D I R K A
Zondag 6 November 1910
5 centiemen per nummer
64,le Jaar 4508
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan
van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST, HUISGEZIN, EIGENDOM.
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Geleerdheid en
Verplichtend Onderwijs
De Aardwormen en hun leven,
Tot overweging.
Spaansche Oproerlingen van 1576 te Aalst
DITJES en DATJES.
Slad Aalsl.-Werkbeurs
<üLblad, Thiin,t d6ï Woens<,a« Zaterdag van iedere week onder dagtee-
Je Stad 5 "rank -^fd™ De Pr°S 's tweemaal ter week voor
Je Stad 5 frank met den Post verionden e frank 's jaars, fr. 3-25 voor zes
maanden fr. 1-75 yoor dry maanden, voorop te betalen. - De insIhSvi^
v.mófn rif t December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont-
vt ragen xyn ten laste van den schuldenaar.
"ff if b? C- yan,de «'"«e-GooMeng, Korte Zoutstraat, N' 31
en in alle Postkantoren des Lands.
RBODE.
Per drukregel Gewone 15 centiemen Reklamen fr. 1-00 Vonmasen op
3" bladzijde 50 centiemen. Dikwijls te herhalen bekendmakingen b(j accoord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota-
rissen moeten Dunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dnnslag rriidac
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen lich te wenden ten bureele van
dit blad.
191 O.
De groote kwestie aan do orde van
den dag is wel d.-ze van hel m.derwys.
on de strijd beslaat m
schen de v«-«u :i
van hel verplicht mi i>
Niemand betwist
onderwijs en
onzen tij 1, ge; rf
terd te zijn
Hoevele menschen
ik maar wat beter g
maar de gelegênhei-i j
mijnen tijd
Gelee. iihei I is en rr
tig middel, .ut- i
ken dat is z r.
In den sti 1 <1 g- v
echter de gei'
bet is
aid lus-
en bestrijder:
i i ut van het
b - 1 li beid
minste gelet-
;en nietWare
••id had ik
ad te leeren in
i lel, een mach-
■11 te gera-
b wislbaar.
il wordt is het
z-lve niet, die in
tie niet of men
de kinderen, wai kennissen meer of wat
kennissen min zal onderwijzen, maar
het betivft meer ie opvoediog die men
hun wil geven, de ;.e lachten en denk
wijze die men hun w il inplanten.
Men kan de kin-leren wiskunde, ge
schiedenis, aardrijkskunde, natuurkun
de, teekenen,- enz. onderwijzen en er
goede Christenen van maken men
kan hun de zelfde vakken onderwijzen
en ze tot fiksclie geuzen vormen.
't Is dus liet eigenlijk onderwijs niet
die op hot spel staal, maar wel de rich
ting die aan het onderwijs gegeven
wordt.
Daar ligt de groote knoop.
Velen meenen, en anderen bazuinen
hen uit, dat alle menschen zouden ge
leerd often minste geletterd zijn, indien
het onderwys verplichtend gemaakt
werd.
Dat is mis de voorbeelden van do
landen waar het verplichtend ODderwys
bestaat zijn daar om het te bewijzen.
We hebben het herhaaldelijk aange
toond.
Maar er zijn andere oorzaken.
Ziehier wat wij lezen in een liberaal
blad, en wat geschroven is door eenen
liberaal-socialistischen onderwijzer
Ik heb oud leerlingen, die op school
het beste gedrag hadden, doch onbe
voegd waren tot de minst wetenschappe
lijke opleiding. Nauwelijks hebben ze
kunnen leeren lezen, schrijven en wat
rekenen.
Ze zijD later op het veld gekomen,
om den grond te bewerken, aan een
ambacht gegaan om hun brood te ver
dienen. Ik weet er die eene kleine, die
eene groote boerderij besturen.
Allen zijn met de grootste toewijding,
met de grootste bevoegdheid, met de
meest schitterenden bijval aan hunne
levenstaak.
Het zijn voorbeeldige Belgen.
Wo gelooven volkomen het boven
staande.
Wij ook kennen menschen die «slecht
leerden in huone kinderjaren, wat
hun niet belet verstandige, praktische
menschen te zijn,groote en voorspoedige
zaken te doen en soms in den gemeente
raad te zetelen van belangrijke gemeen
ten.
