaarlijke begoochelingen, antwoordt
men van den anderen kant. De catholieke
partij is voor geene luidruchtige betoogin
gen, maar zij blijft niettemin verbitterd
over de Antwerpsche ontwerpen.
In vele arrondissementen zijn de cat
holieke kiezers zelfs niet uitgenoodigd ge
weest openbaarlijk hun gevoelen te doen
kennen. Dat was, onder andere, het geval
te Kortrijk, te Leuven, te Namen, te
Brugge. Deukt men dat de catholieke
kiezers van die arrondissementen de ont-
Wat mij betreft, ik zie veel menschen
en ik heb vrienden in al de klassen der
samenleving. Ik moet getuigen dat de
indruk overal slecht is.
Loochenen dat het zoo is, dat ware
den struisvogel navolgen, die den bek in
de pluimen steekt om het gevaar niet
meer te zien.
In welke maat behooit men rekening
te houden met dien toestand der catholieke
denkwijze Nog eens, ik neem het niet
op mij die vraag op ie lossen, maar ik
bezweer dezen die de verantwoordelijk
heid van den toestand dragen er tweemaal
over na te denken.
Wat er van zij ik zou het als hoogst
onpolitiek beschouwen voort te gaan met
weerstand te bieden aan een verzet als
dat welk zich tegen het ontwerp der wer
ken van Antwerpen heeft veropenbaard, a
Ons dunkt ook dat de bovenstaande
overwegingen, geheel in overeenkomst
met de bedenkingen welke reeds vroeger
in 't midden werden gebracht, door de
leiders der catholieke partij verdienen in
ernstige aandacht genomen te worden.
Immers, het Vlaamsche spreekwoord
zegt als 't kalf verdronken is, dan is het
te laat om den put te vullen.
kraag vatte en in zijne cel wierp. Daar zij
gewoonlijk buitenshuis werkten, zag Ro
bert hen niet dikwijls. Hij hoorde echter
dat zij tot de ondeugendste gevangenen
behoorden, zware lastposten voor hen die
belast waren met de moeilijke taak, hen
te bewaken.
Ook met andere gevangenen kwam
Robert in aanraking. Mannen, die hij
verbaasd was in hun tegenwoordigen toe
stand te vinden, mannen, wier namen
hem uit vroegere jaren wel bekend in het
oor klonken. Enkelen had hij gekend en
dezen sloegen beschaamd den blik neet,
zoodra zij hem zagen. Maar zoo is het
altijd in Dartmoor, zoowel als in andere
gevangenissen. Iemand, die in zijn leven
in aanraking is geweest met duizenden
menschen, zal, als hij de tuchthuizen be
zoekt, steeds oude bekenden ontmoeten,
die in de afschuwelijke kleedij van den
tuchthuisboef boeten voor de zonden hun
ner jeugd.
Intusschen was de toeBtand van Jacob
Stanley wel iets vooruitgegaan. Robert
had den dokter gesproken en hem ernstig
op het hart gedrukt, iets voor den man te
doen. Het gevolg hiervan was geweest,
dat Stanley's zaak de aandacht trok. De
versche lucht, waarnaar hij zoo verlangd
had en waarvan het gemis zijn gestel aan
tastte, werd hem gegeven. Te zwak om
in de steengroeven te werken, had hij,
zooals de meestee van zijn geslacht, veel
kennis om met peerden en vee om te gaan
en daarom werd hij aan het werk gezet op
de boerderij, Een paar dagen waren vol
doende om een opmerkelijke verandering
bij hem teweeg te brengen. Zijn eetlust
keerde terug, zijne geestdrift herleefde en
zijn vermagerd gelaat werd ronder en
minder lijkachtig. Jacob wist natuurlijk
zeer goed, aan wien hij deze veranderin
gen te danken had en op zijne manier
was hij Robert uitermate dankbaar.
Eindelijk kwam de dag, waarop werd
toegestaan, dat de veroordeelde den brief
zou ontvangen, dien men hem als straf
onthouden had. Robert was er niet bij
tegenwoordig toen hij hem kreeg, maar
hij zag Stanley des avonds, toen de ge
vangenen eten ontvingen.
Stanley's gelaat was donker, zijn oogen
puilden hem uit het hoofd, zijne handen
beefden en dikke, opgezwollen aderen
vertoonden zich op zijn voorhoofd.
Ho 1 Wat beteekent dat nu riep
Robert uit. Ik dacht dat die brief u zoo
veel genoegen zou doen gij hebt er zoo
naar verlangd en nu ziet gij er nog slech
ter uit dan te voren
Die schurk I was alles wat Stanley
kon uitbrengen.
Zijn gelaat was vaalbleek geworden
Hij deed blijkbaar moeite om zijnen drift
te bedwingen.
Die schurk herhaalde hij en vervolg
de toen op zachter toon
(Wordt voortgezet).
