Donderdag 2! December 1905 5 centiemen per nummer. 579te Jaar 580
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN. EIGENDOM
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
CONGO.
HET GEHEIM
Verluchting
der Woningen.
Godsdienst
en Zedenleer.
DE DENDERBODE
i it blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee-
kcuing van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week voor
de Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 vcor zes
maanden fr. 1-75 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, Nr 31,
en in alle Postkantoren des Lands.
CHIQUE 8MJM.
Per drukregel. Gewone 15 centiemenReklamen fr. 1-00Vonnissen op
3<»e bladzijde 50 centiemen. Dikwyls te herhalen bekendmakingen bij acccord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota
rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dijnsdag en vrijdag
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten bureele v*n
dit blad.
AALST, 20 DECEMBER igo5
Na al de beschuldigingen tegen de
Missionarissen van den Congo uitge
bracht, in het officiëel versing van het
onderzoekscomiteit van den Onafhanke-
lijken Staat,doet het deugd aan het catho-
liek hert te zien, dat de officiëele mannen
van den Congostaat de verdiensten van de
catholiekc Missionarissen naar weerde
prijzen en hoogachten.
Men heeft ons eenen brief ter lezing
gegeven van den Hoog Eerw. Pater
Banckaert, een Bruggeling, en Aposto
lische Prefect van Cwango-missie, die aan
de Paters Jesulten is toevertrouwd, en in
het officiëele verslag bijzonder genoemd
wordt. Men had hen in het bijzonder be
schuldigd de kinderen uit te buiten.
Ziehier wat de Hoog Eerw. Pater, na
zijne weldoeners bedankt te hebben,
daaromtrent schrijft
(i De Staat heeft ons de voogdij der
weezenkinderen toevertrouwd.Een ma
il gistraat doet nu de ronde van onze
standplaatsen, om een onderzoek te
doen naar den staat dezer ongelukkige
kleinen.
Indien de Missionarissen de kinderen
zoo slecht behandelen, dan zou de Staat
ze aan hunne uitbuiting onttrekken en zc
elders plaatsen, en zeer zeker geene
nieuwe slachtoffers hun overleveren.
Ziehier nu den uitslag van dat onder
zoek.
a In eertien dagen, gaat P. Banckaert
voott, heeft hij bier, de Zusters van O.
L. Vrouw meer dan honderd weezei,
gezonden. Dientengevolge is het getal
kinderen hier te Kisantu, bij de Zus-
ters,drie honderd dertig, en te Nlemfu,
t in de tachtig. Indien wij van den eenen
kant de Voorzienigheid moeten liedan-
b ken, van den anderen kant, worden wij
genoodzaakt bij te bouwen, om dat
klein volkje onder dak te brengen.
Daarna komt de kleeding en de voe-
ding, om ze groot te brengen en er
chiistelijke moeders van te maken. Dat
werkt verdient zeker de ondersteuning
van de vrienden der missie, want het is
op de christelijke moeders, dat de Mis-
sionaris zijne hoop heeft gesteld.
Eindelijk, ten bewijze, dat onze zende
lingen nog zoo slecht niet te werk gaan,
schrijft nog P. Banckaert
Wij hebben hier, op het einde van.
n September, het bezoek gehad van den
Gouverneur-Generaal. Op weg naar
b den Opper-Congo. Hij was ten uiterste
voldaan over zijn bezoek. Met mannen
UIII1IHI3
O
88" Vervolg.
Voor den detective waren deze korte
brieijes echter volkomen voldoende. Hij
zag er tot zijne groote vreugde uit, dat
Sint Alba en zijne vrouw zich geheel
veilig waanden en dat zij derhalve zondei
de minste achterdocht te koesteren te
gelegener tijd in Tours zouden terugko
men. Dat was hem het voornaamste.