We zijn zeker dat ons lezers ook zoo
lal van menschen kennen.
Waaruit blijkt dat het belang der zoo
gezegde schoolgeleerdheid ook veel
kan overdreven worden.
Indian men de landbouwers en am
bachtslieden van welkdanige gemeente
moest bijeenroepen, men zou er zeer
velen aantreffen die op papier heel wei
nig kunnen rekenen, hoewel dat ze
het zeer wel kunnen uit het hoofd
meest allen zouden weinig weten van
geschiedenis en aardrijkskunde velen
zelfs zouden niet in staat zijn eenen
behoorlijken brief te schrijven, hoewel
ze dat vroeger wel gekunnen hebben.
Dcch de overgroote meerderheid is
volkomen bevoegd, elk in zijn vak
landbouwer, timmerman, smeder, bak
ker, veehandelaar, enz.
Laat het ons bekenneD geleerdheid
bestaat niet alleen in het kunnen schrij
ven van eenen brief, in het kunnen
maken van een opstel, maar ook en
vooral in vakkennis. Dat zoogezegde
pennelekkersgeleerdheid kan gemist
worden wordt bewezen door het feit,
dat ze bij eenen grooten hoop verloren
gaat, omdat hun bedrijf de oefening
dier geleerdheid niet medebrengt.
dogen dat men van onze kinders Godver
loochenaars en schelmen maakthet is
ons plicht hun beuevens een grondig
onderwijs des geestes ook een degelijk
Godsdienstig ouderwijs te bezorgen.
De strijd om het onderwijs is niet
gevoerd in het belang der wetenschap,
om meer uitgebreide kennissen, maar
met dit enkel doel namelijk onze
tegenstrevers voorstaanders van het
onzijdig verplichtend onderwijs willen
kost wat kost aan ons nakomend ge
slacht goddelooze gedachten inprenten.
Zij zouden van ons land oen tweede
Frankrijk willen maken, daar bestaat
den onzijdigen schooldwang reeds lang,
en de vruchten die hij afwerpt zijn
hopeloos. Men ziet daar jonge schelmen
van 20 jaar, gekweekt in scholen zonder
God, die zich door de guillotien niet
meer laten afschrikken.
Wij katholieken, wij mogen niet ge-
Iedereen kent die pootlooze dieren
welke langs den grond kruipen of in de
aarde dringen over hunne levenswijze,
en nut of schade werd echter meermalen
onder den gewonen man geredetwist.
Het rolrond lichaam dezer dieren
bestaat uit 150 tot 200 opeensl ui lende
ringen. Het vooreinde is toegespitst
het achtereinde is eenigzins afgeplat
het tweede lid bevat de mondopening,
terwijl het eenigzins dun uitloopeudé
eerste lid over de mondopening is om-
geplooid.
Hoewel de worm niet ongevoelig is
voor lucht door zijne doorschijnende
huid, toch ontbreken hem de oogen hy
heeft ook geene ooren integendeel is
hy zeer gevoelig.
Zij bewegen zich door samentrekken
en ontsnappen van de spierlaag, welke
onder de huid ligt. De lengte der aard
wormen verschilt van 10 tot 30 centi
meters.
Zij weerstaan moeilijk aan droogte,
maar leven tamelyk lang in water zij
zoeken eene matige warmte bij groote
hitte blijven zij werkeloos, 's Winters
rollen zy zich samen op den bodem
hunner gangen, welke soms 2.50 m.
diep zyn en waarvan zy den ingang in
den herfst toestoppen met een rechtop
staande prop van bladeren, takjes, stuk
jes slroo, grashalmpjes, lapjes, enz.
welke zij 's nachts aan de oppervlakte
van den grond verzamelen en naar den
ingang slepen om dien toe te stoppen.
De aardwormen verblijven bij voor
keur in humusryken grond zjj hebben
een wijd darmkanaal, en naarmate zij
gangen vreten in den grond, verorberen
zij de aarde, om van den humus, en alle
inontbindingzynde plantaardige stoffen,
welke zij ontmoeten, te loven. Zijn zij
verzadigd, dan komen zij achterwaarts
naar boven terug, en werpon de onver
teerde stoffen naar buiten; iedereen kent
die hoopjes zwarte aarde, welke men in
tuin en paden ontmoet.
