Donderdag 19 September 1907 5 centiemen per nummer 61ste Jaar 3983
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
OPENBAAR
ONDERWIJS.
ichat
van John
door Grant Allen.
Cann
Onze Colleges.
JEEK EX AXDER.
DE DENDERBODE.
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee-
keoing van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week voor
le Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor
Jnnanden fr. 1-76 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving
^ii.digt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont-
raagea zijn ten laste van den schuldenaar.
Man schrift in bij O. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstrast, N' 31,
in alle Postkantoren des Lands.
CUIQUE Slim.
Per drukregel. Gewone 15 centiemenReklamen fr. 1-00Vonnissen op
3«* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij acccord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota
rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dijnsdag en vrijdag
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten hureele vaa
dit blad.
Aalst, 18Septemb. 190T.
De begrooting van openbaar onder
wijs voor 't dienstjaar 1907 werd ter
■IVolkskamer gestemd met 65 stemmen
Voor en 51 tegen, 't was rechter tegen
De catholieken alleen stemden dus de
TKHÜge toelagen voor den dienst van
onderwijs der drij graden, lager, mid-
uelbaar en hooger onderwijs.
Blauwen en rooden zijn hierover 't ac-
BOord, volgens hen, is alle onderwijs
gïnders dan het liberaal onzijdig, of He
ter, ongodsdienstig onderwijs, onnoo-
ïedig, nadeelig en zelfs gevaarlijk. Maar
nijeen wonder toch de liberalen en hunne
orjondgenooten, de socialisten, beweren
iat zij alle w etenschappen en kundig-
teden der wereld in pacht hebben en
iygevolg kan niemand geleerdheid en
Krstand aan anderen verschaffen of in-
Joezemen dan zij en hunne aanhangers.
Vindépendance, een liberaal Brussel-
(Che orgaan, dit blauwe en roode tegen-
itemmen besprekende, zegt dat het niet
[ebeurde uit vijandschap tegen het offi-
:ieel onderwijs maar wel uit haat tegen
let catholieke vrij onderwijs.
Wie zou daar nu toch kunnen aan
ijwyfelen 1 Is 't niet algemeen geweten
'"'.at blauwen en rooden het officieel on-
erwijs voorstaan
Nu ze weten wel waarom In de
nitfflcieele scholen, zonder God, kweekt
otiaen lieden die na weinigen tijd op den
ant van den blauwen nest gezeten te
pbben dan eindelijk in 't roode kamp
eêrvallen.
ig, Als men blauwen en rooden van offi-
leele scholen hoort gewagen, dan zeg-
^■en zij immersonze lagere scholen,
nae atheneums, onze hoogscholen en
^t juist of die offlcieele onderwijsge-
üchtea met hunne penningen uitsluite-
jk worden gesticht en in stand gehou-
en.
Maar van scholen door hen gesticht
B onderhouden spreken ze nooit, maar
e )0k er bestaan geen ook, want 't zijn al
Örajesbyters onze liberalen....
En tot bewijs als men zijne buurt
verziet ziet men gansch de wereld, zegt
,'6 spreuk, hoeveel scholen telt men hier
1 t ronde door liberalen of socialisten
teticht Geene Het doet toch,
juó-hebben eene kakschool gesticht in me-
ïwiBding der Dames van Maria. 't Is eene
pwalende school en er is weinig gelde-
D E
2' vervolg.
Doch, zou hij haar dan rechtuit tot zijne
trtrouwelinge maken en haar zeggen
Mrtoe hij het geld noodig had Neen,
lt zou niet gaan, haren oom, en eerst
ens meening vragen. En de oude Cart-
right, die een bekrompen, angstvallige
iff'.!80011 wa8> zou het haar stellig ontraden,
zj zou het noemengoed geld naar kwaad
5'd werpen
Was het niet om razend te worden, van
'e kleingeestige, kortzichtige menschen
nankehjk te zijn, die niet verder zien dan
ïnnen neus lang is Maar Cecil zou
w,el we^n te behelpen. Tot Ethel's
gen bestwil zou hij haar bewegen, hem
®e som in handen te geven en als hij
naar later honderdvoudig uit John
wn s millioenenschat t rug betaalde, dan
zij hem zijn klein, onschuldig bedrog
el vergeven. b
Dienzelfden avond nog, zonder zich
nger te bedtnken, begaf Cecil zich naar
beminde, Ethel Lutherland. Ik moet
'jzer smeden zooiang ha eet is, zegde
VliJ ctlze'ven-_Er is geen minuut te
en> anders is misschien nog een
lijke hulp noodig om ze in stand te hou
den.