M. Hunter en Duvivier waren intus-
schen lang niet zoo rustig. De eerste ver-
langde niets liever dan een einde aan de
zaak te maken, terwijl de Franschman
zich over zijn nichtje bezorgd maakte en
den angst met van zich kon weren, dat er
een of ander ongeluk zou gebeuren. Tom
Brusel deed al zijn best om den ouden
heer gerust te stellen door hem mede te
deulen, dat de stukken, die omtrent Srnt-
Alha's schuld geen twijfel meer overlie
ten, reeds in Engeland zouden zijn aange
komen en dat M. Norfolk ongetwijfeld
zijn best zou gedaan hebben om Char
lotte, zoo hij haar al niet kon doen ont
slaan, toch zeker die gemakken bezorgen,
die haren toestand veel dragelijker zou-
zooals baron Wahis, kon men goed
werk doen. Hij is de missiën genegen,
en als hij maatregels neemt of bevelen
geeft, wil hij dat ze uitgevoerd worden,
wat met anderen het geval niet is.
Zoo handelt de hoogste gezagvoerder
van Congoland.
Niet alleen, wij, catholieken, zijn over
de lasterlijke beschuldiging verontwaar
digd, ook treft men liberalen aan die het
niet min zijn dan wij.
Zoo lezen wij in l'Echo d'Ostende
sen liberaal orgaan
Naar ons inzien is het verslag der
onderzoekscommissie overdreven streng
tegenover de catholieke Missionarissen.
Het oordeel dat de commissie heeft kun
nen vellen berust slechts op enkele en
heel betwistbare getuigenissen. Onze hoe
danigheid van liberalen hindert ons in
het geheel niet om te verklaren: in opzicht
van beschaving is de door de catholieke
Missionarissen bekomen uitslag merk
waardig, en laat de onbeduidende grie
ven, welke men hun zou kunnen ten laste
leggen, in de scihaduw. n
Hetzelfde kar, het Oostendsche blad
niet zeggen van de protestantsche mis
sionarissen, voor welke het verslag zich
zoo minzaam toont.
Er is een punt, schrijft het. dat alwie
iet of wat met de zaken van Alrika bekend
is, verwondert, dat namelijk de onder
zoekscommissie.zoo streng voor de catho
lieke missiën, niets dan pluimpjes heeft
voor de protestantsche zendingen,
In algemeenen regel zijn de protes
tantsche missionarissen noch vredestich
ters, noch apostelen van beschaving, zij
zijn meestal noch min noch meer dan
handeldrijvers met allesbehalve eerzame
betrachtingen, met allerlaagste hebzucht
bezield.
b Voor den Onaf hankelijken Staat zijn
zij gevaarlijke tweedrachtstokers, eene
heimelijke partij van bespieding, van
internationale verklikking, even weinig
onbaatzuchtig als rechtzinnig
Binnen in het land leggen zij er zich
op toe om wantrouwen en opstand by de
inboorlingen te zaaien, en er buiten om
tegen de regeering van het land, da» hun
de grootste gastvrijheid verleent, haar te
wekken.
Dikwijls geven zij het voorbeeld van
de schaamtelooste zedeloosheid, en gaan
zoover dat zij, op enkele inzage van por
tretten, achtereenvolgens vier huwelijken
aangaan met blanke meisjes, hen opzet
telijk uit Europa toegezonden.
i) De protestansche missies of liever,
zooals men ze noemt, de protestantsche
sociëteiten van evangeliseering zijn, in
den maken. De overtuiging, dat haar
onschuld weldra aan 't licht zou komen,
zou haar zeker moed geven om hare in
vrijheidstelling geduldig af te wachten.
Eene onverwachte gebeurtenis gaf eene
afleiding in deze dagen van spanning en
angstige verwachting. Op eenen morgend,
toen de vrienden aan 't ontbijt zaten, trad
een flink, breedgeschouderd jongman de
eetzaal binnen.
Power 1 Bij alles wat mogelijk is
riep Brusel uit, zijn ines latende vallen
cn met drift op den binnenkomende toe-
loopendc en hem met kracht en hartelijk
heid de hand schuddende. Power, oude
jongen 1 gij hier Waar komt gij in 's he
melsnaam vandaan
Van Londen, natuurlijk! antwoord
de Robert, glimlachend oter den ijver
van zijnen vriend. Ik hoorde dat gij nier
waart met M. Hur.ter en M. Duvivier en
wilde ook geerne van de partij zijn
De beide heeren waren natuurlijk niet
minder verheugd Power terug te zien en
heetten hem van harte welkom.
