Donderdag i October 1908 5 centiemen per nummer 63tle Jaar 4090
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Noodzakelijkheid
der Zondagrust.
Heldin van het kwaad
DE GERST.
Eene vergelijking
Zuid en Noord.
EEN EN ANDER.
DE DENDERBODE.
Dit olad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee-
kening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week voor
de Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden fr. 1-75 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving
•indigt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont
vangen zijn ten laste van den schuldenaar.
Men Schrijft in by C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, Nr 31
•n in alle Postkantoren des Lands.
CHIQUE aiIUH.
Per drukregel Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1-00 Vonnissen op
3d* bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen bij accoord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota
rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dynsdag en vrijdag
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten bureel# van
dit blad.
Aelst30 September I9Ö8
Het vraagstuk van een wekelykschon
rustdag is van groot gewicht onder
verscheidene oogpunten. Elke mensch
die werkt, heeft eene verpoozing noodig
die zijne krachten vernieuwt en hem in
staat stelt beter en langer te werken.
Waarnemingen in verschillige landen
gedaan, hebben bewezen dat de mensch
die zonder verpoozen arbeidt, in alle
opzichten spoedig versleten is, terwijl
hij, die wekelijks eenen dag rust geniet,
niet alleen langer leeft maar ook zijn
werk kan voortzetten tot een vergevor
derden ouderdom. Zulks is ten andere
niet moeilijk om begrypen. Al wat leeft
in de natuur heeft regelmatig tijdper
ken van rust noodig, zelfs do aarde en
de gewassen moeten aan die wet ge
hoorzamen en rusten tydens het gure
jaargetijde.
De mensch, het verhcvenste schepsel
onder de levende wezens, wiens lichaams
bouw tenger is en de grootste bezorgd
heid vergt, is aan die natuurwet op
bijzondere wyze onderworpen. Hij kan
zoniet straffeloos overtreden. Een ge
zond mensch zal op zes dagen zooveel
en soms zelfs meer werk afleggen dan
iemand die geen wekelijkschen rustdag
kent, op zeven; zelfs in geldelijk opzicht
dus is er bij het verwaarloozen der Zon
dagrust niets te winnen. Zoo is het te
verklaren dat landen waar de Zondag-
rust verplichtend is, zich in een groo
teren voorspoed verheugen dan andere,
waar de regeling van arbeid en rust aan
de willekeur van den werkgever over
gelaten is. In Engeland, waar de werk
lieden niet alleen vrij over hunne Zon
dagen kunnen beschikken, maar waar
zij daarenboven nog den Zaterdag na
middag hebben om hunne aankoopen en
hunne kuisch te doen, worden de wer
kende klassen in het algemeen beter
betaald en behandeld, dan om het even
in welk ander Europeesch land.
De Engelsche werklieden genieten
en verdienen ook de faam, kloeke, wak
kere en behendige krachten te behouden
en die ongetwijfeld een grooten invloed
uitoefenen en op een buitengewonen
bloei en voorspoed der Engelsche nijver
heid.
In landen daarentegen waar geen
wettelijke rustdag bepaald is, winnen
de werklieden in het algemeen minder,
hunne krachten vallen spoediger en
sneller afvoor den tijd zyn zy oud en
door Eug. Leen.
4Xe VERVOLG.
XX
Joris Zoetberg zette zich tegenover me
vrouw d'Aulneux neder en sprak bedaard
Ik weet waarom gij dezen nacht naar
Elaegem zijt geweest, in gezelschap van
iemand die volstrekt Frederik van Borluit
niet is ge zijt er samen gaan stelen
Mijnheer I riep de onderwijzeres uit,
't is niet genoeg dat gij geweld pleegt, nu
moet ge mij nog beleedigen 't .is eene
dubbele lafheid.
Altijd holle woorden, herinneringen
uit den tijd, dat ge nog op den schouwburg
waart... Ja, ge zijt te Elsegem geweest om
er een zeker stuk weg te halen dat gij wist
liggen, gij die de verblijfplaats kent van
graven lichaam. Maar nu dat ge bij het
gerecht gaat aangeklaagd worden, zult ge
wel moeten spreken.