Hoewel humus hun hoofdvoedsel is,
eten zij met lust bladeren van koolsoor
ten, en ajuin, en slepen alle mogelijke
versche en halfvergane bladeren naar
hunne gangen, om ze op te eten. Doode,
in ontbinding verkeorende insekten,
worden insgelijks onder den grond ge
sleept, waarover zy eene zuurachtige
vloeistof verspreiden, en eerst eten,
wanneer bladeren en insekten in ontbin
ding zyn.
Over het algemeen worden de aard
wormen als schadelijk aanzien en dat
zijn ze werkelijk, behalve dat zy door
het graven hunner gangen de grond los
maken en aldus de lucht en de warmte
gemakkelijker binnen dringen en het
water gemakkelijker wegzinkt.
In vochtige plaatsen integendeel trek
ken de vormen veel kiemplanten en
jonge spruitjes in hunne gangen, om ze
op te eten, en veroorzaken daardoor
groote schade in den groentenhof wat
het doorknagen dor plantenwortels be
treft, dat meet toegeschreven worden,
niet aan onderaardsche aardwormen,
maar aan andere diertjes.
Op liet akkerland kunnen zij weinig
nadeel veroorzaken, dewijl ze, ondanks
hunnesterke voortplanting, voortdurend
vervolgd worden door den mol,de spits
muis, de pad, de kikvorsch, duizend-
pooten, vogelen, enz.
bouwkundigen te Thienen, op tarwe in
graan
kgr.
3580
strooi
kgr.
5980
3480 5700
3320
3200
5460
5300
Vele landbouwers schatten reeds de
scheikundige meststoffen in 't algemeen,
en het amraoniaksulfaat in 't bijzouder
naar weerde maar er zijn er niet te
min nog altijd die dit middel om de
vruchtbaarheid van hunnen grond to
verhoogen verwaarloozen en in twijfel
trek kon.
Andere weten niet aan welke stikstof-
mest do voorkeur geven. Tot hiertoe
hebben zij enkel sodanitraat gebruikt
en kennen het aramoniaksulfaat slechts
van hooren zeggen niet zelden stelt
men deze meststof als minderwaardig
voor.
Van eenen anderen kant heeft men in
deze laatste jaren al veel gesproken van
nieuwe stik stof mesten als: kalknitraat,
kalkcyanamide, enz. Men begrijpt dus
dat eenvoudige landbouwers, die zelf
geene proeven aanleggen of die zelfs de
uitslagen niet nagaan welke door man
nen van gezag bij vergelijkende proeven
bekomen zijn, dat, zeggen wij, zij niet
weten welke stikstofmest verkiezen. Ja.
wij begrijpen hunnen twijfel en 't is
voor hen meest dat wij onderstaande
proefnemingen aanhalen, ten einde hun
aan te zetten, zonder aarzelen het ammo-
niaksulfaat in hun bemestingstolsel in
te voeren.
1° Proef gedaan in 1907 door M. De
Keyzer, Staatslandbouwkuudigen te
Kortryk, by Van Ovorbeke, te Wiols-
beke, op aardappels.
400 k. Kalkcyanamide 27680 k. p. h.
440 Sodanitraat 30520
530 Kalknitraat 31160
330 Aramoniaksulfaat 33240
2° Proef vau M. Giele, Staatsland-
kgr.
130 aramoniaksulfaat
65 ammoniaksulfaat)
86,5 sodanitraat
200 kalknitraat
173 sodanitraat
3° Proef gedaan te Zonnebeke op voe-
derbeeten door M. Van den Wouwer,
Slaatslandbouwkundigen te leperen.
850 k. sodanitraat 90,200 kgr.
650 aramoniaksulfaat 98,400
1000 kalknitraat
425 ammoniaksulfaat)
325 sodanitraat
94,300
94,200
4° Proefveld van helLandbouwcomice
Leuven 1909. Proefnemer: M. Grattiau,
Bestuurder van bet Laboratorium te
Leuven. Met suikerbeeten.
wortels suiker soik.p.h
648 k. kalkcyanamide 22630 14,1 3198
584 sodanitraat 29610 14,6 4327 6
ammoniaksulfaat 29280 14,8 4329*6
28720 15,1 4336,8
ammoniaksulfaat'
waterkalk
OF DE
DOOR
Petrus VANi AUFFEL.