Robert had hun eene heele geschiedenis
te vertellen. Gelukkig bracht hij niets
dan goed nieuws. Jacob Stanley had
woord gehouden. Hij had zijne bekente
nis in het bijzijn van den gouverneur der
Dartmoorsche gevangenis herhaald en
een brief aan zijne vrouw geschreven met
de inlichting hoe zij handelen moest.
Met dit stuk gewapend, had Robert zich
tegenoverstelling met de catholieke, vol
strekt niet kiesch in het aanvaarden van
hunne bedienaars, en menige gedpklas-
seerden, menige in de straten van Londen
opgeraapte nietsdoeners, die niet meer
weten van wat hout pijlen te maken, laten
zich met vreugde aanwerven in het leger
der vreemdsoortige opvoeders, die in
Congo en elders hun winstgevend stieltje
uitoefenen, b
Een ander liberaal blad, Le Carillon,
kondigt aan dat -de Afrikaansche Kring,»
waar bijna al de gewezen officieren,
onder-officieren en andere Belgen, die in
Congo verbleven hebben, d;el van ma
ken, de aanvallen der enkwestmannen
tegen onze missionarissen luidop gaat af
keuren.
Een der aanzienlijkste zijner leden, een
gekend vrijmetselaar en die zijne philo-
sophische denkbeelden niet wegstopt,
zegde deeaangaande Ik houd niet veel
noch van monniken noch van pastoors,
toch moet ik ter wille van de waarheid
verklaren dat in Congo de Missionarissen
de tenigen zijn.die werken en beschaven.
Men ziet ze aan de zijde dtr negers hunne
landerijen bebouwen, hunne kinderen
onderwijzen, hun een ambacht leeren, en
'.v s met eene onbaatzuchtigheid wel
ke al de Europeanen hebben kunnen be
wonderen, Maar die onbaatzuchtigheid
zelve mishaagt aan sommige handel
drijvers, wier eenige bekommernis is zoo
veel ivoor te verzamelen als maar moge
lijk is. Wat geven zij er om negers te
hebben, die schoen- of kleermakers of
timmerlieden of andere ambachtsmannen
zijn; zij,zij zoeken niets dan lastdragers,
ellendige schepselen die caoutchouc ver
garen in ivoor aanbrengen. En deze
drijven zij met den stok vooruit, klinken
zij in de boeien als zij weerstaan, en de
opperhoofden der negers binden zij vast
aan palen. Neen, de missionarissen ma
ken geen misbruik van de negers. Zonder
de Missionarissen zou de beschaving in
Congo geen stap vooruitgegaan zijn.
Ik herhaal het, schrijft de correspon
dent van Le Carillon, b 't is een
vrijmetselaar, die zoo over onze Missiona
rissen sprak.
Voegen wij, om te eindigen bij de hoo-
ger aangehaalde nog de getuigenis van
een Belgischen officier. Commandant Le-
maire, die verscheidene jaren in Congo
heeft doorgebracht. Zooals hij zelf ver
klaart, heeft hij geen geloof, wat onge
lukkig is voor hem, maar des meer ge
wicht geeft aan zijne getuigenis omtrent
de Missionarissen.
Nu dan, in eene conferentie, te Brussel
gegeven in den Touring-club,zegde Com
mandant Lemaire o. a.
Opdat eene coloniale onderneming
gelukke, moc-t men er slechts mannen
aan hechten, die hunne voldoening alleen
zoeken in dt vervulling van hunnen
plicht en slechts ten doel hebben hun
vaderland zonder cenige nevenbedoeling
te dienen. Welnu, alhoewel ik zelf geen
geloof hebbe, altijd heb ik de Missiona
rissen bewonderd en nooit heb ik de be
schuldigingen kunnen begrijpen, waarvan
zij het voorwerp zijn... De leden der com
missie moeten zich bedrogen hebben en
slecht ingelicht geweest ziju. b
Deze verschooning der commissie kan
ongelukkig niet worden aangenomen.
Het blijkt ten duidelijkste dat de com
missie wel is ingelicht geweest, maar de
beschuldigingen tegen onze Missionaris
sen in haar verslag heeft opgenomen
alleen om voldoening te geven aan de
vrijmetselarij en aan de Engelsche protes
tantsche uitzendelingen.