Ik heb misschien minder van het ge
recht te vreezen dan gij, hernam mevrouw
d'Aulneux met klem ge kunt mij ver
moorden, maar ge zult mij niet bevreesd
maken.
Ik herhaal u dat ik geheel uw leven
ken, dat is genoeg gezegd... gelijk ik dat
van uwen medeplichtige ken, die inderdaad
uit de gevangenis van Batavia is ontsnapt,
tn sich hior van eene erfenis wil meester
tot werken onbekwaam. Zou men in
dien toestand niet een der oorzaken
vinden, waarom de Fransche en Bel
gische nijverheid minder is dan de
Engelsche 1
In de berooving van de Zondagrust
liggen nog andere gevaren. Zy scheidt
den man af van zyne familie en van
haren verzedelykenden invloed, 't Is
enkel op feest- en rustdagen, dat de
arbeiders en kleine bedienden kunnen
genieten van de genegenheid van dezen
die hun duurbaar zijn, dan alleen vinden
zy gelegenheid hunne plichten als echt
genoot en vader te vervullen.
De dagrust is niet min noodig om hun
toe te laten hunne gewone dagelyksche
bezigheden eens te vergeten en zich te
verheffen boven do stoffelyke bekom
meringen, eens te denken aan de dier
baarste belangen van hunne ontstofle-
lijke ziel en hare volmaking.
Indien hoegenaamd niets afleiding
komt brengen aan de dagelijks herhaal
de eentonigheid hunner gewone bezig
heden, dan ziet men weldra de verstand
vermogens der arbeiders min levendig
worden langzamerhand verdwijnt of
ten minste verflauwt hunne zedelijkheid
en ontmoediging en misnoegen, onge
lukkiglijk in vele opzichten maar al
te gerechtvaardigd, maken zich van hen
meester.
Het grootste deel der gerst in ons
land gekweekt, wordt door de brou
werij benuttigd.
Bij de teelt dezer plant moet men
voornamelijk letten op het gebruik dat
men er wil van maken, want als men
brouwersgerst wil voortbrengen, moet
men trachten dat zy veel zetmeel be
vatte, en weinig eiwithoudende stoffen.
Heeft men daarentegen de voeding der
dieren in 't oog, dan moet men zorgen
voor een hoog gehalte aan eiwitstoffen.
In dit artikel willen wy ons vooral
bezighouden met de brouwersgerst.
Aan deze plant past vooral een zand
achtige en warme leemgrond, van mid
delmatige vochtigheid.
Aangezien de bemesting eenen groo
ten invloed heeft op de samenstelling
dezer plant, zal de landbouwer er goed
rekening moeten van houden in geval
hij gerst van eenige hoedanigheid wil
bekomen.
Mynheer De Caluwe en anderen zijn
van meening dat eene rechtstreeksche
bemesting met stalmest af te keuren is.
Overvloed van stikstof doet de plant al
maken. Houdt men hem morgen aan, ge
lijk gij, en heel uwe samenzwering valt
in duigen
Gij spreekt slechts van aanhoudingen,
zeide de weduwe spotlachend ik bedrieg
mij dus niet, wanneer ik u zeg dat ge een
handelaar zijt in slechte zaken. Wie weet
of ge geen policieagent zijt
Dat doet niets terzake Kom, gij
hebt het testament gevonden, ge hebt het
bij u.
Neen.
Ge zijt gedurende dezen akeligen
nacht nogtans niet naar Elsegem gegaan,
zonder vooraf verzekerd te zijn, dat gij er
de hand zoudt op leggen uw medeplich
tige heeft het dus in zijn bezit'... Overi
gens, binnen een paar dagen zal de echte
Frederik van Borluit, de kapitein in het
Oost-Indi6ch leger dien ge dood waandet,
hier zijn. Hij is reeds lang in België en
weet alles wat hier gebeurt...
Het sluwe, onbeschaamde wijf scheen
hierdoor tamelijk getroffen, maar zij kreeg
spoedig hare tegenwoordigheid van geest
terug.