31* vervolg.
Het deinend avondduister deed Bartel besluiten do hanglamp,
aan eene dook van den zolderbalk hangende, af te nemen en
de wollen wiek te aansteken. Hiermede onledig, stapte een
soldaat, de ruiterij toehoorende, het huis in; Gevouwenarms
gluurde hij den waard guitachtig aan, monsterde de gelagkamer
in hare lengte en breedte, en na in een schaterlach te zijn
uitgebarsten, boertte hij met sterk Hollandschen tongval
In den Prince van Oranie AllAh 1 Ah Waarom er
due d'Alf niet neven gezet Die kerels loopen zich de beenen
van onder het lijf om elkaar eens in het haar te vliegen
En dewijl de gewezen smid niet antwoordde
Ge zijt in allen gevalle een stoute durfal, weet ge 1
voegde hij er bij.
Elk heeft zijne gedachte, preutelde de baas en ik
noem hem moedig dezen, die zijne denkwijze niet onder tafel
of banken steekt. Daarbij, niemand riep u hier staat liet u
niet aan, gij kunt vertrekken daar is de deur.
O, o, ge zijt vandaag kort aangebonden, beste maat,
verschoonde de Hollander. - Zoo erg had ik het niet gemeend
'k voel weinig lust om na een lastigen tocht zitten te rede-
ziften. Schenk mij eene kroes van het patersvaatje.
Aha - deed Bartelfluks verborg hij den vuurtondel,
ging, een gekend straataria schuifelende, om den wijn en bood
hem de krijgsman aan.
Deze zoop in een enkelen dronk de kan uit, klokte met de
tong tegen het mondgchemelte, daar hij star op den bodem
der maat tuurde en mompelde
Wij zouden meer proeven kunnen
aanhalen, maar wij denken dal hoven-
staande voldoende zijn om de werk
zaamheid, den voorrang zouden wij zeg
gen van aramoniaksulfaat te bewijzen,
des te meer dat zij gedaan worden door
ernstige en onpartijdige personen.
Wij zouden natuurlijk ook uitslagen
kunnen opgeven, waarby andere stik-
stofmesten, o. a. sodanitraat meest
opbrachten. Dit alles bewijst dat die twee
meststoffen evengoed zijn en dat de
landbouwer er alle belang bij heeft de
eene of de andere te gebruiken volgens
de omstandigheden, en dat hij zelfs in
sommige gevallen de voorkeur eene aan
gemengde stikstofbemesliug zal geven.
De groote zaak is die meststoffen ver
standig te gebruiken b. v. voor het
ammoniaksulfaat tamelijk vroeg en het
zooveel mogelijk door eggen in te
werken. William.
Huwelijk tusschen bloedverwanten.
Het huwelijk tusschen bloedverwan
ten komt ook in ons land nog al eens
voor. Daarom is 't goed, de aandacht
eens te trekken op do gevolgen van
zulke verbintenissen.
De ondervinding leert, dat de kinde
ren van zulke huwelijken zeer dikwijls
veel te wenschen laten ouder lichame
lijk opzicht.
De dokters hebben daarover reeds
menig onderzoek gedaan en zij kwamen
telkens tot eenen uitslag, die nogal doet
nadenken.
Een echte godendrank hy smaakt naar nog.
Meteen reikte by de kruik over.
Gezondheid klonk het opnieuw en eene groote kwak
verdween in het keelgat des ruiters. - Maar, zeg eens, - her
vatte hy met meer ernst en de over elkander geslagen beenen
op en neer latende dansen gij ziet er mij een rechtgeaarden
jongen uit, die hier spoedig een mooi stuivertje zult weten te
verzamelen 't geluk vliegt... -
,,T degene die t vangt, heeft hetonderbrak en volein
digde de tapper.
Bepaald, hoor Wie heeft u toch in de hersenpan
gestoken, met Willem den Zwijger aan te spannen -
Ah ha, de Zwijger! Hij hangt me danig de keel uit I...