Wat zijn onze catholieke Missionarissen
schoon gewroken
De boeren moeten niet alleen zorgen
dat de stallen, waarin hunne dieren staan,
verlucht worden, zij moeten dat ook doen
voor hunne eigene woning Zulks is bij
zonder noodig in den winter, omdat als
dan deuren en vensters zorgvuldig wor
den gesloten uit vrees voor de koude,
terwijl ze in den zomer veelal, het meeste
van den tijd, wagenwijd open staan. Zij
moeten daar in den winter vooral acht op
geven ook nog om de volgende redenen":
omdat er alsdan den ganschen dag door
vuur wordt gestookt, omdat de avon
den lang zijnde, de lamp of kinket uren
en uren brandt, omdat rond de stoof
gezeten, het mansvolk daar pijp op pijp
smoort, omdat in vele kleine gebrui
ken, 's avonds en ook door den dag, in
de gewone verblijfplaats eten voor de
dieren wordt gekookt, koeketels worden
afgestookt, die de vertrekken met dampen
en geuren vervullen. Dat zijn al oorzaken
van luchtbederf? En daarom moet er, in
den winter, op het verluchten der wonin
gen bijzonder worden gelet.
Ook de slaapkamers mag men niet ver
geten. 's Morgens, zoodra men uit het bed
is, moeten dekens en lakens worden afge
nomen en op stoelen worden open ge
spreid. Dan moeten de vensters worden
geopend, en als later de versche lucht
hare werking heeft uitgeoefend, dan eerst
mag het bed worden opgemaakt en de
vensters gesloten.
Strijdlustige hanen. Al» hanen te
strijdlustig zijn bindt men de jooten sa
men met een sterken wollen dtaad, zoo
dat zij slechts stappen en niet locpen kun
nen. Na een paar dagen is het vechtdier
bedaard en vreedzaam geworden.
Een der opstellers van »ji Gaulois
heeft den heer F. Brunetière ondervraagd
over de zedenleer.
De bestuurder van La Revue des
deux Mondes antwoordde
B lk verstoot de wetenschappelijke ze
denleer van Bertholet en de metaphysi-
sche zedenleer van Fouilleé.
Uit haren aard moet dn zedenleer gods
dienstig zijn en zij mag maar zedenleer
beeteo, als zij eene lahrre bekrachtiging
heeft. Er bestaat geene zedenleer zonder
het grondbeginsel van l"on en straf. Ja,
de daden, die wij, in di« sterfelijk leven
verrichten, moeten in het toekomende le
ven geloond of gestraft worden anders
ware het plichtgevoel een bedrog.
Hoe zou de samenleving er uitzien met
eene wetenschappelijke o. metaphysiscbe
zedenleer Maak eens. aan de menschen
wijs, dat zij hunne driften niet mogen
voldoen, dat zij niet mogen stelen, dat zij
niet mogen moorden, als gij hun leert,
dat de dood aan alles een einde stelt, dat
er geen eeuwigheid bestaat....
De zedenleer moet op don godsdienst
steunen, ik herhaal het en druk er op.
Zoo sprak M. Brunetièie, een der
grootste denkers van onzen tijd.
En zekere schoolmeesters weigeren in
hunne domme verwaandheid den cate
chismus in de volksscholen tc onderwij
zen
En de gemeentebesturen zijn, in ons
catholieke België verplicht, die kerels te
dulden en... te betalen
onmiddellijk naar Londen begeven om
in de eerste plaats M. Norfolk te raadple
gen. Zijn broeder Jan, doctor Norfolk,
waa bij de samenkomst tegenwoordig
geweest en had den raad gegeven eene
commissie van geneeskundigen te doen
benoemen, ten einde de oorzaak van den
docilvan M. Gallo te bestatigen een
verlof tot opgraving van het lijk was
daarbij aangevraagd. Tot zijn groot ge
noegen had Power van den hoofdinspec
teur de verzekering ontvangen, dat Stan
ley noch zijne vrouw verder in de zaak
zouden worden gemoeid, terwijl doctor
Norfolk de taak op zich had genomen in
Robert's plaats voor de vrouw te zorgen
hij was reeds dadelijk in staat haar meer
winstgevend en minder zwaar werk te
verschaften.