Ik heb genoeg in de groote wereld
geleefd, sprak zij, om al die gerechtadraden
te leeren kennen doch ik moet u zeggen,
dat ge niet sterk zijt in uw vak met uwe
mislukte ondervraging hebt gij verdiend
dat men u afdanke.
Ja, Frederik van Borluit gaat komen,
vervolgde onze schilder, 'tis nu elf jaar
geleden dat hij te Rijiel verliefd werd op
vallen, en geeft graan
dat te ryk is aan eiwitstoffen. Integen
deel, eene goede bemesting van fosfoor-
zuur en potaschhoudende vetten be
gunstigt het vormen van zetmeel, en
brengt graan voort dat gezocht wordt
door brouwery en moutery.
Professor Maerker heeft overigens
zyne proeven bestatigd dat, benevens
verhooging van opbrengst, er ook ver
meerdering van hoedanigheid was, by
de teelten bemest met potasch. Maar om
de werkiDg der bemesting met fosfoor-
zuur- en potaschvetten te vermeerderen
is het nochtans noodzakelijk eeD matig
gebruik te maken van stikstofmesten.
Naar onze meening verdient de zwavel
zure ammoniak hier de voorkeur boven
soda-nitraat, om reden dat zjjne trage
en duurzame werking toelaat al de voe
dende elementen in den bodem te benut
tigen, waardoor men gerst bekomt van
eerste kwaliteit, die door de brouwerij
naar waarde wordt geschat. Gemiddeld
zal men dus de volgende meststoffen per
hectare gebruiken
100 tot 200 kgr. chloorpotasch of zoo
tot 500 kgr. kaïnite.
300 kgr. superfosfaat en 125 kgr.
zwavelzuren ammoniak. J. Aidit.
In de catholieke dagbladen vinden wij
eene vergelijkende opgave van wat de
kweekelingen van bet officieel en die
van het vrij onderwys aan de lastenbe-
talers kosten.
Die tabel is zeer leerzaam zy be
wijst vooreerst in welke verhouding het
staatsonderwijs begunstigd wordt ten
nadeele van het aangenomen en vry on
derwijs zij laat ons vervolgens toe
eenigzins te vermoeden welke over-
groote verzwaring van lasten er op de
lastenbetalers zou drukken, moesten,
zooals onze tegenstrevers het betrachten,
de catholieke scholen te niet gaan, en
vervangen worden door offlcieele scho
len.
Ziehier nu die opgave, welke de bij
zondere aandacht onzer lezers verdient.
De Normaalscholen van den Staat ge
nieten jaarlijks aan offlcieele gelden
772,71 fr. per leerling de vrye Nor
maalscholen slechts 78,30 fr., 't zy het
10® gedeelte.
De lagere gemeentescholen kosten den
lastenbetalers jaarlijks per leerling 57,10
fr.; de aangenomen lagere slechts 19,90
fr. en de aanneembare scholen 14,40 fr.
De gemeentelijke bewaarscholen staan
eene danseres, die door allerlei bedrog er
in gelukte zich te doen huwen onder den
naam van Tinah Mylio, een naam, die
gelukkiglijk valBch is en het huwelijk van
geener waarde maakt, want zij heette Anna
Badon en was weduwe van zekeren Thu-
riot, eenen volksopruier die Frankrijk had
moeten verlaten en dien zij vermoord had,
toen zij naar Oostende gingen om het ka
naal over te varen. Bij deze misdaad voegde
zij er eene tweede zij liet haar kind langs
het lijk van haren man liggen....
En deze laatste woorden met trillende
stem uitsprekende stond Joris Zoetberg
recht.
Anna Badon, sprak hij nog, uw kind
is hier in dit huis, gij weet het... Gelukki
ger dan zijn vader, is het ontsnapt aan de
hinderlaag door u voorbereid... Ha neen,
neen, ge zult noch der menschen noch
Gods rechtveerdigheid ontsnappen
Genoeg hoogdravendheid, mijnheer
Zoetberg zeg mij terstond wat ge te mij
nen opzichte voornemens zijt te doen, want
ik kan hier niet blijven tot het dag iB I
Dit werd op ijskouden toon uitgesproken
en scheen den kunstenaar te verrassen.