Staatszaken Ik geef er den brui van
Dat is ten minste verstandig gesproken. Oranje, ziet ge,
staat by my ook op een zwart blaadje. Bezwaarlijk zou ik u
nochtans kunnen zeggen waarom ik hem niet in hot hart
draag ik zoek geen vriendschap en tel geen vrienden. Vijf
jaren geleden het moet zoo wat zijn heb ik met dien
pocher van Nassau het kraweitje van Vlissingen medegemaakt
en ik riep mdertyd ook Weg Al va Weg met den ver
drukker - Maar sedert ben ik slimmer geworden, bijzoover,
dat het my, vervloektweinig kan schelen wie van de twee
ons besturen gaat de eene is slecht en de andere deugt niet
elk scharrelt voor zijnen zak en ik voor den mijnen.
Gij hebt ten volle gelijk.
Zeker heb ik dat, - blufte de andere preutsch.
De ketterij, welke Oranje beloofde in de kiem te zullen
versmachten, is onder zyn beheer meer toe dan afgenomen. -
Ik heet dat eene lage boevenstreek van zijnentwege. -
Wat bokommert Willem zich om de ketterij stookte
Bartel.
Weet go wat zijn doelwit is U, mij en een ander tot
oproer aanhitsen, in de spanning der gemoederen naar middels
hengelen om het hoogste gezag des lands machtig te worden
en onzen koning Philip...
wiens landvoogd hij moest worden.
het gras van onder de voeten te snijden, in andere woor
den, de kroon dezer gewesten te ontfutselen. Wat dunkt u, hen
ik er ver af
diplomaatk?eDt Zak°D °P °W duimpje* Ge 2dus cen halve
h ïT-i*e8n'iik ben Amsterdammer van geboorte. Althans, nooit
Sr i2»V? i .Va?-. -? geboortegrond gehouden, want albereids
in looo bekleedde ik by de zoogezegde beeldstormers een niet
onaanzienlyken rang; naderhand kreeg ik lust in de wapenen
verzeHen11?6 l6g6r iu,^veü- Werwaarts men al kan
Gnder bej hartelijk lachen, welke de Hollander op zijne
woorden liet volgen, kwamen twee makkers zich bijzetten. Het
zagen er twee spitsboeven uit van eerste soort. Het gelaat van
den eenen was door eenen sabelhouw doorploegd, waardoor
zyne gelaatsspieren, afgrijsbaar vertrokken, hem een monster-
uitorlijk gaven de andere kon op niet meer aantrek-
Kenjkheid roemen wezen en nek waren door blauwe vlekken
i «n grammen en krabben deden zijn aangezicht aan
SS, Iandkaa.r.t d.enkeu; hunne kleedij was oprecht armzalig.
Toch rammelde in hunne zakken het muziek van gouden
muntspeciën en betaalden zij het besteldo gelag met een fonkel
nieuw kroonstuk. Na hen traden nieuwe bezoekers binnen. Dra
kropte het er van Walen, Spanjaards, Italianen en Nederlan
ders, to opening van den Prince van Oranie was baarlijk op
de wieken der faam tot het uiteinde der stad gewaaid. Bartel
TOorknLlT!! W.eer' ,Uep Yan hoek tot ka,ltl ">'e™ate
in dienstvaardig, stak hij daarenboven zijne gasten
hL? delooze zwa"s de loef af en bracht hij het gezelschap
hnm T6 ig0 kwinkslagen, kranige zetten, in de beste
luim. Men raasde en tierde oorverdoovend, vroeg hem uitleg
ff? z'joer, taveerne. Ten laatste vergde de Amster
dammer, dat de waard het Wilhelmusliedje zou aanheffen de
Vlamingen ondersteunden dit aanzoek en wilden medezingen
8un' »a! vatten zU dc bediedenis der woorden niet,
mochten naar hartelust de zangwijze nabalken.
Ik heb volstrekt geene stem,» verontschuldigde de waard.
Dat geeft er niets toe
Geen uitvluchten
zu^ea u helpen galmde het, en een onbesuisd
gestommel ging met veelerlei uitroepingen gepaard.
v.BnA (Wordt voortgezet).
verboden nadruk.
Het is een vast en zeker feit, dat het
overgroot getal doofstomme kinderen,
voortkomen van huwelijken tusschen
bloedverwanten.