Het vrije catholiek onderwijs is de
vyand voor de liberalen, 't is het bol
werk dat aan hunne aanvallen tegen
godsdienst en vrijheid weêrstaat. De
vrijheid van onderwijs durven zij niet
ontkennen, maar zy trachten ze door alle
mogelyke middelen te dwarsboomen en
allo bestaanmiddelen te ontrekken.
Dit is onbetwistbaar het ordewoord
der schoolpolitiek van blauwen en roo
den.
Laat ons dus op onze hoede zijn, om
ons niet te laten foppen. In België waar
vrijheid en gelijkheid tot grondslag ligt,
is het onze opperste plicht onze duurbare
rechten krachtdadiglijk te handhaven.
Gansch de liberale politiek bestaat im
mers in Alle vrijheden en rechten
voor ons, liberalen, en niets van dat
voor de catholieken
In den jougsten wedstrijd tusschen
de offlcieele en gepatroneerde gestichten
kampten, voor* de Vlaamsche Taal,
6 bisschoppelijke colleges der bisdom
men Mechelen, Brugge en Luik, tegen
een dozijn Atheneums.
Een prijskamp in Vlaamsch opstel
had plaats tusschen de leerlingen der
Rhctorica van de oude humaniora hij
geeft dus de maat der kennis welke de
leerlingen der Staatgestichten en die der
vrijo colleges op het einde hunner stu
diën in de Vlaamsche taal bezitten.
43 onderscheidingen werden toege
kend, waarvan de 6 Bisschoppelijke
CoUeges er 29 behaalden en de 12
Atheneums slechts 14. (Staatsblad van
7 September).
Hier dient nog bijgevoegd
le Dat de Vrye Colleges meest al de
prijzen behaalden.
2® Dat het getal mededingers der offl
cieele gestichten dit der gepatroneerde
zeer ver overtrof.
Dat in den wedstrijd die jaarlyks tus
schen al de gestichten van het bisdom
Mechelen plaats heeft, verscheidene col
leges minstens zooveel punten behalen
dan het college van Herenthals, dat
nochtans in den offlcieelen prijskamp
van 't Vlaamsch twee der eerste prijzen
bekwam.
In de derde latynsche klas was er
wedstrijd in latijnsche vertaling.
Van al de leerlingen der Atheneums
vrije Colleges uit het Vlaamsch ge
deelte des lands, waren er 31 die, met
ander mij met het vinden van John Cann's
schat voor.
Ethel opende hem zelf de deur. Het was
tusschen hen beiden reeds eene lange ken
nismaking, zooals bij gouvernementskler
ken den regel is en tante Emily, bij wien
het meisje inwoonde, liet hen dan ook wel
eens een woord onder hen beiden spreken.
Het meisje zag er met haar bleek gezichtje
en het roode lint in det haar heel lief uit
heel lief maar wel wat vermoeid en af
gemat. Cecil herinnerde zich, terwijl hij
haar in de bruine oogen zag, dat het heden
de dag van hare pianolessen was geweest.
Hare pianolessen Ethel Sutherland moest
voor een spotprijs aan eenige domme kin
deren toonladders en deuntjes inpompen,
terwijl de onmetelijke schatten van John
Cann daar letterlijk lagen te wachten, om
door haar genomen en genoten te worden
De gedachte alleen reeds joeg Cecil het
bloed naar de hersenen. Hij moest die twee
honderd pond dezen avond nog in handen
zien te krijgen, of anders de gansche onder
neming zich uit hoofd zetten.
Wel, lieveling, zegde hij, hare hand
in de zijne houdende, wat ziet ge er weer
vermoeid uit. Hebben die afschuwelijke
kinderen het u weer zoo zuur gemaakt
Konden wij maar trouwen, dan was het
Ethel glimlachte gelaten.