Ik meende dat me niets meer ver
wonderen kon bij haar, murmelde hij
maar ik bedroog me deerlijk.
Mevrouw, hernam hij, ik verwittig u
voor de laatste maal dat Frederik levend en
wel te pas is, dat hij sedert verscheidene
maanden alles nagaat wat op de verdwij
ning zijns vaders volgt, en dat hij besloten
ons 32,82 per leerling in de
men bewaarscholen 8,05 fr. en de on
dersteunde 5,26 fr.
De offlcieele adultenscholen genieten
van de openbare besturen 18,85 fr. per
leerling de ondersteunde adultenscho
len slechts 4,53 fr.
Die cijfers zyn hoogst welsprekend.
En dan dient er nog opgemerkt te
worden dat in de opgegevene cyfers
niet begrepen zijn de voordeelen en gun
sten van allerlei aard, welke de liberale
gemeentebesturen aan hunne scholen
toekennen, als daar zijn de school
reisjes, de schoolsoep, de kleedij, de
studiebeurzen en meer andere.
En zulk een toestand bestaat en blijft
bestaan ondanks een catholiek beheer
van 25 jaren.
En zeggen dat onze tegenstrevers dan
nog klagen durven en jammeren, dat zy
verongelijkt en verdrukt worden
't Is waarlijk te sterk.
Eene bloemlezing uit de beste Zuid
en Noordnederlandsche schrijvers,
door P. Evarist BA.TJWENS, S. J.
EERSTE DEEL
voor minder gevorderde leerlingen.
Achtste omgewerkte uitgave
Ingebonden, in-8° 320 bl. fr. 1,30.
Op zeventien jaar werden ongeveer
dertig duizend exemplaren van dit boek
deel verkocht. Zulk een by val zou menig
schryver aanzetten, om zyn werk on
veranderd weer in het licht te zenden.
Maar met den tijd veranderen oordeel
en smaak. De bewondering voor de
zeven liendee^u wei s is gestegen, de ver
eering voor de meesters der negentiende
eeuw gezakt de Modernen hebben
nieuwe theorieën ingevoerd en ze in
echte meesterstukken toegepast. Van
dien gewyzigden toestand moest de
bloemlezing een weerspiegeling leve
ren.
Ook hebben de verzamelaar op geen
moeite, de uitgevers op geen kosten ge
zien, om den genoten bijval te blyven
verdienen. Formaat en letter zyn ver
groot, de school van Vondel werd wat
beter, die van Bilderdyk wat minder,
de Moderne ruimschoots vertegenwoor
digd. De stukken zyn naar de chronolo
gische orde gerangschikt en van een
kleine levensschets der schrijvers voor
afgegaan. In één woord het boek werd
omgewerkt, verjongd en naarden smaak
en de eischen van onzen tyd ingericht.
Bij het doorbladeren, zal de jongeling
een klaar overzicht krijgen vaa het he
den en verleden onzer woordkunst, de
geschiedenis leeren en de ontwikkeling
bespied en van onze taal.
Wij hopen, dat het boekdeel in zyn
verjongden vorm de goedkeuring van
allen zal wegdragen en in Zuid en
Noord, een gelyken byval genieten.
Dit zou schrijver en uitgevers aanspo
ren, om ook de volgende boekdeelen in
denzelfden zin te wyzigen.
Te koop, in St.-Augustinus' Drukkerij,
BruggeBrussel, Antwerpen. Qent, Leu
venLuik, Mechelen, en bij alle boek
handelaars.
heeft eindelijk met open gelaat op het too-
neel te verschijnen. Voorwaar gij hebt wel
ongelijk de voorstellen niet aan te nemen,
die ik u vroeger heb gedaan I Nu zal hij
misschien oordeelen dat het te laat is, dat
uwe vrijheid en zijne rust, (en ook de rust
van die hij lief heeft) volstrekt onvereenig-
bare zaken zijn.
Op alles wat ge mij daar vertelt, heb
ik slechts één antwoord het zal me zeer
aangenaam zijn, me tegenover den man te
bevinden, waarmede gij me wilt bevreesd
maken, en wij zullen zien wie van ons
beiden het meest zal sidderen.