Toen al deze zaken geregeld waren, de
geneeskundige commissie zich gevormd
en haar taak met ijver en voortvarendheid
ter hand genomen had, vord M. Norfolk
het voor Power onnoodig zich langer in
Londen op te houden en gaf gij hem den
raad zijr. vrienden in Frankrijk op te
zoeken cn hen in hun moeilijke onderne
ming ter zijde te staan.
En waarom denkt gij nu wel, zegde
Robert Power, aan liet eind van zijn ver
haal gekomen, dat die brief, dien de
vrouw van Stanley zoo zorgvuldig be
waard heeft, voor den schurk zoo goed
als een doodvonnis is Hij schrijft er
in, dat hij Stanley rijk zal maken, zoodra
de weduwe van den geldwolf daar is
natuurlijk Gallo meë bedoeld zijn
vrouw zal zijn geworden. Die brief is niet
onderteekend, gij begrijpt wel, dat hij
daarvoor slim genoeg was, maar... hij is
geschreven in hetzelfde spinpootachtige
handschrilt, dat ik dadelijk herkende,toen
ik in de kamer van de vermoorde vrouw
het afgescheurde stuk van den brief
vond
Eindelijk kwam 't uur om handelend
op te treden.
Kort na Robett Power's komst te Tours,
meldde M. Ferron aan zijne vrouw, dat
hij den volgenden dag zou terugkeeren
met M. Courtin (anders gezegd Sint-Alba)
en diens rijke reisgenoote.
Op het bepaalde uur was natuurlijk
alles in gereedheid om 8hen te ontvangen.
Het bevelschrift om Sint-Alba te arres
teeren was gekomen en bevond zich veilig
en wel in den zak van M. Brusel, De
Commissaris van politie te Tours was in
het geheim ingelicht, omtrent hetgeen sr
zou gebeuren, en hij had beloofd zijne
medewerking te zullen veileenen. Eenige
policieagenten, onder bevel van een bri
gadier, werden ter beschikking gesteld
van M. Brusel en wachtten op zijne beve-
len.
Nu zal ik u eens vertellen, hoe wij
't moeten inrichten, zeide de inspekteur.
't ls natuurlijk gewenscht, dat wij dit
Bij de verplanting van boomen ge
bruikte men nooit verschen mest, daar de
wortels, waar ze met onverteerde mesten
in aanraking komen, licht rotten. Daar
door wordt het vormen van nieuwe wor
tels zeer bemoeilijkt. Wie eene nieuwe
beplanting wil maken, moet ovtr eene
voldoende hoeveelheid goed verteerden
mest beschikken, en als dit niet het geval
is, alleen voedzame tuinaarde in de plant-
kuilen brengen.
zaakje doen afloopen met de minst moge
lijke opschudding, ter wille van die arme
Mevr. Ferron en haren echtgenoot, die
eene zaak hebben en natuurlijk den
wensch koesteren om zoo min mogelijk
door de buren bebabbeld te worden. Dat
zijn wij haar verplicht voor de hulp, die
zij ons geboden heeft. Wij kunnen het
zoo inrichten Mevr. Ferron gaat naar
den trein en doet even alsof er niets ge
beurd was. Zij brengt hare gasten te huis
en zendt ons bericht, als zij veilig en wel
in de woning zijn. Zoodra wij een teeken
krijgen, dringen wij naar binnen en een,
twee, drie, de slag is geslagen I Wat
denkt gij van dat plannetje
XXXIII.
De voorstellen van M. Brusel droegeri
de goedkeuring weg van de andere partij-
genooten.AUeen Robert maakte tegenwer
ping. Zou Mevr. Ferron sterk genoeg zijn
om geen achterdocht op te wekken bij
Sint-Alba Dat heerschap liet niet met
zich spelen. Het minst 'onvoorzichtige
woord, of een enkele blik, waren vol
doende om hem op zijne hoede te doen
zijn en hem eene kans te geven tot dt
vlucht. Indien Mevr. Ferron niet bepaald
overtuigd was zich te kunnen beheer-
schtn, zou het beter zijn eene wijziging
te brengen in het plan.
Wordt voortgezet.