Ja, plezierig is het niet. Cecil, zegde
zij, vooral wanneer men hoofdpijn heeft.
Maar het geeft mij bezigheid, en ik verdien
de vertaling van Latijn in het Vlaamsch
te maken, eene onderscheiding bekwa
men, en van die 31 behooren er 30 tot
de Bisschoppel(jke Colleges en één en
kele tot een Atheneum, dat van Ant
werpen (Staatsblad van 1 Sept.)
Het Staatsblad van 8 September geeft
den uitslag van den wedstrijd iu Vlaam-
schen opstel tusschen de leerlingen der
3® latijnsche klas. Van de 44 toegekende
onderscheieingen, behaalden de vrije
bisschoppelijke Colleges er 33, en de
Atheneums slechts 11.
Dit zijn geen woorden maar feiten
met eene doorslaande belëekenis, name
lijk, dal onder opzicht van 't onderwijs
der moedertaal, onze flinke Bisschoppe
lijke* Colleges aan de Staatsgestichten
hoegenaamd niets te benijden hebben.
En waar zijn nu de dompers, de ver
nietigers van het onderwys Zijn het de
catholieken of de liberalen, want het
meerendeel dier offlcieele gestichten zijn
vlakaf liberaal
Huiveringwekkende statistiek.—
Ziehier de bedroevende cijfers door de
Thierfreund van Stuttgart afgekondigd
Gedurende het jaar 1906 hadden er
in Spanje 586 stierengevechten plaats,
onder andere 272 eigenlijk gezegde
gevechten met volwassen dieren en
314 met jonge stieren. Het getal die
ren in deze bedrijven bezweken klimt
tot 1379 en vertegenwoordigt eene waar
de van 2 millioeo pesetas de jonge
stieren hadden eene waarde van 750,000
pesetas. Met uitdagenden trots vermeldt
de statistiek dat er in 1906 drie honderd
twintig stieren meer gedood werden
dan in 1905.
De waarde der gedoode paarden
klimt tot 800,000 pesetas. De kosten van
deze stierengevechten gingen tot 8 mil-
lioen pesetas, terwijl de ontvangsten 12
millioen beliepen, dus eene winst van 4
millioen.
Spanje heeft nog niets verloren van
zijne verdoemenswaardige passie voor
die nationale schriktooneelen integen
deel, zij is nog aangegroeid. Is dat niet
betreurenswaardig en eene bloedige uit
daging tot de verwaande wereld, die
zich beschaafd noemt
Stierengevechten in het Zuiden, ha
nengevechten, duivenschietingen, groote
klopjachten in het Noorden. Hebben w(j
het recht de Spanjaards den steen toe ie
werpen 1 Wij denken van neen.
Kog een mislukt schan
daal. Het eene na het andere
er toch nog iets meê. Wij hebben zoo wei
nig, zelfs voor twee vrouwen, om zoo een
voudig mogelijk te leven. Daarom ben ik
zoo blij, dat ik ten minste nog iets kan bij
dragen om tante Emily, die zoo goed voor
mij is, de zorg wat te verlichten. De lessen
worden mij toch redelijk goed betaald.
II.
Ethel, begon Cecil, die het beter
achtte maar ineens met de deur in huis te
vallen ik ben dezen avond hier gekomen
om u te eens spreken, over een middel
om op veilige manier uwe inkomsten te
verbeteren. Niet door lessen, Ethel, niet
door lessen. Het is mij eenhartzeer, u
zeiven te zien afbeulen met dat getokkel
voor domme, onwillige schoolkinderen.
Ik weet iets veel beter. Ik weet eene
volmaakt veilige en zeer voordeelige beleg
ging voor drie honderd pond, die gij in de
Nieuwzeelandsche vierpercents hebt. Ge
zult misschien al wel gehoord hebben, dat
de Nieuwzeelandsche papieren op oogen-
blik zeer laag staan
Zeer laag riep Ethel verbaasd. En
M. Cartwriht zegde mij verleden week nog
dat zij even goed waren als de Engelsche
Bank 1
Mijnheer Cartwriht is een oude sloor,
antwoordde Cecil driftig. Hij verbeeldt zich
omdat de coupons door Rothschild betaald
worden, dat de kolonie Nieuw-Zeeland
volkomen betrouwbaar is. Maar ik ben aan
het departement van koloniën en ik weet
het wel beter. Nievw-Zeeland zit tot over
branden de zoogezegde clerikale schan
dalen in Italië jammerlijk uit,tot groote
schaamte en schande van de godsdienst
haters, welke ze op touw gezet hebben.