Joris Zoetberg bleef eene wijl nadenken.
Zou het thans het oogenblik niet zijn
haar alles te zeggen dacht hij. Neen, ze
zou me niet gelooven, wijl ze nooit den
minsten argwaan heeft gekoesterd.
Mijnheer, vroeg de weduwe met de
zelfde overstoorbare kalmte, de dag breekt
aan, laat gij me nu vertrekken
Zoetberg trok de huisdeur wagenwijd
open.
Wilt ge dat ik u vergezelle vroeg
hij.
Zij trad naar buiten zonder te antwoor
den.
Nauwelijks was zij achter het kleine hek
dat den hof aan den openbaren weg afscheid
de, of eene stem sprak den naam Tinah op
een bijzonderen toon met eenige andere
woorden uit, die haar deden sidderen.
Zij draaide het hoofd om, keek rond
en zag niemand.
Het ei als geneesmiddel. Dat
hoendereieren een licht verteerbare en
voedzame spijs,voor gezonden en zieken,
en naast de melk een der meest ver
sterkende middelen zijn, is algemeen
gekend. Minder schynt zyne genees
kracht bij uitwendige ziekten gekend te
zijn.
't Wit van een ei met suiker en
citroensap vermengd is goed tegen
heeschheid.
Bij geelzucht en galsteenen geeft men
den zieken eiken morgend 3 a 4 rauwe
eierdooiers.
Bij brandwonden bestryke men de
verbrande huid zoolang met versch
eiwit, tot de pyn wegblijftdan plakt
men over de wonde het witte vlies dat
tegen de eierschaal kleeft.
Een goede brandzalf maakt men door
een eierdooier met ongezouten boter te
vermengen.
Een andere zalf voor brandwondenis
eierdooier, in kalkwater en lynolie. By
gesprongen of winterhanden en lippen
mengt men in gelijke deelen eiwit en
glycerine ondereen en bestrijkt daarmeê
de zieke deelen. Genezing volgt spoedig.
Zuurdeeg, ongezouten boter en een
eierdooier tot zalf gemaakt is goed voor
een gezwel.
Blijft een graatje of ander voorwerp
in de keel zitten dan drinkt men een of
twee eieren uit en het onbeil is spoedig
voorbij.
Tegen het vijt en zwerende vingers
gebruikt men rauwe eieren als verzach
ting en geneesmiddel. In een versch
hoenderei wordt met een scherp mes
een gat gemaakt, zoo groot, dat men er
den ziekon vinger gemakkelijk door
heen kan steken en deze wordt met het
daaraan hangende ei met watten en
een doek omwonden. Eiken morgend
en eiken avond wordt dit verband ver
nieuwd.
XXI
Mevrouw d'Aulneux betrad eerst om vier
uur 's morgens hare slaapkamer, na dien
dubbel verschrikkepjken nacht, en wierp
zich spoedig te bed. Een zware slaap her
stelde hare uitgeputte krachten en de zon
stond reeds hoog aan den hemel, toen zij
ontwaakte. Zonder zich met haren gewo
nen opschik bezig te houden, en een licht
morgenkleed aangetrokken hebbende, nam
zij plaats bij hare leestafel om eenen brief
te schrijven.
Die brief was gericht aan haren mede
plichtige, den zoogenaamden Frederik van
Borluit. Zij vertelde er hem het gebeurde
in tuBschen haar en Joris Zoetberg en
drukte vooral op den aanstaanden terug
keer van den echten zoon des overledenen
Borluits. Ze eindigde met de uitnoodiging
haar te komen bezoeken om samen over dit
onderwerp te beraadslagen.
Den toer, dien hij haar gespeeld had
met het testament, noemde zij eenvoudig
snakerij.
Zij gelastte eene dienstbode met de be
zorging van het schrijven, en wachtte on
geduldig op het antwoord.
Men kan licht begrijpen dat zij verdrio-
tig was, toen men haar berichtte dat de
heer graaf van Borluit het gasthof reeds
vroeg verlaten had, zonder te zeggen waar
heen hij ging of wanneer hij zou terugko
men.
(Wordt voortgezet).