Verleden jaar werden nog 100 kiude-
ren genomen, wier ouders verwant
waren in den derden graad (daarvan
waren 41 kindoren ziekelijk of mis
vormd).
Van 100 kleinen wier ouders verwant
waren in den tweeden graad (kozijn en
nicht) waren er 61 ziekelijk of'mis
vormd.
Het getal abnormale kinderen komt
voor de negen tienden voort van huwe
lijken tusschen familieleden.
Het is dan ook niet te verwonderen
dat .ie Kerk zulke huwelijken afraadt.
Wijze ouders waken, opdat zulk
trouwen van huuoe zonen en doch
ters verwijderd blijve.
De Jezuieten. De vrijmetse-
laars regeer iogeD in Spanje, Frankrijk
»*n Italië hebben maatregelen genomen
om de jezuieten, die uit Portugal in die
landen zouden aankomen, terug over
.Ie grenzen te zetten. De liberale bladen
kondigen nu met groot beslag aan dat
in Pi uisen hetzelfde zal gedaan worden.
Wij zullen hun doen opmerken dat in
Pruisen nog altijd de wet bestaat, waar
door aan de jezuieten het verblijf in dit
land verboden wordt 't is een 'der laat
ste overblijfsels van der. Kulturkampf.
Er worden daar dus geene nieuwe
maatregelen tegen de kloosterlingen
genomen, gelijk iu Frankrijk, Italië en
Spanje men past er eukei de oude ver-
volgingswet toe. die men nochtans
hoopt spoedig te zien intrekken. Al de
andere kloosterlingen worden in Prui
sen toegelaten.
Eene nieuwe sociëteit. Te
L"s Angelos is eeue maatscüappjj ge
sticht die wel eeuig in haren aard zyn
zal de Club der vroolyke oude
wijven
De vrouwen die de maatschappij heb
ben ingericht, beweren do jongste tus-
schfM. .te oude damen te zyn.
Om als lid van den nieuwen Kring te
worden aangenomen, moet men min
stens 60 jaar oud zijn, en 't bewijs leve-
veren dat men aan de kleine miseries
van 't leven z'n broek, neen z'n bottin-
n«n vaagt.
En dan zijn er menschen die mordicus
houden staan dat 't plezier uit de wereld
Bekeering van een Portugees.—
La Croixvan Parijs meldt dat Gomès
Leal, de pronte Portugeesche dichter
zich tol het Katholiek geloof komt te
bekeereu.
Zooals Veuillot. Coppée, Huystnaos,
Bourget, Brunetière Verlaine komt hij
na een lang inwendig strijden tot de
eeuwige Waarheid terug.
Sedert de dood zijner moeder die wan
neer zij in zijne armen stierf, aan God
de bekoei i g vroeg voorden z on welke
zij zoo to- r beminde, voelde Gomés
Leal, in zijn binnenste een diepen omme
keer ontstaan. De dichter heeft op plech
tige wij/>- ten laatste» stap gedaan. In
eenen brief van 1 Augustus tol liet dag
blad do Libertad van Lisbonne ge
richt, zweert hij de dwalingen af die,
jaren lang, zijn verstand benevelden.
Ik heb, z gt hij, in alle oprechtheid
het republikeinsch ideaal gediend, maar
op dezen plechtige» stond van de ge
schiedenis mijns vaderlands (men weet
dat in Portugal het tegenwoordig mini
sterie een hardoekkigen ongodsdienstl-
gen veldtocht voert) onthecht ik mij
volkomen vau eene politiek waarvan de
onkristeneen ongodsdienstige strekkin
gen geheel en ganscli met mijne geeste
lijke overluigiug tegenstrijdig zijn,
Mijn i'leaal staat me vastvoortaan
zal ik strijden voor het woord van den
versmaden Christus en van zijne ver
volgde bedienaars met al den gloed dat
zulk een verheven oogwit verdient en,
moest ik in den strijd bezwijken, ik zal
den roem hebben te vallen te midden
van de martelaars
Worden gevraagd door de Patroons
2 schrijnwerkers 2 smedersgasten
1 gazwerker.
Vragen der Werklieden
1 bureolbediende (beginneling); 1 schoen
maker 2 katoenbewerkers daglooner,