Men zal zich herinneren dat te Vo-
razze de Paters Salezianen, die daar een
collpgie besturen, in verhoor geroepen
geweest waren, op de aanklacht van
zekere mad. Besson, die beweerde dat
haar zoontje de ergste schandalen in het
gesticht betrapt had. Het onderzoek
heeft bewezen dat de jongen eenvoudig
had gelogen, waarschijnlijk op het aan
stoken van zekere frammagons. En nu
is daarby nog uitgekomen dat het
knaapje het zoontje van mad. Besson
niet is
Na de eerste ondervraging reeds had
het parket de Paters moeten in vrijheid
stellen, doch later had het een oppasser
van het collegie aangehouden, zekere
Latluada, die door een anderen jongen
beschuldigd werd hem schandelijk te
hebben mishandeld. De geneesheeren
hebben nu dezen knaap onderzocht, en
zij verklaren dat hij volstrekt geene
mishandelingen ondergaan heeftT De
vader is dan haastig naar den procureur
des konings geloopen om zijne aanklacht
in te trekken, en Lattuada is terug in
vryheid gesteld.
De liberale en socialistische bladen,
die zoo zeer met de ingebeelde schan
dalen geschermd hebben,zullen zich wel
wachten dat meê te deelen aan hunne
lezers.
Een maatschappelijk ge
vaar. Klachten worden ons nu en
dan toegestuurd over het groote gemak,
dat door de regeering toegestaan wordt
voor het verplaatsen dor werklieden
krachten van den buiten naar de stad.
Op het woning-congres.tc Londen dezer
dagen gehouden, werd door M. Mahaim
(Mahau) eene rede gehouden waaruit
bleek dat bij de lage vrachten van
trams, lokale spoorwegen en gewone
spoorwegen in België, de arbeiders de
kilometer voor het vierde van een cen
tiem kunnen afleggen, en het werkvolk
der fabrieken in de steden voor een
groot deel op den buiten woont.
In 1905 legden do arbeiders in België
gemiddeld een afstand van 7 kilometers
en een vierde af om van hunne woon
plaats op hunne arbeidersplaats te
komen. De arbeidsmarkt van Luik strekt
zich uit tot Oostende en van de 5830
man, die te Luik komen werken,
wonen er niet minder dan 1063 op een
afstand van meer dan 50 kilometers van
de stad
9 Een gevolg van een en ander, zegde
spreker verder, is eene stijging der
loonen op den buiten en eene daling daar
van in de steden. Een ander gevolg is
geweest, dat nu woon- en werkplaats
niet zoo nauw meer met elkaar samen
gaan, een belangrijk bezwaar tegen het
in eigendom hebben van zijne woning
voor den arbeider is verdwenen.
Landbode
Kanarievogel.
Kanarie, goud-geel vogelkijn,
wat klinkt toch weêr,
bij d'eersten lieven zonneschijn
uw stemme teér
Gij kwinkt en zingt en tiereliert,
zoo machtig bly,
alsof gy ook de Lente viert
in huis by my.
En hoog of laag, en stil en fijn,
zoo heft ge uw lied
een vogel die zelfs vrij zou zyn,
die kan 't zoo niet
Ik heb u lief, Kanarie zoet,
omdat uw zang.
u blij en hoopvol leven doet
in uw gevang
Omdat uw kwettrend fijn gefluit
van blijheid straalt,
omdat ge door uw schel geluid
uw vreugd verhaalt
de ooren in de schuld, dat verzeker ik u,
en eene sterke daling van die stukken kan
niet lang meer uitblijven. Luister naar het
geen ik u zeg, Ethel Als ge die Nieuwzee-
landers niet in tijds verkoopt, zult ge binnen
kort moeten ondervinden dat uwe driehon
derd tot minder dan de helft verminderd is 1
Ethel aarzelde en zag hem verwonderd
aan.
Dat is vreemd, zegde zij. M. Cart
wriht had mij juist geraden mijne stukjes
Nieuwzeelanders te koopen. Hij zegt dat
die zoo veilig zijn en zoo goed betalen.
Die domkop riep Cecil. Wat kan hij
er van weten Heeft hij u onlangs niet
aangeraden om Portugeezen te koopen, die,
zooals iedereen mij toestemmen zal, met
vijftig veel te duur betaald zijn Hij
spreekt van dingen, waar hij hoegenaamd
geen verstand van heeft. En zoo'n sukke
laar vertrouwt gij nog Laat u liever
door mij raden, Ethel. Ik ben beter dan
iemand in de gelegenheid om den geldelij-
ken toestand van de koloniën te kennen.
Als ge mijnen raad opvolgt, dan verkoopt u
die Nieuw-Zeelanders en belegt het geld in
iets veel beters, dat ik u aan de hand kan
doen. En als ge verstandig zijt, dm zegt
ge daarvan niets aan mijnheer Cartwriht.
Maar Cecil ik heb in die dingen
nooit iets gedaan zonder I em te raadple
gen. Ik vrees waarlijk dat ik verkeerd zou
doen.
Cecil drukte haar teeder de hand. Hoe
wel hij bezig was haar te bedriegen tot
Cath. Jonge Wachten.
Het groot congres, dat Zaterdag en
Zondag te Sint-Truien plaats had, was
een der schoonsten, die men tot nu toe
by woonde.
Bij de openingszitting, die Zaterdag
namiddag plaats had, zetelden aan het
bureel MM. Maurice Pirmez, volks
vertegenwoordiger van Charleroi en
voorzitter der federatieThirau en Koel
man, ondervoorzitters Van der Cruys-
sen, algemeen secretaris Schoenmae-
kers, penningmeesters Claes, Ignace
Bieswal, Van Haver en Haynault, comi-
teitsleden.
De eerste redevoeringen werden ge
houden deor M. Elens, voorzitter der
Wacht van Sint-Truien, die de aanwezi
gen verwelkomde en M. Pirmez, die de
werkzaamheden van het congres opende.
Die werkzaamheden waren zeer uit
gebreid en 't zal goed zyn er op terug
te komen.
De Zondag was voor een gedeelte aan
schoone feestelijkheden gewjjd, als de
zegening der nieuwe vlag' een lange,
prachte optocht, een banket van <5)0
man, waar geestverheffende redevoe
ringen werden gehouden en elkeen met
de beste voornemens bezield vandaar
ging-
haar eigen bestwil, had hij haar innig
lief, en hij verfoeide zichzelf om het bedrog,
dat hij thans met weerzin aan haar trachtte
te begaan. Maar toch, ook om harentwille
immers moest hij nu voet bij stuk houden.
Hoor eens, kind lief, sprak hij zacht
ge moet u aanwennen om mij te ver
trouwen, in plaats van mijnheer Cartwriht.
Wanneer ge voor altoos de mijne zijt,
zooals ik hoop, dat ge spoedig zult wezen,
dan kunt ge toch niet langer bij mijnheer
Cartwriht voor deze dingen te rade gaan.
Begin dus nu alvast met eens naar mij te
luisteren. Ik verwacht binnen kort, Ethel,
mijne omstandigheden zooveel verbeterd
te zien, dat wij zullen kunnen trouwen. Al
spoedig zelfs, misschien vóór Kerstmis
al. Maar ondertusschen heb ik u iets mee
te deelen, dat u voor het oogenblik zeker
verdriet zal doen hoewel het niet anders
dan tot ons bestwil zijn kan, mijne lieve
niet anders dan tot ons bestwil. Het depar
tement van koloniën, moet ge weten, heeft
mij belast met eene vertrouwelijke zending
naar Jamaica, die mij eene maand of drie
daarginds kan bezighouden. Het is mij wel
vreeselijk hard, zoo lang van u verwijderd
te moeten zijn. Maar als ik deze zaak er
goed afbreng en dat zal ik zeker
dan kan ik vast staat maken op bevordering
eene schoone bevordering, misschen
wel tot hoofdcommies hij het departe
ment en dan kunnen wij zonder tijdver
lies ons huishouden heel gemakkelijk
beginnen. Wórdt voortgezet
